Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహానిద్దేసపాళి • Mahāniddesapāḷi

    ౧౪. తువట్టకసుత్తనిద్దేసో

    14. Tuvaṭṭakasuttaniddeso

    అథ తువట్టకసుత్తనిద్దేసం వక్ఖతి –

    Atha tuvaṭṭakasuttaniddesaṃ vakkhati –

    ౧౫౦.

    150.

    పుచ్ఛామి తం ఆదిచ్చబన్ధు, 1 వివేకం సన్తిపదఞ్చ మహేసి 2 ;

    Pucchāmitaṃ ādiccabandhu,3vivekaṃ santipadañca mahesi4;

    కథం దిస్వా నిబ్బాతి భిక్ఖు, అనుపాదియానో లోకస్మిం కిఞ్చి.

    Kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu, anupādiyāno lokasmiṃ kiñci.

    పుచ్ఛామి తం ఆదిచ్చబన్ధూతి. పుచ్ఛాతి తిస్సో పుచ్ఛా – అదిట్ఠజోతనా పుచ్ఛా, దిట్ఠసంసన్దనా పుచ్ఛా, విమతిచ్ఛేదనా పుచ్ఛా. కతమా అదిట్ఠజోతనా పుచ్ఛా? పకతియా లక్ఖణం అఞ్ఞాతం హోతి అదిట్ఠం అతులితం అతీరితం అవిభూతం అవిభావితం, తస్స ఞాణాయ దస్సనాయ తులనాయ తీరణాయ విభావనాయ పఞ్హం పుచ్ఛతి – అయం అదిట్ఠజోతనా పుచ్ఛా. కతమా దిట్ఠసంసన్దనా పుచ్ఛా? పకతియా లక్ఖణం ఞాతం హోతి దిట్ఠం తులితం తీరితం విభూతం విభావితం, అఞ్ఞేహి పణ్డితేహి సద్ధిం సంసన్దనత్థాయ పఞ్హం పుచ్ఛతి – అయం దిట్ఠసంసన్దనా పుచ్ఛా. కతమా విమతిచ్ఛేదనా పుచ్ఛా? పకతియా సంసయపక్ఖన్దో 5 హోతి విమతిపక్ఖన్దో ద్వేళ్హకజాతో, ‘‘ఏవం ను ఖో, న ను ఖో, కిం ను ఖో, కథం ను ఖో’’తి సో విమతిచ్ఛేదనత్థాయ పఞ్హం పుచ్ఛతి – అయం విమతిచ్ఛేదనా పుచ్ఛా. ఇమా తిస్సో పుచ్ఛా.

    Pucchāmi taṃ ādiccabandhūti. Pucchāti tisso pucchā – adiṭṭhajotanā pucchā, diṭṭhasaṃsandanā pucchā, vimaticchedanā pucchā. Katamā adiṭṭhajotanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ aññātaṃ hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ, tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tīraṇāya vibhāvanāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ adiṭṭhajotanā pucchā. Katamā diṭṭhasaṃsandanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhūtaṃ vibhāvitaṃ, aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ diṭṭhasaṃsandanā pucchā. Katamā vimaticchedanā pucchā? Pakatiyā saṃsayapakkhando 6 hoti vimatipakkhando dveḷhakajāto, ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti so vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ vimaticchedanā pucchā. Imā tisso pucchā.

    అపరాపి తిస్సో పుచ్ఛా – మనుస్సపుచ్ఛా, అమనుస్సపుచ్ఛా, నిమ్మితపుచ్ఛా. కతమా మనుస్సపుచ్ఛా? మనుస్సా బుద్ధం భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్హం పుచ్ఛన్తి, భిక్ఖూ పుచ్ఛన్తి, భిక్ఖునియో పుచ్ఛన్తి, ఉపాసకా పుచ్ఛన్తి, ఉపాసికాయో పుచ్ఛన్తి, రాజానో పుచ్ఛన్తి, ఖత్తియా పుచ్ఛన్తి, బ్రాహ్మణా పుచ్ఛన్తి, వేస్సా పుచ్ఛన్తి, సుద్దా పుచ్ఛన్తి, గహట్ఠా పుచ్ఛన్తి, పబ్బజితా పుచ్ఛన్తి – అయం మనుస్సపుచ్ఛా. కతమా అమనుస్సపుచ్ఛా? అమనుస్సా బుద్ధం భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్హం పుచ్ఛన్తి, నాగా పుచ్ఛన్తి, సుపణ్ణా పుచ్ఛన్తి, యక్ఖా పుచ్ఛన్తి, అసురా పుచ్ఛన్తి, గన్ధబ్బా పుచ్ఛన్తి, మహారాజానో పుచ్ఛన్తి, ఇన్దా పుచ్ఛన్తి, బ్రహ్మానో పుచ్ఛన్తి, దేవతాయో పుచ్ఛన్తి – అయం అమనుస్సపుచ్ఛా. కతమా నిమ్మితపుచ్ఛా? యం భగవా రూపం అభినిమ్మినాతి మనోమయం సబ్బఙ్గపచ్చఙ్గం అహీనిన్ద్రియం తం సో నిమ్మితో బుద్ధం భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్హం పుచ్ఛతి, భగవా తస్స 7 విసజ్జేతి – అయం నిమ్మితపుచ్ఛా. ఇమా తిస్సో పుచ్ఛా.

    Aparāpi tisso pucchā – manussapucchā, amanussapucchā, nimmitapucchā. Katamā manussapucchā? Manussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti, bhikkhū pucchanti, bhikkhuniyo pucchanti, upāsakā pucchanti, upāsikāyo pucchanti, rājāno pucchanti, khattiyā pucchanti, brāhmaṇā pucchanti, vessā pucchanti, suddā pucchanti, gahaṭṭhā pucchanti, pabbajitā pucchanti – ayaṃ manussapucchā. Katamā amanussapucchā? Amanussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti, nāgā pucchanti, supaṇṇā pucchanti, yakkhā pucchanti, asurā pucchanti, gandhabbā pucchanti, mahārājāno pucchanti, indā pucchanti, brahmāno pucchanti, devatāyo pucchanti – ayaṃ amanussapucchā. Katamā nimmitapucchā? Yaṃ bhagavā rūpaṃ abhinimmināti manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgaṃ ahīnindriyaṃ taṃ so nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchati, bhagavā tassa 8 visajjeti – ayaṃ nimmitapucchā. Imā tisso pucchā.

    అపరాపి తిస్సో పుచ్ఛా – అత్తత్థపుచ్ఛా, పరత్థపుచ్ఛా, ఉభయత్థపుచ్ఛా. అపరాపి తిస్సో పుచ్ఛా – దిట్ఠధమ్మికత్థపుచ్ఛా, సమ్పరాయికత్థపుచ్ఛా, పరమత్థపుచ్ఛా. అపరాపి తిస్సో పుచ్ఛా – అనవజ్జత్థపుచ్ఛా, నిక్కిలేసత్థపుచ్ఛా 9, వోదానత్థపుచ్ఛా. అపరాపి తిస్సో పుచ్ఛా – అతీతపుచ్ఛా, అనాగతపుచ్ఛా, పచ్చుప్పన్నపుచ్ఛా. అపరాపి తిస్సో పుచ్ఛా – అజ్ఝత్తపుచ్ఛా, బహిద్ధాపుచ్ఛా, అజ్ఝత్తబహిద్ధాపుచ్ఛా. అపరాపి తిస్సో పుచ్ఛా – కుసలపుచ్ఛా, అకుసలపుచ్ఛా, అబ్యాకతపుచ్ఛా. అపరాపి తిస్సో పుచ్ఛా – ఖన్ధపుచ్ఛా, ధాతుపుచ్ఛా, ఆయతనపుచ్ఛా. అపరాపి తిస్సో పుచ్ఛా – సతిపట్ఠానపుచ్ఛా, సమ్మప్పధానపుచ్ఛా, ఇద్ధిపాదపుచ్ఛా. అపరాపి తిస్సో పుచ్ఛా – ఇన్ద్రియపుచ్ఛా, బలపుచ్ఛా, బోజ్ఝఙ్గపుచ్ఛా. అపరాపి తిస్సో పుచ్ఛా – మగ్గపుచ్ఛా, ఫలపుచ్ఛా, నిబ్బానపుచ్ఛా.

    Aparāpi tisso pucchā – attatthapucchā, paratthapucchā, ubhayatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā – diṭṭhadhammikatthapucchā, samparāyikatthapucchā, paramatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā – anavajjatthapucchā, nikkilesatthapucchā 10, vodānatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā – atītapucchā, anāgatapucchā, paccuppannapucchā. Aparāpi tisso pucchā – ajjhattapucchā, bahiddhāpucchā, ajjhattabahiddhāpucchā. Aparāpi tisso pucchā – kusalapucchā, akusalapucchā, abyākatapucchā. Aparāpi tisso pucchā – khandhapucchā, dhātupucchā, āyatanapucchā. Aparāpi tisso pucchā – satipaṭṭhānapucchā, sammappadhānapucchā, iddhipādapucchā. Aparāpi tisso pucchā – indriyapucchā, balapucchā, bojjhaṅgapucchā. Aparāpi tisso pucchā – maggapucchā, phalapucchā, nibbānapucchā.

    పుచ్ఛామి తన్తి పుచ్ఛామి తం యాచామి తం అజ్ఝేసామి తం పసాదేమి తం, ‘‘కథయస్సు మే’’తి – పుచ్ఛామి తం. ఆదిచ్చబన్ధూతి. ఆదిచ్చో వుచ్చతి సూరియో 11. సూరియో గోతమో గోత్తేన, భగవాపి గోతమో గోత్తేన, భగవా సూరియస్స గోత్తఞాతకో గోత్తబన్ధు; తస్మా బుద్ధో ఆదిచ్చబన్ధూతి – పుచ్ఛామి తం ఆదిచ్చబన్ధు.

    Pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ, ‘‘kathayassu me’’ti – pucchāmi taṃ. Ādiccabandhūti. Ādicco vuccati sūriyo 12. Sūriyo gotamo gottena, bhagavāpi gotamo gottena, bhagavā sūriyassa gottañātako gottabandhu; tasmā buddho ādiccabandhūti – pucchāmi taṃ ādiccabandhu.

    వివేకం సన్తిపదఞ్చ మహేసీతి. వివేకాతి తయో వివేకా – కాయవివేకో , చిత్తవివేకో, ఉపధివివేకో. కతమో కాయవివేకో? ఇధ భిక్ఖు వివిత్తం సేనాసనం భజతి అరఞ్ఞం రుక్ఖమూలం పబ్బతం కన్దరం గిరిగుహం సుసానం వనపత్థం అబ్భోకాసం పలాలపుఞ్జం కాయేన వివిత్తేన విహరతి. సో ఏకో గచ్ఛతి, ఏకో తిట్ఠతి, ఏకో నిసీదతి, ఏకో సేయ్యం కప్పేతి, ఏకో గామం పిణ్డాయ పవిసతి, ఏకో పటిక్కమతి, ఏకో రహో నిసీదతి, ఏకో చఙ్కమం అధిట్ఠాతి, ఏకో చరతి విహరతి ఇరియతి వత్తతి పాలేతి యపేతి యాపేతి – అయం కాయవివేకో.

    Vivekaṃ santipadañca mahesīti. Vivekāti tayo vivekā – kāyaviveko , cittaviveko, upadhiviveko. Katamo kāyaviveko? Idha bhikkhu vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ kāyena vivittena viharati. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti – ayaṃ kāyaviveko.

    కతమో చిత్తవివేకో? పఠమం ఝానం సమాపన్నస్స నీవరణేహి చిత్తం వివిత్తం హోతి, దుతియం ఝానం సమాపన్నస్స వితక్కవిచారేహి చిత్తం వివిత్తం హోతి, తతియం ఝానం సమాపన్నస్స పీతియా చిత్తం వివిత్తం హోతి, చతుత్థం ఝానం సమాపన్నస్స సుఖదుక్ఖేహి చిత్తం వివిత్తం హోతి, ఆకాసానఞ్చాయతనం సమాపన్నస్స రూపసఞ్ఞాయ పటిఘసఞ్ఞాయ నానత్తసఞ్ఞాయ చిత్తం వివిత్తం హోతి, విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం సమాపన్నస్స ఆకాసానఞ్చాయతనసఞ్ఞాయ చిత్తం వివిత్తం హోతి, ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనం సమాపన్నస్స విఞ్ఞాణఞ్చాయతనసఞ్ఞాయ చిత్తం వివిత్తం హోతి , నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనం సమాపన్నస్స ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనసఞ్ఞాయ చిత్తం వివిత్తం హోతి. సోతాపన్నస్స సక్కాయదిట్ఠియా విచికిచ్ఛాయ సీలబ్బతపరామాసా దిట్ఠానుసయా విచికిచ్ఛానుసయా, తదేకట్ఠేహి చ కిలేసేహి చిత్తం వివిత్తం హోతి. సకదాగామిస్స ఓళారికా కామరాగసఞ్ఞోజనా పటిఘసఞ్ఞోజనా ఓళారికా కామరాగానుసయా పటిఘానుసయా, తదేకట్ఠేహి చ కిలేసేహి చిత్తం వివిత్తం హోతి. అనాగామిస్స అనుసహగతా కామరాగసఞ్ఞోజనా పటిఘసఞ్ఞోజనా అనుసహగతా కామరాగానుసయా పటిఘానుసయా, తదేకట్ఠేహి చ కిలేసేహి చిత్తం వివిత్తం హోతి. అరహతో రూపరాగా అరూపరాగా మానా ఉద్ధచ్చా అవిజ్జాయ మానానుసయా భవరాగానుసయా అవిజ్జానుసయా, తదేకట్ఠేహి చ కిలేసేహి బహిద్ధా చ సబ్బనిమిత్తేహి చిత్తం వివిత్తం హోతి – అయం చిత్తవివేకో.

    Katamo cittaviveko? Paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa nīvaraṇehi cittaṃ vivittaṃ hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārehi cittaṃ vivittaṃ hoti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pītiyā cittaṃ vivittaṃ hoti, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa sukhadukkhehi cittaṃ vivittaṃ hoti, ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti, viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti, ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti , nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti. Sotāpannassa sakkāyadiṭṭhiyā vicikicchāya sīlabbataparāmāsā diṭṭhānusayā vicikicchānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Sakadāgāmissa oḷārikā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Anāgāmissa anusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā anusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Arahato rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya mānānusayā bhavarāgānusayā avijjānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi bahiddhā ca sabbanimittehi cittaṃ vivittaṃ hoti – ayaṃ cittaviveko.

    కతమో ఉపధివివేకో? ఉపధి వుచ్చతి కిలేసా చ ఖన్ధా చ అభిసఙ్ఖారా చ. ఉపధివివేకో వుచ్చతి అమతం నిబ్బానం. యో సో సబ్బసఙ్ఖారసమథో సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గో తణ్హక్ఖయో విరాగో నిరోధో నిబ్బానం – అయం ఉపధివివేకో. కాయవివేకో చ వివేకట్ఠకాయానం 13 నేక్ఖమ్మాభిరతానం, చిత్తవివేకో చ పరిసుద్ధచిత్తానం పరమవోదానపత్తానం, ఉపధివివేకో చ నిరుపధీనం పుగ్గలానం విసఙ్ఖారగతానం. సన్తీతి ఏకేన ఆకారేన సన్తిపి సన్తిపదమ్పి తంయేవ అమతం నిబ్బానం, యో సో సబ్బసఙ్ఖారసమథో సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గో తణ్హక్ఖయో విరాగో నిరోధో నిబ్బానం. వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘సన్తమేతం పదం, పణీతమేతం పదం, యదిదం సబ్బసఙ్ఖారసమథో సబ్బూపధిపటినిస్సగ్గో తణ్హక్ఖయో విరాగో నిరోధో నిబ్బాన’’న్తి. అథ అపరేన ఆకారేన యే ధమ్మా సన్తాధిగమాయ సన్తిఫుసనాయ సన్తిసచ్ఛికిరియాయ సంవత్తన్తి, సేయ్యథిదం – చత్తారో సతిపట్ఠానా, చత్తారో సమ్మప్పధానా, చత్తారో ఇద్ధిపాదా, పఞ్చిన్ద్రియాని, పఞ్చ బలాని, సత్త బోజ్ఝఙ్గా, అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో – ఇమే వుచ్చన్తి సన్తిపదం తాణపదం లేణపదం సరణపదం అభయపదం అచ్చుతపదం అమతపదం నిబ్బానపదం.

    Katamo upadhiviveko? Upadhi vuccati kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Upadhiviveko vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ – ayaṃ upadhiviveko. Kāyaviveko ca vivekaṭṭhakāyānaṃ 14 nekkhammābhiratānaṃ, cittaviveko ca parisuddhacittānaṃ paramavodānapattānaṃ, upadhiviveko ca nirupadhīnaṃ puggalānaṃ visaṅkhāragatānaṃ. Santīti ekena ākārena santipi santipadampi taṃyeva amataṃ nibbānaṃ, yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘santametaṃ padaṃ, paṇītametaṃ padaṃ, yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna’’nti. Atha aparena ākārena ye dhammā santādhigamāya santiphusanāya santisacchikiriyāya saṃvattanti, seyyathidaṃ – cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo – ime vuccanti santipadaṃ tāṇapadaṃ leṇapadaṃ saraṇapadaṃ abhayapadaṃ accutapadaṃ amatapadaṃ nibbānapadaṃ.

    మహేసీతి మహేసి భగవా. మహన్తం సీలక్ఖన్ధం ఏసీ గవేసీ పరియేసీతి మహేసి, మహన్తం సమాధిక్ఖన్ధం…పే॰… మహన్తం పఞ్ఞాక్ఖన్ధం… మహన్తం విముత్తిక్ఖన్ధం… మహన్తం విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధం ఏసీ గవేసీ పరియేసీతి మహేసి; మహతో తమోకాయస్స పదాలనం, మహతో విపల్లాసస్స భేదనం, మహతో తణ్హాసల్లస్స అబ్బహనం 15, మహతో దిట్ఠిసఙ్ఘాతస్స వినివేఠనం, మహతో మానధజస్స పపాతనం 16, మహతో అభిసఙ్ఖారస్స వూపసమం, మహతో ఓఘస్స నిత్థరణం, మహతో భారస్స నిక్ఖేపనం, మహతో సంసారవట్టస్స ఉపచ్ఛేదం, మహతో సన్తాపస్స నిబ్బాపనం , మహతో పరిళాహస్స పటిపస్సద్ధిం, మహతో ధమ్మధజస్స ఉస్సాపనం ఏసీ గవేసీ పరియేసీతి మహేసి, మహన్తే సతిపట్ఠానే మహన్తే సమ్మప్పధానే మహన్తే ఇద్ధిపాదే మహన్తాని ఇన్ద్రియాని మహన్తాని బలాని మహన్తే బోజ్ఝఙ్గే మహన్తం అరియం అట్ఠఙ్గికం మగ్గం మహన్తం పరమత్థం అమతం నిబ్బానం ఏసీ గవేసీ పరియేసీతి మహేసి; మహేసక్ఖేహి వా సత్తేహి ఏసితో గవేసితో పరియేసితో కహం బుద్ధో కహం భగవా కహం దేవదేవో కహం నరాసభోతి మహేసీతి – వివేకం సన్తిపదఞ్చ మహేసి.

    Mahesīti mahesi bhagavā. Mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahantaṃ samādhikkhandhaṃ…pe… mahantaṃ paññākkhandhaṃ… mahantaṃ vimuttikkhandhaṃ… mahantaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi; mahato tamokāyassa padālanaṃ, mahato vipallāsassa bhedanaṃ, mahato taṇhāsallassa abbahanaṃ 17, mahato diṭṭhisaṅghātassa viniveṭhanaṃ, mahato mānadhajassa papātanaṃ 18, mahato abhisaṅkhārassa vūpasamaṃ, mahato oghassa nittharaṇaṃ, mahato bhārassa nikkhepanaṃ, mahato saṃsāravaṭṭassa upacchedaṃ, mahato santāpassa nibbāpanaṃ , mahato pariḷāhassa paṭipassaddhiṃ, mahato dhammadhajassa ussāpanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahante satipaṭṭhāne mahante sammappadhāne mahante iddhipāde mahantāni indriyāni mahantāni balāni mahante bojjhaṅge mahantaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ mahantaṃ paramatthaṃ amataṃ nibbānaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi; mahesakkhehi vā sattehi esito gavesito pariyesito kahaṃ buddho kahaṃ bhagavā kahaṃ devadevo kahaṃ narāsabhoti mahesīti – vivekaṃ santipadañca mahesi.

    కథం దిస్వా నిబ్బాతి భిక్ఖూతి. కథం దిస్వా పస్సిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వా అత్తనో రాగం నిబ్బాపేతి, దోసం నిబ్బాపేతి, మోహం నిబ్బాపేతి, కోధం…పే॰… ఉపనాహం… మక్ఖం… పళాసం… ఇస్సం… మచ్ఛరియం… మాయం… సాఠేయ్యం… థమ్భం… సారమ్భం… మానం… అతిమానం… మదం… పమాదం… సబ్బే కిలేసే… సబ్బే దుచ్చరితే… సబ్బే దరథే… సబ్బే పరిళాహే… సబ్బే సన్తాపే … సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారే నిబ్బాపేతి సమేతి ఉపసమేతి వూపసమేతి పటిపస్సమ్భేతి. భిక్ఖూతి పుథుజ్జనకల్యాణకో వా భిక్ఖు సేఖో వా భిక్ఖూతి – కథం దిస్వా నిబ్బాతి భిక్ఖు.

    Kathaṃ disvā nibbāti bhikkhūti. Kathaṃ disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā attano rāgaṃ nibbāpeti, dosaṃ nibbāpeti, mohaṃ nibbāpeti, kodhaṃ…pe… upanāhaṃ… makkhaṃ… paḷāsaṃ… issaṃ… macchariyaṃ… māyaṃ… sāṭheyyaṃ… thambhaṃ… sārambhaṃ… mānaṃ… atimānaṃ… madaṃ… pamādaṃ… sabbe kilese… sabbe duccarite… sabbe darathe… sabbe pariḷāhe… sabbe santāpe … sabbākusalābhisaṅkhāre nibbāpeti sameti upasameti vūpasameti paṭipassambheti. Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā bhikkhu sekho vā bhikkhūti – kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu.

    అనుపాదియానో లోకస్మిం కిఞ్చీతి. చతూహి ఉపాదానేహి అనుపాదియమానో అగణ్హయమానో అపరామసమానో అనభినివిసమానో. లోకస్మిన్తి అపాయలోకే మనుస్సలోకే దేవలోకే, ఖన్ధలోకే ధాతులోకే ఆయతనలోకే. కిఞ్చీతి కిఞ్చి రూపగతం వేదనాగతం సఞ్ఞాగతం సఙ్ఖారగతం విఞ్ఞాణగతన్తి – అనుపాదియానో లోకస్మిం కిఞ్చి.

    Anupādiyāno lokasmiṃ kiñcīti. Catūhi upādānehi anupādiyamāno agaṇhayamāno aparāmasamāno anabhinivisamāno. Lokasminti apāyaloke manussaloke devaloke, khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Kiñcīti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagatanti – anupādiyāno lokasmiṃ kiñci.

    తేనాహ సో నిమ్మితో –

    Tenāha so nimmito –

    ‘‘పుచ్ఛామి తం ఆదిచ్చబన్ధు, వివేకం సన్తిపదఞ్చ మహేసి;

    ‘‘Pucchāmi taṃ ādiccabandhu, vivekaṃ santipadañca mahesi;

    కథం దిస్వా నిబ్బాతి భిక్ఖు, అనుపాదియానో లోకస్మిం కిఞ్చీ’’తి.

    Kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu, anupādiyāno lokasmiṃ kiñcī’’ti.

    ౧౫౧.

    151.

    మూలం పపఞ్చసఙ్ఖాయ, [ఇతి భగవా]

    Mūlaṃpapañcasaṅkhāya, [iti bhagavā]

    మన్తా అస్మీతి సబ్బముపరున్ధే 19 ;

    Mantā asmīti sabbamuparundhe20;

    యా కాచి తణ్హా అజ్ఝత్తం, తాసం వినయా సదా సతో సిక్ఖే.

    Yā kāci taṇhā ajjhattaṃ, tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe.

    మూలం పపఞ్చసఙ్ఖాయ, [ఇతి భగవా] మన్తా అస్మీతి సబ్బముపరున్ధేతి. పపఞ్చాయేవ పపఞ్చసఙ్ఖా. తణ్హాపపఞ్చసఙ్ఖా దిట్ఠిపపఞ్చసఙ్ఖా. కతమం తణ్హాపపఞ్చస్స మూలం? అవిజ్జామూలం, అయోనిసోమనసికారో మూలం, అస్మిమానో మూలం, అహిరికం మూలం , అనోత్తప్పం మూలం, ఉద్ధచ్చం మూలం – ఇదం తణ్హాపపఞ్చస్స మూలం. కతమం దిట్ఠిపపఞ్చస్స మూలం? అవిజ్జామూలం, అయోనిసోమనసికారో మూలం, అస్మిమానో మూలం, అహిరికం మూలం, అనోత్తప్పం మూలం, ఉద్ధచ్చం మూలం – ఇదం దిట్ఠిపపఞ్చస్స మూలం.

    Mūlaṃ papañcasaṅkhāya, [iti bhagavā] mantā asmīti sabbamuparundheti. Papañcāyeva papañcasaṅkhā. Taṇhāpapañcasaṅkhā diṭṭhipapañcasaṅkhā. Katamaṃ taṇhāpapañcassa mūlaṃ? Avijjāmūlaṃ, ayonisomanasikāro mūlaṃ, asmimāno mūlaṃ, ahirikaṃ mūlaṃ , anottappaṃ mūlaṃ, uddhaccaṃ mūlaṃ – idaṃ taṇhāpapañcassa mūlaṃ. Katamaṃ diṭṭhipapañcassa mūlaṃ? Avijjāmūlaṃ, ayonisomanasikāro mūlaṃ, asmimāno mūlaṃ, ahirikaṃ mūlaṃ, anottappaṃ mūlaṃ, uddhaccaṃ mūlaṃ – idaṃ diṭṭhipapañcassa mūlaṃ.

