Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അപദാനപാളി • Apadānapāḷi |
൮. തോദേയ്യത്ഥേരഅപദാനം
8. Todeyyattheraapadānaṃ
൨൨൪.
224.
സൂരോ വിക്കമസമ്പന്നോ, പുരമജ്ഝാവസീ തദാ.
Sūro vikkamasampanno, puramajjhāvasī tadā.
൨൨൫.
225.
‘‘തസ്സ രഞ്ഞോ പമത്തസ്സ, അടവിയോ സമുട്ഠഹും;
‘‘Tassa rañño pamattassa, aṭaviyo samuṭṭhahuṃ;
൨൨൬.
226.
‘‘പച്ചന്തേ കുപിതേ ഖിപ്പം, സന്നിപാതേസിരിന്ദമോ;
‘‘Paccante kupite khippaṃ, sannipātesirindamo;
ഭടേ ചേവ ബലത്ഥേ ച, അരിം നിഗ്ഗാഹയി തദാ.
Bhaṭe ceva balatthe ca, ariṃ niggāhayi tadā.
൨൨൭.
227.
‘‘ഹത്ഥാരോഹാ അനീകട്ഠാ, സൂരാ ച ചമ്മയോധിനോ;
‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, sūrā ca cammayodhino;
ധനുഗ്ഗഹാ ച ഉഗ്ഗാ ച, സബ്ബേ സന്നിപതും തദാ.
Dhanuggahā ca uggā ca, sabbe sannipatuṃ tadā.
൨൨൮.
228.
‘‘ആളാരികാ ച കപ്പകാ, ന്ഹാപകാ മാലകാരകാ;
‘‘Āḷārikā ca kappakā, nhāpakā mālakārakā;
സൂരാ വിജിതസങ്ഗാമാ, സബ്ബേ സന്നിപതും തദാ.
Sūrā vijitasaṅgāmā, sabbe sannipatuṃ tadā.
൨൨൯.
229.
‘‘ഖഗ്ഗഹത്ഥാ ച പുരിസാ, ചാപഹത്ഥാ ച വമ്മിനോ;
‘‘Khaggahatthā ca purisā, cāpahatthā ca vammino;
ലുദ്ദാ വിജിതസങ്ഗാമാ, സബ്ബേ സന്നിപതും തദാ.
Luddā vijitasaṅgāmā, sabbe sannipatuṃ tadā.
൨൩൦.
230.
‘‘തിധാപഭിന്നാ മാതങ്ഗാ, കുഞ്ജരാ സട്ഠിഹായനാ;
‘‘Tidhāpabhinnā mātaṅgā, kuñjarā saṭṭhihāyanā;
സുവണ്ണകച്ഛാലങ്കാരാ, സബ്ബേ സന്നിപതും തദാ.
Suvaṇṇakacchālaṅkārā, sabbe sannipatuṃ tadā.
൨൩൧.
231.
‘‘ഖമാ സീതസ്സ ഉണ്ഹസ്സ, ഉക്കാരുഹരണസ്സ ച;
‘‘Khamā sītassa uṇhassa, ukkāruharaṇassa ca;
യോധാജീവാ കതകമ്മാ, സബ്ബേ സന്നിപതും തദാ.
Yodhājīvā katakammā, sabbe sannipatuṃ tadā.
൨൩൨.
232.
ഏതേഹി തേ ഹാസയന്താ, സബ്ബേ സന്നിപതും തദാ.
Etehi te hāsayantā, sabbe sannipatuṃ tadā.
൨൩൩.
233.
൨൩൪.
234.
സട്ഠി പാണസഹസ്സാനി, സൂലേ ഉത്താസയിം തദാ.
Saṭṭhi pāṇasahassāni, sūle uttāsayiṃ tadā.
൨൩൫.
235.
