| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi |
๘. โตเทยฺยเตฺถรอปทานํ
8. Todeyyattheraapadānaṃ
๒๒๔.
224.
สูโร วิกฺกมสมฺปโนฺน, ปุรมชฺฌาวสี ตทาฯ
Sūro vikkamasampanno, puramajjhāvasī tadā.
๒๒๕.
225.
‘‘ตสฺส รโญฺญ ปมตฺตสฺส, อฎวิโย สมุฎฺฐหุํ;
‘‘Tassa rañño pamattassa, aṭaviyo samuṭṭhahuṃ;
๒๒๖.
226.
‘‘ปจฺจเนฺต กุปิเต ขิปฺปํ, สนฺนิปาเตสิรินฺทโม;
‘‘Paccante kupite khippaṃ, sannipātesirindamo;
ภเฎ เจว พลเตฺถ จ, อริํ นิคฺคาหยิ ตทาฯ
Bhaṭe ceva balatthe ca, ariṃ niggāhayi tadā.
๒๒๗.
227.
‘‘หตฺถาโรหา อนีกฎฺฐา, สูรา จ จมฺมโยธิโน;
‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, sūrā ca cammayodhino;
ธนุคฺคหา จ อุคฺคา จ, สเพฺพ สนฺนิปตุํ ตทาฯ
Dhanuggahā ca uggā ca, sabbe sannipatuṃ tadā.
๒๒๘.
228.
‘‘อาฬาริกา จ กปฺปกา, นฺหาปกา มาลการกา;
‘‘Āḷārikā ca kappakā, nhāpakā mālakārakā;
สูรา วิชิตสงฺคามา, สเพฺพ สนฺนิปตุํ ตทาฯ
Sūrā vijitasaṅgāmā, sabbe sannipatuṃ tadā.
๒๒๙.
229.
‘‘ขคฺคหตฺถา จ ปุริสา, จาปหตฺถา จ วมฺมิโน;
‘‘Khaggahatthā ca purisā, cāpahatthā ca vammino;
ลุทฺทา วิชิตสงฺคามา, สเพฺพ สนฺนิปตุํ ตทาฯ
Luddā vijitasaṅgāmā, sabbe sannipatuṃ tadā.
๒๓๐.
230.
‘‘ติธาปภินฺนา มาตงฺคา, กุญฺชรา สฎฺฐิหายนา;
‘‘Tidhāpabhinnā mātaṅgā, kuñjarā saṭṭhihāyanā;
สุวณฺณกจฺฉาลงฺการา, สเพฺพ สนฺนิปตุํ ตทาฯ
Suvaṇṇakacchālaṅkārā, sabbe sannipatuṃ tadā.
๒๓๑.
231.
‘‘ขมา สีตสฺส อุณฺหสฺส, อุกฺการุหรณสฺส จ;
‘‘Khamā sītassa uṇhassa, ukkāruharaṇassa ca;
โยธาชีวา กตกมฺมา, สเพฺพ สนฺนิปตุํ ตทาฯ
Yodhājīvā katakammā, sabbe sannipatuṃ tadā.
๒๓๒.
232.
เอเตหิ เต หาสยนฺตา, สเพฺพ สนฺนิปตุํ ตทาฯ
Etehi te hāsayantā, sabbe sannipatuṃ tadā.
๒๓๓.
233.
๒๓๔.
234.
สฎฺฐิ ปาณสหสฺสานิ, สูเล อุตฺตาสยิํ ตทาฯ
Saṭṭhi pāṇasahassāni, sūle uttāsayiṃ tadā.
๒๓๕.
235.
‘‘สทฺทํ มานุสกากํสุ, อโห ราชา อธมฺมิโก;
‘‘Saddaṃ mānusakākaṃsu, aho rājā adhammiko;
นิรเย ปจฺจมานสฺส, กทา อโนฺต ภวิสฺสติฯ
Niraye paccamānassa, kadā anto bhavissati.
๒๓๖.
236.
‘‘สยเนหํ ตุวเฎฺฎโนฺต, ปสฺสามิ นิรเย ตทา;
‘‘Sayanehaṃ tuvaṭṭento, passāmi niraye tadā;
น สุปามิ ทิวารตฺติํ, สูเลน ตชฺชยนฺติ มํฯ
Na supāmi divārattiṃ, sūlena tajjayanti maṃ.
๒๓๗.
237.
‘‘กิํ ปมาเทน รเชฺชน, วาหเนน พเลน จ;
‘‘Kiṃ pamādena rajjena, vāhanena balena ca;
๒๓๘.
238.