    భగవాతి గారవాధివచనం. అపి చ భగ్గరాగోతి భగవా, భగ్గదోసోతి భగవా, భగ్గమోహోతి భగవా, భగ్గమానోతి భగవా, భగ్గదిట్ఠీతి భగవా, భగ్గకణ్డకోతి భగవా, భగ్గకిలేసోతి భగవా, భజి విభజి పవిభజి ధమ్మరతనన్తి భగవా, భవానం అన్తకరోతి భగవా, భావితకాయో భావితసీలో భావితచిత్తో భావితపఞ్ఞోతి భగవా; భాగీ వా భగవా అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని అప్పసద్దాని అప్పనిగ్ఘోసాని విజనవాతాని మనుస్సరాహస్సేయ్యకాని పటిసల్లానసారుప్పానీతి భగవా, భాగీ వా భగవా చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారానన్తి భగవా, భాగీ వా భగవా అత్థరసస్స ధమ్మరసస్స విముత్తిరసస్స అధిసీలస్స అధిచిత్తస్స అధిపఞ్ఞాయాతి భగవా, భాగీ వా భగవా చతున్నం ఝానానం చతున్నం అప్పమఞ్ఞానం చతున్నం అరూపసమాపత్తీనన్తి భగవా, భాగీ వా భగవా అట్ఠన్నం విమోక్ఖానం అట్ఠన్నం అభిభాయతనానం నవన్నం అనుపుబ్బవిహారసమాపత్తీనన్తి భగవా, భాగీ వా భగవా దసన్నం సఞ్ఞాభావనానం దసన్నం కసిణసమాపత్తీనం ఆనాపానస్సతిసమాధిస్స అసుభసమాపత్తియాతి భగవా, భాగీ వా భగవా చతున్నం సతిపట్ఠానానం చతున్నం సమ్మప్పధానానం చతున్నం ఇద్ధిపాదానం పఞ్చన్నం ఇన్ద్రియానం పఞ్చన్నం బలానం సత్తన్నం బోజ్ఝఙ్గానం అరియస్స అట్ఠఙ్గికస్స మగ్గస్సాతి భగవా, భాగీ వా భగవా దసన్నం తథాగతబలానం చతున్నం వేసారజ్జానం చతున్నం పటిసమ్భిదానం ఛన్నం అభిఞ్ఞానం ఛన్నం బుద్ధధమ్మానన్తి భగవా, భగవాతి నేతం నామం మాతరా కతం న పితరా కతం న భాతరా కతం న భగినియా కతం న మిత్తామచ్చేహి కతం న ఞాతిసాలోహితేహి కతం న సమణబ్రాహ్మణేహి కతం న దేవతాహి కతం; విమోక్ఖన్తికమేతం బుద్ధానం భగవన్తానం బోధియా మూలే సహ సబ్బఞ్ఞుతఞాణస్స పటిలాభా సచ్ఛికా పఞ్ఞత్తి యదిదం భగవాతి – మూలం పపఞ్చసఙ్ఖాయ ఇతి భగవా.

    Bhagavāti gāravādhivacanaṃ. Api ca bhaggarāgoti bhagavā, bhaggadosoti bhagavā, bhaggamohoti bhagavā, bhaggamānoti bhagavā, bhaggadiṭṭhīti bhagavā, bhaggakaṇḍakoti bhagavā, bhaggakilesoti bhagavā, bhaji vibhaji pavibhaji dhammaratananti bhagavā, bhavānaṃ antakaroti bhagavā, bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti bhagavā; bhāgī vā bhagavā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppānīti bhagavā, bhāgī vā bhagavā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisīlassa adhicittassa adhipaññāyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ catunnaṃ appamaññānaṃ catunnaṃ arūpasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ aṭṭhannaṃ abhibhāyatanānaṃ navannaṃ anupubbavihārasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ saññābhāvanānaṃ dasannaṃ kasiṇasamāpattīnaṃ ānāpānassatisamādhissa asubhasamāpattiyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ tathāgatabalānaṃ catunnaṃ vesārajjānaṃ catunnaṃ paṭisambhidānaṃ channaṃ abhiññānaṃ channaṃ buddhadhammānanti bhagavā, bhagavāti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ na pitarā kataṃ na bhātarā kataṃ na bhaginiyā kataṃ na mittāmaccehi kataṃ na ñātisālohitehi kataṃ na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ na devatāhi kataṃ; vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – mūlaṃ papañcasaṅkhāya iti bhagavā.

    మన్తా అస్మీతి సబ్బముపరున్ధేతి. మన్తా వుచ్చతి పఞ్ఞా. యా పఞ్ఞా పజాననా…పే॰… అమోహో ధమ్మవిచయో సమ్మాదిట్ఠి. అస్మీతి రూపే అస్మీతి మానో అస్మీతి ఛన్దో అస్మీతి అనుసయో; వేదనాయ… సఞ్ఞాయ… సఙ్ఖారేసు… విఞ్ఞాణే అస్మీతి మానో అస్మీతి ఛన్దో అస్మీతి అనుసయోతి. మూలం పపఞ్చసఙ్ఖాయ ఇతి భగవా. మన్తా అస్మీతి సబ్బముపరున్ధేతి. పపఞ్చసఙ్ఖాయ మూలఞ్చ అస్మిమానఞ్చ మన్తాయ సబ్బం రున్ధేయ్య ఉపరున్ధేయ్య నిరోధేయ్య వూపసమేయ్య అత్థఙ్గమేయ్య పటిపస్సమ్భేయ్యాతి – మూలం పపఞ్చసఙ్ఖాయ ఇతి భగవా, మన్తా అస్మీతి సబ్బముపరున్ధే.

    Mantā asmīti sabbamuparundheti. Mantā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Asmīti rūpe asmīti māno asmīti chando asmīti anusayo; vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe asmīti māno asmīti chando asmīti anusayoti. Mūlaṃ papañcasaṅkhāya iti bhagavā. Mantā asmīti sabbamuparundheti. Papañcasaṅkhāya mūlañca asmimānañca mantāya sabbaṃ rundheyya uparundheyya nirodheyya vūpasameyya atthaṅgameyya paṭipassambheyyāti – mūlaṃ papañcasaṅkhāya iti bhagavā, mantā asmīti sabbamuparundhe.

    యా కాచి తణ్హా అజ్ఝత్తన్తి. యా కాచీతి సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం అసేసం నిస్సేసం పరియాదియనవచనమేతం – యా కాచీతి. తణ్హాతి రూపతణ్హా…పే॰… ధమ్మతణ్హా. అజ్ఝత్తన్తి అజ్ఝత్తసముట్ఠానా వా 21 సా తణ్హాతి – అజ్ఝత్తం . అథ వా అజ్ఝత్తికం వుచ్చతి చిత్తం. యం చిత్తం మనో మానసం హదయం పణ్డరం మనో మనాయతనం మనిన్ద్రియం విఞ్ఞాణం విఞ్ఞాణక్ఖన్ధో తజ్జా మనోవిఞ్ఞాణధాతు. చిత్తేన సా తణ్హా సహగతా సహజాతా సంసట్ఠా సమ్పయుత్తా ఏకుప్పాదా ఏకనిరోధా ఏకవత్థుకా ఏకారమ్మణాతిపి అజ్ఝత్తన్తి – యా కాచి తణ్హా అజ్ఝత్తం.

    Yā kāci taṇhā ajjhattanti. Yā kācīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – yā kācīti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Ajjhattanti ajjhattasamuṭṭhānā vā 22 sā taṇhāti – ajjhattaṃ . Atha vā ajjhattikaṃ vuccati cittaṃ. Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu. Cittena sā taṇhā sahagatā sahajātā saṃsaṭṭhā sampayuttā ekuppādā ekanirodhā ekavatthukā ekārammaṇātipi ajjhattanti – yā kāci taṇhā ajjhattaṃ.

    తాసం వినయా సదా సతో సిక్ఖేతి. సదాతి సదా సబ్బదా సబ్బకాలం నిచ్చకాలం ధువకాలం, సతతం సమితం అబ్బోకిణ్ణం పోఙ్ఖానుపోఙ్ఖం ఉదకూమిగజాతం అవీచిసన్తతిసహితం ఫుసితం, పురేభత్తం పచ్ఛాభత్తం , పురిమం యామం మజ్ఝిమం యామం పచ్ఛిమం యామం, కాళే జుణ్హే, వస్సే హేమన్తే గిమ్హే, పురిమే వయోఖన్ధే మజ్ఝిమే వయోఖన్ధే పచ్ఛిమే వయోఖన్ధే. సతోతి చతూహి కారణేహి సతో – కాయే కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో, వేదనాసు…పే॰… చిత్తే…పే॰… ధమ్మేసు ధమ్మానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో. అపరేహిపి చతూహి కారణేహి సతో – అసతి పరివజ్జనాయ సతో, సతికరణీయానం ధమ్మానం కతత్తా సతో, సతిపటిపక్ఖానం ధమ్మానం హతత్తా సతో, సతినిమిత్తానం అసమ్ముట్ఠత్తా సతో. అపరేహిపి చతూహి కారణేహి సతో – సతియా సమన్నాగతత్తా సతో, సతియా వసితత్తా సతో, సతియా పాగుఞ్ఞతాయ సతో, సతియా అపచ్చోరోహనతాయ సతో. అపరేహిపి చతూహి కారణేహి సతో – సత్తత్తా సతో, సన్తత్తా సతో, సమితత్తా సతో, సన్తధమ్మసమన్నాగతత్తా సతో. బుద్ధానుస్సతియా సతో, ధమ్మానుస్సతియా సతో, సఙ్ఘానుస్సతియా సతో, సీలానుస్సతియా సతో, చాగానుస్సతియా సతో, దేవతానుస్సతియా సతో, ఆనాపానస్సతియా సతో, మరణస్సతియా సతో, కాయగతాసతియా సతో, ఉపసమానుస్సతియా సతో. యా సతి అనుస్సతి పటిస్సతి, సతి సరణతా ధారణతా అపిలాపనతా అసమ్ముస్సనతా, సతి సతిన్ద్రియం సతిబలం సమ్మాసతి సతిసమ్బోజ్ఝఙ్గో ఏకాయనమగ్గో – అయం వుచ్చతి సతి. ఇమాయ సతియా ఉపేతో సముపేతో, ఉపగతో సముపగతో, ఉపపన్నో సముపపన్నో, సమన్నాగతో సో వుచ్చతి సతో.

    Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkheti. Sadāti sadā sabbadā sabbakālaṃ niccakālaṃ dhuvakālaṃ, satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ poṅkhānupoṅkhaṃ udakūmigajātaṃ avīcisantatisahitaṃ phusitaṃ, purebhattaṃ pacchābhattaṃ , purimaṃ yāmaṃ majjhimaṃ yāmaṃ pacchimaṃ yāmaṃ, kāḷe juṇhe, vasse hemante gimhe, purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato. Aparehipi catūhi kāraṇehi sato – asati parivajjanāya sato, satikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ katattā sato, satipaṭipakkhānaṃ dhammānaṃ hatattā sato, satinimittānaṃ asammuṭṭhattā sato. Aparehipi catūhi kāraṇehi sato – satiyā samannāgatattā sato, satiyā vasitattā sato, satiyā pāguññatāya sato, satiyā apaccorohanatāya sato. Aparehipi catūhi kāraṇehi sato – sattattā sato, santattā sato, samitattā sato, santadhammasamannāgatattā sato. Buddhānussatiyā sato, dhammānussatiyā sato, saṅghānussatiyā sato, sīlānussatiyā sato, cāgānussatiyā sato, devatānussatiyā sato, ānāpānassatiyā sato, maraṇassatiyā sato, kāyagatāsatiyā sato, upasamānussatiyā sato. Yā sati anussati paṭissati, sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammussanatā, sati satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati satisambojjhaṅgo ekāyanamaggo – ayaṃ vuccati sati. Imāya satiyā upeto samupeto, upagato samupagato, upapanno samupapanno, samannāgato so vuccati sato.

    సిక్ఖేతి తిస్సో సిక్ఖా – అధిసీలసిక్ఖా, అధిచిత్తసిక్ఖా, అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా. కతమా అధిసీలసిక్ఖా? ఇధ భిక్ఖు సీలవా హోతి, పాతిమోక్ఖసంవరసంవుతో విహరతి ఆచారగోచరసమ్పన్నో, అణుమత్తేసు వజ్జేసు భయదస్సావీ, సమాదాయ సిక్ఖతి సిక్ఖాపదేసు, ఖుద్దకో సీలక్ఖన్ధో… మహన్తో సీలక్ఖన్ధో, సీలం పతిట్ఠా ఆది చరణం సంయమో సంవరో ముఖం పముఖం కుసలానం ధమ్మానం సమాపత్తియా – అయం అధిసీలసిక్ఖా.

    Sikkheti tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā. Katamā adhisīlasikkhā? Idha bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu, khuddako sīlakkhandho… mahanto sīlakkhandho, sīlaṃ patiṭṭhā ādi caraṇaṃ saṃyamo saṃvaro mukhaṃ pamukhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – ayaṃ adhisīlasikkhā.

    కతమా అధిచిత్తసిక్ఖా? ఇధ భిక్ఖు వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. వితక్కవిచారానం వూపసమా అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం చేతసో ఏకోదిభావం అవితక్కం అవిచారం సమాధిజం పీతిసుఖం దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. పీతియా చ విరాగా ఉపేక్ఖకో చ విహరతి సతో చ సమ్పజానో సుఖఞ్చ కాయేన పటిసంవేదేతి, యం తం అరియా ఆచిక్ఖన్తి ‘‘ఉపేక్ఖకో సతిమా సుఖవిహారీ’’తి తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సుఖస్స చ పహానా దుక్ఖస్స చ పహానా పుబ్బేవ సోమనస్సదోమనస్సానం అత్థఙ్గమా అదుక్ఖమసుఖం ఉపేక్ఖాసతిపారిసుద్ధిం చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి – అయం అధిచిత్తసిక్ఖా.

    Katamā adhicittasikkhā? Idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati – ayaṃ adhicittasikkhā.

    కతమా అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా? ఇధ భిక్ఖు పఞ్ఞవా హోతి, ఉదయత్థగామినియా పఞ్ఞాయ సమన్నాగతో అరియాయ నిబ్బేధికాయ సమ్మాదుక్ఖక్ఖయగామినియా. సో ఇదం దుక్ఖన్తి యథాభూతం పజానాతి, అయం దుక్ఖసముదయోతి యథాభూతం పజానాతి, అయం దుక్ఖనిరోధోతి యథాభూతం పజానాతి , అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదాతి యథాభూతం పజానాతి, ఇమే ఆసవాతి యథాభూతం పజానాతి, అయం ఆసవసముదయోతి యథాభూతం పజానాతి, అయం ఆసవనిరోధోతి యథాభూతం పజానాతి, అయం ఆసవనిరోధగామినీ పటిపదాతి యథాభూతం పజానాతి – అయం అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా.

    Katamā adhipaññāsikkhā? Idha bhikkhu paññavā hoti, udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā. So idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti , ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti, ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti – ayaṃ adhipaññāsikkhā.

    తాసం వినయా సదా సతో సిక్ఖేతి. తాసం తణ్హానం వినయాయ పటివినయాయ పహానాయ వూపసమాయ పటినిస్సగ్గాయ పటిపస్సద్ధియా అధిసీలమ్పి సిక్ఖేయ్య, అధిచిత్తమ్పి సిక్ఖేయ్య, అధిపఞ్ఞమ్పి సిక్ఖేయ్య; ఇమా తిస్సో సిక్ఖాయో ఆవజ్జన్తో సిక్ఖేయ్య, పజానన్తో సిక్ఖేయ్య, పస్సన్తో సిక్ఖేయ్య, పచ్చవేక్ఖన్తో సిక్ఖేయ్య, చిత్తం అధిట్ఠహన్తో సిక్ఖేయ్య, సద్ధాయ అధిముచ్చన్తో సిక్ఖేయ్య, వీరియం పగ్గణ్హన్తో సిక్ఖేయ్య, సతిం ఉపట్ఠపేన్తో సిక్ఖేయ్య, చిత్తం సమాదహన్తో సిక్ఖేయ్య, పఞ్ఞాయ పజానన్తో సిక్ఖేయ్య, అభిఞ్ఞేయ్యం అభిజానన్తో సిక్ఖేయ్య, పరిఞ్ఞేయ్యం పరిజానన్తో సిక్ఖేయ్య, పహాతబ్బం పజహన్తో సిక్ఖేయ్య, భావేతబ్బం భావేన్తో సిక్ఖేయ్య, సచ్ఛికాతబ్బం సచ్ఛికరోన్తో సిక్ఖేయ్య ఆచరేయ్య సమాచరేయ్య సమాదాయ వత్తేయ్యాతి – తాసం వినయా సదా సతో సిక్ఖే.

    Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkheti. Tāsaṃ taṇhānaṃ vinayāya paṭivinayāya pahānāya vūpasamāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya; imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, pajānanto sikkheyya, passanto sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkheyya, saddhāya adhimuccanto sikkheyya, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkheyya, satiṃ upaṭṭhapento sikkheyya, cittaṃ samādahanto sikkheyya, paññāya pajānanto sikkheyya, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkheyya, pariññeyyaṃ parijānanto sikkheyya, pahātabbaṃ pajahanto sikkheyya, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkheyya, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘మూలం పపఞ్చసఙ్ఖాయ, [ఇతి భగవా]

    ‘‘Mūlaṃ papañcasaṅkhāya, [iti bhagavā]

    మన్తా అస్మీతి సబ్బముపరున్ధే;

    Mantā asmīti sabbamuparundhe;

    యా కాచి తణ్హా అజ్ఝత్తం, తాసం వినయా సదా సతో సిక్ఖే’’తి.

    Yā kāci taṇhā ajjhattaṃ, tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe’’ti.

    ౧౫౨.

    152.

    యం కిఞ్చి ధమ్మమభిజఞ్ఞా, అజ్ఝత్తం అథ వాపి బహిద్ధా;

    Yaṃkiñci dhammamabhijaññā, ajjhattaṃ atha vāpi bahiddhā;

    న తేన థామం కుబ్బేథ, న హి సా నిబ్బుతి సతం వుత్తా.

    Na tena thāmaṃ kubbetha, na hi sā nibbuti sataṃ vuttā.

    యం కిఞ్చి ధమ్మమభిజఞ్ఞా అజ్ఝత్తన్తి. యం కిఞ్చి అత్తనో గుణం జానేయ్య కుసలే వా ధమ్మే అబ్యాకతే వా ధమ్మే. కతమే అత్తనో గుణా? ఉచ్చా కులా పబ్బజితో వా అస్సం 23, మహాభోగకులా పబ్బజితో వా అస్సం, ఉళారభోగకులా పబ్బజితో వా అస్సం, ఞాతో యసస్సీ సగహట్ఠపబ్బజితానన్తి వా అస్సం, లాభిమ్హి చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారానన్తి వా అస్సం, సుత్తన్తికో వా అస్సం, వినయధరో వా అస్సం, ధమ్మకథికో వా అస్సం, ఆరఞ్ఞికో వా అస్సం, పిణ్డపాతికో వా అస్సం, పంసుకూలికో వా అస్సం, తేచీవరికో వా అస్సం, సపదానచారికో వా అస్సం, ఖలుపచ్ఛాభత్తికో వా అస్సం, నేసజ్జికో వా అస్సం, యథాసన్థతికో వా అస్సం, పఠమస్స ఝానస్స లాభీతి వా అస్సం, దుతియస్స ఝానస్స లాభీతి వా అస్సం, తతియస్స ఝానస్స లాభీతి వా అస్సం, చతుత్థస్స ఝానస్స లాభీతి వా అస్సం, ఆకాసానఞ్చాయతనసమాపత్తియా లాభీతి వా అస్సం, విఞ్ఞాణఞ్చాయతనసమాపత్తియా… ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనసమాపత్తియా… నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనసమాపత్తియా లాభీతి వా అస్సం – ఇమే వుచ్చన్తి అత్తనో గుణా . యం కిఞ్చి అత్తనో గుణం జానేయ్య ఆజానేయ్య విజానేయ్య పటివిజానేయ్య పటివిజ్ఝేయ్యాతి – యం కిఞ్చి ధమ్మమభిజఞ్ఞా అజ్ఝత్తం. అథ వాపి బహిద్ధాతి. ఉపజ్ఝాయస్స వా ఆచరియస్స వా తే గుణా అస్సూతి 24 – అథ వాపి బహిద్ధా.

    Yaṃ kiñci dhammamabhijaññā ajjhattanti. Yaṃ kiñci attano guṇaṃ jāneyya kusale vā dhamme abyākate vā dhamme. Katame attano guṇā? Uccā kulā pabbajito vā assaṃ 25, mahābhogakulā pabbajito vā assaṃ, uḷārabhogakulā pabbajito vā assaṃ, ñāto yasassī sagahaṭṭhapabbajitānanti vā assaṃ, lābhimhi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti vā assaṃ, suttantiko vā assaṃ, vinayadharo vā assaṃ, dhammakathiko vā assaṃ, āraññiko vā assaṃ, piṇḍapātiko vā assaṃ, paṃsukūliko vā assaṃ, tecīvariko vā assaṃ, sapadānacāriko vā assaṃ, khalupacchābhattiko vā assaṃ, nesajjiko vā assaṃ, yathāsanthatiko vā assaṃ, paṭhamassa jhānassa lābhīti vā assaṃ, dutiyassa jhānassa lābhīti vā assaṃ, tatiyassa jhānassa lābhīti vā assaṃ, catutthassa jhānassa lābhīti vā assaṃ, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā lābhīti vā assaṃ, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā assaṃ – ime vuccanti attano guṇā . Yaṃ kiñci attano guṇaṃ jāneyya ājāneyya vijāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyyāti – yaṃ kiñci dhammamabhijaññā ajjhattaṃ. Atha vāpi bahiddhāti. Upajjhāyassa vā ācariyassa vā te guṇā assūti 26 – atha vāpi bahiddhā.

    తేన థామం కుబ్బేథాతి. అత్తనో వా గుణేన పరేసం వా గుణేన థామం న కరేయ్య, థమ్భం న కరేయ్య, మానం న కరేయ్య, ఉన్నతిం న కరేయ్య, ఉన్నమం న కరేయ్య, న తేన మానం జనేయ్య, న తేన థద్ధో అస్స పత్థద్ధో పగ్గహితసిరోతి – న తేన థామం కుబ్బేథ.

    Natena thāmaṃ kubbethāti. Attano vā guṇena paresaṃ vā guṇena thāmaṃ na kareyya, thambhaṃ na kareyya, mānaṃ na kareyya, unnatiṃ na kareyya, unnamaṃ na kareyya, na tena mānaṃ janeyya, na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti – na tena thāmaṃ kubbetha.

    న హి సా నిబ్బుతి సతం వుత్తాతి. సతానం సన్తానం సప్పురిసానం బుద్ధానం బుద్ధసావకానం పచ్చేకబుద్ధానం సా నిబ్బుతీతి న వుత్తా న పవుత్తా న ఆచిక్ఖితా న దేసితా న పఞ్ఞపితా న పట్ఠపితా న వివటా న విభత్తా న ఉత్తానీకతా నప్పకాసితాతి – న హి సా నిబ్బుతి సతం వుత్తా.

    Na hi sā nibbuti sataṃ vuttāti. Satānaṃ santānaṃ sappurisānaṃ buddhānaṃ buddhasāvakānaṃ paccekabuddhānaṃ sā nibbutīti na vuttā na pavuttā na ācikkhitā na desitā na paññapitā na paṭṭhapitā na vivaṭā na vibhattā na uttānīkatā nappakāsitāti – na hi sā nibbuti sataṃ vuttā.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘యం కిఞ్చి ధమ్మమభిజఞ్ఞా, అజ్ఝత్తం అథ వాపి బహిద్ధా;

    ‘‘Yaṃ kiñci dhammamabhijaññā, ajjhattaṃ atha vāpi bahiddhā;

    న తేన థామం కుబ్బేథ, న హి సా నిబ్బుతి సతం వుత్తా’’తి.

    Na tena thāmaṃ kubbetha, na hi sā nibbuti sataṃ vuttā’’ti.

    ౧౫౩.

    153.

    సేయ్యో న తేన మఞ్ఞేయ్య, నీచేయ్యో అథ వాపి సరిక్ఖో;

    Seyyo na tena maññeyya, nīceyyo atha vāpi sarikkho;

    ఫుట్ఠో అనేకరూపేహి, నాతుమానం వికప్పయం తిట్ఠే.

    Phuṭṭhoanekarūpehi, nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe.

    సేయ్యో న తేన మఞ్ఞేయ్యాతి. ‘‘సేయ్యోహమస్మీ’’తి అతిమానం న జనేయ్య జాతియా వా గోత్తేన వా కోలపుత్తియేన వా వణ్ణపోక్ఖరతాయ వా ధనేన వా అజ్ఝేనేన వా కమ్మాయతనేన వా సిప్పాయతనేన వా విజ్జాట్ఠానేన వా సుతేన వా పటిభానేన వా అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన వా వత్థునాతి – సేయ్యో న తేన మఞ్ఞేయ్య.

    Seyyo na tena maññeyyāti. ‘‘Seyyohamasmī’’ti atimānaṃ na janeyya jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunāti – seyyo na tena maññeyya.

    నీచేయ్యో అథ వాపి సరిక్ఖోతి. ‘‘హీనోహమస్మీ’’తి ఓమానం న జనేయ్య జాతియా వా గోత్తేన వా…పే॰… అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన వా వత్థునా. ‘‘సదిసోహమస్మీ’’తి మానం న జనేయ్య జాతియా వా గోత్తేన వా కోలపుత్తియేన వా వణ్ణపోక్ఖరతాయ వా ధనేన వా అజ్ఝేనేన వా కమ్మాయతనేన వా సిప్పాయతనేన వా విజ్జాట్ఠానేన వా సుతేన వా పటిభానేన వా అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన వా వత్థునాతి – నీచేయ్యో అథ వాపి సరిక్ఖో.

    Nīceyyo atha vāpi sarikkhoti. ‘‘Hīnohamasmī’’ti omānaṃ na janeyya jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunā. ‘‘Sadisohamasmī’’ti mānaṃ na janeyya jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunāti – nīceyyo atha vāpi sarikkho.

    ఫుట్ఠో అనేకరూపేహీతి. అనేకవిధేహి ఆకారేహి ఫుట్ఠో పరేతో సమోహితో సమన్నాగతోతి – ఫుట్ఠో అనేకరూపేహి.

    Phuṭṭho anekarūpehīti. Anekavidhehi ākārehi phuṭṭho pareto samohito samannāgatoti – phuṭṭho anekarūpehi.

    నాతుమానం వికప్పయం తిట్ఠేతి. ఆతుమా వుచ్చతి అత్తా. అత్తానం కప్పేన్తో వికప్పేన్తో వికప్పం ఆపజ్జన్తో న తిట్ఠేయ్యాతి – నాతుమానం వికప్పయం తిట్ఠే.

    Nātumānaṃvikappayaṃ tiṭṭheti. Ātumā vuccati attā. Attānaṃ kappento vikappento vikappaṃ āpajjanto na tiṭṭheyyāti – nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘సేయ్యో న తేన మఞ్ఞేయ్య, నీచేయ్యో అథ వాపి సరిక్ఖో;

    ‘‘Seyyo na tena maññeyya, nīceyyo atha vāpi sarikkho;

    ఫుట్ఠో అనేకరూపేహి, నాతుమానం వికప్పయం తిట్ఠే’’తి.

    Phuṭṭho anekarūpehi, nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe’’ti.

    ౧౫౪.

    154.

    అజ్ఝత్తమేవుపసమే , న అఞ్ఞతో భిక్ఖు సన్తిమేసేయ్య;

    Ajjhattamevupasame , na aññato bhikkhu santimeseyya;

    అజ్ఝత్తం ఉపసన్తస్స, నత్థి అత్తా 27 కుతో నిరత్తా 28 వా.

    Ajjhattaṃ upasantassa, natthi attā29kuto nirattā30vā.

    అజ్ఝత్తమేవుపసమేతి. అజ్ఝత్తం రాగం సమేయ్య, దోసం సమేయ్య, మోహం సమేయ్య, కోధం…పే॰… ఉపనాహం… మక్ఖం… పళాసం… ఇస్సం… మచ్ఛరియం… మాయం… సాఠేయ్యం… థమ్భం… సారమ్భం … మానం… అతిమానం… మదం… పమాదం… సబ్బే కిలేసే… సబ్బే దుచ్చరితే… సబ్బే దరథే… సబ్బే పరిళాహే… సబ్బే సన్తాపే… సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారే సమేయ్య ఉపసమేయ్య వూపసమేయ్య నిబ్బాపేయ్య పటిపస్సమ్భేయ్యాతి – అజ్ఝత్తమేవుపసమే.