‘‘സദ്ദം മാനുസകാകംസു, അഹോ രാജാ അധമ്മികോ;
‘‘Saddaṃ mānusakākaṃsu, aho rājā adhammiko;
നിരയേ പച്ചമാനസ്സ, കദാ അന്തോ ഭവിസ്സതി.
Niraye paccamānassa, kadā anto bhavissati.
൨൩൬.
236.
‘‘സയനേഹം തുവട്ടേന്തോ, പസ്സാമി നിരയേ തദാ;
‘‘Sayanehaṃ tuvaṭṭento, passāmi niraye tadā;
ന സുപാമി ദിവാരത്തിം, സൂലേന തജ്ജയന്തി മം.
Na supāmi divārattiṃ, sūlena tajjayanti maṃ.
൨൩൭.
237.
‘‘കിം പമാദേന രജ്ജേന, വാഹനേന ബലേന ച;
‘‘Kiṃ pamādena rajjena, vāhanena balena ca;
൨൩൮.
238.
‘‘കിം മേ പുത്തേഹി ദാരേഹി, രജ്ജേന സകലേന ച;
‘‘Kiṃ me puttehi dārehi, rajjena sakalena ca;
യംനൂന പബ്ബജേയ്യാഹം, ഗതിമഗ്ഗം വിസോധയേ.
Yaṃnūna pabbajeyyāhaṃ, gatimaggaṃ visodhaye.
൨൩൯.
239.
‘‘സട്ഠി നാഗസഹസ്സാനി, സബ്ബാലങ്കാരഭൂസിതേ;
‘‘Saṭṭhi nāgasahassāni, sabbālaṅkārabhūsite;
സുവണ്ണകച്ഛേ മാതങ്ഗേ, ഹേമകപ്പനവാസസേ.
Suvaṇṇakacche mātaṅge, hemakappanavāsase.
൨൪൦.
240.
‘‘ആരൂള്ഹേ ഗാമണീയേഹി, തോമരങ്കുസപാണിഭി;
‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, tomaraṅkusapāṇibhi;
സങ്ഗാമാവചരേ ഠാനേ, അനപേക്ഖോ വിഹായഹം;
Saṅgāmāvacare ṭhāne, anapekkho vihāyahaṃ;
സകകമ്മേന സന്തത്തോ, നിക്ഖമിം അനഗാരിയം.
Sakakammena santatto, nikkhamiṃ anagāriyaṃ.
൨൪൧.
241.
‘‘സട്ഠി അസ്സസഹസ്സാനി, സബ്ബാലങ്കാരഭൂസിതേ;
‘‘Saṭṭhi assasahassāni, sabbālaṅkārabhūsite;
ആജാനീയേവ ജാതിയാ, സിന്ധവേ സീഘവാഹനേ.
Ājānīyeva jātiyā, sindhave sīghavāhane.
൨൪൨.
242.
‘‘ആരൂള്ഹേ ഗാമണീയേഹി, ചാപഹത്ഥേഹി വമ്മിഭി;
‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;
൨൪൩.
243.
‘‘സട്ഠി രഥസഹസ്സാനി, സബ്ബാലങ്കാരഭൂസിതേ;
‘‘Saṭṭhi rathasahassāni, sabbālaṅkārabhūsite;
ദീപേ അഥോപി വേയഗ്ഘേ, സന്നദ്ധേ ഉസ്സിതദ്ധജേ;
Dīpe athopi veyagghe, sannaddhe ussitaddhaje;
൨൪൪.
244.
‘‘സട്ഠി ധേനുസഹസ്സാനി, സബ്ബാ കംസൂപധാരണാ;
‘‘Saṭṭhi dhenusahassāni, sabbā kaṃsūpadhāraṇā;
൨൪൫.
245.
‘‘സട്ഠി ഇത്ഥിസഹസ്സാനി, സബ്ബാലങ്കാരഭൂസിതാ;
‘‘Saṭṭhi itthisahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;
വിചിത്തവത്ഥാഭരണാ, ആമുക്കമണികുണ്ഡലാ.