‘‘กิํ เม ปุเตฺตหิ ทาเรหิ, รเชฺชน สกเลน จ;
‘‘Kiṃ me puttehi dārehi, rajjena sakalena ca;
ยํนูน ปพฺพเชยฺยาหํ, คติมคฺคํ วิโสธเยฯ
Yaṃnūna pabbajeyyāhaṃ, gatimaggaṃ visodhaye.
๒๓๙.
239.
‘‘สฎฺฐิ นาคสหสฺสานิ, สพฺพาลงฺการภูสิเต;
‘‘Saṭṭhi nāgasahassāni, sabbālaṅkārabhūsite;
สุวณฺณกเจฺฉ มาตเงฺค, เหมกปฺปนวาสเสฯ
Suvaṇṇakacche mātaṅge, hemakappanavāsase.
๒๔๐.
240.
‘‘อารูเฬฺห คามณีเยหิ, โตมรงฺกุสปาณิภิ;
‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, tomaraṅkusapāṇibhi;
สงฺคามาวจเร ฐาเน, อนเปโกฺข วิหายหํ;
Saṅgāmāvacare ṭhāne, anapekkho vihāyahaṃ;
สกกเมฺมน สนฺตโตฺต, นิกฺขมิํ อนคาริยํฯ
Sakakammena santatto, nikkhamiṃ anagāriyaṃ.
๒๔๑.
241.
‘‘สฎฺฐิ อสฺสสหสฺสานิ, สพฺพาลงฺการภูสิเต;
‘‘Saṭṭhi assasahassāni, sabbālaṅkārabhūsite;
อาชานีเยว ชาติยา, สินฺธเว สีฆวาหเนฯ
Ājānīyeva jātiyā, sindhave sīghavāhane.
๒๔๒.
242.
‘‘อารูเฬฺห คามณีเยหิ, จาปหเตฺถหิ วมฺมิภิ;
‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;
๒๔๓.
243.
‘‘สฎฺฐิ รถสหสฺสานิ, สพฺพาลงฺการภูสิเต;
‘‘Saṭṭhi rathasahassāni, sabbālaṅkārabhūsite;
ทีเป อโถปิ เวยเคฺฆ, สนฺนเทฺธ อุสฺสิตทฺธเช;
Dīpe athopi veyagghe, sannaddhe ussitaddhaje;
๒๔๔.
244.
‘‘สฎฺฐิ เธนุสหสฺสานิ, สพฺพา กํสูปธารณา;
‘‘Saṭṭhi dhenusahassāni, sabbā kaṃsūpadhāraṇā;
๒๔๕.
245.
‘‘สฎฺฐิ อิตฺถิสหสฺสานิ, สพฺพาลงฺการภูสิตา;
‘‘Saṭṭhi itthisahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;
วิจิตฺตวตฺถาภรณา, อามุกฺกมณิกุณฺฑลาฯ
Vicittavatthābharaṇā, āmukkamaṇikuṇḍalā.
๒๔๖.
246.
‘‘อฬารปมฺหา หสุลา, สุสญฺญา ตนุมชฺฌิมา;
‘‘Aḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;
ตา หิตฺวา กนฺทมานาโย, ปพฺพชิํ อนคาริยํฯ
Tā hitvā kandamānāyo, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
๒๔๗.
247.
‘‘สฎฺฐิ คามสหสฺสานิ, ปริปุณฺณานิ สพฺพโส;
‘‘Saṭṭhi gāmasahassāni, paripuṇṇāni sabbaso;
ฉฑฺฑยิตฺวาน ตํ รชฺชํ, ปพฺพชิํ อนคาริยํฯ
Chaḍḍayitvāna taṃ rajjaṃ, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
๒๔๘.
248.
‘‘นครา นิกฺขมิตฺวาน, หิมวนฺตมุปาคมิํ;
‘‘Nagarā nikkhamitvāna, himavantamupāgamiṃ;
ภาคีรถีนทีตีเร, อสฺสมํ มาปยิํ อหํฯ
Bhāgīrathīnadītīre, assamaṃ māpayiṃ ahaṃ.
๒๔๙.
249.
‘‘ปณฺณสาลํ กริตฺวาน, อคฺยาคารํ อกาสหํ;
‘‘Paṇṇasālaṃ karitvāna, agyāgāraṃ akāsahaṃ;
อารทฺธวีริโย ปหิตโตฺต, วสามิ อสฺสเม อหํฯ
Āraddhavīriyo pahitatto, vasāmi assame ahaṃ.
๒๕๐.
250.
‘‘มณฺฑเป รุกฺขมูเล วา, สุญฺญาคาเร จ ฌายโต;
‘‘Maṇḍape rukkhamūle vā, suññāgāre ca jhāyato;
น ตุ วิชฺชติ ตาโส เม, น ปเสฺส ภยเภรวํฯ
Na tu vijjati tāso me, na passe bhayabheravaṃ.