    Ajjhattamevupasameti. Ajjhattaṃ rāgaṃ sameyya, dosaṃ sameyya, mohaṃ sameyya, kodhaṃ…pe… upanāhaṃ… makkhaṃ… paḷāsaṃ… issaṃ… macchariyaṃ… māyaṃ… sāṭheyyaṃ… thambhaṃ… sārambhaṃ … mānaṃ… atimānaṃ… madaṃ… pamādaṃ… sabbe kilese… sabbe duccarite… sabbe darathe… sabbe pariḷāhe… sabbe santāpe… sabbākusalābhisaṅkhāre sameyya upasameyya vūpasameyya nibbāpeyya paṭipassambheyyāti – ajjhattamevupasame.

    న అఞ్ఞతో భిక్ఖు సన్తిమేసేయ్యాతి. అఞ్ఞతో అసుద్ధిమగ్గేన, మిచ్ఛాపటిపదాయ, అనియ్యానపతేన, అఞ్ఞత్ర సతిపట్ఠానేహి, అఞ్ఞత్ర సమ్మప్పధానేహి, అఞ్ఞత్ర ఇద్ధిపాదేహి, అఞ్ఞత్ర ఇన్ద్రియేహి, అఞ్ఞత్ర బలేహి, అఞ్ఞత్ర బోజ్ఝఙ్గేహి, అఞ్ఞత్ర అరియా అట్ఠఙ్గికా మగ్గా సన్తిం ఉపసన్తిం వూపసన్తిం నిబ్బుతిం పటిపస్సద్ధిం న ఏసేయ్య న గవేసేయ్య న పరియేసేయ్యాతి – న అఞ్ఞతో భిక్ఖు సన్తిమేసేయ్య.

    Na aññato bhikkhu santimeseyyāti. Aññato asuddhimaggena, micchāpaṭipadāya, aniyyānapatena, aññatra satipaṭṭhānehi, aññatra sammappadhānehi, aññatra iddhipādehi, aññatra indriyehi, aññatra balehi, aññatra bojjhaṅgehi, aññatra ariyā aṭṭhaṅgikā maggā santiṃ upasantiṃ vūpasantiṃ nibbutiṃ paṭipassaddhiṃ na eseyya na gaveseyya na pariyeseyyāti – na aññato bhikkhu santimeseyya.

    అజ్ఝత్తం ఉపసన్తస్సాతి. అజ్ఝత్తం రాగం సన్తస్స, దోసం సన్తస్స, మోహం సన్తస్స…పే॰… సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారే సన్తస్స ఉపసన్తస్స వూపసన్తస్స నిబ్బుతస్స పటిపస్సద్ధియాతి – అజ్ఝత్తం ఉపసన్తస్స.

    Ajjhattaṃupasantassāti. Ajjhattaṃ rāgaṃ santassa, dosaṃ santassa, mohaṃ santassa…pe… sabbākusalābhisaṅkhāre santassa upasantassa vūpasantassa nibbutassa paṭipassaddhiyāti – ajjhattaṃ upasantassa.

    నత్థి అత్తా కుతో నిరత్తా వాతి. నత్థీతి పటిక్ఖేపో. అత్తాతి అత్తదిట్ఠి నత్థి; నిరత్తాతి ఉచ్ఛేదదిట్ఠి నత్థి. అత్తాతి గహితం నత్థి; నిరత్తాతి ముఞ్చితబ్బం నత్థి. యస్సత్థి గహితం, తస్సత్థి ముఞ్చితబ్బం. తస్స గహితం గాహం ముఞ్చనం సమతిక్కన్తో అరహా వుద్ధిపారిహానివీతివత్తో. సో వుట్ఠవాసో చిణ్ణచరణో…పే॰… జాతిమరణసంసారో, నత్థి తస్స పునబ్భవోతి – నత్థి అత్తా కుతో నిరత్తా వా.

    Natthi attā kuto nirattā vāti. Natthīti paṭikkhepo. Attāti attadiṭṭhi natthi; nirattāti ucchedadiṭṭhi natthi. Attāti gahitaṃ natthi; nirattāti muñcitabbaṃ natthi. Yassatthi gahitaṃ, tassatthi muñcitabbaṃ. Tassa gahitaṃ gāhaṃ muñcanaṃ samatikkanto arahā vuddhipārihānivītivatto. So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti – natthi attā kuto nirattā vā.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘అజ్ఝత్తమేవుపసమే, న అఞ్ఞతో భిక్ఖు సన్తిమేసేయ్య;

    ‘‘Ajjhattamevupasame, na aññato bhikkhu santimeseyya;

    అజ్ఝత్తం ఉపసన్తస్స, నత్థి అత్తా కుతో నిరత్తా వా’’తి.

    Ajjhattaṃ upasantassa, natthi attā kuto nirattā vā’’ti.

    ౧౫౫.

    155.

    మజ్ఝే యథా సముద్దస్స, ఊమి నో జాయతీ ఠితో హోతి;

    Majjheyathā samuddassa, ūmi no jāyatī ṭhito hoti;

    ఏవం ఠితో అనేజస్స, ఉస్సదం భిక్ఖు న కరేయ్య 31 కుహిఞ్చి.

    Evaṃ ṭhito anejassa, ussadaṃ bhikkhu na kareyya32kuhiñci.

    మజ్ఝే యథా సముద్దస్స, ఊమి నో జాయతీ ఠితో హోతీతి. సముద్దో చతురాసీతియోజనసహస్సాని ఉబ్బేధేన గమ్భీరో. హేట్ఠా చత్తారీసయోజనసహస్సాని ఉదకం మచ్ఛకచ్ఛపేహి కమ్పతి. ఉపరి చత్తారీసయోజనసహస్సాని ఉదకం వాతేహి కమ్పతి. మజ్ఝే చత్తారీసయోజనసహస్సాని ఉదకం న కమ్పతి న వికమ్పతి న చలతి న వేధతి నప్పవేధతి న సమ్పవేధతి. అనేరితో అఘట్టితో అచలితో అలుళితో అభన్తో వూపసన్తో తత్ర ఊమి నో జాయతి, ఠితో హోతి సముద్దోతి. ఏవమ్పి మజ్ఝే యథా సముద్దస్స ఊమి నో జాయతీ ఠితో హోతి.

    Majjhe yathā samuddassa, ūmi no jāyatī ṭhito hotīti. Samuddo caturāsītiyojanasahassāni ubbedhena gambhīro. Heṭṭhā cattārīsayojanasahassāni udakaṃ macchakacchapehi kampati. Upari cattārīsayojanasahassāni udakaṃ vātehi kampati. Majjhe cattārīsayojanasahassāni udakaṃ na kampati na vikampati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhati. Anerito aghaṭṭito acalito aluḷito abhanto vūpasanto tatra ūmi no jāyati, ṭhito hoti samuddoti. Evampi majjhe yathā samuddassa ūmi no jāyatī ṭhito hoti.

    అథ వా సత్తన్నం పబ్బతానం అన్తరికాసు సత్తసీదన్తరా మహాసముద్దా. 33 తత్ర ఉదకం న కమ్పతి న వికమ్పతి న చలతి న వేధతి నప్పవేధతి న సమ్పవేధతి. అనేరితో అఘట్టితో అచలితో అలుళితో అభన్తో వూపసన్తో తత్ర ఊమి నో జాయతి, ఠితో హోతి సముద్దోతి. ఏవమ్పి మజ్ఝే యథా సముద్దస్స ఊమి నో జాయతీ ఠితో హోతి.

    Atha vā sattannaṃ pabbatānaṃ antarikāsu sattasīdantarā mahāsamuddā. 34 Tatra udakaṃ na kampati na vikampati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhati. Anerito aghaṭṭito acalito aluḷito abhanto vūpasanto tatra ūmi no jāyati, ṭhito hoti samuddoti. Evampi majjhe yathā samuddassa ūmi no jāyatī ṭhito hoti.

    ఏవం ఠితో అనేజస్సాతి. ఏవన్తి ఓపమ్మసమ్పటిపాదనం. ఠితోతి లాభేపి న కమ్పతి, అలాభేపి న కమ్పతి, యసేపి న కమ్పతి, అయసేపి న కమ్పతి, పసంసాయపి న కమ్పతి, నిన్దాయపి న కమ్పతి, సుఖేపి న కమ్పతి, దుక్ఖేపి న కమ్పతి న వికమ్పతి న చలతి న వేధతి నప్పవేధతి న సమ్పవేధతీతి – ఏవం ఠితో. అనేజస్సాతి ఏజా వుచ్చతి తణ్హా. యో రాగో సారాగో…పే॰… అభిజ్ఝా లోభో అకుసలమూలం. యస్సేసా ఏజా తణ్హా పహీనా ఉచ్ఛిన్నా సముచ్ఛిన్నా వూపసన్తా పటిపస్సద్ధా అభబ్బుప్పత్తికా ఞాణగ్గినా దడ్ఢా, సో వుచ్చతి అనేజో. ఏజాయ పహీనత్తా అనేజో ; సో లాభేపి న ఇఞ్జతి, అలాభేపి న ఇఞ్జతి, యసేపి న ఇఞ్జతి, అయసేపి న ఇఞ్జతి, పసంసాయపి న ఇఞ్జతి, నిన్దాయపి న ఇఞ్జతి, సుఖేపి న ఇఞ్జతి, దుక్ఖేపి న ఇఞ్జతి, న చలతి న వేధతి నప్పవేధతి న సమ్పవేధతీతి – ఏవం ఠితో అనేజస్స.

    Evaṃ ṭhito anejassāti. Evanti opammasampaṭipādanaṃ. Ṭhitoti lābhepi na kampati, alābhepi na kampati, yasepi na kampati, ayasepi na kampati, pasaṃsāyapi na kampati, nindāyapi na kampati, sukhepi na kampati, dukkhepi na kampati na vikampati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhatīti – evaṃ ṭhito. Anejassāti ejā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yassesā ejā taṇhā pahīnā ucchinnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati anejo. Ejāya pahīnattā anejo ; so lābhepi na iñjati, alābhepi na iñjati, yasepi na iñjati, ayasepi na iñjati, pasaṃsāyapi na iñjati, nindāyapi na iñjati, sukhepi na iñjati, dukkhepi na iñjati, na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhatīti – evaṃ ṭhito anejassa.

    ఉస్సదం భిక్ఖు న కరేయ్య కుహిఞ్చీతి. ఉస్సదాతి సత్తుస్సదా – రాగుస్సదం 35, దోసుస్సదం, మోహుస్సదం, మానుస్సదం, దిట్ఠుస్సదం, కిలేసుస్సదం, కమ్ముస్సదం న కరేయ్య న జనేయ్య న సఞ్జనేయ్య న నిబ్బత్తేయ్య నాభినిబ్బత్తేయ్య. కుహిఞ్చీతి కుహిఞ్చి కిస్మిఞ్చి కత్థచి అజ్ఝత్తం వా బహిద్ధా వా అజ్ఝత్తబహిద్ధా వాతి – ఉస్సదం భిక్ఖు న కరేయ్య కుహిఞ్చి.

    Ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti. Ussadāti sattussadā – rāgussadaṃ 36, dosussadaṃ, mohussadaṃ, mānussadaṃ, diṭṭhussadaṃ, kilesussadaṃ, kammussadaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya. Kuhiñcīti kuhiñci kismiñci katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘మజ్ఝే యథా సముద్దస్స, ఊమి నో జాయతీ ఠితో హోతి;

    ‘‘Majjhe yathā samuddassa, ūmi no jāyatī ṭhito hoti;

    ఏవం ఠితో అనేజస్స, ఉస్సదం భిక్ఖు న కరేయ్య కుహిఞ్చీ’’తి.

    Evaṃ ṭhito anejassa, ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcī’’ti.

    ౧౫౬.

    156.

    అకిత్తయీ వివటచక్ఖు, సక్ఖిధమ్మం పరిస్సయవినయం;

    Akittayī vivaṭacakkhu, sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ;

    పటిపదం వదేహి భద్దన్తే, పాతిమోక్ఖం అథ వాపి సమాధిం.

    Paṭipadaṃ vadehi bhaddante, pātimokkhaṃ atha vāpi samādhiṃ.

    అకిత్తయీ వివటచక్ఖూతి. అకిత్తయీతి కిత్తితం ఆచిక్ఖితం దేసితం పఞ్ఞపితం పట్ఠపితం వివటం విభత్తం ఉత్తానీకతం పకాసితన్తి – అకిత్తయి 37. వివటచక్ఖూతి భగవా పఞ్చహి చక్ఖూహి వివటచక్ఖు – మంసచక్ఖునాపి వివటచక్ఖు, దిబ్బేన చక్ఖునాపి వివటచక్ఖు, పఞ్ఞాచక్ఖునాపి వివటచక్ఖు, బుద్ధచక్ఖునాపి వివటచక్ఖు, సమన్తచక్ఖునాపి వివటచక్ఖు.

    Akittayī vivaṭacakkhūti. Akittayīti kittitaṃ ācikkhitaṃ desitaṃ paññapitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaṭaṃ vibhattaṃ uttānīkataṃ pakāsitanti – akittayi 38. Vivaṭacakkhūti bhagavā pañcahi cakkhūhi vivaṭacakkhu – maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu, dibbena cakkhunāpi vivaṭacakkhu, paññācakkhunāpi vivaṭacakkhu, buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu, samantacakkhunāpi vivaṭacakkhu.

    కథం భగవా మంసచక్ఖునాపి వివటచక్ఖు? మంసచక్ఖుమ్హిపి భగవతో పఞ్చ వణ్ణా సంవిజ్జన్తి – నీలో చ వణ్ణో, పీతకో చ వణ్ణో, లోహితకో చ వణ్ణో, కణ్హో చ వణ్ణో, ఓదాతో చ వణ్ణో. అక్ఖిలోమాని చ భగవతో యత్థ చ అక్ఖిలోమాని పతిట్ఠితాని తం నీలం హోతి సునీలం పాసాదికం దస్సనేయ్యం ఉమాపుప్ఫసమానం 39. తస్స పరతో పీతకం హోతి సుపీతకం సువణ్ణవణ్ణం పాసాదికం దస్సనేయ్యం కణికారపుప్ఫసమానం. ఉభయతో చ అక్ఖికూటాని భగవతో లోహితకాని హోన్తి సులోహితకాని పాసాదికాని దస్సనేయ్యాని ఇన్దగోపకసమానాని. మజ్ఝే కణ్హం హోతి సుకణ్హం అలూఖం సినిద్ధం పాసాదికం దస్సనేయ్యం అద్దారిట్ఠకసమానం 40. తస్స పరతో ఓదాతం హోతి సుఓదాతం సేతం పణ్డరం పాసాదికం దస్సనేయ్యం ఓసధితారకసమానం. తేన భగవా పాకతికేన మంసచక్ఖునా అత్తభావపరియాపన్నేన పురిమసుచరితకమ్మాభినిబ్బత్తేన సమన్తా యోజనం పస్సతి దివా చేవ రత్తిఞ్చ. యదా హిపి చతురఙ్గసమన్నాగతో అన్ధకారో హోతి. సూరియో వా అత్థఙ్గతో హోతి. కాళపక్ఖో చ ఉపోసథో హోతి. తిబ్బో చ వనసణ్డో హోతి. మహా చ కాళమేఘో 41 అబ్భుట్ఠితో హోతి. ఏవరూపేపి చతురఙ్గసమన్నాగతే అన్ధకారే సమన్తా యోజనం పస్సతి. నత్థి సో కుట్టో 42 వా కవాటం వా పాకారో వా పబ్బతో వా గచ్ఛో వా లతా వా ఆవరణం రూపానం దస్సనాయ. ఏకఞ్చే తిలఫలం నిమిత్తం కత్వా తిలవాహే పక్ఖిపేయ్య. తఞ్ఞేవ తిలఫలం ఉద్ధరేయ్య. ఏవం పరిసుద్ధం భగవతో పాకతికం మంసచక్ఖు. ఏవం భగవా మంసచక్ఖునాపి వివటచక్ఖు.

    Kathaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu? Maṃsacakkhumhipi bhagavato pañca vaṇṇā saṃvijjanti – nīlo ca vaṇṇo, pītako ca vaṇṇo, lohitako ca vaṇṇo, kaṇho ca vaṇṇo, odāto ca vaṇṇo. Akkhilomāni ca bhagavato yattha ca akkhilomāni patiṭṭhitāni taṃ nīlaṃ hoti sunīlaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ umāpupphasamānaṃ 43. Tassa parato pītakaṃ hoti supītakaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ kaṇikārapupphasamānaṃ. Ubhayato ca akkhikūṭāni bhagavato lohitakāni honti sulohitakāni pāsādikāni dassaneyyāni indagopakasamānāni. Majjhe kaṇhaṃ hoti sukaṇhaṃ alūkhaṃ siniddhaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ addāriṭṭhakasamānaṃ 44. Tassa parato odātaṃ hoti suodātaṃ setaṃ paṇḍaraṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ osadhitārakasamānaṃ. Tena bhagavā pākatikena maṃsacakkhunā attabhāvapariyāpannena purimasucaritakammābhinibbattena samantā yojanaṃ passati divā ceva rattiñca. Yadā hipi caturaṅgasamannāgato andhakāro hoti. Sūriyo vā atthaṅgato hoti. Kāḷapakkho ca uposatho hoti. Tibbo ca vanasaṇḍo hoti. Mahā ca kāḷamegho 45 abbhuṭṭhito hoti. Evarūpepi caturaṅgasamannāgate andhakāre samantā yojanaṃ passati. Natthi so kuṭṭo 46 vā kavāṭaṃ vā pākāro vā pabbato vā gaccho vā latā vā āvaraṇaṃ rūpānaṃ dassanāya. Ekañce tilaphalaṃ nimittaṃ katvā tilavāhe pakkhipeyya. Taññeva tilaphalaṃ uddhareyya. Evaṃ parisuddhaṃ bhagavato pākatikaṃ maṃsacakkhu. Evaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu.

    కథం భగవా దిబ్బేన చక్ఖునాపి వివటచక్ఖు? భగవా దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన సత్తే పస్సతి చవమానే ఉపపజ్జమానే హీనే పణీతే సువణ్ణే దుబ్బణ్ణే సుగతే దుగ్గతే. యథాకమ్మూపగే సత్తే పజానాతి – ‘‘ఇమే వత భోన్తో సత్తా కాయదుచ్చరితేన సమన్నాగతా వచీదుచ్చరితేన సమన్నాగతా మనోదుచ్చరితేన సమన్నాగతా అరియానం ఉపవాదకా మిచ్ఛాదిట్ఠికా మిచ్ఛాదిట్ఠికమ్మసమాదానా , తే కాయస్స భేదా పరం మరణా అపాయం దుగ్గతిం వినిపాతం నిరయం ఉపపన్నా. ఇమే వా పన భోన్తో సత్తా కాయసుచరితేన సమన్నాగతా వచీసుచరితేన సమన్నాగతా మనోసుచరితేన సమన్నాగతా అరియానం అనుపవాదకా సమ్మాదిట్ఠికా సమ్మాదిట్ఠికమ్మసమాదానా, తే కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం లోకం ఉపపన్నా’’తి . ఇతి దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన సత్తే పస్సతి చవమానే ఉపపజ్జమానే హీనే పణీతే సువణ్ణే దుబ్బణ్ణే సుగతే దుగ్గతే; యథాకమ్మూపగే సత్తే పజానాతి. ఆకఙ్ఖమానో చ భగవా ఏకమ్పి లోకధాతుం పస్సేయ్య, ద్వేపి లోకధాతుయో పస్సేయ్య, తిస్సోపి లోకధాతుయో పస్సేయ్య, చతస్సోపి లోకధాతుయో పస్సేయ్య, పఞ్చపి లోకధాతుయో పస్సేయ్య, దసపి లోకధాతుయో పస్సేయ్య, వీసమ్పి లోకధాతుయో పస్సేయ్య, తింసమ్పి లోకధాతుయో పస్సేయ్య, చత్తాలీసమ్పి లోకధాతుయో పస్సేయ్య, పఞ్ఞాసమ్పి లోకధాతుయో పస్సేయ్య, సతమ్పి లోకధాతుయో పస్సేయ్య, సహస్సిమ్పి చూళనికం లోకధాతుం పస్సేయ్య, ద్విసహస్సిమ్పి మజ్ఝిమికం లోకధాతుం పస్సేయ్య, తిసహస్సిమ్పి లోకధాతుం పస్సేయ్య, మహాసహస్సిమ్పి 47 లోకధాతుం పస్సేయ్య. యావతకం వా పన ఆకఙ్ఖేయ్య తావతకం పస్సేయ్య. ఏవం పరిసుద్ధం భగవతో దిబ్బచక్ఖు. ఏవం భగవా దిబ్బేన చక్ఖునాపి వివటచక్ఖు.

    Kathaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi vivaṭacakkhu? Bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate. Yathākammūpage satte pajānāti – ‘‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā , te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’’ti . Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate; yathākammūpage satte pajānāti. Ākaṅkhamāno ca bhagavā ekampi lokadhātuṃ passeyya, dvepi lokadhātuyo passeyya, tissopi lokadhātuyo passeyya, catassopi lokadhātuyo passeyya, pañcapi lokadhātuyo passeyya, dasapi lokadhātuyo passeyya, vīsampi lokadhātuyo passeyya, tiṃsampi lokadhātuyo passeyya, cattālīsampi lokadhātuyo passeyya, paññāsampi lokadhātuyo passeyya, satampi lokadhātuyo passeyya, sahassimpi cūḷanikaṃ lokadhātuṃ passeyya, dvisahassimpi majjhimikaṃ lokadhātuṃ passeyya, tisahassimpi lokadhātuṃ passeyya, mahāsahassimpi 48 lokadhātuṃ passeyya. Yāvatakaṃ vā pana ākaṅkheyya tāvatakaṃ passeyya. Evaṃ parisuddhaṃ bhagavato dibbacakkhu. Evaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi vivaṭacakkhu.

    కథం భగవా పఞ్ఞాచక్ఖునాపి వివటచక్ఖు? భగవా మహాపఞ్ఞో పుథుపఞ్ఞో హాసపఞ్ఞో జవనపఞ్ఞో తిక్ఖపఞ్ఞో నిబ్బేధికపఞ్ఞో పఞ్ఞాపభేదకుసలో పభిన్నఞాణో అధిగతపటిసమ్భిదో చతువేసారజ్జప్పత్తో దసబలధారీ పురిసాసభో పురిససీహో పురిసనాగో పురిసాజఞ్ఞో పురిసధోరయ్హో అనన్తఞాణో అనన్తతేజో అనన్తయసో అడ్ఢో మహద్ధనో ధనవా నేతా వినేతా అనునేతా పఞ్ఞాపేతా అనిజ్ఝాపేతా పేక్ఖేతా పసాదేతా. సో హి భగవా అనుప్పన్నస్స మగ్గస్స ఉప్పాదేతా, అసఞ్జాతస్స మగ్గస్స సఞ్జనేతా, అనక్ఖాతస్స మగ్గస్స అక్ఖాతా, మగ్గఞ్ఞూ మగ్గవిదూ మగ్గకోవిదో మగ్గానుగా చ పన ఏతరహి సావకా విహరన్తి పచ్ఛా సమన్నాగతా.

    Kathaṃ bhagavā paññācakkhunāpi vivaṭacakkhu? Bhagavā mahāpañño puthupañño hāsapañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño paññāpabhedakusalo pabhinnañāṇo adhigatapaṭisambhido catuvesārajjappatto dasabaladhārī purisāsabho purisasīho purisanāgo purisājañño purisadhorayho anantañāṇo anantatejo anantayaso aḍḍho mahaddhano dhanavā netā vinetā anunetā paññāpetā anijjhāpetā pekkhetā pasādetā. So hi bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū maggavidū maggakovido maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā.

    సో హి భగవా జానం జానాతి పస్సం పస్సతి, చక్ఖుభూతో ఞాణభూతో ధమ్మభూతో బ్రహ్మభూతో వత్తా పవత్తా అత్థస్స నిన్నేతా అమతస్స దాతా ధమ్మస్సామీ తథాగతో. నత్థి తస్స భగవతో అఞ్ఞాతం అదిట్ఠం అవిదితం అసచ్ఛికతం అఫస్సితం పఞ్ఞాయ. అతీతం అనాగతం పచ్చుప్పన్నం 49 ఉపాదాయ సబ్బే ధమ్మా సబ్బాకారేన బుద్ధస్స భగవతో ఞాణముఖే ఆపాథం ఆగచ్ఛన్తి. యం కిఞ్చి నేయ్యం నామ అత్థి జానితబ్బం 50 అత్తత్థో వా పరత్థో వా ఉభయత్థో వా దిట్ఠధమ్మికో వా అత్థో సమ్పరాయికో వా అత్థో ఉత్తానో వా అత్థో గమ్భీరో వా అత్థో గూళ్హో వా అత్థో పటిచ్ఛన్నో వా అత్థో నేయ్యో వా అత్థో నీతో వా అత్థో అనవజ్జో వా అత్థో నిక్కిలేసో వా అత్థో వోదానో వా అత్థో పరమత్థో వా అత్థో, సబ్బం తం 51 అన్తోబుద్ధఞాణే పరివత్తతి.

    So hi bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. Natthi tassa bhagavato aññātaṃ adiṭṭhaṃ aviditaṃ asacchikataṃ aphassitaṃ paññāya. Atītaṃ anāgataṃ paccuppannaṃ 52 upādāya sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchanti. Yaṃ kiñci neyyaṃ nāma atthi jānitabbaṃ 53 attattho vā parattho vā ubhayattho vā diṭṭhadhammiko vā attho samparāyiko vā attho uttāno vā attho gambhīro vā attho gūḷho vā attho paṭicchanno vā attho neyyo vā attho nīto vā attho anavajjo vā attho nikkileso vā attho vodāno vā attho paramattho vā attho, sabbaṃ taṃ 54 antobuddhañāṇe parivattati.

    సబ్బం కాయకమ్మం బుద్ధస్స భగవతో ఞాణానుపరివత్తి సబ్బం వచీకమ్మం… సబ్బం మనోకమ్మం… అతీతే బుద్ధస్స భగవతో అప్పటిహతం ఞాణం, అనాగతే పచ్చుప్పన్నే అప్పటిహతం ఞాణం. యావతకం నేయ్యం తావతకం ఞాణం, యావతకం ఞాణం తావతకం నేయ్యం; నేయ్యపరియన్తికం ఞాణం ఞాణపరియన్తికం నేయ్యం, నేయ్యం అతిక్కమిత్వా ఞాణం నప్పవత్తతి, ఞాణం అతిక్కమిత్వా నేయ్యపథో నత్థి. అఞ్ఞమఞ్ఞపరియన్తట్ఠాయినో తే ధమ్మా. యథా ద్విన్నం సముగ్గపటలానం సమ్మాఫుసితానం హేట్ఠిమం సముగ్గపటలం ఉపరిమం నాతివత్తతి, ఉపరిమం సముగ్గపటలం హేట్ఠిమం నాతివత్తతి, అఞ్ఞమఞ్ఞపరియన్తట్ఠాయినో; ఏవమేవ బుద్ధస్స భగవతో నేయ్యఞ్చ ఞాణఞ్చ అఞ్ఞమఞ్ఞపరియన్తట్ఠాయినో. యావతకం నేయ్యం తావతకం ఞాణం, యావతకం ఞాణం తావతకం నేయ్యం; నేయ్యపరియన్తికం ఞాణం ఞాణపరియన్తికం నేయ్యం. నేయ్యం అతిక్కమిత్వా ఞాణం నప్పవత్తతి, ఞాణం అతిక్కమిత్వా నేయ్యపథో నత్థి. అఞ్ఞమఞ్ఞపరియన్తట్ఠాయినో తే ధమ్మా.