Vicittavatthābharaṇā, āmukkamaṇikuṇḍalā.
൨൪൬.
246.
‘‘അളാരപമ്ഹാ ഹസുലാ, സുസഞ്ഞാ തനുമജ്ഝിമാ;
‘‘Aḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;
താ ഹിത്വാ കന്ദമാനായോ, പബ്ബജിം അനഗാരിയം.
Tā hitvā kandamānāyo, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
൨൪൭.
247.
‘‘സട്ഠി ഗാമസഹസ്സാനി, പരിപുണ്ണാനി സബ്ബസോ;
‘‘Saṭṭhi gāmasahassāni, paripuṇṇāni sabbaso;
ഛഡ്ഡയിത്വാന തം രജ്ജം, പബ്ബജിം അനഗാരിയം.
Chaḍḍayitvāna taṃ rajjaṃ, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
൨൪൮.
248.
‘‘നഗരാ നിക്ഖമിത്വാന, ഹിമവന്തമുപാഗമിം;
‘‘Nagarā nikkhamitvāna, himavantamupāgamiṃ;
ഭാഗീരഥീനദീതീരേ, അസ്സമം മാപയിം അഹം.
Bhāgīrathīnadītīre, assamaṃ māpayiṃ ahaṃ.
൨൪൯.
249.
‘‘പണ്ണസാലം കരിത്വാന, അഗ്യാഗാരം അകാസഹം;
‘‘Paṇṇasālaṃ karitvāna, agyāgāraṃ akāsahaṃ;
ആരദ്ധവീരിയോ പഹിതത്തോ, വസാമി അസ്സമേ അഹം.
Āraddhavīriyo pahitatto, vasāmi assame ahaṃ.
൨൫൦.
250.
‘‘മണ്ഡപേ രുക്ഖമൂലേ വാ, സുഞ്ഞാഗാരേ ച ഝായതോ;
‘‘Maṇḍape rukkhamūle vā, suññāgāre ca jhāyato;
ന തു വിജ്ജതി താസോ മേ, ന പസ്സേ ഭയഭേരവം.
Na tu vijjati tāso me, na passe bhayabheravaṃ.
൨൫൧.
251.
‘‘സുമേധോ നാമ സമ്ബുദ്ധോ, അഗ്ഗോ കാരുണികോ മുനി;
‘‘Sumedho nāma sambuddho, aggo kāruṇiko muni;
ഞാണാലോകേന ജോതന്തോ, ലോകേ ഉപ്പജ്ജി താവദേ.
Ñāṇālokena jotanto, loke uppajji tāvade.
൨൫൨.
252.
‘‘മമ അസ്സമസാമന്താ, യക്ഖോ ആസി മഹിദ്ധികോ;
‘‘Mama assamasāmantā, yakkho āsi mahiddhiko;
ബുദ്ധസേട്ഠമ്ഹി ഉപ്പന്നേ, ആരോചേസി മമം തദാ.
Buddhaseṭṭhamhi uppanne, ārocesi mamaṃ tadā.
൨൫൩.
253.
‘‘ബുദ്ധോ ലോകേ സമുപ്പന്നോ, സുമേധോ നാമ ചക്ഖുമാ;
‘‘Buddho loke samuppanno, sumedho nāma cakkhumā;
താരേതി ജനതം സബ്ബം, തമ്പി സോ താരയിസ്സതി.
Tāreti janataṃ sabbaṃ, tampi so tārayissati.
൨൫൪.
254.
‘‘യക്ഖസ്സ വചനം സുത്വാ, സംവിഗ്ഗോ ആസി താവദേ;
‘‘Yakkhassa vacanaṃ sutvā, saṃviggo āsi tāvade;
ബുദ്ധോ ബുദ്ധോതി ചിന്തേന്തോ, അസ്സമം പടിസാമയിം.
Buddho buddhoti cintento, assamaṃ paṭisāmayiṃ.
൨൫൫.
255.