๒๕๑.
251.
‘‘สุเมโธ นาม สมฺพุโทฺธ, อโคฺค การุณิโก มุนิ;
‘‘Sumedho nāma sambuddho, aggo kāruṇiko muni;
ญาณาโลเกน โชตโนฺต, โลเก อุปฺปชฺชิ ตาวเทฯ
Ñāṇālokena jotanto, loke uppajji tāvade.
๒๕๒.
252.
‘‘มม อสฺสมสามนฺตา, ยโกฺข อาสิ มหิทฺธิโก;
‘‘Mama assamasāmantā, yakkho āsi mahiddhiko;
พุทฺธเสฎฺฐมฺหิ อุปฺปเนฺน, อาโรเจสิ มมํ ตทาฯ
Buddhaseṭṭhamhi uppanne, ārocesi mamaṃ tadā.
๒๕๓.
253.
‘‘พุโทฺธ โลเก สมุปฺปโนฺน, สุเมโธ นาม จกฺขุมา;
‘‘Buddho loke samuppanno, sumedho nāma cakkhumā;
ตาเรติ ชนตํ สพฺพํ, ตมฺปิ โส ตารยิสฺสติฯ
Tāreti janataṃ sabbaṃ, tampi so tārayissati.
๒๕๔.
254.
‘‘ยกฺขสฺส วจนํ สุตฺวา, สํวิโคฺค อาสิ ตาวเท;
‘‘Yakkhassa vacanaṃ sutvā, saṃviggo āsi tāvade;
พุโทฺธ พุโทฺธติ จิเนฺตโนฺต, อสฺสมํ ปฎิสามยิํฯ
Buddho buddhoti cintento, assamaṃ paṭisāmayiṃ.
๒๕๕.
255.
‘‘อคฺคิทารุญฺจ ฉเฑฺฑตฺวา, สํสาเมตฺวาน สนฺถตํ;
‘‘Aggidāruñca chaḍḍetvā, saṃsāmetvāna santhataṃ;
อสฺสมํ อภิวนฺทิตฺวา, นิกฺขมิํ วิปินา อหํฯ
Assamaṃ abhivanditvā, nikkhamiṃ vipinā ahaṃ.
๒๕๖.
256.
‘‘ตโต จนฺทนมาทาย, คามา คามํ ปุรา ปุรํ;
‘‘Tato candanamādāya, gāmā gāmaṃ purā puraṃ;
เทวเทวํ คเวสโนฺต, อุปคจฺฉิํ วินายกํฯ
Devadevaṃ gavesanto, upagacchiṃ vināyakaṃ.
๒๕๗.
257.
‘‘ภควา ตมฺหิ สมเย, สุเมโธ โลกนายโก;
‘‘Bhagavā tamhi samaye, sumedho lokanāyako;
จตุสจฺจํ ปกาเสโนฺต, โพเธติ ชนตํ พหุํฯ
Catusaccaṃ pakāsento, bodheti janataṃ bahuṃ.
๒๕๘.
258.
‘‘อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวาน, สีเส กตฺวาน จนฺทนํ;
‘‘Añjaliṃ paggahetvāna, sīse katvāna candanaṃ;
สมฺพุทฺธํ อภิวาเทตฺวา, อิมา คาถา อภาสหํฯ
Sambuddhaṃ abhivādetvā, imā gāthā abhāsahaṃ.
๒๕๙.
259.
‘‘‘วสฺสิเก ปุปฺผมานมฺหิ, สนฺติเก อุปวายติ;
‘‘‘Vassike pupphamānamhi, santike upavāyati;
ตฺวํ วีร คุณคเนฺธน, ทิสา สพฺพา ปวายสิฯ
Tvaṃ vīra guṇagandhena, disā sabbā pavāyasi.
๒๖๐.
260.
‘‘‘จมฺปเก นาควนิเก, อติมุตฺตกเกตเก;
‘‘‘Campake nāgavanike, atimuttakaketake;
สาเลสุ ปุปฺผมาเนสุ, อนุวาตํ ปวายติฯ
Sālesu pupphamānesu, anuvātaṃ pavāyati.
๒๖๑.
261.
‘‘‘ตว คนฺธํ สุณิตฺวาน, หิมวนฺตา อิธาคมิํ;
‘‘‘Tava gandhaṃ suṇitvāna, himavantā idhāgamiṃ;
ปูเชมิ ตํ มหาวีร, โลกเชฎฺฐ มหายส’ฯ
Pūjemi taṃ mahāvīra, lokajeṭṭha mahāyasa’.
๒๖๒.