    Sabbaṃ kāyakammaṃ buddhassa bhagavato ñāṇānuparivatti sabbaṃ vacīkammaṃ… sabbaṃ manokammaṃ… atīte buddhassa bhagavato appaṭihataṃ ñāṇaṃ, anāgate paccuppanne appaṭihataṃ ñāṇaṃ. Yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ; neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ, neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi. Aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā. Yathā dvinnaṃ samuggapaṭalānaṃ sammāphusitānaṃ heṭṭhimaṃ samuggapaṭalaṃ uparimaṃ nātivattati, uparimaṃ samuggapaṭalaṃ heṭṭhimaṃ nātivattati, aññamaññapariyantaṭṭhāyino; evameva buddhassa bhagavato neyyañca ñāṇañca aññamaññapariyantaṭṭhāyino. Yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ; neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ. Neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi. Aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā.

    సబ్బధమ్మేసు బుద్ధస్స భగవతో ఞాణం పవత్తతి. సబ్బే ధమ్మా బుద్ధస్స భగవతో ఆవజ్జనపటిబద్ధా ఆకఙ్ఖపటిబద్ధా మనసికారపటిబద్ధా చిత్తుప్పాదపటిబద్ధా. సబ్బసత్తేసు బుద్ధస్స భగవతో ఞాణం పవత్తతి. సబ్బేసం సత్తానం భగవా ఆసయం జానాతి, అనుసయం జానాతి, చరితం జానాతి, అధిముత్తిం జానాతి, అప్పరజక్ఖే మహారజక్ఖే తిక్ఖిన్ద్రియే ముదిన్ద్రియే స్వాకారే ద్వాకారే సువిఞ్ఞాపయే దువిఞ్ఞాపయే భబ్బాభబ్బే సత్తే పజానాతి. సదేవకో లోకో సమారకో సబ్రహ్మకో సస్సమణబ్రాహ్మణీ పజా సదేవమనుస్సా అన్తోబుద్ధఞాణే పరివత్తతి 55.

    Sabbadhammesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati. Sabbe dhammā buddhassa bhagavato āvajjanapaṭibaddhā ākaṅkhapaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhā. Sabbasattesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati. Sabbesaṃ sattānaṃ bhagavā āsayaṃ jānāti, anusayaṃ jānāti, caritaṃ jānāti, adhimuttiṃ jānāti, apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte pajānāti. Sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati 56.

    యథా యే కేచి మచ్ఛకచ్ఛపా అన్తమసో తిమితిమిఙ్గలం ఉపాదాయ అన్తోమహాసముద్దే పరివత్తన్తి; ఏవమేవ సదేవకో లోకో సమారకో సబ్రహ్మకో సస్సమణబ్రాహ్మణీ పజా సదేవమనుస్సా అన్తోబుద్ధఞాణే పరివత్తతి 57. యథా యే కేచి పక్ఖీ అన్తమసో గరుళం వేనతేయ్యం ఉపాదాయ ఆకాసస్స పదేసే పరివత్తన్తి; ఏవమేవ యేపి తే సారిపుత్తసమా పఞ్ఞాయ తేపి బుద్ధఞాణస్స పదేసే పరివత్తన్తి; బుద్ధఞాణం దేవమనుస్సానం పఞ్ఞం ఫరిత్వా అభిభవిత్వా తిట్ఠతి. యేపి తే ఖత్తియపణ్డితా బ్రాహ్మణపణ్డితా గహపతిపణ్డితా సమణపణ్డితా నిపుణా కతపరప్పవాదా వాలవేధిరూపా వోభిన్దన్తా మఞ్ఞే చరన్తి పఞ్ఞాగతేన దిట్ఠిగతాని, తే పఞ్హం అభిసఙ్ఖరిత్వా అభిసఙ్ఖరిత్వా తథాగతం ఉపసఙ్కమిత్వా పుచ్ఛన్తి గూళ్హాని చ పటిచ్ఛన్నాని చ. కథితా విసజ్జితా చ తే పఞ్హా భగవతా హోన్తి నిద్దిట్ఠకారణా. ఉపక్ఖిత్తకా చ తే భగవతో సమ్పజ్జన్తి. అథ ఖో భగవా తత్థ అతిరోచతి యదిదం పఞ్ఞాయాతి. ఏవం భగవా పఞ్ఞాచక్ఖునాపి వివటచక్ఖు.

    Yathā ye keci macchakacchapā antamaso timitimiṅgalaṃ upādāya antomahāsamudde parivattanti; evameva sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati 58. Yathā ye keci pakkhī antamaso garuḷaṃ venateyyaṃ upādāya ākāsassa padese parivattanti; evameva yepi te sāriputtasamā paññāya tepi buddhañāṇassa padese parivattanti; buddhañāṇaṃ devamanussānaṃ paññaṃ pharitvā abhibhavitvā tiṭṭhati. Yepi te khattiyapaṇḍitā brāhmaṇapaṇḍitā gahapatipaṇḍitā samaṇapaṇḍitā nipuṇā kataparappavādā vālavedhirūpā vobhindantā maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni, te pañhaṃ abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti gūḷhāni ca paṭicchannāni ca. Kathitā visajjitā ca te pañhā bhagavatā honti niddiṭṭhakāraṇā. Upakkhittakā ca te bhagavato sampajjanti. Atha kho bhagavā tattha atirocati yadidaṃ paññāyāti. Evaṃ bhagavā paññācakkhunāpi vivaṭacakkhu.

    కథం భగవా బుద్ధచక్ఖునాపి వివటచక్ఖు? భగవా బుద్ధచక్ఖునా లోకం వోలోకేన్తో అద్దస సత్తే అప్పరజక్ఖే మహారజక్ఖే తిక్ఖిన్ద్రియే ముదిన్ద్రియే స్వాకారే ద్వాకారే సువిఞ్ఞాపయే దువిఞ్ఞాపయే అప్పేకచ్చే పరలోకవజ్జభయదస్సావినో విహరన్తే, అప్పేకచ్చే న పరలోకవజ్జభయదస్సావినో విహరన్తే. సేయ్యథాపి నామ ఉప్పలినియం వా పదుమినియం వా పుణ్డరీకినియం వా అప్పేకచ్చాని ఉప్పలాని వా పదుమాని వా పుణ్డరీకాని వా ఉదకే జాతాని ఉదకే సంవడ్ఢాని ఉదకా అనుగ్గతాని అన్తోనిముగ్గపోసీని, అప్పేకచ్చాని ఉప్పలాని వా పదుమాని వా పుణ్డరీకాని వా ఉదకే జాతాని ఉదకే సంవడ్ఢాని సమోదకం ఠితాని, అప్పేకచ్చాని ఉప్పలాని వా పదుమాని వా పుణ్డరీకాని వా ఉదకే జాతాని ఉదకే సంవడ్ఢాని ఉదకా అచ్చుగ్గమ్మ తిట్ఠన్తి అనుపలిత్తాని ఉదకేన; ఏవమేవ భగవా బుద్ధచక్ఖునా లోకం వోలోకేన్తో అద్దస సత్తే అప్పరజక్ఖే మహారజక్ఖే తిక్ఖిన్ద్రియే ముదిన్ద్రియే స్వాకారే ద్వాకారే సువిఞ్ఞాపయే దువిఞ్ఞాపయే అప్పేకచ్చే పరలోకవజ్జభయదస్సావినో విహరన్తే, అప్పేకచ్చే న పరలోకవజ్జభయదస్సావినో విహరన్తే. జానాతి భగవా – ‘‘అయం పుగ్గలో రాగచరితో, అయం దోసచరితో, అయం మోహచరితో, అయం వితక్కచరితో, అయం సద్ధాచరితో, అయం ఞాణచరితో’’తి. రాగచరితస్స భగవా పుగ్గలస్స అసుభకథం కథేతి; దోసచరితస్స భగవా పుగ్గలస్స మేత్తాభావనం ఆచిక్ఖతి; మోహచరితస్స భగవా పుగ్గలస్స ఉద్దేసే పరిపుచ్ఛాయ కాలేన ధమ్మస్సవనే కాలేన ధమ్మసాకచ్ఛాయ గరుసంవాసే నివేసేతి; వితక్కచరితస్స భగవా పుగ్గలస్స ఆనాపానస్సతిం ఆచిక్ఖతి; సద్ధాచరితస్స భగవా పుగ్గలస్స పసాదనీయం నిమిత్తం ఆచిక్ఖతి బుద్ధసుబోధిం 59 ధమ్మసుధమ్మతం సఙ్ఘసుప్పటిపత్తిం సీలాని చ; అత్తనో ఞాణచరితస్స భగవా పుగ్గలస్స ఆచిక్ఖతి విపస్సనానిమిత్తం అనిచ్చాకారం దుక్ఖాకారం అనత్తాకారం.

    Kathaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu? Bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvino viharante. Seyyathāpi nāma uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakā anuggatāni antonimuggaposīni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni samodakaṃ ṭhitāni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakā accuggamma tiṭṭhanti anupalittāni udakena; evameva bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvino viharante. Jānāti bhagavā – ‘‘ayaṃ puggalo rāgacarito, ayaṃ dosacarito, ayaṃ mohacarito, ayaṃ vitakkacarito, ayaṃ saddhācarito, ayaṃ ñāṇacarito’’ti. Rāgacaritassa bhagavā puggalassa asubhakathaṃ katheti; dosacaritassa bhagavā puggalassa mettābhāvanaṃ ācikkhati; mohacaritassa bhagavā puggalassa uddese paripucchāya kālena dhammassavane kālena dhammasākacchāya garusaṃvāse niveseti; vitakkacaritassa bhagavā puggalassa ānāpānassatiṃ ācikkhati; saddhācaritassa bhagavā puggalassa pasādanīyaṃ nimittaṃ ācikkhati buddhasubodhiṃ 60 dhammasudhammataṃ saṅghasuppaṭipattiṃ sīlāni ca; attano ñāṇacaritassa bhagavā puggalassa ācikkhati vipassanānimittaṃ aniccākāraṃ dukkhākāraṃ anattākāraṃ.

    ‘‘సేలే యథా పబ్బతముద్ధనిట్ఠితో, యథాపి పస్సే జనతం సమన్తతో;

    ‘‘Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito, yathāpi passe janataṃ samantato;

    తథూపమం ధమ్మమయం సుమేధ, పాసాదమారుయ్హ సమన్తచక్ఖు;

    Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha, pāsādamāruyha samantacakkhu;

    సోకావతిణ్ణం జనతమపేతసోకో, అవేక్ఖస్సు జాతిజరాభిభూత’’న్తి.

    Sokāvatiṇṇaṃ janatamapetasoko, avekkhassu jātijarābhibhūta’’nti.

    ఏవం భగవా బుద్ధచక్ఖునాపి వివటచక్ఖు.

    Evaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu.

    కథం భగవా సమన్తచక్ఖునాపి వివటచక్ఖు? సమన్తచక్ఖు వుచ్చతి సబ్బఞ్ఞుతఞాణం. భగవా సబ్బఞ్ఞుతఞాణేన ఉపేతో సముపేతో ఉపగతో సముపగతో ఉపపన్నో సముపపన్నో సమన్నాగతో.

    Kathaṃ bhagavā samantacakkhunāpi vivaṭacakkhu? Samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ. Bhagavā sabbaññutañāṇena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato.

    ‘‘న తస్స అదిట్ఠమిధత్థి కిఞ్చి, అథో అవిఞ్ఞాతమజానితబ్బం;

    ‘‘Na tassa adiṭṭhamidhatthi kiñci, atho aviññātamajānitabbaṃ;

    సబ్బం అభిఞ్ఞాసి యదత్థి నేయ్యం, తథాగతో తేన సమన్తచక్ఖూ’’తి.

    Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ, tathāgato tena samantacakkhū’’ti.

    ఏవం భగవా సమన్తచక్ఖునాపి వివటచక్ఖూతి – అకిత్తయి వివటచక్ఖు.

    Evaṃ bhagavā samantacakkhunāpi vivaṭacakkhūti – akittayi vivaṭacakkhu.

    సక్ఖిధమ్మం పరిస్సయవినయన్తి. సక్ఖిధమ్మన్తి న ఇతిహితిహం, న ఇతికిరాయ, న పరమ్పరాయ, న పిటకసమ్పదాయ, న తక్కహేతు, న నయహేతు, న ఆకారపరివితక్కేన, న దిట్ఠినిజ్ఝానక్ఖన్తియా సామం సయమభిఞ్ఞాతం అత్తపచ్చక్ఖం ధమ్మన్తి – సక్ఖిధమ్మం. పరిస్సయవినయన్తి. పరిస్సయాతి ద్వే పరిస్సయా – పాకటపరిస్సయా చ పటిచ్ఛన్నపరిస్సయా చ. కతమే పాకటపరిస్సయా? సీహా బ్యగ్ఘా దీపీ అచ్ఛా తరచ్ఛా కోకా మహింసా 61 హత్థీ అహి విచ్ఛికా సతపదీ, చోరా వా అస్సు మానవా వా కతకమ్మా వా అకతకమ్మా వా, చక్ఖురోగో సోతరోగో ఘానరోగో జివ్హారోగో కాయరోగో సీసరోగో కణ్ణరోగో ముఖరోగో దన్తరోగో కాసో సాసో పినాసో డాహో 62 జరో కుచ్ఛిరోగో ముచ్ఛా పక్ఖన్దికా సూలా విసూచికా కుట్ఠం గణ్డో కిలాసో సోసో అపమారో దద్దు కణ్డు కచ్ఛు రఖసా వితచ్ఛికా లోహితపిత్తం 63 మధుమేహో అంసా పిళకా భగన్దలా, పిత్తసముట్ఠానా ఆబాధా సేమ్హసముట్ఠానా ఆబాధా వాతసముట్ఠానా ఆబాధా సన్నిపాతికా ఆబాధా ఉతుపరిణామజా ఆబాధా విసమపరిహారజా ఆబాధా ఓపక్కమికా ఆబాధా కమ్మవిపాకజా ఆబాధా, సీతం ఉణ్హం జిఘచ్ఛా పిపాసా ఉచ్చారో పస్సావో డంసమకసవాతాతపసరీసపసమ్ఫస్సా ఇతి వా – ఇమే వుచ్చన్తి పాకటపరిస్సయా.

    Sakkhidhammaṃ parissayavinayanti. Sakkhidhammanti na itihitihaṃ, na itikirāya, na paramparāya, na piṭakasampadāya, na takkahetu, na nayahetu, na ākāraparivitakkena, na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhaṃ dhammanti – sakkhidhammaṃ. Parissayavinayanti. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca. Katame pākaṭaparissayā? Sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā 64 hatthī ahi vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā, cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍāho 65 jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitapittaṃ 66 madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā, pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā, sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassā iti vā – ime vuccanti pākaṭaparissayā.

    కతమే పటిచ్ఛన్నపరిస్సయా? కాయదుచ్చరితం వచీదుచ్చరితం మనోదుచ్చరితం కామచ్ఛన్దనీవరణం బ్యాపాదనీవరణం థినమిద్ధనీవరణం ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చనీవరణం విచికిచ్ఛానీవరణం రాగో దోసో మోహో కోధో ఉపనాహో మక్ఖో పళాసో ఇస్సా మచ్ఛరియం మాయా సాఠేయ్యం థమ్భో సారమ్భో మానో అతిమానో మదో పమాదో, సబ్బే కిలేసా సబ్బే దుచ్చరితా సబ్బే దరథా సబ్బే పరిళాహా సబ్బే సన్తాపా సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారా – ఇమే వుచ్చన్తి పటిచ్ఛన్నపరిస్సయా.

    Katame paṭicchannaparissayā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ rāgo doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo, sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā – ime vuccanti paṭicchannaparissayā.

    పరిస్సయాతి కేనట్ఠేన పరిస్సయా? పరిసహన్తీతి పరిస్సయా, పరిహానాయ సంవత్తన్తీతి పరిస్సయా, తత్రాసయాతి పరిస్సయా. కథం పరిసహన్తీతి పరిస్సయా? తే పరిస్సయా తం పుగ్గలం సహన్తి పరిసహన్తి అభిభవన్తి అజ్ఝోత్థరన్తి పరియాదియన్తి మద్దన్తి. ఏవం పరిసహన్తీతి – పరిస్సయా.

    Parissayāti kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā. Kathaṃ parisahantīti parissayā? Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddanti. Evaṃ parisahantīti – parissayā.

    కథం పరిహానాయ సంవత్తన్తీతి పరిస్సయా? తే పరిస్సయా కుసలానం ధమ్మానం అన్తరాయాయ పరిహానాయ సంవత్తన్తి. కతమేసం కుసలానం ధమ్మానం? సమ్మాపటిపదాయ అనులోమపటిపదాయ అపచ్చనీకపటిపదాయ అవిరుద్ధపటిపదాయ అన్వత్థపటిపదాయ ధమ్మానుధమ్మపటిపదాయ సీలేసు పరిపూరకారితాయ ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారతాయ భోజనే మత్తఞ్ఞుతాయ జాగరియానుయోగస్స సతిసమ్పజఞ్ఞస్స చతున్నం సతిపట్ఠానానం భావనానుయోగస్స చతున్నం సమ్మప్పధానానం చతున్నం ఇద్ధిపాదానం పఞ్చన్నం ఇన్ద్రియానం పఞ్చన్నం బలానం సత్తన్నం బోజ్ఝఙ్గానం అరియస్స అట్ఠఙ్గికస్స మగ్గస్స భావనానుయోగస్స – ఇమేసం కుసలానం ధమ్మానం అన్తరాయాయ పరిహానాయ సంవత్తన్తి. ఏవమ్పి పరిహానాయ సంవత్తన్తీతి – పరిస్సయా.

    Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? Sammāpaṭipadāya anulomapaṭipadāya apaccanīkapaṭipadāya aviruddhapaṭipadāya anvatthapaṭipadāya dhammānudhammapaṭipadāya sīlesu paripūrakāritāya indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya jāgariyānuyogassa satisampajaññassa catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogassa catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogassa – imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Evampi parihānāya saṃvattantīti – parissayā.

    కథం తత్రాసయాతి పరిస్సయా? తత్థేతే పాపకా అకుసలా ధమ్మా ఉప్పజ్జన్తి అత్తభావసన్నిస్సయా. యథా బిలే బిలాసయా పాణా సయన్తి, దకే దకాసయా పాణా సయన్తి, వనే వనాసయా పాణా సయన్తి, రుక్ఖే రుక్ఖాసయా పాణా సయన్తి; ఏవమేవ తత్థేతే పాపకా అకుసలా ధమ్మా ఉప్పజ్జన్తి అత్తభావసన్నిస్సయాతి. ఏవమ్పి తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.

    Kathaṃ tatrāsayāti parissayā? Tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā. Yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, dake dakāsayā pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti, rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti; evameva tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.

    వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘సాన్తేవాసికో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సాచరియకో దుక్ఖం న ఫాసు విహరతి. కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సాన్తేవాసికో సాచరియకో దుక్ఖం న ఫాసు విహరతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో చక్ఖునా రూపం దిస్వా ఉప్పజ్జన్తి పాపకా అకుసలా ధమ్మా సరసఙ్కప్పా సఞ్ఞోజనియా, త్యస్స అన్తో వసన్తి అన్వాస్సవన్తి పాపకా అకుసలా ధమ్మాతి. తస్మా సాన్తేవాసికోతి వుచ్చతి. తే నం సముదాచరన్తి, సముదాచరన్తి 67 నం పాపకా అకుసలా ధమ్మాతి. తస్మా సాచరియకోతి వుచ్చతి.

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘sāntevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Te naṃ samudācaranti, samudācaranti 68 naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati.

    ‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో సోతేన సద్దం సుత్వా…పే॰… ఘానేన గన్ధం ఘాయిత్వా… జివ్హాయ రసం సాయిత్వా… కాయేన ఫోట్ఠబ్బం ఫుసిత్వా … మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ ఉప్పజ్జన్తి పాపకా అకుసలా ధమ్మా సరసఙ్కప్పా సఞ్ఞోజనియా, త్యస్స అన్తో వసన్తి అన్వాస్సవన్తి పాపకా అకుసలా ధమ్మాతి. తస్మా సాన్తేవాసికోతి వుచ్చతి. తే నం సముదాచరన్తి, సముదాచరన్తి నం పాపకా అకుసలా ధమ్మాతి. తస్మా సాచరియకోతి వుచ్చతి. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సాన్తేవాసికో సాచరియకో దుక్ఖం న ఫాసు విహరతీ’’తి. ఏవమ్పి తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā … manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharatī’’ti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.

    వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘తయోమే, భిక్ఖవే, అన్తరామలా అన్తరాఅమిత్తా అన్తరాసపత్తా అన్తరావధకా అన్తరాపచ్చత్థికా. కతమే తయో? లోభో, భిక్ఖవే, అన్తరామలో 69 అన్తరాఅమిత్తో అన్తరాసపత్తో అన్తరావధకో అన్తరాపచ్చత్థికో; దోసో, భిక్ఖవే…పే॰… మోహో, భిక్ఖవే, అన్తరామలో అన్తరాఅమిత్తో అన్తరాసపత్తో అన్తరావధకో అన్తరాపచ్చత్థికో. ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, తయో అన్తరామలా అన్తరాఅమిత్తా అన్తరాసపత్తా అన్తరావధకా అన్తరాపచ్చత్థికా’’తి.

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayome, bhikkhave, antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā. Katame tayo? Lobho, bhikkhave, antarāmalo 70 antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko; doso, bhikkhave…pe… moho, bhikkhave, antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko. Ime kho, bhikkhave, tayo antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā’’ti.

    ‘‘అనత్థజననో లోభో, లోభో చిత్తప్పకోపనో;

    ‘‘Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano;

    భయమన్తరతో జాతం, తం జనో నావబుజ్ఝతి.

    Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

    ‘‘లుద్ధో అత్థం న జానాతి, లుద్ధో ధమ్మం న పస్సతి;

    ‘‘Luddho atthaṃ na jānāti, luddho dhammaṃ na passati;

    అన్ధన్తమం 71 తదా హోతి, యం లోభో సహతే నరం.

    Andhantamaṃ 72 tadā hoti, yaṃ lobho sahate naraṃ.

    ‘‘అనత్థజననో దోసో, దోసో చిత్తప్పకోపనో;

    ‘‘Anatthajanano doso, doso cittappakopano;

    భయమన్తరతో జాతం, తం జనో నావబుజ్ఝతి.

    Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

    ‘‘కుద్ధో అత్థం న జానాతి, కుద్ధో ధమ్మం న పస్సతి;

    ‘‘Kuddho atthaṃ na jānāti, kuddho dhammaṃ na passati;

    అన్ధన్తమం తదా హోతి, యం దోసో సహతే నరం.

    Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ doso sahate naraṃ.

    ‘‘అనత్థజననో మోహో, మోహో చిత్తప్పకోపనో;

    ‘‘Anatthajanano moho, moho cittappakopano;

    భయమన్తరతో జాతం, తం జనో నావబుజ్ఝతి.

    Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

    ‘‘మూళ్హో అత్థం న జానాతి, మూళ్హో ధమ్మం న పస్సతి;

    ‘‘Mūḷho atthaṃ na jānāti, mūḷho dhammaṃ na passati;

    అన్ధన్తమం తదా హోతి, యం మోహో సహతే నర’’న్తి.

    Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ moho sahate nara’’nti.

    ఏవమ్పి తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.

    Evampi tatrāsayāti – parissayā.

    వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘తయో ఖో, మహారాజ, పురిసస్స ధమ్మా అజ్ఝత్తం ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జన్తి అహితాయ దుక్ఖాయ అఫాసువిహారాయ. కతమే తయో? లోభో ఖో, మహారాజ, పురిసస్స ధమ్మో అజ్ఝత్తం ఉప్పజ్జమానో ఉప్పజ్జతి అహితాయ దుక్ఖాయ అఫాసువిహారాయ; దోసో ఖో, మహారాజ…పే॰… మోహో ఖో, మహారాజ, పురిసస్స ధమ్మో అజ్ఝత్తం ఉప్పజ్జమానో ఉప్పజ్జతి అహితాయ దుక్ఖాయ అఫాసువిహారాయ. ఇమే ఖో, మహారాజ, తయో పురిసస్స ధమ్మా అజ్ఝత్తం ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జన్తి అహితాయ దుక్ఖాయ అఫాసువిహారాయ.

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayo kho, mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Katame tayo? Lobho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya; doso kho, mahārāja…pe… moho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Ime kho, mahārāja, tayo purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya.

    ‘‘లోభో దోసో చ మోహో చ, పురిసం పాపచేతసం;

    ‘‘Lobho doso ca moho ca, purisaṃ pāpacetasaṃ;

    హింసన్తి అత్తసమ్భూతా, తచసారంవ సమ్ఫల’’న్తి.

    Hiṃsanti attasambhūtā, tacasāraṃva samphala’’nti.

    ఏవమ్పి తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.

    Evampi tatrāsayāti – parissayā.

    వుత్తఞ్హేతం భగవతా –

    Vuttañhetaṃ bhagavatā –

    ‘‘రాగో చ దోసో చ ఇతో నిదానా, అరతీ రతీ లోమహంసో ఇతోజా;

    ‘‘Rāgo ca doso ca ito nidānā, aratī ratī lomahaṃso itojā;

    ఇతో సముట్ఠాయ మనోవితక్కా, కుమారకా ధఙ్కమివోస్సజన్తీ’’తి.

    Ito samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajantī’’ti.

    ఏవమ్పి తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.

    Evampi tatrāsayāti – parissayā.

    పరిస్సయవినయన్తి పరిస్సయవినయం పరిస్సయప్పహానం పరిస్సయవూపసమం పరిస్సయపటినిస్సగ్గం పరిస్సయపటిపస్సద్ధిం అమతం నిబ్బానన్తి – సక్ఖిధమ్మం పరిస్సయవినయం.

    Parissayavinayanti parissayavinayaṃ parissayappahānaṃ parissayavūpasamaṃ parissayapaṭinissaggaṃ parissayapaṭipassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ.