‘‘അഗ്ഗിദാരുഞ്ച ഛഡ്ഡേത്വാ, സംസാമേത്വാന സന്ഥതം;
‘‘Aggidāruñca chaḍḍetvā, saṃsāmetvāna santhataṃ;
അസ്സമം അഭിവന്ദിത്വാ, നിക്ഖമിം വിപിനാ അഹം.
Assamaṃ abhivanditvā, nikkhamiṃ vipinā ahaṃ.
൨൫൬.
256.
‘‘തതോ ചന്ദനമാദായ, ഗാമാ ഗാമം പുരാ പുരം;
‘‘Tato candanamādāya, gāmā gāmaṃ purā puraṃ;
ദേവദേവം ഗവേസന്തോ, ഉപഗച്ഛിം വിനായകം.
Devadevaṃ gavesanto, upagacchiṃ vināyakaṃ.
൨൫൭.
257.
‘‘ഭഗവാ തമ്ഹി സമയേ, സുമേധോ ലോകനായകോ;
‘‘Bhagavā tamhi samaye, sumedho lokanāyako;
ചതുസച്ചം പകാസേന്തോ, ബോധേതി ജനതം ബഹും.
Catusaccaṃ pakāsento, bodheti janataṃ bahuṃ.
൨൫൮.
258.
‘‘അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാന, സീസേ കത്വാന ചന്ദനം;
‘‘Añjaliṃ paggahetvāna, sīse katvāna candanaṃ;
സമ്ബുദ്ധം അഭിവാദേത്വാ, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഹം.
Sambuddhaṃ abhivādetvā, imā gāthā abhāsahaṃ.
൨൫൯.
259.
‘‘‘വസ്സികേ പുപ്ഫമാനമ്ഹി, സന്തികേ ഉപവായതി;
‘‘‘Vassike pupphamānamhi, santike upavāyati;
ത്വം വീര ഗുണഗന്ധേന, ദിസാ സബ്ബാ പവായസി.
Tvaṃ vīra guṇagandhena, disā sabbā pavāyasi.
൨൬൦.
260.
‘‘‘ചമ്പകേ നാഗവനികേ, അതിമുത്തകകേതകേ;
‘‘‘Campake nāgavanike, atimuttakaketake;
സാലേസു പുപ്ഫമാനേസു, അനുവാതം പവായതി.
Sālesu pupphamānesu, anuvātaṃ pavāyati.
൨൬൧.
261.
‘‘‘തവ ഗന്ധം സുണിത്വാന, ഹിമവന്താ ഇധാഗമിം;
‘‘‘Tava gandhaṃ suṇitvāna, himavantā idhāgamiṃ;
പൂജേമി തം മഹാവീര, ലോകജേട്ഠ മഹായസ’.
Pūjemi taṃ mahāvīra, lokajeṭṭha mahāyasa’.
൨൬൨.
262.
‘‘വരചന്ദനേനാനുലിമ്പിം, സുമേധം ലോകനായകം;
‘‘Varacandanenānulimpiṃ, sumedhaṃ lokanāyakaṃ;
സകം ചിത്തം പസാദേത്വാ, തുണ്ഹീ അട്ഠാസി താവദേ.
Sakaṃ cittaṃ pasādetvā, tuṇhī aṭṭhāsi tāvade.
൨൬൩.
263.
‘‘സുമേധോ നാമ ഭഗവാ, ലോകജേട്ഠോ നരാസഭോ;
‘‘Sumedho nāma bhagavā, lokajeṭṭho narāsabho;
ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഥ.
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.
൨൬൪.
264.
‘‘‘യോ മേ ഗുണേ പകിത്തേസി, ചന്ദനഞ്ച അപൂജയി;
‘‘‘Yo me guṇe pakittesi, candanañca apūjayi;
തമഹം കിത്തയിസ്സാമി, സുണാഥ മമ ഭാസതോ.
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
൨൬൫.
265.