262.
‘‘วรจนฺทเนนานุลิมฺปิํ, สุเมธํ โลกนายกํ;
‘‘Varacandanenānulimpiṃ, sumedhaṃ lokanāyakaṃ;
สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, ตุณฺหี อฎฺฐาสิ ตาวเทฯ
Sakaṃ cittaṃ pasādetvā, tuṇhī aṭṭhāsi tāvade.
๒๖๓.
263.
‘‘สุเมโธ นาม ภควา, โลกเชโฎฺฐ นราสโภ;
‘‘Sumedho nāma bhagavā, lokajeṭṭho narāsabho;
ภิกฺขุสเงฺฆ นิสีทิตฺวา, อิมา คาถา อภาสถฯ
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.
๒๖๔.
264.
‘‘‘โย เม คุเณ ปกิเตฺตสิ, จนฺทนญฺจ อปูชยิ;
‘‘‘Yo me guṇe pakittesi, candanañca apūjayi;
ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุณาถ มม ภาสโตฯ
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
๒๖๕.
265.
‘‘‘อาเทยฺยวากฺยวจโน, พฺรหฺมา อุชุ ปตาปวา;
‘‘‘Ādeyyavākyavacano, brahmā uju patāpavā;
ปญฺจวีสติกปฺปานิ, สปฺปภาโส ภวิสฺสติฯ
Pañcavīsatikappāni, sappabhāso bhavissati.
๒๖๖.
266.
‘‘‘ฉพฺพีสติกปฺปสเต, เทวโลเก รมิสฺสติ;
‘‘‘Chabbīsatikappasate, devaloke ramissati;
สหสฺสกฺขตฺตุํ ราชา จ, จกฺกวตฺตี ภวิสฺสติฯ
Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī bhavissati.
๒๖๗.
267.
‘‘‘เตตฺติํสกฺขตฺตุํ เทวิโนฺท, เทวรชฺชํ กริสฺสติ;
‘‘‘Tettiṃsakkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissati;
ปเทสรชฺชํ วิปุลํ, คณนาโต อสงฺขิยํฯ
Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
๒๖๘.
268.
‘‘‘ตโต จุโตยํ มนุโช, มนุสฺสตฺตํ คมิสฺสติ;
‘‘‘Tato cutoyaṃ manujo, manussattaṃ gamissati;
ปุญฺญกเมฺมน สํยุโตฺต, พฺรหฺมพนฺธุ ภวิสฺสติฯ
Puññakammena saṃyutto, brahmabandhu bhavissati.
๒๖๙.
269.
‘‘‘อชฺฌายโก มนฺตธโร, ติณฺณํ เวทาน ปารคู;
‘‘‘Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū;
ติลกฺขเณน สมฺปโนฺน, พาวรี นาม พฺราหฺมโณฯ
Tilakkhaṇena sampanno, bāvarī nāma brāhmaṇo.
๒๗๐.
270.
‘‘‘ตสฺส สิโสฺส ภวิตฺวาน, เหสฺสติ มนฺตปารคู;
‘‘‘Tassa sisso bhavitvāna, hessati mantapāragū;
อุปคนฺตฺวาน สมฺพุทฺธํ, โคตมํ สกฺยปุงฺควํฯ
Upagantvāna sambuddhaṃ, gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ.
๒๗๑.
271.
‘‘‘ปุจฺฉิตฺวา นิปุเณ ปเญฺห, ภาวยิตฺวาน อญฺชสํ 23;
‘‘‘Pucchitvā nipuṇe pañhe, bhāvayitvāna añjasaṃ 24;
สพฺพาสเว ปริญฺญาย, วิหริสฺสตินาสโว’ฯ
Sabbāsave pariññāya, viharissatināsavo’.
๒๗๒.
272.
‘‘ติวิธคฺคิ นิพฺพุตา มยฺหํ, ภวา สเพฺพ สมูหตา;
‘‘Tividhaggi nibbutā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;
สพฺพาสเว ปริญฺญาย, วิหรามิ อนาสโวฯ
Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.
๒๗๓.
273.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… วิหรามิ อนาสโวฯ
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… viharāmi anāsavo.
๒๗๔.
274.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
‘‘Svāgataṃ vata me āsi…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
๒๗๕.
275.
‘‘ปฎิสมฺภิทา จตโสฺส…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โตเทโยฺย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
Itthaṃ sudaṃ āyasmā todeyyo thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
โตเทยฺยเตฺถรสฺสาปทานํ อฎฺฐมํฯ
Todeyyattherassāpadānaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā / ๒. ปุณฺณกเตฺถรอปทานวณฺณนา • 2. Puṇṇakattheraapadānavaṇṇanā