    పటిపదం వదేహి భద్దన్తేతి. పటిపదం వదేహి – సమ్మాపటిపదం అనులోమపటిపదం అపచ్చనీకపటిపదం అవిరుద్ధపటిపదం అన్వత్థపటిపదం ధమ్మానుధమ్మపటిపదం సీలేసు పరిపూరకారితం ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారతం భోజనే మత్తఞ్ఞుతం జాగరియానుయోగం సతిసమ్పజఞ్ఞం చత్తారో సతిపట్ఠానే చత్తారో సమ్మప్పధానే చత్తారో ఇద్ధిపాదే పఞ్చిన్ద్రియాని పఞ్చ బలాని సత్త బోజ్ఝఙ్గే అరియం అట్ఠఙ్గికం మగ్గం నిబ్బానఞ్చ నిబ్బానగామినిఞ్చ పటిపదం వదేహి ఆచిక్ఖ దేసేహి పఞ్ఞపేహి పట్ఠపేహి వివర విభజ ఉత్తానీకరోహి పకాసేహీతి – పటిపదం వదేహి. భద్దన్తేతి సో నిమ్మితో బుద్ధం భగవన్తం ఆలపతి. అథ వా యం త్వం ధమ్మం ఆచిక్ఖసి దేసేసి పఞ్ఞపేసి పట్ఠపేసి వివరి విభజి ఉత్తానీఅకాసి పకాసేసి సబ్బం తం సున్దరం భద్దకం కల్యాణం అనవజ్జం సేవితబ్బన్తి – పటిపదం వదేహి భద్దన్తే.

    Paṭipadaṃ vadehi bhaddanteti. Paṭipadaṃ vadehi – sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ aviruddhapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ sīlesu paripūrakāritaṃ indriyesu guttadvārataṃ bhojane mattaññutaṃ jāgariyānuyogaṃ satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhipāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ vadehi ācikkha desehi paññapehi paṭṭhapehi vivara vibhaja uttānīkarohi pakāsehīti – paṭipadaṃ vadehi. Bhaddanteti so nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ ālapati. Atha vā yaṃ tvaṃ dhammaṃ ācikkhasi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesi sabbaṃ taṃ sundaraṃ bhaddakaṃ kalyāṇaṃ anavajjaṃ sevitabbanti – paṭipadaṃ vadehi bhaddante.

    పాతిమోక్ఖం అథ వాపి సమాధిన్తి. పాతిమోక్ఖన్తి సీలం పతిట్ఠా ఆది చరణం సంయమో సంవరో ముఖం పముఖం కుసలానం ధమ్మానం సమాపత్తియా. అథ వాపి సమాధిన్తి యా చిత్తస్స ఠితి సణ్ఠితి అవట్ఠితి అవిసాహారో అవిక్ఖేపో అవిసాహతమానసతా సమథో సమాధిన్ద్రియం సమాధిబలం సమ్మాసమాధీతి – పాతిమోక్ఖం అథ వాపి సమాధిం.

    Pātimokkhaṃ atha vāpi samādhinti. Pātimokkhanti sīlaṃ patiṭṭhā ādi caraṇaṃ saṃyamo saṃvaro mukhaṃ pamukhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā. Atha vāpi samādhinti yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhatamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhīti – pātimokkhaṃ atha vāpi samādhiṃ.

    తేనాహ సో నిమ్మితో –

    Tenāha so nimmito –

    ‘‘అకిత్తయీ వివటచక్ఖు, సక్ఖిధమ్మం పరిస్సయవినయం;

    ‘‘Akittayī vivaṭacakkhu, sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ;

    పటిపదం వదేహి భద్దన్తే, పాతిమోక్ఖం అథ వాపి సమాధి’’న్తి.

    Paṭipadaṃ vadehi bhaddante, pātimokkhaṃ atha vāpi samādhi’’nti.

    ౧౫౭.

    157.

    చక్ఖూహి నేవ లోలస్స, గామకథాయ ఆవరయే సోతం;

    Cakkhūhineva lolassa, gāmakathāya āvaraye sotaṃ;

    రసే చ నానుగిజ్ఝేయ్య, న చ మమాయేథ కిఞ్చి లోకస్మిం.

    Rase ca nānugijjheyya, na ca mamāyetha kiñci lokasmiṃ.

    చక్ఖూహి నేవ లోలస్సాతి. కథం చక్ఖులోలోతి? ఇధేకచ్చో చక్ఖులోలియేన సమన్నాగతో హోతి – ‘‘అదిట్ఠం దక్ఖితబ్బం , దిట్ఠం సమతిక్కమితబ్బ’’న్తి ఆరామేన ఆరామం ఉయ్యానేన ఉయ్యానం గామేన గామం నిగమేన నిగమం నగరేన నగరం రట్ఠేన రట్ఠం జనపదేన జనపదం దీఘచారికం అనవట్ఠితచారికం 73 అనుయుత్తో చ హోతి రూపస్స దస్సనాయ. ఏవమ్పి చక్ఖులోలో హోతి.

    Cakkhūhineva lolassāti. Kathaṃ cakkhuloloti? Idhekacco cakkhuloliyena samannāgato hoti – ‘‘adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ , diṭṭhaṃ samatikkamitabba’’nti ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ 74 anuyutto ca hoti rūpassa dassanāya. Evampi cakkhulolo hoti.

    అథ వా భిక్ఖు అన్తరఘరం పవిట్ఠో వీథిం పటిపన్నో అసంవుతో గచ్ఛతి హత్థిం ఓలోకేన్తో, అస్సం ఓలోకేన్తో, రథం ఓలోకేన్తో, పత్తిం ఓలోకేన్తో, ఇత్థియో ఓలోకేన్తో, పురిసే ఓలోకేన్తో, కుమారకే ఓలోకేన్తో, కుమారికాయో ఓలోకేన్తో, అన్తరాపణం ఓలోకేన్తో , ఘరముఖాని ఓలోకేన్తో, ఉద్ధం ఓలోకేన్తో, అధో ఓలోకేన్తో, దిసావిదిసం విపేక్ఖమానో గచ్ఛతి. ఏవమ్పి చక్ఖులోలో హోతి.

    Atha vā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati hatthiṃ olokento, assaṃ olokento, rathaṃ olokento, pattiṃ olokento, itthiyo olokento, purise olokento, kumārake olokento, kumārikāyo olokento, antarāpaṇaṃ olokento , gharamukhāni olokento, uddhaṃ olokento, adho olokento, disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati. Evampi cakkhulolo hoti.

    అథ వా భిక్ఖు చక్ఖునా రూపం దిస్వా నిమిత్తగ్గాహీ హోతి అనుబ్యఞ్జనగ్గాహీ. యత్వాధికరణమేనం చక్ఖున్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం, తస్స సంవరాయ న పటిపజ్జతి, న రక్ఖతి చక్ఖున్ద్రియం, చక్ఖున్ద్రియే న సంవరం ఆపజ్జతి. ఏవమ్పి చక్ఖులోలో హోతి.

    Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Evampi cakkhulolo hoti.

    యథా వా పనేకే భోన్తో సమణబ్రాహ్మణా సద్ధాదేయ్యాని భోజనాని భుఞ్జిత్వా తే ఏవరూపం విసూకదస్సనం అనుయుత్తా విహరన్తి, సేయ్యథిదం – నచ్చం గీతం వాదితం పేక్ఖం అక్ఖానం పాణిస్సరం వేతాళం కుమ్భథూణం 75 సోభనకం 76 చణ్డాలం వంసం ధోవనం హత్థియుద్ధం అస్సయుద్ధం మహింసయుద్ధం 77 ఉసభయుద్ధం అజయుద్ధం మేణ్డయుద్ధం కుక్కుటయుద్ధం వట్టకయుద్ధం దణ్డయుద్ధం ముట్ఠియుద్ధం నిబ్బుద్ధం ఉయ్యోధికం బలగ్గం సేనాబ్యూహం అనీకదస్సనం ఇతి వా . ఏవమ్పి చక్ఖులోలో హోతి.

    Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ 78 sobhanakaṃ 79 caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ 80 usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā . Evampi cakkhulolo hoti.

    కథం న చక్ఖులోలో హోతి? ఇధ భిక్ఖు అన్తరఘరం పవిట్ఠో వీథిం పటిపన్నో సంవుతో గచ్ఛతి న హత్థిం ఓలోకేన్తో, న అస్సం ఓలోకేన్తో, న రథం ఓలోకేన్తో, న పత్తిం ఓలోకేన్తో, న ఇత్థియో ఓలోకేన్తో, న పురిసే ఓలోకేన్తో, న కుమారకే ఓలోకేన్తో, న కుమారికాయో ఓలోకేన్తో, న అన్తరాపణం ఓలోకేన్తో, న ఘరముఖాని ఓలోకేన్తో, న ఉద్ధం ఓలోకేన్తో, న అధో ఓలోకేన్తో, న దిసావిదిసావిపేక్ఖమానో గచ్ఛతి. ఏవమ్పి న చక్ఖులోలో హోతి.

    Kathaṃ na cakkhulolo hoti? Idha bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati na hatthiṃ olokento, na assaṃ olokento, na rathaṃ olokento, na pattiṃ olokento, na itthiyo olokento, na purise olokento, na kumārake olokento, na kumārikāyo olokento, na antarāpaṇaṃ olokento, na gharamukhāni olokento, na uddhaṃ olokento, na adho olokento, na disāvidisāvipekkhamāno gacchati. Evampi na cakkhulolo hoti.

    అథ వా భిక్ఖు చక్ఖునా రూపం దిస్వా న నిమిత్తగ్గాహీ హోతి నానుబ్యఞ్జనగ్గాహీ. యత్వాధికరణమేనం చక్ఖున్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం, తస్స సంవరాయ పటిపజ్జతి, రక్ఖతి చక్ఖున్ద్రియం, చక్ఖున్ద్రియే సంవరం ఆపజ్జతి. ఏవమ్పి న చక్ఖులోలో హోతి.

    Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Evampi na cakkhulolo hoti.

    యథా వా పనేకే భోన్తో సమణబ్రాహ్మణా సద్ధాదేయ్యాని భోజనాని భుఞ్జిత్వా తే ఏవరూపం విసూకదస్సనం అననుయుత్తా విహరన్తి, సేయ్యథిదం – నచ్చం గీతం వాదితం పేక్ఖం అక్ఖానం…పే॰… అనీకదస్సనం ఇతి వా. ఏవరూపా విసూకదస్సనా పటివిరతో హోతి. ఏవమ్పి న చక్ఖులోలో హోతి.

    Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ ananuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ…pe… anīkadassanaṃ iti vā. Evarūpā visūkadassanā paṭivirato hoti. Evampi na cakkhulolo hoti.

    చక్ఖూహి నేవ లోలస్సాతి. చక్ఖులోలియం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య, చక్ఖులోలియా ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్యాతి – చక్ఖూహి నేవ లోలస్స.

    Cakkhūhineva lolassāti. Cakkhuloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, cakkhuloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – cakkhūhi neva lolassa.

    గామకథాయ ఆవరయే సోతన్తి. గామకథా వుచ్చతి బాత్తింస తిరచ్ఛానకథా, సేయ్యథిదం – రాజకథా చోరకథా మహామత్తకథా సేనాకథా భయకథా యుద్ధకథా అన్నకథా పానకథా వత్థకథా యానకథా సయనకథా మాలాకథా గన్ధకథా ఞాతికథా గామకథా నిగమకథా నగరకథా జనపదకథా ఇత్థికథా 81 సూరకథా విసిఖాకథా కుమ్భట్ఠానకథా పుబ్బపేతకథా నానత్తకథా లోకక్ఖాయికా సముద్దక్ఖాయికా ఇతిభవాభవకథా ఇతి వా. గామకథాయ ఆవరయే సోతన్తి . గామకథాయ సోతం ఆవరేయ్య నివారేయ్య సంవరేయ్య రక్ఖేయ్య గోపేయ్య పిదహేయ్య పచ్ఛిన్దేయ్యాతి – గామకథాయ ఆవరయే సోతం.

    Gāmakathāya āvaraye sotanti. Gāmakathā vuccati bāttiṃsa tiracchānakathā, seyyathidaṃ – rājakathā corakathā mahāmattakathā senākathā bhayakathā yuddhakathā annakathā pānakathā vatthakathā yānakathā sayanakathā mālākathā gandhakathā ñātikathā gāmakathā nigamakathā nagarakathā janapadakathā itthikathā 82 sūrakathā visikhākathā kumbhaṭṭhānakathā pubbapetakathā nānattakathā lokakkhāyikā samuddakkhāyikā itibhavābhavakathā iti vā. Gāmakathāya āvaraye sotanti . Gāmakathāya sotaṃ āvareyya nivāreyya saṃvareyya rakkheyya gopeyya pidaheyya pacchindeyyāti – gāmakathāya āvaraye sotaṃ.

    రసే చ నానుగిజ్ఝేయ్యాతి. రసే చాతి మూలరసో ఖన్ధరసో తచరసో పత్తరసో పుప్ఫరసో ఫలరసో అమ్బిలం మధురం తిత్తకం కటుకం లోణికం ఖారికం లమ్బికం కసావో సాదు అసాదు సీతం ఉణ్హం. సన్తేకే సమణబ్రాహ్మణా రసగిద్ధా; తే జివ్హగ్గేన రసగ్గాని పరియేసన్తా ఆహిణ్డన్తి, తే అమ్బిలం లభిత్వా అనమ్బిలం పరియేసన్తి, అనమ్బిలం లభిత్వా అమ్బిలం పరియేసన్తి…పే॰… సీతం లభిత్వా ఉణ్హం పరియేసన్తి, ఉణ్హం లభిత్వా సీతం పరియేసన్తి. తే యం యం లభిత్వా తేన తేన న తుస్సన్తి, అపరాపరం పరియేసన్తి, మనాపికేసు రసేసు రత్తా గిద్ధా గధితా ముచ్ఛితా అజ్ఝోసన్నా లగ్గా లగ్గితా పలిబుద్ధా. యస్సేసా రసతణ్హా పహీనా సముచ్ఛిన్నా…పే॰… ఞాణగ్గినా దడ్ఢా, సో పటిసఙ్ఖా యోనిసో ఆహారం ఆహారేతి నేవ దవాయ…పే॰… అనవజ్జతా చ ఫాసువిహారో చాతి.

    Rase ca nānugijjheyyāti. Rase cāti mūlaraso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso ambilaṃ madhuraṃ tittakaṃ kaṭukaṃ loṇikaṃ khārikaṃ lambikaṃ kasāvo sādu asādu sītaṃ uṇhaṃ. Santeke samaṇabrāhmaṇā rasagiddhā; te jivhaggena rasaggāni pariyesantā āhiṇḍanti, te ambilaṃ labhitvā anambilaṃ pariyesanti, anambilaṃ labhitvā ambilaṃ pariyesanti…pe… sītaṃ labhitvā uṇhaṃ pariyesanti, uṇhaṃ labhitvā sītaṃ pariyesanti. Te yaṃ yaṃ labhitvā tena tena na tussanti, aparāparaṃ pariyesanti, manāpikesu rasesu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhosannā laggā laggitā palibuddhā. Yassesā rasataṇhā pahīnā samucchinnā…pe… ñāṇagginā daḍḍhā, so paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti neva davāya…pe… anavajjatā ca phāsuvihāro cāti.

    యథా వణం ఆలిమ్పేయ్య యావదేవ ఆరుహణత్థాయ 83, యథా వా పన అక్ఖం అబ్భఞ్జేయ్య యావదేవ భారస్స నిత్థరణత్థాయ, యథా వా పుత్తమంసం ఆహారం ఆహారేయ్య యావదేవ కన్తారస్స నిత్థరణత్థాయ; ఏవమేవం భిక్ఖు పటిసఙ్ఖా యోనిసో ఆహారం ఆహారేతి నేవ దవాయ…పే॰… అనవజ్జతా చ ఫాసువిహారో చాతి రసతణ్హం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య, రసతణ్హాయ ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్యాతి – రసే చ నానుగిజ్ఝేయ్య.

    Yathā vaṇaṃ ālimpeyya yāvadeva āruhaṇatthāya 84, yathā vā pana akkhaṃ abbhañjeyya yāvadeva bhārassa nittharaṇatthāya, yathā vā puttamaṃsaṃ āhāraṃ āhāreyya yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya; evamevaṃ bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti neva davāya…pe… anavajjatā ca phāsuvihāro cāti rasataṇhaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, rasataṇhāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – rase ca nānugijjheyya.

    న చ మమాయేథ కిఞ్చి లోకస్మిన్తి. మమత్తాతి ద్వే మమత్తా – తణ్హామమత్తఞ్చ దిట్ఠిమమత్తఞ్చ …పే॰… ఇదం తణ్హామమత్తం…పే॰… ఇదం దిట్ఠిమమత్తం. తణ్హామమత్తం పహాయ దిట్ఠిమమత్తం పటినిస్సజ్జిత్వా చక్ఖుం న మమాయేయ్య న గణ్హేయ్య న పరామసేయ్య నాభినివిసేయ్య; సోతం… ఘానం… జివ్హం… కాయం… రూపే… సద్దే… గన్ధే… రసే… ఫోట్ఠబ్బే… కులం… గణం… ఆవాసం… లాభం… యసం… పసంసం… సుఖం… చీవరం… పిణ్డపాతం… సేనాసనం… గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం… కామధాతుం… రూపధాతుం… అరూపధాతుం… కామభవం… రూపభవం… అరూపభవం… సఞ్ఞాభవం… అసఞ్ఞాభవం… నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాభవం … ఏకవోకారభవం… చతువోకారభవం… పఞ్చవోకారభవం … అతీతం… అనాగతం… పచ్చుప్పన్నం… దిట్ఠసుతముతవిఞ్ఞాతబ్బే ధమ్మే న మమాయేయ్య న గణ్హేయ్య న పరామసేయ్య నాభినివిసేయ్య. కిఞ్చీతి కిఞ్చి రూపగతం వేదనాగతం సఞ్ఞాగతం సఙ్ఖారగతం విఞ్ఞాణగతం. లోకస్మిన్తి అపాయలోకే…పే॰… ఆయతనలోకేతి – న చ మమాయేథ కిఞ్చి లోకస్మిం.

    Na ca mamāyetha kiñci lokasminti. Mamattāti dve mamattā – taṇhāmamattañca diṭṭhimamattañca …pe… idaṃ taṇhāmamattaṃ…pe… idaṃ diṭṭhimamattaṃ. Taṇhāmamattaṃ pahāya diṭṭhimamattaṃ paṭinissajjitvā cakkhuṃ na mamāyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyya; sotaṃ… ghānaṃ… jivhaṃ… kāyaṃ… rūpe… sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… kulaṃ… gaṇaṃ… āvāsaṃ… lābhaṃ… yasaṃ… pasaṃsaṃ… sukhaṃ… cīvaraṃ… piṇḍapātaṃ… senāsanaṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ… kāmadhātuṃ… rūpadhātuṃ… arūpadhātuṃ… kāmabhavaṃ… rūpabhavaṃ… arūpabhavaṃ… saññābhavaṃ… asaññābhavaṃ… nevasaññānāsaññābhavaṃ … ekavokārabhavaṃ… catuvokārabhavaṃ… pañcavokārabhavaṃ … atītaṃ… anāgataṃ… paccuppannaṃ… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme na mamāyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyya. Kiñcīti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ. Lokasminti apāyaloke…pe… āyatanaloketi – na ca mamāyetha kiñci lokasmiṃ.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘చక్ఖూహి నేవ లోలస్స, గామకథాయ ఆవరయే సోతం;

    ‘‘Cakkhūhi neva lolassa, gāmakathāya āvaraye sotaṃ;

    రసే చ నానుగిజ్ఝేయ్య, న చ మమాయేథ కిఞ్చి లోకస్మి’’న్తి.

    Rase ca nānugijjheyya, na ca mamāyetha kiñci lokasmi’’nti.

    ౧౫౮.

    158.

    ఫస్సేన యదా ఫుట్ఠస్స, పరిదేవం భిక్ఖు న కరేయ్య కుహిఞ్చి;

    Phassena yadā phuṭṭhassa, paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci;

    భవఞ్చ నాభిజప్పేయ్య, భేరవేసు చ న సమ్పవేధేయ్య.

    Bhavañca nābhijappeyya, bheravesu ca na sampavedheyya.

    ఫస్సేన యదా ఫుట్ఠస్సాతి. ఫస్సోతి రోగఫస్సో. రోగఫస్సేన ఫుట్ఠో పరేతో సమోహితో సమన్నాగతో అస్స; చక్ఖురోగేన ఫుట్ఠో పరేతో సమోహితో సమన్నాగతో అస్స, సోతరోగేన…పే॰… ఘానరోగేన… జివ్హారోగేన… కాయరోగేన… సీసరోగేన… కణ్ణరోగేన… ముఖరోగేన… దన్తరోగేన… కాసేన… సాసేన… పినాసేన… డాహేన… జరేన… కుచ్ఛిరోగేన… ముచ్ఛాయ… పక్ఖన్దికాయ… సూలాయ… విసూచికాయ… కుట్ఠేన… గణ్డేన… కిలాసేన… సోసేన… అపమారేన… దద్దుయా… కణ్డుయా … కచ్ఛుయా… రఖసాయ… వితచ్ఛికాయ… లోహితేన… పిత్తేన… మధుమేహేన… అంసాయ… పిళకాయ… భగన్దలేన… పిత్తసముట్ఠానేన ఆబాధేన… సేమ్హసముట్ఠానేన ఆబాధేన… వాతసముట్ఠానేన ఆబాధేన… సన్నిపాతికేన ఆబాధేన… ఉతుపరిణామజేన ఆబాధేన… విసమపరిహారజేన ఆబాధేన… ఓపక్కమికేన ఆబాధేన… కమ్మవిపాకజేన ఆబాధేన… సీతేన… ఉణ్హేన… జిఘచ్ఛాయ… పిపాసాయ… ఉచ్చారేన… పస్సావేన… డంసమకసవాతాతపసరీసపసమ్ఫస్సేహి ఫుట్ఠో పరేతో సమోహితో సమన్నాగతో అస్సాతి – ఫస్సేన యదా ఫుట్ఠస్స.

    Phassenayadā phuṭṭhassāti. Phassoti rogaphasso. Rogaphassena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa; cakkhurogena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa, sotarogena…pe… ghānarogena… jivhārogena… kāyarogena… sīsarogena… kaṇṇarogena… mukharogena… dantarogena… kāsena… sāsena… pināsena… ḍāhena… jarena… kucchirogena… mucchāya… pakkhandikāya… sūlāya… visūcikāya… kuṭṭhena… gaṇḍena… kilāsena… sosena… apamārena… dadduyā… kaṇḍuyā … kacchuyā… rakhasāya… vitacchikāya… lohitena… pittena… madhumehena… aṃsāya… piḷakāya… bhagandalena… pittasamuṭṭhānena ābādhena… semhasamuṭṭhānena ābādhena… vātasamuṭṭhānena ābādhena… sannipātikena ābādhena… utupariṇāmajena ābādhena… visamaparihārajena ābādhena… opakkamikena ābādhena… kammavipākajena ābādhena… sītena… uṇhena… jighacchāya… pipāsāya… uccārena… passāvena… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassehi phuṭṭho pareto samohito samannāgato assāti – phassena yadā phuṭṭhassa.

    పరిదేవం భిక్ఖు న కరేయ్య కుహిఞ్చీతి. ఆదేవం పరిదేవం ఆదేవనం పరిదేవనం ఆదేవితత్తం పరిదేవితత్తం వాచా పలాపం విప్పలాపం లాలప్పం లాలప్పాయనం లాలప్పాయితత్తం న కరేయ్య న జనేయ్య న సఞ్జనేయ్య న నిబ్బత్తేయ్య నాభినిబ్బత్తేయ్య. కుహిఞ్చీతి కుహిఞ్చి కిమ్హిచి కత్థచి అజ్ఝత్తం వా బహిద్ధా వా అజ్ఝత్తబహిద్ధా వాతి – పరిదేవం భిక్ఖు న కరేయ్య కుహిఞ్చి.

    Paridevaṃbhikkhu na kareyya kuhiñcīti. Ādevaṃ paridevaṃ ādevanaṃ paridevanaṃ ādevitattaṃ paridevitattaṃ vācā palāpaṃ vippalāpaṃ lālappaṃ lālappāyanaṃ lālappāyitattaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya. Kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.

    భవఞ్చ నాభిజప్పేయ్యాతి. కామభవం న జప్పేయ్య, రూపభవం న జప్పేయ్య, అరూపభవం న జప్పేయ్య న పజప్పేయ్య నాభిజప్పేయ్యాతి – భవఞ్చ నాభిజప్పేయ్య.

    Bhavañca nābhijappeyyāti. Kāmabhavaṃ na jappeyya, rūpabhavaṃ na jappeyya, arūpabhavaṃ na jappeyya na pajappeyya nābhijappeyyāti – bhavañca nābhijappeyya.

    భేరవేసు చ న సమ్పవేధేయ్యాతి. భేరవాతి ఏకేనాకారేన భయమ్పి భేరవమ్పి తఞ్ఞేవ. వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘ఏతం నూన తం భయం భేరవం న జహే ఆగచ్ఛతీ’’తి. బహిద్ధారమ్మణం వుత్తం సీహా బ్యగ్ఘా దీపీ అచ్ఛా తరచ్ఛా కోకా మహింసా అస్సా హత్థీ అహి విచ్ఛికా సతపదీ, చోరా వా అస్సు మానవా వా కతకమ్మా వా అకతకమ్మా వా. అథాపరేన ఆకారేన భయం వుచ్చతి అజ్ఝత్తికం చిత్తసముట్ఠానం భయం భయానకం ఛమ్భితత్తం లోమహంసో చేతసో ఉబ్బేగో ఉత్రాసో, జాతిభయం జరాభయం బ్యాధిభయం మరణభయం రాజభయం చోరభయం అగ్గిభయం ఉదకభయం అత్తానువాదభయం పరానువాదభయం దణ్డభయం దుగ్గతిభయం ఊమిభయం కుమ్భీలభయం ఆవట్టభయం సుసుకాభయం 85 ఆజీవికభయం అసిలోకభయం పరిసాయ సారజ్జభయం మదనభయం దుగ్గతిభయం భయం భయానకం ఛమ్భితత్తం లోమహంసో చేతసో ఉబ్బేగో ఉత్రాసో. భేరవేసు చ న సమ్పవేధేయ్యాతి భేరవే పస్సిత్వా వా సుణిత్వా వా న వేధేయ్య న పవేధేయ్య న సమ్పవేధేయ్య న తసేయ్య న ఉత్తసేయ్య న పరితసేయ్య న భాయేయ్య న సన్తాసం ఆపజ్జేయ్య, అభీరూ అస్స అఛమ్భీ అనుత్రాసీ అపలాయీ, పహీనభయభేరవో విగతలోమహంసో విహరేయ్యాతి – భేరవేసు చ న సమ్పవేధేయ్య.

    Bheravesu ca na sampavedheyyāti. Bheravāti ekenākārena bhayampi bheravampi taññeva. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘etaṃ nūna taṃ bhayaṃ bheravaṃ na jahe āgacchatī’’ti. Bahiddhārammaṇaṃ vuttaṃ sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā assā hatthī ahi vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā. Athāparena ākārena bhayaṃ vuccati ajjhattikaṃ cittasamuṭṭhānaṃ bhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso, jātibhayaṃ jarābhayaṃ byādhibhayaṃ maraṇabhayaṃ rājabhayaṃ corabhayaṃ aggibhayaṃ udakabhayaṃ attānuvādabhayaṃ parānuvādabhayaṃ daṇḍabhayaṃ duggatibhayaṃ ūmibhayaṃ kumbhīlabhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ susukābhayaṃ 86 ājīvikabhayaṃ asilokabhayaṃ parisāya sārajjabhayaṃ madanabhayaṃ duggatibhayaṃ bhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso. Bheravesu ca na sampavedheyyāti bherave passitvā vā suṇitvā vā na vedheyya na pavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na paritaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya, abhīrū assa achambhī anutrāsī apalāyī, pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – bheravesu ca na sampavedheyya.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ఫస్సేన యదా ఫుట్ఠస్స, పరిదేవం భిక్ఖు న కరేయ్య కుహిఞ్చి;

    ‘‘Phassena yadā phuṭṭhassa, paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci;

    భవఞ్చ నాభిజప్పేయ్య, భేరవేసు చ న సమ్పవేధేయ్యా’’తి.