‘‘‘ആദേയ്യവാക്യവചനോ, ബ്രഹ്മാ ഉജു പതാപവാ;
‘‘‘Ādeyyavākyavacano, brahmā uju patāpavā;
പഞ്ചവീസതികപ്പാനി, സപ്പഭാസോ ഭവിസ്സതി.
Pañcavīsatikappāni, sappabhāso bhavissati.
൨൬൬.
266.
‘‘‘ഛബ്ബീസതികപ്പസതേ, ദേവലോകേ രമിസ്സതി;
‘‘‘Chabbīsatikappasate, devaloke ramissati;
സഹസ്സക്ഖത്തും രാജാ ച, ചക്കവത്തീ ഭവിസ്സതി.
Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī bhavissati.
൨൬൭.
267.
‘‘‘തേത്തിംസക്ഖത്തും ദേവിന്ദോ, ദേവരജ്ജം കരിസ്സതി;
‘‘‘Tettiṃsakkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissati;
പദേസരജ്ജം വിപുലം, ഗണനാതോ അസങ്ഖിയം.
Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
൨൬൮.
268.
‘‘‘തതോ ചുതോയം മനുജോ, മനുസ്സത്തം ഗമിസ്സതി;
‘‘‘Tato cutoyaṃ manujo, manussattaṃ gamissati;
പുഞ്ഞകമ്മേന സംയുത്തോ, ബ്രഹ്മബന്ധു ഭവിസ്സതി.
Puññakammena saṃyutto, brahmabandhu bhavissati.
൨൬൯.
269.
‘‘‘അജ്ഝായകോ മന്തധരോ, തിണ്ണം വേദാന പാരഗൂ;
‘‘‘Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū;
തിലക്ഖണേന സമ്പന്നോ, ബാവരീ നാമ ബ്രാഹ്മണോ.
Tilakkhaṇena sampanno, bāvarī nāma brāhmaṇo.
൨൭൦.
270.
‘‘‘തസ്സ സിസ്സോ ഭവിത്വാന, ഹേസ്സതി മന്തപാരഗൂ;
‘‘‘Tassa sisso bhavitvāna, hessati mantapāragū;
ഉപഗന്ത്വാന സമ്ബുദ്ധം, ഗോതമം സക്യപുങ്ഗവം.
Upagantvāna sambuddhaṃ, gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ.
൨൭൧.
271.
‘‘‘പുച്ഛിത്വാ നിപുണേ പഞ്ഹേ, ഭാവയിത്വാന അഞ്ജസം 23;
‘‘‘Pucchitvā nipuṇe pañhe, bhāvayitvāna añjasaṃ 24;
സബ്ബാസവേ പരിഞ്ഞായ, വിഹരിസ്സതിനാസവോ’.
Sabbāsave pariññāya, viharissatināsavo’.
൨൭൨.
272.
‘‘തിവിധഗ്ഗി നിബ്ബുതാ മയ്ഹം, ഭവാ സബ്ബേ സമൂഹതാ;
‘‘Tividhaggi nibbutā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;
സബ്ബാസവേ പരിഞ്ഞായ, വിഹരാമി അനാസവോ.
Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.
൨൭൩.
273.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… വിഹരാമി അനാസവോ.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… viharāmi anāsavo.
൨൭൪.
274.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.
‘‘Svāgataṃ vata me āsi…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
൨൭൫.
275.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം’’.
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
ഇത്ഥം സുദം ആയസ്മാ തോദേയ്യോ ഥേരോ ഇമാ ഗാഥായോ അഭാസിത്ഥാതി.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā todeyyo thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
തോദേയ്യത്ഥേരസ്സാപദാനം അട്ഠമം.
Todeyyattherassāpadānaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / അപദാന-അട്ഠകഥാ • Apadāna-aṭṭhakathā / ൨. പുണ്ണകത്ഥേരഅപദാനവണ്ണനാ • 2. Puṇṇakattheraapadānavaṇṇanā