    Bhavañca nābhijappeyya, bheravesu ca na sampavedheyyā’’ti.

    ౧౫౯.

    159.

    అన్నానమథో పానానం, ఖాదనీయానమథోపి వత్థానం;

    Annānamatho pānānaṃ, khādanīyānamathopi vatthānaṃ;

    లద్ధా న సన్నిధిం కయిరా, న చ పరిత్తసే తాని అలభమానో.

    Laddhāna sannidhiṃ kayirā, na ca parittase tāni alabhamāno.

    అన్నానమథో పానానం, ఖాదనీయానమథోపి వత్థానన్తి. అన్నానన్తి ఓదనో కుమ్మాసో సత్తు మచ్ఛో మంసం. పానానన్తి అట్ఠ పానాని – అమ్బపానం, జమ్బుపానం, చోచపానం, మోచపానం, మధుపానం , ముద్దికపానం, సాలుకపానం, ఫారుసకపానం. అపరానిపి అట్ఠ పానాని – కోసమ్బపానం, కోలపానం, బదరపానం, ఘతపానం, తేలపానం, పయోపానం, యాగుపానం, రసపానం. ఖాదనీయానన్తి పిట్ఠఖజ్జకం, పూవఖజ్జకం, మూలఖజ్జకం, తచఖజ్జకం, పత్తఖజ్జకం, పుప్ఫఖజ్జకం, ఫలఖజ్జకం. వత్థానన్తి ఛ చీవరాని – ఖోమం, కప్పాసికం, కోసేయ్యం, కమ్బలం, సాణం, భఙ్గన్తి – అన్నానమథో పానానం ఖాదనీయానమథోపి వత్థానం.

    Annānamathopānānaṃ, khādanīyānamathopi vatthānanti. Annānanti odano kummāso sattu maccho maṃsaṃ. Pānānanti aṭṭha pānāni – ambapānaṃ, jambupānaṃ, cocapānaṃ, mocapānaṃ, madhupānaṃ , muddikapānaṃ, sālukapānaṃ, phārusakapānaṃ. Aparānipi aṭṭha pānāni – kosambapānaṃ, kolapānaṃ, badarapānaṃ, ghatapānaṃ, telapānaṃ, payopānaṃ, yāgupānaṃ, rasapānaṃ. Khādanīyānanti piṭṭhakhajjakaṃ, pūvakhajjakaṃ, mūlakhajjakaṃ, tacakhajjakaṃ, pattakhajjakaṃ, pupphakhajjakaṃ, phalakhajjakaṃ. Vatthānanti cha cīvarāni – khomaṃ, kappāsikaṃ, koseyyaṃ, kambalaṃ, sāṇaṃ, bhaṅganti – annānamatho pānānaṃ khādanīyānamathopi vatthānaṃ.

    లద్ధా న సన్నిధిం కయిరాతి. లద్ధాతి లద్ధా లభిత్వా అధిగన్త్వా విన్దిత్వా పటిలభిత్వా న కుహనాయ, న లపనాయ, న నేమిత్తికతాయ, న నిప్పేసికతాయ, న లాభేన లాభం నిజిగీసనతాయ 87, న కట్ఠదానేన, న వేళుదానేన, న పత్తదానేన, న పుప్ఫదానేన, న ఫలదానేన, న సినానదానేన, న చుణ్ణదానేన, న మత్తికాదానేన, న దన్తకట్ఠదానేన, న ముఖోదకదానేన, న చాటుకమ్యతాయ, న ముగ్గసూప్యతాయ 88, న పారిభటయయతాయ, న పీఠమద్దికతాయ 89, న వత్థువిజ్జాయ, న తిరచ్ఛానవిజ్జాయ, న అఙ్గవిజ్జాయ, న నక్ఖత్తవిజ్జాయ, న దూతగమనేన, న పహిణగమనేన, న జఙ్ఘపేసనియేన, న వేజ్జకమ్మేన, న నవకమ్మేన, న పిణ్డపటిపిణ్డకేన, న దానానుప్పదానేన ధమ్మేన సమేన లద్ధా లభిత్వా అధిగన్త్వా విన్దిత్వా పటిలభిత్వాతి – లద్ధా. న సన్నిధిం కయిరాతి అన్నసన్నిధిం పానసన్నిధిం వత్థసన్నిధిం యానసన్నిధిం సయనసన్నిధిం గన్ధసన్నిధిం ఆమిససన్నిధిం న కరేయ్య న జనేయ్య న సఞ్జనేయ్య న నిబ్బత్తేయ్య నాభినిబ్బత్తేయ్యాతి – లద్ధా న సన్నిధిం కయిరా.

    Laddhā na sannidhiṃ kayirāti. Laddhāti laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvā na kuhanāya, na lapanāya, na nemittikatāya, na nippesikatāya, na lābhena lābhaṃ nijigīsanatāya 90, na kaṭṭhadānena, na veḷudānena, na pattadānena, na pupphadānena, na phaladānena, na sinānadānena, na cuṇṇadānena, na mattikādānena, na dantakaṭṭhadānena, na mukhodakadānena, na cāṭukamyatāya, na muggasūpyatāya 91, na pāribhaṭayayatāya, na pīṭhamaddikatāya 92, na vatthuvijjāya, na tiracchānavijjāya, na aṅgavijjāya, na nakkhattavijjāya, na dūtagamanena, na pahiṇagamanena, na jaṅghapesaniyena, na vejjakammena, na navakammena, na piṇḍapaṭipiṇḍakena, na dānānuppadānena dhammena samena laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvāti – laddhā. Na sannidhiṃ kayirāti annasannidhiṃ pānasannidhiṃ vatthasannidhiṃ yānasannidhiṃ sayanasannidhiṃ gandhasannidhiṃ āmisasannidhiṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyyāti – laddhā na sannidhiṃ kayirā.

    న చ పరిత్తసే తాని అలభమానోతి. అన్నం వా న లభామి , పానం వా న లభామి, వత్థం వా న లభామి, కులం వా న లభామి, గణం వా న లభామి, ఆవాసం వా న లభామి, లాభం వా న లభామి, యసం వా న లభామి, పసంసం వా న లభామి, సుఖం వా న లభామి, చీవరం వా న లభామి, పిణ్డపాతం వా న లభామి, సేనాసనం వా న లభామి, గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం వా న లభామి, గిలానుపట్ఠాకం వా న లభామి, ‘‘అప్పఞ్ఞాతోమ్హీ’’తి న తసేయ్య న ఉత్తసేయ్య న పరిత్తసేయ్య న భాయేయ్య న సన్తాసం ఆపజ్జేయ్య , అభీరూ అస్స అఛమ్భీ అనుత్రాసీ అపలాయీ, పహీనభయభేరవో విగతలోమహంసో విహరేయ్యాతి – న చ పరిత్తసే తాని అలభమానో.

    Na ca parittase tāni alabhamānoti. Annaṃ vā na labhāmi , pānaṃ vā na labhāmi, vatthaṃ vā na labhāmi, kulaṃ vā na labhāmi, gaṇaṃ vā na labhāmi, āvāsaṃ vā na labhāmi, lābhaṃ vā na labhāmi, yasaṃ vā na labhāmi, pasaṃsaṃ vā na labhāmi, sukhaṃ vā na labhāmi, cīvaraṃ vā na labhāmi, piṇḍapātaṃ vā na labhāmi, senāsanaṃ vā na labhāmi, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ vā na labhāmi, gilānupaṭṭhākaṃ vā na labhāmi, ‘‘appaññātomhī’’ti na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya , abhīrū assa achambhī anutrāsī apalāyī, pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – na ca parittase tāni alabhamāno.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘అన్నానమథో పానానం, ఖాదనీయానమథోపి వత్థానం;

    ‘‘Annānamatho pānānaṃ, khādanīyānamathopi vatthānaṃ;

    లద్ధా న సన్నిధిం కయిరా, న చ పరిత్తసే తాని అలభమానో’’తి.

    Laddhā na sannidhiṃ kayirā, na ca parittase tāni alabhamāno’’ti.

    ౧౬౦.

    160.

    ఝాయీ న పాదలోలస్స, విరమే కుక్కుచ్చా నప్పమజ్జేయ్య;

    Jhāyīna pādalolassa, virame kukkuccā nappamajjeyya;

    అథాసనేసు సయనేసు, అప్పసద్దేసు భిక్ఖు విహరేయ్య.

    Athāsanesu sayanesu, appasaddesu bhikkhu vihareyya.

    ఝాయీ న పాదలోలస్సాతి. ఝాయీతి పఠమేనపి ఝానేన ఝాయీ, దుతియేనపి ఝానేన ఝాయీ, తతియేనపి ఝానేన ఝాయీ, చతుత్థేనపి ఝానేన ఝాయీ, సవితక్కసవిచారేనపి ఝానేన ఝాయీ, అవితక్కవిచారమత్తేనపి ఝానేన ఝాయీ, అవితక్కఅవిచారేనపి ఝానేన ఝాయీ, సప్పీతికేనపి ఝానేన ఝాయీ, నిప్పీతికేనపి ఝానేన ఝాయీ, పీతిసహగతేనపి ఝానేన ఝాయీ, సాతసహగతేనపి ఝానేన ఝాయీ, సుఖసహగతేనపి ఝానేన ఝాయీ, ఉపేక్ఖాసహగతేనపి ఝానేన ఝాయీ, సుఞ్ఞతేనపి ఝానేన ఝాయీ, అనిమిత్తేనపి ఝానేన ఝాయీ, అప్పణిహితేనపి ఝానేన ఝాయీ, లోకియేనపి ఝానేన ఝాయీ, లోకుత్తరేనపి ఝానేన ఝాయీ, ఝానరతో ఏకత్తమనుయుత్తో పరమత్థగరుకోతి 93 – ఝాయీ.

    Jhāyī na pādalolassāti. Jhāyīti paṭhamenapi jhānena jhāyī, dutiyenapi jhānena jhāyī, tatiyenapi jhānena jhāyī, catutthenapi jhānena jhāyī, savitakkasavicārenapi jhānena jhāyī, avitakkavicāramattenapi jhānena jhāyī, avitakkaavicārenapi jhānena jhāyī, sappītikenapi jhānena jhāyī, nippītikenapi jhānena jhāyī, pītisahagatenapi jhānena jhāyī, sātasahagatenapi jhānena jhāyī, sukhasahagatenapi jhānena jhāyī, upekkhāsahagatenapi jhānena jhāyī, suññatenapi jhānena jhāyī, animittenapi jhānena jhāyī, appaṇihitenapi jhānena jhāyī, lokiyenapi jhānena jhāyī, lokuttarenapi jhānena jhāyī, jhānarato ekattamanuyutto paramatthagarukoti 94 – jhāyī.

    పాదలోలస్సాతి. కథం పాదలోలో హోతి? ఇధేకచ్చో పాదలోలియేన సమన్నాగతో హోతి ఆరామేన ఆరామం ఉయ్యానేన ఉయ్యానం గామేన గామం నిగమేన నిగమం నగరేన నగరం రట్ఠేన రట్ఠం జనపదేన జనపదం దీఘచారికం అనవట్ఠితచారికం అనుయుత్తో విహరతి. ఏవమ్పి పాదలోలో హోతి.

    Napādalolassāti. Kathaṃ pādalolo hoti? Idhekacco pādaloliyena samannāgato hoti ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto viharati. Evampi pādalolo hoti.

    అథ వా భిక్ఖు అన్తోపిసఙ్ఘారామే పాదలోలియేన సమన్నాగతో హోతి. న అత్థహేతు న కారణహేతు ఉద్ధతో అవూపసన్తచిత్తో పరివేణతో పరివేణం గచ్ఛతి విహారతో విహారం గచ్ఛతి అడ్ఢయోగతో అడ్ఢయోగం గచ్ఛతి పాసాదతో పాసాదం గచ్ఛతి హమ్మియతో హమ్మియం గచ్ఛతి గుహాయ గుహం గచ్ఛతి లేణతో లేణం గచ్ఛతి కుటితో కుటిం గచ్ఛతి కూటాగారతో కూటాగారం గచ్ఛతి అట్టతో అట్టం గచ్ఛతి మాళతో మాళం గచ్ఛతి ఉద్దణ్డతో ఉద్దణ్డం గచ్ఛతి ఉపట్ఠానసాలతో ఉపట్ఠానసాలం గచ్ఛతి మణ్డలమాళతో మణ్డలమాళం గచ్ఛతి రుక్ఖమూలతో రుక్ఖమూలం గచ్ఛతి. యత్థ వా పన భిక్ఖూ నిసీదన్తి తహిం గచ్ఛతి, తత్థ ఏకస్స వా దుతియో హోతి, ద్విన్నం వా తతియో హోతి, తిణ్ణం వా చతుత్థో హోతి. తత్థ బహుం సమ్ఫప్పలాపం పలపతి, సేయ్యథిదం – రాజకథం చోరకథం మహామత్తకథం సేనాకథం భయకథం యుద్ధకథం అన్నకథం పానకథం వత్థకథం యానకథం సయనకథం మాలాకథం గన్ధకథం ఞాతికథం గామకథం నిగమకథం నగరకథం జనపదకథం ఇత్థికథం సూరకథం విసిఖాకథం కుమ్భట్ఠానకథం పుబ్బపేతకథం నానత్తకథం లోకక్ఖాయికం సముద్దక్ఖాయికం ఇతి భవాభవకథం ఇతి వా. ఏవమ్పి పాదలోలో హోతి.

    Atha vā bhikkhu antopisaṅghārāme pādaloliyena samannāgato hoti. Na atthahetu na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati vihārato vihāraṃ gacchati aḍḍhayogato aḍḍhayogaṃ gacchati pāsādato pāsādaṃ gacchati hammiyato hammiyaṃ gacchati guhāya guhaṃ gacchati leṇato leṇaṃ gacchati kuṭito kuṭiṃ gacchati kūṭāgārato kūṭāgāraṃ gacchati aṭṭato aṭṭaṃ gacchati māḷato māḷaṃ gacchati uddaṇḍato uddaṇḍaṃ gacchati upaṭṭhānasālato upaṭṭhānasālaṃ gacchati maṇḍalamāḷato maṇḍalamāḷaṃ gacchati rukkhamūlato rukkhamūlaṃ gacchati. Yattha vā pana bhikkhū nisīdanti tahiṃ gacchati, tattha ekassa vā dutiyo hoti, dvinnaṃ vā tatiyo hoti, tiṇṇaṃ vā catuttho hoti. Tattha bahuṃ samphappalāpaṃ palapati, seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ yānakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ iti bhavābhavakathaṃ iti vā. Evampi pādalolo hoti.

    పాదలోలస్సాతి. పాదలోలియం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య, పాదలోలియా ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్య చరేయ్య విచరేయ్య ఇరియేయ్య వత్తేయ్య పాలేయ్య యపేయ్య యాపేయ్య, పటిసల్లానారామో అస్స పటిసల్లానరతో అజ్ఝత్తం చేతోసమథమనుయుత్తో అనిరాకతజ్ఝానో విపస్సనా సమన్నాగతో బ్రూహేతా సుఞ్ఞాగారానం ఝాయీ ఝానరతో ఏకత్తమనుయుత్తో పరమత్థగరుకోతి – ఝాయీ న పాదలోలస్స.

    Napādalolassāti. Pādaloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, pādaloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyya careyya vicareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyya, paṭisallānārāmo assa paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanā samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto paramatthagarukoti – jhāyī na pādalolassa.

    విరమే కుక్కుచ్చా నప్పమజ్జేయ్యాతి. కుక్కుచ్చన్తి హత్థకుక్కుచ్చమ్పి కుక్కుచ్చం, పాదకుక్కుచ్చమ్పి కుక్కుచ్చం, హత్థపాదకుక్కుచ్చమ్పి కుక్కుచ్చం, అకప్పియే కప్పియసఞ్ఞితా, కప్పియే అకప్పియసఞ్ఞితా, అవజ్జే వజ్జసఞ్ఞితా, వజ్జే అవజ్జసఞ్ఞితా, యం ఏవరూపం కుక్కుచ్చం కుక్కుచ్చాయనా కుక్కుచ్చాయితత్తం చేతసో విప్పటిసారో మనోవిలేఖో – ఇదం వుచ్చతి కుక్కుచ్చం.

    Virame kukkuccā nappamajjeyyāti. Kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ, pādakukkuccampi kukkuccaṃ, hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ, akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā, avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā, yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – idaṃ vuccati kukkuccaṃ.

    అపి చ ద్వీహి కారణేహి ఉప్పజ్జతి కుక్కుచ్చం చేతసో విప్పటిసారో మనోవిలేఖో – కతత్తా చ అకతత్తా చ. కథం కతత్తా చ అకతత్తా చ ఉప్పజ్జతి కుక్కుచ్చం చేతసో విప్పటిసారో మనోవిలేఖో? ‘‘కతం మే కాయదుచ్చరితం, అకతం మే కాయసుచరిత’’న్తి ఉప్పజ్జతి కుక్కుచ్చం చేతసో విప్పటిసారో మనోవిలేఖో, ‘‘కతం మే వచీదుచ్చరితం, అకతం మే వచీసుచరిత’’న్తి ఉప్పజ్జతి కుక్కుచ్చం చేతసో విప్పటిసారో మనోవిలేఖో, ‘‘కతం మే మనోదుచ్చరితం, అకతం మే మనోసుచరితన్తి…పే॰… ‘‘కతో మే పాణాతిపాతో, అకతా మే పాణాతిపాతా వేరమణీ’’తి ఉప్పజ్జతి కుక్కుచ్చం…పే॰… మనోవిలేఖో, ‘‘కతం మే అదిన్నాదానం… కతో మే కామేసుమిచ్ఛాచారో… కతో మే ముసావాదో… కతా మే పిసుణవాచా… కతా మే ఫరుసవాచా… కతో మే సమ్ఫప్పలాపో… కతా మే అభిజ్ఝా… కతో మే బ్యాపాదో… కతా మే మిచ్ఛాదిట్ఠి, అకతా మే సమ్మాదిట్ఠీ’’తి ఉప్పజ్జతి కుక్కుచ్చం చేతసో విప్పటిసారో మనోవిలేఖో . ఏవం కతత్తా చ అకతత్తా చ ఉప్పజ్జతి కుక్కుచ్చం చేతసో విప్పటిసారో మనోవిలేఖో.

    Api ca dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho? ‘‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucarita’’nti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho, ‘‘kataṃ me vacīduccaritaṃ, akataṃ me vacīsucarita’’nti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho, ‘‘kataṃ me manoduccaritaṃ, akataṃ me manosucaritanti…pe… ‘‘kato me pāṇātipāto, akatā me pāṇātipātā veramaṇī’’ti uppajjati kukkuccaṃ…pe… manovilekho, ‘‘kataṃ me adinnādānaṃ… kato me kāmesumicchācāro… kato me musāvādo… katā me pisuṇavācā… katā me pharusavācā… kato me samphappalāpo… katā me abhijjhā… kato me byāpādo… katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho . Evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

    అథ వా ‘‘సీలేసుమ్హి న పరిపూరకారీ’’తి ఉప్పజ్జతి కుక్కుచ్చం చేతసో విప్పటిసారో మనోవిలేఖో, ‘‘ఇన్ద్రియేసుమ్హి అగుత్తద్వారో’’తి…పే॰… ‘‘భోజనే అమత్తఞ్ఞుమ్హీ’’తి… ‘‘జాగరియం అననుయుత్తోమ్హీ’’తి… ‘‘న సతిసమ్పజఞ్ఞేన సమన్నాగతోమ్హీ’’తి… ‘‘అభావితా మే చత్తారో సతిపట్ఠానా’’తి… ‘‘అభావితా మే చత్తారో సమ్మప్పధానా’’తి… ‘‘అభావితా మే చత్తారో ఇద్ధిపాదా’’తి… ‘‘అభావితాని మే పఞ్చిన్ద్రియానీ’’తి… ‘‘అభావితాని మే పఞ్చ బలానీ’’తి… ‘‘అభావితా మే సత్త బోజ్ఝఙ్గా’’తి… ‘‘అభావితో మే అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో’’తి… ‘‘దుక్ఖం మే అపరిఞ్ఞాత’’న్తి… ‘‘సముదయో మే అప్పహీనో’’తి… ‘‘మగ్గో మే అభావితో’’తి… ‘‘నిరోధో మే అసచ్ఛికతో’’తి ఉప్పజ్జతి కుక్కుచ్చం చేతసో విప్పటిసారో మనోవిలేఖో. విరమే కుక్కుచ్చాతి కుక్కుచ్చా ఆరమేయ్య విరమేయ్య పటివిరమేయ్య కుక్కుచ్చం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య. కుక్కుచ్చా ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్యాతి – విరమే కుక్కుచ్చా.

    Atha vā ‘‘sīlesumhi na paripūrakārī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho, ‘‘indriyesumhi aguttadvāro’’ti…pe… ‘‘bhojane amattaññumhī’’ti… ‘‘jāgariyaṃ ananuyuttomhī’’ti… ‘‘na satisampajaññena samannāgatomhī’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro sammappadhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro iddhipādā’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañcindriyānī’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañca balānī’’ti… ‘‘abhāvitā me satta bojjhaṅgā’’ti… ‘‘abhāvito me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti… ‘‘dukkhaṃ me apariññāta’’nti… ‘‘samudayo me appahīno’’ti… ‘‘maggo me abhāvito’’ti… ‘‘nirodho me asacchikato’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Virame kukkuccāti kukkuccā ārameyya virameyya paṭivirameyya kukkuccaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya. Kukkuccā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – virame kukkuccā.

    నప్పమజ్జేయ్యాతి సక్కచ్చకారీ అస్స సాతచ్చకారీ అట్ఠితకారీ అనోలీనవుత్తికో అనిక్ఖిత్తచ్ఛన్దో అనిక్ఖిత్తధురో అప్పమాదో కుసలేసు ధమ్మేసు. ‘‘కదాహం అపరిపూరం వా సీలక్ఖన్ధం పరిపూరేయ్యం, పరిపూరం వా సీలక్ఖన్ధం తత్థ తత్థ పఞ్ఞాయ అనుగ్గణ్హేయ్య’’న్తి? యో తత్థ ఛన్దో చ వాయామో చ ఉస్సాహో చ ఉస్సోళ్హీ చ థామో చ అప్పటివానీ చ సతి చ సమ్పజఞ్ఞఞ్చ ఆతప్పం పధానం అధిట్ఠానం అనుయోగో అప్పమాదో కుసలేసు ధమ్మేసు . ‘‘కదాహం అపరిపూరం వా సమాధిక్ఖన్ధం…పే॰… పఞ్ఞాక్ఖన్ధం… విముత్తిక్ఖన్ధం… విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధం… కదాహం అపరిఞ్ఞాతం వా దుక్ఖం పరిజానేయ్యం, అప్పహీనే వా కిలేసే పజహేయ్యం, అభావితం వా మగ్గం భావేయ్యం, అసచ్ఛికతం వా నిరోధం సచ్ఛికరేయ్య’’న్తి? యో తత్థ ఛన్దో చ వాయామో చ ఉస్సాహో చ ఉస్సోళ్హీ చ థామో చ అప్పటివానీ చ సతి చ సమ్పజఞ్ఞఞ్చ ఆతప్పం పధానం అధిట్ఠానం అనుయోగో అప్పమాదో కుసలేసు ధమ్మేసూతి – విరమే కుక్కుచ్చా నప్పమజ్జేయ్య.

    Nappamajjeyyāti sakkaccakārī assa sātaccakārī aṭṭhitakārī anolīnavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro appamādo kusalesu dhammesu. ‘‘Kadāhaṃ aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūreyyaṃ, paripūraṃ vā sīlakkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggaṇheyya’’nti? Yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca thāmo ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesu . ‘‘Kadāhaṃ aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ…pe… paññākkhandhaṃ… vimuttikkhandhaṃ… vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ… kadāhaṃ apariññātaṃ vā dukkhaṃ parijāneyyaṃ, appahīne vā kilese pajaheyyaṃ, abhāvitaṃ vā maggaṃ bhāveyyaṃ, asacchikataṃ vā nirodhaṃ sacchikareyya’’nti? Yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca thāmo ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesūti – virame kukkuccā nappamajjeyya.

    అథాసనేసు సయనేసు, అప్పసద్దేసు భిక్ఖు విహరేయ్యాతి. అథాతి పదసన్ధి…పే॰… ఆసనం వుచ్చతి యత్థ నిసీదతి – మఞ్చో పీఠం భిసి తట్టికా చమ్మఖణ్డో తిణసన్థారో పణ్ణసన్థారో పలాలసన్థారో. సయనం వుచ్చతి సేనాసనం విహారో అడ్ఢయోగో పాసాదో హమ్మియం గుహాతి – అథాసనేసు సయనేసు.

    Athāsanesu sayanesu, appasaddesu bhikkhu vihareyyāti. Athāti padasandhi…pe… āsanaṃ vuccati yattha nisīdati – mañco pīṭhaṃ bhisi taṭṭikā cammakhaṇḍo tiṇasanthāro paṇṇasanthāro palālasanthāro. Sayanaṃ vuccati senāsanaṃ vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhāti – athāsanesu sayanesu.

    అప్పసద్దేసు భిక్ఖు విహరేయ్యాతి. అప్పసద్దేసు అప్పనిగ్ఘోసేసు విజనవాతేసు మనుస్సరాహస్సేయ్యకేసు పటిసల్లానసారుప్పేసు సేనాసనేసు చరేయ్య విచరేయ్య విహరేయ్య ఇరియేయ్య వత్తేయ్య పాలేయ్య యపేయ్య యాపేయ్యాతి – అథాసనేసు సయనేసు అప్పసద్దేసు భిక్ఖు విహరేయ్య.

    Appasaddesu bhikkhu vihareyyāti. Appasaddesu appanigghosesu vijanavātesu manussarāhasseyyakesu paṭisallānasāruppesu senāsanesu careyya vicareyya vihareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyyāti – athāsanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyya.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ఝాయీ న పాదలోలస్స, విరమే కుక్కుచ్చా నప్పమజ్జేయ్య;

    ‘‘Jhāyī na pādalolassa, virame kukkuccā nappamajjeyya;

    అథాసనేసు సయనేసు, అప్పసద్దేసు భిక్ఖు విహరేయ్యా’’తి.

    Athāsanesu sayanesu, appasaddesu bhikkhu vihareyyā’’ti.

    ౧౬౧.

    161.

    నిద్దం న బహులీకరేయ్య, జాగరియం భజేయ్య ఆతాపీ;

    Niddaṃ na bahulīkareyya, jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī;

    తన్దిం మాయం హస్సం ఖిడ్డం, మేథునం విప్పజహే సవిభూసం.

    Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsaṃ.

    నిద్దం న బహులీకరేయ్యాతి. రత్తిన్దివం ఛకోట్ఠాసం కారేత్వా పఞ్చకోట్ఠాసం పటిపజ్జేయ్య ఏకకోట్ఠాసం నిప్పజ్జేయ్యాతి – నిద్దం న బహులీకరేయ్య.

    Niddaṃ na bahulīkareyyāti. Rattindivaṃ chakoṭṭhāsaṃ kāretvā pañcakoṭṭhāsaṃ paṭipajjeyya ekakoṭṭhāsaṃ nippajjeyyāti – niddaṃ na bahulīkareyya.

    జాగరియం భజేయ్య ఆతాపీతి. ఇధ భిక్ఖు దివసం చఙ్కమేన నిసజ్జాయ ఆవరణీయేహి ధమ్మేహి చిత్తం పరిసోధేయ్య, రత్తియా పఠమం యామం చఙ్కమేన నిసజ్జాయ ఆవరణీయేహి ధమ్మేహి చిత్తం పరిసోధేయ్య, రత్తియా మజ్ఝిమం యామం దక్ఖిణేన పస్సేన సీహసేయ్యం కప్పేయ్య పాదేపాదం అచ్చాధాయ సతో సమ్పజానో ఉట్ఠానసఞ్ఞం మనసికరిత్వా, రత్తియా పచ్ఛిమం యామం పచ్చుట్ఠాయ చఙ్కమేన నిసజ్జాయ ఆవరణీయేహి ధమ్మేహి చిత్తం పరిసోధేయ్య.

    Jāgariyaṃ bhajeyya ātāpīti. Idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheyya, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheyya, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeyya pādepādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheyya.

    జాగరియం భజేయ్యాతి జాగరియం భజేయ్య సమ్భజేయ్య సేవేయ్య నిసేవేయ్య సంసేవేయ్య పటిసేవేయ్యాతి – జాగరియం భజేయ్య.

    Jāgariyaṃ bhajeyyāti jāgariyaṃ bhajeyya sambhajeyya seveyya niseveyya saṃseveyya paṭiseveyyāti – jāgariyaṃ bhajeyya.

    ఆతాపీతి. ఆతప్పం వుచ్చతి వీరియం 95. యో చేతసికో వీరియారమ్భో నిక్కమో పరక్కమో ఉయ్యామో వాయామో ఉస్సాహో ఉస్సోళ్హీ థామో ఠితి అసిథిలపరక్కమతా అనిక్ఖిత్తచ్ఛన్దతా అనిక్ఖిత్తధురతా ధురసమ్పగ్గహో వీరియం వీరియిన్ద్రియం వీరియబలం సమ్మావాయామో. ఇమినా ఆతాపేన ఉపేతో సముపేతో ఉపగతో సముపగతో ఉపపన్నో సముపపన్నో సమన్నాగతో సో వుచ్చతి ఆతాపీతి – జాగరియం భజేయ్య ఆతాపీ.

    Ātāpīti. Ātappaṃ vuccati vīriyaṃ 96. Yo cetasiko vīriyārambho nikkamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhī thāmo ṭhiti asithilaparakkamatā anikkhittacchandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggaho vīriyaṃ vīriyindriyaṃ vīriyabalaṃ sammāvāyāmo. Iminā ātāpena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato so vuccati ātāpīti – jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī.

    తన్దిం మాయం హస్సం ఖిడ్డం, మేథునం విప్పజహే సవిభూసన్తి. తన్దీతి 97 తన్దీ తన్దియనా తన్దియితత్తం 98 తన్దిమనకతా ఆలస్యం ఆలస్యాయనా ఆలస్యాయితత్తం. మాయా వుచ్చతి వఞ్చనికా చరియా. ఇధేకచ్చో కాయేన దుచ్చరితం చరిత్వా…పే॰… వాచాయ మనసా దుచ్చరితం చరిత్వా తస్స పటిచ్ఛాదనహేతు పాపికం ఇచ్ఛం పణిదహతి. మా మం జఞ్ఞాతి 99 ఇచ్ఛతి, మా మం జఞ్ఞాతి సఙ్కప్పేతి, మా మం జఞ్ఞాతి వాచం భాసతి, మా మం జఞ్ఞాతి కాయేన పరక్కమతి. యా ఏవరూపా మాయావితా అచ్చసరా వఞ్చనా నికతి నికిరణా పరిహరణా గూహనా పరిగూహనా ఛాదనా పరిచ్ఛాదనా 100 అనుత్తానీకమ్మం అనావికమ్మం వోచ్ఛాదనా పాపకిరియా – అయం వుచ్చతి మాయా. హస్సన్తి ఇధేకచ్చో అతివేలం దన్తవిదంసకం హసతి. వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘కుమారకమిదం, భిక్ఖవే , అరియస్స వినయే యదిదం అతివేలం దన్తవిదంసకం హసిత’’న్తి.

    Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsanti. Tandīti 101 tandī tandiyanā tandiyitattaṃ 102 tandimanakatā ālasyaṃ ālasyāyanā ālasyāyitattaṃ. Māyā vuccati vañcanikā cariyā. Idhekacco kāyena duccaritaṃ caritvā…pe… vācāya manasā duccaritaṃ caritvā tassa paṭicchādanahetu pāpikaṃ icchaṃ paṇidahati. Mā maṃ jaññāti 103 icchati, mā maṃ jaññāti saṅkappeti, mā maṃ jaññāti vācaṃ bhāsati, mā maṃ jaññāti kāyena parakkamati. Yā evarūpā māyāvitā accasarā vañcanā nikati nikiraṇā pariharaṇā gūhanā parigūhanā chādanā paricchādanā 104 anuttānīkammaṃ anāvikammaṃ vocchādanā pāpakiriyā – ayaṃ vuccati māyā. Hassanti idhekacco ativelaṃ dantavidaṃsakaṃ hasati. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘kumārakamidaṃ, bhikkhave , ariyassa vinaye yadidaṃ ativelaṃ dantavidaṃsakaṃ hasita’’nti.

    ఖిడ్డాతి ద్వే ఖిడ్డా – కాయికా చ ఖిడ్డా వాచసికా చ ఖిడ్డా. కతమా కాయికా ఖిడ్డా? హత్థీహిపి కీళన్తి, అస్సేహిపి కీళన్తి, రథేహిపి కీళన్తి, ధనూహిపి కీళన్తి, అట్ఠపదేహిపి కీళన్తి, దసపదేహిపి కీళన్తి, ఆకాసేపి కీళన్తి, పరిహారపథేపి కీళన్తి, సన్తికాయపి కీళన్తి , ఖలికాయపి కీళన్తి, ఘటికాయపి కీళన్తి, సలాకహత్థేనపి కీళన్తి, అక్ఖేనపి కీళన్తి, పఙ్కచీరేనపి కీళన్తి , వఙ్కకేనపి కీళన్తి, మోక్ఖచికాయపి కీళన్తి, చిఙ్గులకేనపి కీళన్తి, పత్తాళ్హకేనపి కీళన్తి, రథకేనపి కీళన్తి, ధనుకేనపి కీళన్తి, అక్ఖరికాయపి కీళన్తి, మనేసికాయపి కీళన్తి, యథావజ్జేనపి కీళన్తి – అయం కాయికా ఖిడ్డా. కతమా వాచసికా ఖిడ్డా? ముఖభేరికం 105 ముఖాలమ్బరం ముఖడిణ్డిమకం 106 ముఖవలిమకం ముఖభేరుళకం 107 ముఖదద్దరికం నాటకం లాపం గీతం దవకమ్మం – అయం వాచసికా ఖిడ్డా.

    Khiḍḍāti dve khiḍḍā – kāyikā ca khiḍḍā vācasikā ca khiḍḍā. Katamā kāyikā khiḍḍā? Hatthīhipi kīḷanti, assehipi kīḷanti, rathehipi kīḷanti, dhanūhipi kīḷanti, aṭṭhapadehipi kīḷanti, dasapadehipi kīḷanti, ākāsepi kīḷanti, parihārapathepi kīḷanti, santikāyapi kīḷanti , khalikāyapi kīḷanti, ghaṭikāyapi kīḷanti, salākahatthenapi kīḷanti, akkhenapi kīḷanti, paṅkacīrenapi kīḷanti , vaṅkakenapi kīḷanti, mokkhacikāyapi kīḷanti, ciṅgulakenapi kīḷanti, pattāḷhakenapi kīḷanti, rathakenapi kīḷanti, dhanukenapi kīḷanti, akkharikāyapi kīḷanti, manesikāyapi kīḷanti, yathāvajjenapi kīḷanti – ayaṃ kāyikā khiḍḍā. Katamā vācasikā khiḍḍā? Mukhabherikaṃ 108 mukhālambaraṃ mukhaḍiṇḍimakaṃ 109 mukhavalimakaṃ mukhabheruḷakaṃ 110 mukhadaddarikaṃ nāṭakaṃ lāpaṃ gītaṃ davakammaṃ – ayaṃ vācasikā khiḍḍā.

    మేథునధమ్మో నామ యో సో అసద్ధమ్మో గామధమ్మో వసలధమ్మో దుట్ఠుల్లో ఓదకన్తికో రహస్సో ద్వయంద్వయసమాపత్తి. కింకారణా వుచ్చతి మేథునధమ్మో? ఉభిన్నం రత్తానం సారత్తానం అవస్సుతానం పరియుట్ఠితానం పరియాదిన్నచిత్తానం ఉభిన్నం సదిసానం ధమ్మోతి, తంకారణా వుచ్చతి మేథునధమ్మో. యథా ఉభో కలహకారకా మేథునకాతి వుచ్చన్తి, ఉభో భణ్డనకారకా…పే॰… ఉభో భస్సకారకా… ఉభో అధికరణకారకా… ఉభో వివాదకారకా… ఉభో వాదినో… ఉభో సల్లాపకా మేథునకాతి వుచ్చన్తి ; ఏవమేవ ఉభిన్నం రత్తానం సారత్తానం అవస్సుతానం పరియుట్ఠితానం పరియాదిన్నచిత్తానం ఉభిన్నం సదిసానం ధమ్మోతి, తంకారణా వుచ్చతి మేథునధమ్మో.

    Methunadhammo nāma yo so asaddhammo gāmadhammo vasaladhammo duṭṭhullo odakantiko rahasso dvayaṃdvayasamāpatti. Kiṃkāraṇā vuccati methunadhammo? Ubhinnaṃ rattānaṃ sārattānaṃ avassutānaṃ pariyuṭṭhitānaṃ pariyādinnacittānaṃ ubhinnaṃ sadisānaṃ dhammoti, taṃkāraṇā vuccati methunadhammo. Yathā ubho kalahakārakā methunakāti vuccanti, ubho bhaṇḍanakārakā…pe… ubho bhassakārakā… ubho adhikaraṇakārakā… ubho vivādakārakā… ubho vādino… ubho sallāpakā methunakāti vuccanti ; evameva ubhinnaṃ rattānaṃ sārattānaṃ avassutānaṃ pariyuṭṭhitānaṃ pariyādinnacittānaṃ ubhinnaṃ sadisānaṃ dhammoti, taṃkāraṇā vuccati methunadhammo.

    విభూసాతి ద్వే విభూసా – అత్థి అగారియస్స విభూసా, అత్థి పబ్బజితస్స విభూసా. కతమా అగారియస్స విభూసా? కేసా చ మస్సు చ మాలా చ గన్ధా చ విలేపనా చ ఆభరణా చ పిలన్ధనా చ వత్థఞ్చ సయనాసనఞ్చ వేఠనఞ్చ ఉచ్ఛాదనం పరిమద్దనం న్హాపనం సమ్బాహనం ఆదాసం అఞ్జనం మాలావిలేపనం ముఖచుణ్ణకం ముఖలేపం హత్థబన్ధం సిఖాబన్ధం 111 దణ్డనాళియం ఖగ్గం ఛత్తం చిత్రా ఉపాహనా ఉణ్హీసం మణిం వాళబీజనిం ఓదాతాని వత్థాని దీఘదసాని ఇతి వా – అయం అగారియస్స విభూసా. కతమా పబ్బజితస్స విభూసా? చీవరమణ్డనా పత్తమణ్డనా సేనాసనమణ్డనా ఇమస్స వా పూతికాయస్స బాహిరానం వా పరిక్ఖారానం మణ్డనా విభూసనా కేళనా పరికేళనా గేధితతా గేధితత్తం చపలతా చాపల్యం – అయం పబ్బజితస్స విభూసా.

    Vibhūsāti dve vibhūsā – atthi agāriyassa vibhūsā, atthi pabbajitassa vibhūsā. Katamā agāriyassa vibhūsā? Kesā ca massu ca mālā ca gandhā ca vilepanā ca ābharaṇā ca pilandhanā ca vatthañca sayanāsanañca veṭhanañca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāvilepanaṃ mukhacuṇṇakaṃ mukhalepaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ 112 daṇḍanāḷiyaṃ khaggaṃ chattaṃ citrā upāhanā uṇhīsaṃ maṇiṃ vāḷabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni iti vā – ayaṃ agāriyassa vibhūsā. Katamā pabbajitassa vibhūsā? Cīvaramaṇḍanā pattamaṇḍanā senāsanamaṇḍanā imassa vā pūtikāyassa bāhirānaṃ vā parikkhārānaṃ maṇḍanā vibhūsanā keḷanā parikeḷanā gedhitatā gedhitattaṃ capalatā cāpalyaṃ – ayaṃ pabbajitassa vibhūsā.

    తన్దిం మాయం హస్సం ఖిడ్డం, మేథునం విప్పజహే సవిభూసన్తి. తన్దిఞ్చ మాయఞ్చ హస్సఞ్చ ఖిడ్డఞ్చ మేథునధమ్మఞ్చ సవిభూసం సపరివారం సపరిభణ్డం సపరిక్ఖారం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్యాతి – తన్దిం మాయం హస్సం ఖిడ్డం, మేథునం విప్పజహే సవిభూసం.

    Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsanti. Tandiñca māyañca hassañca khiḍḍañca methunadhammañca savibhūsaṃ saparivāraṃ saparibhaṇḍaṃ saparikkhāraṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsaṃ.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘నిద్దం న బహులీకరేయ్య, జాగరియం భజేయ్య ఆతాపీ;

    ‘‘Niddaṃ na bahulīkareyya, jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī;

    తన్దిం మాయం హస్సం ఖిడ్డం, మేథునం విప్పజహే సవిభూస’’న్తి.

    Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsa’’nti.

    ౧౬౨.

    162.

    ఆథబ్బణం సుపినం లక్ఖణం, నో విదహే అథోపి నక్ఖత్తం;

    Āthabbaṇaṃsupinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattaṃ;

    విరుతఞ్చ గబ్భకరణం, తికిచ్ఛం మామకో న సేవేయ్య.

    Virutañcagabbhakaraṇaṃ, tikicchaṃ māmako na seveyya.

    ఆథబ్బణం సుపినం లక్ఖణం, నో విదహే అథోపి నక్ఖత్తన్తి. ఆథబ్బణికా ఆథబ్బణం పయోజేన్తి, నగరే వా రుద్ధే 113 సఙ్గామే వా పచ్చుపట్ఠితే పరసేనపచ్చత్థికేసు పచ్చామిత్తేసు ఈతిం ఉప్పాదేన్తి, ఉపద్దవం ఉప్పాదేన్తి, రోగం ఉప్పాదేన్తి, పజ్జరకం కరోన్తి, సూలం కరోన్తి, విసూచికం కరోన్తి, పక్ఖన్దికం కరోన్తి. ఏవం ఆథబ్బణికా ఆథబ్బణం పయోజేన్తి.

    Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattanti. Āthabbaṇikā āthabbaṇaṃ payojenti, nagare vā ruddhe 114 saṅgāme vā paccupaṭṭhite parasenapaccatthikesu paccāmittesu ītiṃ uppādenti, upaddavaṃ uppādenti, rogaṃ uppādenti, pajjarakaṃ karonti, sūlaṃ karonti, visūcikaṃ karonti, pakkhandikaṃ karonti. Evaṃ āthabbaṇikā āthabbaṇaṃ payojenti.

    సుపినపాఠకా సుపినం ఆదిసన్తి, యో పుబ్బణ్హసమయం సుపినం పస్సతి, ఏవం విపాకో హోతి. యో మజ్ఝన్హికసమయం 115 సుపినం పస్సతి, ఏవం విపాకో హోతి. యో సాయన్హసమయం సుపినం పస్సతి, ఏవం విపాకో హోతి. యో పురిమే యామే…పే॰… యో మజ్ఝిమే యామే… యో పచ్ఛిమే యామే… యో దక్ఖిణేన పస్సేన నిపన్నో… యో వామేన పస్సేన నిపన్నో… యో ఉత్తానం నిపన్నో… యో అవకుజ్జ నిపన్నో… యో చన్దం పస్సతి… యో సూరియం పస్సతి… యో మహాసముద్దం పస్సతి… యో సినేరుం పబ్బతరాజానం పస్సతి… యో హత్థిం పస్సతి… యో అస్సం పస్సతి… యో రథం పస్సతి… యో పత్తిం పస్సతి… యో సేనాబ్యూహం పస్సతి… యో ఆరామరామణేయ్యకం పస్సతి… యో వనరామణేయ్యకం పస్సతి… యో భూమిరామణేయ్యకం పస్సతి… యో పోక్ఖరణీరామణేయ్యకం 116 పస్సతి, ఏవం విపాకో హోతీతి. ఏవం సుపినపాఠకా సుపినం ఆదిసన్తి.

    Supinapāṭhakā supinaṃ ādisanti, yo pubbaṇhasamayaṃ supinaṃ passati, evaṃ vipāko hoti. Yo majjhanhikasamayaṃ 117 supinaṃ passati, evaṃ vipāko hoti. Yo sāyanhasamayaṃ supinaṃ passati, evaṃ vipāko hoti. Yo purime yāme…pe… yo majjhime yāme… yo pacchime yāme… yo dakkhiṇena passena nipanno… yo vāmena passena nipanno… yo uttānaṃ nipanno… yo avakujja nipanno… yo candaṃ passati… yo sūriyaṃ passati… yo mahāsamuddaṃ passati… yo sineruṃ pabbatarājānaṃ passati… yo hatthiṃ passati… yo assaṃ passati… yo rathaṃ passati… yo pattiṃ passati… yo senābyūhaṃ passati… yo ārāmarāmaṇeyyakaṃ passati… yo vanarāmaṇeyyakaṃ passati… yo bhūmirāmaṇeyyakaṃ passati… yo pokkharaṇīrāmaṇeyyakaṃ 118 passati, evaṃ vipāko hotīti. Evaṃ supinapāṭhakā supinaṃ ādisanti.

    లక్ఖణపాఠకా లక్ఖణం ఆదిసన్తి – మణిలక్ఖణం దణ్డలక్ఖణం వత్థలక్ఖణం అసిలక్ఖణం ఉసులక్ఖణం ధనులక్ఖణం ఆవుధలక్ఖణం ఇత్థిలక్ఖణం పురిసలక్ఖణం కుమారికాలక్ఖణం కుమారలక్ఖణం దాసిలక్ఖణం దాసలక్ఖణం హత్థిలక్ఖణం అస్సలక్ఖణం మహింసలక్ఖణం ఉసభలక్ఖణం గోణలక్ఖణం అజలక్ఖణం మేణ్డలక్ఖణం కుక్కుటలక్ఖణం వట్టలక్ఖణం గోధాలక్ఖణం కణ్ణికాలక్ఖణం కచ్ఛపలక్ఖణం మిగలక్ఖణం ఇతి వాతి. ఏవం లక్ఖణపాఠకా లక్ఖణం ఆదిసన్తి.

    Lakkhaṇapāṭhakā lakkhaṇaṃ ādisanti – maṇilakkhaṇaṃ daṇḍalakkhaṇaṃ vatthalakkhaṇaṃ asilakkhaṇaṃ usulakkhaṇaṃ dhanulakkhaṇaṃ āvudhalakkhaṇaṃ itthilakkhaṇaṃ purisalakkhaṇaṃ kumārikālakkhaṇaṃ kumāralakkhaṇaṃ dāsilakkhaṇaṃ dāsalakkhaṇaṃ hatthilakkhaṇaṃ assalakkhaṇaṃ mahiṃsalakkhaṇaṃ usabhalakkhaṇaṃ goṇalakkhaṇaṃ ajalakkhaṇaṃ meṇḍalakkhaṇaṃ kukkuṭalakkhaṇaṃ vaṭṭalakkhaṇaṃ godhālakkhaṇaṃ kaṇṇikālakkhaṇaṃ kacchapalakkhaṇaṃ migalakkhaṇaṃ iti vāti. Evaṃ lakkhaṇapāṭhakā lakkhaṇaṃ ādisanti.

    నక్ఖత్తపాఠకా నక్ఖత్తం ఆదిసన్తి. అట్ఠవీసతి నక్ఖత్తాని. ఇమినా నక్ఖత్తేన ఘరప్పవేసో కత్తబ్బో, ఇమినా నక్ఖత్తేన మకుటం బన్ధితబ్బం, ఇమినా నక్ఖత్తేన వారేయ్యం కారేతబ్బం, ఇమినా నక్ఖత్తేన బీజనీహారో 119 కత్తబ్బో, ఇమినా నక్ఖత్తేన సంవాసో 120 గన్తబ్బోతి. ఏవం నక్ఖత్తపాఠకా నక్ఖత్తం ఆదిసన్తి.

    Nakkhattapāṭhakā nakkhattaṃ ādisanti. Aṭṭhavīsati nakkhattāni. Iminā nakkhattena gharappaveso kattabbo, iminā nakkhattena makuṭaṃ bandhitabbaṃ, iminā nakkhattena vāreyyaṃ kāretabbaṃ, iminā nakkhattena bījanīhāro 121 kattabbo, iminā nakkhattena saṃvāso 122 gantabboti. Evaṃ nakkhattapāṭhakā nakkhattaṃ ādisanti.

    ఆథబ్బణం సుపినం లక్ఖణం, నో విదహే అథోపి నక్ఖత్తన్తి. ఆథబ్బణఞ్చ సుపినఞ్చ లక్ఖణఞ్చ నక్ఖత్తఞ్చ నో విదహేయ్య న చరేయ్య న సమాచరేయ్య న సమాదాయ వత్తేయ్య. అథ వా న గణ్హేయ్య న ఉగ్గణ్హేయ్య న ధారేయ్య న ఉపధారేయ్య న ఉపలక్ఖేయ్య నప్పయోజేయ్యాతి – ఆథబ్బణం సుపినం లక్ఖణం, నో విదహే అథోపి నక్ఖత్తం.

    Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattanti. Āthabbaṇañca supinañca lakkhaṇañca nakkhattañca no vidaheyya na careyya na samācareyya na samādāya vatteyya. Atha vā na gaṇheyya na uggaṇheyya na dhāreyya na upadhāreyya na upalakkheyya nappayojeyyāti – āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattaṃ.

    విరుతఞ్చ గబ్భకరణం, తికిచ్ఛం మామకో న సేవేయ్యాతి. విరుతం వుచ్చతి మిగవాక్కం. మిగవాక్కపాఠకా 123 మిగవాక్కం ఆదిసన్తి – సకున్తానం వా చతుప్పదానం వా రుతం 124 వస్సితం జానన్తీతి. ఏవం మిగవాక్కపాఠకా మిగవాక్కం ఆదిసన్తి. గబ్భకరణీయా గబ్భం సణ్ఠాపేన్తి. ద్వీహి కారణేహి గబ్భో న సణ్ఠాతి – పాణకేహి వా వాతకుప్పేహి వా. పాణకానం వా వాతకుప్పానం వా పటిఘాతాయ ఓసధం దేన్తీతి. ఏవం గబ్భకరణీయా గబ్భం సణ్ఠాపేన్తి. తికిచ్ఛాతి పఞ్చ తికిచ్ఛా – సాలాకియం, సల్లకత్తియం, కాయతికిచ్ఛం, భూతియం, కోమారభచ్చం. మామకోతి బుద్ధమామకో ధమ్మమామకో సఙ్ఘమామకో, సో వా భగవన్తం మమాయతి భగవా వా తం పుగ్గలం పరిగ్గణ్హాతి. వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘యే తే, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ కుహా థద్ధా లపా సిఙ్గీ ఉన్నళా అసమాహితా న మే తే, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ మామకా, అపగతా చ తే, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ ఇమస్మా ధమ్మవినయా, న చ తే భిక్ఖూ ఇమస్మిం ధమ్మవినయే వుద్ధిం విరూళ్హిం వేపుల్లం ఆపజ్జన్తి. యే చ ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ నిక్కుహా నిల్లపా ధీరా అత్థద్ధా సుసమాహితా తే ఖో మే, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ మామకా న చ అపగతా తే , భిక్ఖవే, భిక్ఖూ ఇమస్మా ధమ్మవినయా, తే చ భిక్ఖూ ఇమస్మిం ధమ్మవినయే వుద్ధిం విరూళ్హిం వేపుల్లం ఆపజ్జన్తి’’.

    Virutañca gabbhakaraṇaṃ, tikicchaṃ māmako na seveyyāti. Virutaṃ vuccati migavākkaṃ. Migavākkapāṭhakā 125 migavākkaṃ ādisanti – sakuntānaṃ vā catuppadānaṃ vā rutaṃ 126 vassitaṃ jānantīti. Evaṃ migavākkapāṭhakā migavākkaṃ ādisanti. Gabbhakaraṇīyā gabbhaṃ saṇṭhāpenti. Dvīhi kāraṇehi gabbho na saṇṭhāti – pāṇakehi vā vātakuppehi vā. Pāṇakānaṃ vā vātakuppānaṃ vā paṭighātāya osadhaṃ dentīti. Evaṃ gabbhakaraṇīyā gabbhaṃ saṇṭhāpenti. Tikicchāti pañca tikicchā – sālākiyaṃ, sallakattiyaṃ, kāyatikicchaṃ, bhūtiyaṃ, komārabhaccaṃ. Māmakoti buddhamāmako dhammamāmako saṅghamāmako, so vā bhagavantaṃ mamāyati bhagavā vā taṃ puggalaṃ pariggaṇhāti. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘ye te, bhikkhave, bhikkhū kuhā thaddhā lapā siṅgī unnaḷā asamāhitā na me te, bhikkhave, bhikkhū māmakā, apagatā ca te, bhikkhave, bhikkhū imasmā dhammavinayā, na ca te bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti. Ye ca kho, bhikkhave, bhikkhū nikkuhā nillapā dhīrā atthaddhā susamāhitā te kho me, bhikkhave, bhikkhū māmakā na ca apagatā te , bhikkhave, bhikkhū imasmā dhammavinayā, te ca bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti’’.

    ‘‘కుహా థద్ధా లపా సిఙ్గీ, ఉన్నళా అసమాహితా;

    ‘‘Kuhā thaddhā lapā siṅgī, unnaḷā asamāhitā;

    న తే ధమ్మే విరూహన్తి, సమ్మాసమ్బుద్ధదేసితే.

    Na te dhamme virūhanti, sammāsambuddhadesite.

    ‘‘నిక్కుహా నిల్లపా ధీరా, అత్థద్ధా సుసమాహితా;

    ‘‘Nikkuhā nillapā dhīrā, atthaddhā susamāhitā;

    తే వే ధమ్మే విరూహన్తి, సమ్మాసమ్బుద్ధదేసితే’’.

    Te ve dhamme virūhanti, sammāsambuddhadesite’’.

    విరుతఞ్చ గబ్భకరణం, తికిచ్ఛం మామకో న సేవేయ్యాతి. విరుతఞ్చ గబ్భకరణఞ్చ తికిచ్ఛఞ్చ మామకో న సేవేయ్య న నిసేవేయ్య న సంసేవేయ్య నప్పటిసేవేయ్య న చరేయ్య న సమాచరేయ్య న సమాదాయ వత్తేయ్య. అథ వా న గణ్హేయ్య న ఉగ్గణ్హేయ్య న ధారేయ్య న ఉపధారేయ్య న ఉపలక్ఖేయ్య నప్పయోజేయ్యాతి – విరుతఞ్చ గబ్భకరణం తికిచ్ఛం మామకో న సేవేయ్య.

    Virutañca gabbhakaraṇaṃ, tikicchaṃ māmako na seveyyāti. Virutañca gabbhakaraṇañca tikicchañca māmako na seveyya na niseveyya na saṃseveyya nappaṭiseveyya na careyya na samācareyya na samādāya vatteyya. Atha vā na gaṇheyya na uggaṇheyya na dhāreyya na upadhāreyya na upalakkheyya nappayojeyyāti – virutañca gabbhakaraṇaṃ tikicchaṃ māmako na seveyya.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ఆథబ్బణం సుపినం లక్ఖణం, నో విదహే అథోపి నక్ఖత్తం;

    ‘‘Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattaṃ;

    విరుతఞ్చ గబ్భకరణం, తికిచ్ఛం మామకో న సేవేయ్యా’’తి.

    Virutañca gabbhakaraṇaṃ, tikicchaṃ māmako na seveyyā’’ti.

    ౧౬౩.

    163.

    నిన్దాయ నప్పవేధేయ్య, న ఉన్నమేయ్య పసంసితో భిక్ఖు;

    Nindāyanappavedheyya, na unnameyya pasaṃsito bhikkhu;

    లోభం సహ మచ్ఛరియేన, కోధం పేసుణియఞ్చ పనుదేయ్య.

    Lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyya.

    నిన్దాయ నప్పవేధేయ్యాతి. ఇధేకచ్చే భిక్ఖూ నిన్దన్తి జాతియా వా గోత్తేన వా కోలపుత్తియేన వా వణ్ణపోక్ఖరతాయ వా ధనేన వా అజ్ఝేనేన వా కమ్మాయతనేన వా సిప్పాయతనేన వా విజ్జాట్ఠానేన వా సుతేన వా పటిభానేన వా అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన వా వత్థునా నిన్దన్తి గరహన్తి ఉపవదన్తి, నిన్దితో గరహితో ఉపవదితో నిన్దాయ గరహాయ ఉపవాదేన అకిత్తియా అవణ్ణహారికాయ న వేధేయ్య నప్పవేధేయ్య న సమ్పవేధేయ్య న తసేయ్య న ఉత్తసేయ్య న పరితసేయ్య న భాయేయ్య న సన్తాసం ఆపజ్జేయ్య, అభీరూ అస్స అఛమ్భీ అనుత్రాసీ అపలాయీ, పహీనభయభేరవో విగతలోమహంసో విహరేయ్యాతి – నిన్దాయ నప్పవేధేయ్య.

    Nindāya nappavedheyyāti. Idhekacce bhikkhū nindanti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā nindanti garahanti upavadanti, nindito garahito upavadito nindāya garahāya upavādena akittiyā avaṇṇahārikāya na vedheyya nappavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na paritaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya, abhīrū assa achambhī anutrāsī apalāyī, pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – nindāya nappavedheyya.

    ఉన్నమేయ్య పసంసితో భిక్ఖూతి. ఇధేకచ్చే భిక్ఖూ పసంసన్తి జాతియా వా గోత్తేన వా కోలపుత్తియేన వా వణ్ణపోక్ఖరతాయ వా ధనేన వా అజ్ఝేనేన వా కమ్మాయతనేన వా సిప్పాయతనేన వా విజ్జాట్ఠానేన వా సుతేన వా పటిభానేన వా అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన వా వత్థునా పసంసన్తి థోమేన్తి కిత్తేన్తి వణ్ణేన్తి, పసంసితో థోమితో కిత్తితో వణ్ణితో పసంసాయ థోమనేన కిత్తియా వణ్ణహారికాయ ఉన్నతిం న కరేయ్య ఉన్నమం న కరేయ్య మానం న కరేయ్య థమ్భం న కరేయ్య, న తేన మానం జనేయ్య న తేన థద్ధో అస్స పత్థద్ధో పగ్గహితసిరోతి – న ఉన్నమేయ్య పసంసితో భిక్ఖు.

    Naunnameyya pasaṃsito bhikkhūti. Idhekacce bhikkhū pasaṃsanti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā pasaṃsanti thomenti kittenti vaṇṇenti, pasaṃsito thomito kittito vaṇṇito pasaṃsāya thomanena kittiyā vaṇṇahārikāya unnatiṃ na kareyya unnamaṃ na kareyya mānaṃ na kareyya thambhaṃ na kareyya, na tena mānaṃ janeyya na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti – na unnameyya pasaṃsito bhikkhu.

    లోభం సహ మచ్ఛరియేన, కోధం పేసుణియఞ్చ పనుదేయ్యాతి. లోభోతి యో లోభో లుబ్భనా లుబ్భితత్తం సారాగో సారజ్జనా సారజ్జితత్తం అభిజ్ఝా లోభో అకుసలమూలం. మచ్ఛరియన్తి పఞ్చ మచ్ఛరియాని – ఆవాసమచ్ఛరియం…పే॰… గాహో వుచ్చతి మచ్ఛరియం. కోధోతి యో చిత్తస్స ఆఘాతో పటిఘాతో పటిఘం పటివిరోధో, కోపో పకోపో సమ్పకోపో, దోసో పదోసో సమ్పదోసో, చిత్తస్స బ్యాపత్తి మనోపదోసో, కోధో కుజ్ఝనా కుజ్ఝితత్తం, దోసో దుస్సనా దుస్సితత్తం, బ్యాపత్తిం బ్యాపజ్జనా బ్యాపజ్జితత్తం, విరోధో పటివిరోధో చణ్డిక్కం అసురోపో అనత్తమనతా చిత్తస్స. పేసుఞ్ఞన్తి ఇధేకచ్చో పిసుణవాచో హోతి ఇతో సుత్వా అముత్ర అక్ఖాతా ఇమేసం భేదాయ, అముత్ర వా సుత్వా ఇమేసం అక్ఖాతా అమూసం భేదాయ. ఇతి సమగ్గానం వా భేత్తా భిన్నానం వా అనుప్పదాతా, వగ్గారామో వగ్గరతో వగ్గనన్దీ వగ్గకరణిం వాచం భాసితా హోతి – ఇదం వుచ్చతి పేసుఞ్ఞం.

    Lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyyāti. Lobhoti yo lobho lubbhanā lubbhitattaṃ sārāgo sārajjanā sārajjitattaṃ abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Macchariyanti pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ…pe… gāho vuccati macchariyaṃ. Kodhoti yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho, kopo pakopo sampakopo, doso padoso sampadoso, cittassa byāpatti manopadoso, kodho kujjhanā kujjhitattaṃ, doso dussanā dussitattaṃ, byāpattiṃ byāpajjanā byāpajjitattaṃ, virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa. Pesuññanti idhekacco pisuṇavāco hoti ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti samaggānaṃ vā bhettā bhinnānaṃ vā anuppadātā, vaggārāmo vaggarato vagganandī vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti – idaṃ vuccati pesuññaṃ.

    అపి చ ద్వీహి కారణేహి పేసుఞ్ఞం ఉపసంహరతి – పియకమ్యతాయ వా భేదాధిప్పాయేన వా. కథం పియకమ్యతాయ పేసుఞ్ఞం ఉపసంహరతి? ఇమస్స పియో భవిస్సామి మనాపో భవిస్సామి విస్సాసికో భవిస్సామి అబ్భన్తరికో భవిస్సామి సుహదయో భవిస్సామీతి. ఏవం పియకమ్యతాయ పేసుఞ్ఞం ఉపసంహరతి. కథం భేదాధిప్పాయేన పేసుఞ్ఞం ఉపసంహరతి? కథం ఇమే నానా అస్సు వినా అస్సు వగ్గా అస్సు ద్వేధా అస్సు ద్వేజ్ఝా అస్సు ద్వే పక్ఖా అస్సు భిజ్ఝేయ్యుం న సమాగచ్ఛేయ్యుం దుక్ఖం న ఫాసు విహరేయ్యున్తి. ఏవం భేదాధిప్పాయేన పేసుఞ్ఞం ఉపసంహరతి. లోభం సహ మచ్ఛరియేన, కోధం పేసుణియఞ్చ పనుదేయ్యాతి. లోభఞ్చ మచ్ఛరియఞ్చ కోధఞ్చ పేసుఞ్ఞఞ్చ నుదేయ్య పనుదేయ్య పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్యాతి – లోభం సహ మచ్ఛరియేన, కోధం పేసుణియఞ్చ పనుదేయ్య.

    Api ca dvīhi kāraṇehi pesuññaṃ upasaṃharati – piyakamyatāya vā bhedādhippāyena vā. Kathaṃ piyakamyatāya pesuññaṃ upasaṃharati? Imassa piyo bhavissāmi manāpo bhavissāmi vissāsiko bhavissāmi abbhantariko bhavissāmi suhadayo bhavissāmīti. Evaṃ piyakamyatāya pesuññaṃ upasaṃharati. Kathaṃ bhedādhippāyena pesuññaṃ upasaṃharati? Kathaṃ ime nānā assu vinā assu vaggā assu dvedhā assu dvejjhā assu dve pakkhā assu bhijjheyyuṃ na samāgaccheyyuṃ dukkhaṃ na phāsu vihareyyunti. Evaṃ bhedādhippāyena pesuññaṃ upasaṃharati. Lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyyāti. Lobhañca macchariyañca kodhañca pesuññañca nudeyya panudeyya pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyya.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘నిన్దాయ నప్పవేధేయ్య, న ఉన్నమేయ్య పసంసితో భిక్ఖు;

    ‘‘Nindāya nappavedheyya, na unnameyya pasaṃsito bhikkhu;

    లోభం సహ మచ్ఛరియేన, కోధం పేసుణియఞ్చ పనుదేయ్యా’’తి.

    Lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyyā’’ti.

    ౧౬౪.

    164.

    కయవిక్కయే న తిట్ఠేయ్య, ఉపవాదం భిక్ఖు న కరేయ్య కుహిఞ్చి;

    Kayavikkaye na tiṭṭheyya, upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci;

    గామే చ నాభిసజ్జేయ్య, లాభకమ్యా జనం న లపయేయ్య.

    Gāme ca nābhisajjeyya, lābhakamyā janaṃ na lapayeyya.

    కయవిక్కయే న తిట్ఠేయ్యాతి. యే కయవిక్కయా వినయే పటిక్ఖిత్తా న తే ఇమస్మిం అత్థే అధిప్పేతా. కథం కయవిక్కయే తిట్ఠతి? పఞ్చన్నం సద్ధిం పత్తం వా చీవరం వా అఞ్ఞం వా కిఞ్చి పరిక్ఖారం వఞ్చనియం వా కరోన్తో ఉదయం వా పత్థయన్తో పరివత్తేతి. ఏవం కయవిక్కయే తిట్ఠతి. కథం కయవిక్కయే న తిట్ఠతి? పఞ్చన్నం సద్ధిం పత్తం వా చీవరం వా అఞ్ఞం వా కిఞ్చి పరిక్ఖారం న వఞ్చనియం వా కరోన్తో న ఉదయం వా పత్థయన్తో పరివత్తేతి. ఏవం కయవిక్కయే న తిట్ఠతి. కయవిక్కయే న తిట్ఠేయ్యాతి. కయవిక్కయే న తిట్ఠేయ్య న సన్తిట్ఠేయ్య, కయవిక్కయం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య, కయవిక్కయా ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్యాతి – కయవిక్కయే న తిట్ఠేయ్య.

    Kayavikkayena tiṭṭheyyāti. Ye kayavikkayā vinaye paṭikkhittā na te imasmiṃ atthe adhippetā. Kathaṃ kayavikkaye tiṭṭhati? Pañcannaṃ saddhiṃ pattaṃ vā cīvaraṃ vā aññaṃ vā kiñci parikkhāraṃ vañcaniyaṃ vā karonto udayaṃ vā patthayanto parivatteti. Evaṃ kayavikkaye tiṭṭhati. Kathaṃ kayavikkaye na tiṭṭhati? Pañcannaṃ saddhiṃ pattaṃ vā cīvaraṃ vā aññaṃ vā kiñci parikkhāraṃ na vañcaniyaṃ vā karonto na udayaṃ vā patthayanto parivatteti. Evaṃ kayavikkaye na tiṭṭhati. Kayavikkaye na tiṭṭheyyāti. Kayavikkaye na tiṭṭheyya na santiṭṭheyya, kayavikkayaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, kayavikkayā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – kayavikkaye na tiṭṭheyya.

    ఉపవాదం భిక్ఖు న కరేయ్య కుహిఞ్చీతి. కతమే ఉపవాదకరాతి కిలేసా? సన్తేకే సమణబ్రాహ్మణా ఇద్ధిమన్తో దిబ్బచక్ఖుకా పరచిత్తవిదునో, తే దూరతోపి పస్సన్తి ఆసన్నాపి న దిస్సన్తి చేతసాపి చిత్తం పజానన్తి, దేవతాపి ఖో సన్తి ఇద్ధిమన్తినియో దిబ్బచక్ఖుకా పరచిత్తవిదునియో, తా దూరతోపి పస్సన్తి, ఆసన్నాపి న దిస్సన్తి చేతసాపి చిత్తం పజానన్తి. తే ఓళారికేహి వా కిలేసేహి మజ్ఝిమేహి వా కిలేసేహి సుఖుమేహి వా కిలేసేహి ఉపవదేయ్యుం. కతమే ఓళారికా కిలేసా? కాయదుచ్చరితం వచీదుచ్చరితం మనోదుచ్చరితం – ఇమే వుచ్చన్తి ఓళారికా కిలేసా. కతమే మజ్ఝిమా కిలేసా? కామవితక్కో బ్యాపాదవితక్కో విహింసావితక్కో – ఇమే వుచ్చన్తి మజ్ఝిమా కిలేసా. కతమే సుఖుమా కిలేసా? ఞాతివితక్కో, జనపదవితక్కో, అపరవితక్కో, పరానుదయతా పటిసఞ్ఞుత్తో వితక్కో , లాభసక్కారసిలోకపటిసఞ్ఞుత్తో వితక్కో, అనవఞ్ఞత్తిపటిసఞ్ఞుత్తో వితక్కో – ఇమే వుచ్చన్తి సుఖుమా కిలేసా. తే ఓళారికేహి వా కిలేసేహి మజ్ఝిమేహి వా కిలేసేహి సుఖుమేహి వా కిలేసేహి న ఉపవదేయ్య ఉపవాదం న కరేయ్య ఉపవాదకరే కిలేసే న కరేయ్య న జనేయ్య న సఞ్జనేయ్య న నిబ్బత్తేయ్య నాభినిబ్బత్తేయ్య, ఉపవాదకరే కిలేసే పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య, ఉపవాదకరేహి కిలేసేహి ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్య. కుహిఞ్చీతి కుహిఞ్చి కిమ్హిచి కత్థచి అజ్ఝత్తం వా బహిద్ధా వా అజ్ఝత్తబహిద్ధా వాతి – ఉపవాదం భిక్ఖు న కరేయ్య కుహిఞ్చి.

    Upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti. Katame upavādakarāti kilesā? Santeke samaṇabrāhmaṇā iddhimanto dibbacakkhukā paracittaviduno, te dūratopi passanti āsannāpi na dissanti cetasāpi cittaṃ pajānanti, devatāpi kho santi iddhimantiniyo dibbacakkhukā paracittaviduniyo, tā dūratopi passanti, āsannāpi na dissanti cetasāpi cittaṃ pajānanti. Te oḷārikehi vā kilesehi majjhimehi vā kilesehi sukhumehi vā kilesehi upavadeyyuṃ. Katame oḷārikā kilesā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ – ime vuccanti oḷārikā kilesā. Katame majjhimā kilesā? Kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko – ime vuccanti majjhimā kilesā. Katame sukhumā kilesā? Ñātivitakko, janapadavitakko, aparavitakko, parānudayatā paṭisaññutto vitakko , lābhasakkārasilokapaṭisaññutto vitakko, anavaññattipaṭisaññutto vitakko – ime vuccanti sukhumā kilesā. Te oḷārikehi vā kilesehi majjhimehi vā kilesehi sukhumehi vā kilesehi na upavadeyya upavādaṃ na kareyya upavādakare kilese na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya, upavādakare kilese pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, upavādakarehi kilesehi ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyya. Kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.

    గామే చ నాభిసజ్జేయ్యాతి. కథం గామే సజ్జతి? ఇధ భిక్ఖు గామే గిహీహి సంసట్ఠో విహరతి సహనన్దీ సహసోకీ సుఖితేసు సుఖితో దుక్ఖితేసు దుక్ఖితో, ఉప్పన్నేసు కిచ్చకరణీయేసు అత్తనా వోయోగం ఆపజ్జతి. ఏవమ్పి గామే సజ్జతి.

    Gāme ca nābhisajjeyyāti. Kathaṃ gāme sajjati? Idha bhikkhu gāme gihīhi saṃsaṭṭho viharati sahanandī sahasokī sukhitesu sukhito dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu attanā voyogaṃ āpajjati. Evampi gāme sajjati.

    అథ వా భిక్ఖు పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ గామం వా నిగమం వా పిణ్డాయ పవిసతి అరక్ఖితేనేవ కాయేన అరక్ఖితాయ వాచాయ అరక్ఖితేన చిత్తేన అనుపట్ఠితాయ సతియా అసంవుతేహి ఇన్ద్రియేహి. సో తత్ర తత్ర సజ్జతి తత్ర తత్ర గణ్హాతి తత్ర తత్ర బజ్ఝతి తత్ర తత్ర అనయబ్యసనం ఆపజ్జతి. ఏవమ్పి గామే సజ్జతి.

    Atha vā bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati arakkhiteneva kāyena arakkhitāya vācāya arakkhitena cittena anupaṭṭhitāya satiyā asaṃvutehi indriyehi. So tatra tatra sajjati tatra tatra gaṇhāti tatra tatra bajjhati tatra tatra anayabyasanaṃ āpajjati. Evampi gāme sajjati.

    కథం గామే న సజ్జతి? ఇధ భిక్ఖు గామే గిహీహి అసంసట్ఠో విహరతి న సహనన్దీ న సహసోకీ న సుఖితేసు సుఖితో న దుక్ఖితేసు దుక్ఖితో, ఉప్పన్నేసు కిచ్చకరణీయేసు న అత్తనా వోయోగం ఆపజ్జతి. ఏవమ్పి గామే న సజ్జతి.

    Kathaṃ gāme na sajjati? Idha bhikkhu gāme gihīhi asaṃsaṭṭho viharati na sahanandī na sahasokī na sukhitesu sukhito na dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu na attanā voyogaṃ āpajjati. Evampi gāme na sajjati.

    అథ వా భిక్ఖు పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ గామం వా నిగమం వా పిణ్డాయ పవిసతి రక్ఖితేనేవ కాయేన రక్ఖితాయ వాచాయ రక్ఖితేన చిత్తేన ఉపట్ఠితాయ సతియా సంవుతేహి ఇన్ద్రియేహి. సో తత్ర తత్ర న సజ్జతి తత్ర తత్ర న గణ్హాతి తత్ర తత్ర న బజ్ఝతి తత్ర తత్ర న అనయబ్యసనం ఆపజ్జతి. ఏవమ్పి గామే న సజ్జతి. గామే చ నాభిసజ్జేయ్యాతి గామే న సజ్జేయ్య న గణ్హేయ్య న బజ్ఝేయ్య న పలిబజ్ఝేయ్య, అగిద్ధో అస్స అగధితో అముచ్ఛితో అనజ్ఝోసన్నో వీతగేధో విగతగేధో చత్తగేధో…పే॰… బ్రహ్మభూతేన అత్తనా విహరేయ్యాతి – గామే చ నాభిసజ్జేయ్య.

    Atha vā bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati rakkhiteneva kāyena rakkhitāya vācāya rakkhitena cittena upaṭṭhitāya satiyā saṃvutehi indriyehi. So tatra tatra na sajjati tatra tatra na gaṇhāti tatra tatra na bajjhati tatra tatra na anayabyasanaṃ āpajjati. Evampi gāme na sajjati. Gāme ca nābhisajjeyyāti gāme na sajjeyya na gaṇheyya na bajjheyya na palibajjheyya, agiddho assa agadhito amucchito anajjhosanno vītagedho vigatagedho cattagedho…pe… brahmabhūtena attanā vihareyyāti – gāme ca nābhisajjeyya.

    లాభకమ్యా జనం న లపయేయ్యాతి. కతమా లపనా? లాభసక్కారసిలోకసన్నిస్సితస్స పాపిచ్ఛస్స ఇచ్ఛాపకతస్స ఆమిసచక్ఖుకస్స లోకధమ్మగరుకస్స యా పరేసం ఆలపనా లపనా సల్లపనా ఉల్లపనా సముల్లపనా ఉన్నహనా సమున్నహనా ఉక్కాచనా సముక్కాచనా 127 అనుపియభాణితా చాతుకమ్యతా ముగ్గసూప్యతా పారిభటయతా పరపిట్ఠిమంసికతా 128, యా తత్థ సణ్హవాచతా సఖిలవాచతా సిథిలవాచతా 129 అఫరుసవాచతా – అయం వుచ్చతి లపనా.

    Lābhakamyā janaṃ na lapayeyyāti. Katamā lapanā? Lābhasakkārasilokasannissitassa pāpicchassa icchāpakatassa āmisacakkhukassa lokadhammagarukassa yā paresaṃ ālapanā lapanā sallapanā ullapanā samullapanā unnahanā samunnahanā ukkācanā samukkācanā 130 anupiyabhāṇitā cātukamyatā muggasūpyatā pāribhaṭayatā parapiṭṭhimaṃsikatā 131, yā tattha saṇhavācatā sakhilavācatā sithilavācatā 132 apharusavācatā – ayaṃ vuccati lapanā.

    అపి చ ద్వీహి కారణేహి జనం లపతి – అత్తానం వా నీచం ఠపేన్తో పరం ఉచ్చం ఠపేన్తో జనం లపతి, అత్తానం వా ఉచ్చం ఠపేన్తో పరం నీచం ఠపేన్తో జనం లపతి. కథం అత్తానం నీచం ఠపేన్తో పరం ఉచ్చం ఠపేన్తో జనం లపతి? ‘‘తుమ్హే మే బహూపకారా, అహం తుమ్హే నిస్సాయ లభామి చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం, యేపి మే అఞ్ఞే దాతుం వా కాతుం వా మఞ్ఞన్తి, తుమ్హే నిస్సాయ తుమ్హే సమ్పస్సన్తా యమ్పి మే పురాణం మాతాపేత్తికం నామధేయ్యం తమ్పి మే అన్తరహితం. తుమ్హేహి అహం ఞాయామి అసుకస్స కులూపకో అసుకాయ కులూపకో’’తి. ఏవం అత్తానం నీచం ఠపేన్తో పరం ఉచ్చం ఠపేన్తో జనం లపతి.

    Api ca dvīhi kāraṇehi janaṃ lapati – attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento janaṃ lapati, attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento janaṃ lapati. Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento janaṃ lapati? ‘‘Tumhe me bahūpakārā, ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, yepi me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti, tumhe nissāya tumhe sampassantā yampi me purāṇaṃ mātāpettikaṃ nāmadheyyaṃ tampi me antarahitaṃ. Tumhehi ahaṃ ñāyāmi asukassa kulūpako asukāya kulūpako’’ti. Evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento janaṃ lapati.

    కథం అత్తానం ఉచ్చం ఠపేన్తో పరం నీచం ఠపేన్తో జనం లపతి? ‘‘అహం తుమ్హాకం బహూపకారో, తుమ్హే మం ఆగమ్మ బుద్ధం సరణం గతా, ధమ్మం సరణం గతా, సఙ్ఘం సరణం గతా, పాణాతిపాతా పటివిరతా, అదిన్నాదానా పటివిరతా, కామేసుమిచ్ఛాచారా పటివిరతా, ముసావాదా పటివిరతా, సురామేరయమజ్జప్పమాదట్ఠానా పటివిరతా. అహం తుమ్హాకం ఉద్దేసం దేమి, పరిపుచ్ఛం దేమి, ఉపోసథం ఆచిక్ఖామి, నవకమ్మం అధిట్ఠామి. అథ పన తుమ్హే మం ఉజ్ఝిత్వా అఞ్ఞే సక్కరోథ గరుం కరోథ మానేథ పూజేథా’’తి. ఏవం అత్తానం ఉచ్చం ఠపేన్తో పరం నీచం ఠపేన్తో జనం లపతి.

    Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento janaṃ lapati? ‘‘Ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro, tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā, dhammaṃ saraṇaṃ gatā, saṅghaṃ saraṇaṃ gatā, pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesumicchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā, surāmerayamajjappamādaṭṭhānā paṭiviratā. Ahaṃ tumhākaṃ uddesaṃ demi, paripucchaṃ demi, uposathaṃ ācikkhāmi, navakammaṃ adhiṭṭhāmi. Atha pana tumhe maṃ ujjhitvā aññe sakkarotha garuṃ karotha mānetha pūjethā’’ti. Evaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento janaṃ lapati.

    లాభకమ్యా జనం న లపయేయ్యాతి. లాభహేతు లాభపచ్చయా లాభకారణా లాభాభినిబ్బత్తియా లాభం పరిపాచేన్తో జనం న లపయేయ్య, లపనం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య, లపనా ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్యాతి – లాభకమ్యా జనం న లపయేయ్య.

    Lābhakamyājanaṃ na lapayeyyāti. Lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā lābhābhinibbattiyā lābhaṃ paripācento janaṃ na lapayeyya, lapanaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, lapanā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – lābhakamyā janaṃ na lapayeyya.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘కయవిక్కయే న తిట్ఠేయ్య, ఉపవాదం భిక్ఖు న కరేయ్య కుహిఞ్చి;

    ‘‘Kayavikkaye na tiṭṭheyya, upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci;

    గామే చ నాభిసజ్జేయ్య, లాభకమ్యా జనం న లపయేయ్యా’’తి.

    Gāme ca nābhisajjeyya, lābhakamyā janaṃ na lapayeyyā’’ti.

    ౧౬౫.

    165.

    న చ కత్థికో 133 సియా భిక్ఖు, న చ వాచం పయుత్తం భాసేయ్య;

    Na ca katthiko134siyā bhikkhu, na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya;

    పాగబ్భియం న సిక్ఖేయ్య, కథం విగ్గాహికం న కథయేయ్య.

    Pāgabbhiyaṃ na sikkheyya, kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyya.

    చ కత్థికో సియా భిక్ఖూతి. ఇధేకచ్చో కత్థీ హోతి వికత్థీ. సో కత్థతి వికత్థతి అహమస్మి సీలసమ్పన్నోతి వా వతసమ్పన్నోతి వా సీలబ్బతసమ్పన్నోతి వా జాతియా వా గోత్తేన వా కోలపుత్తియేన వా వణ్ణపోక్ఖరతాయ వా ధనేన వా అజ్ఝేనేన వా కమ్మాయతనేన వా సిప్పాయతనేన వా విజ్జాట్ఠానేన వా సుతేన వా పటిభానేన వా అఞ్ఞతరఞ్ఞతరేన వా వత్థునా. ఉచ్చా కులా పబ్బజితోతి వా మహాభోగకులా పబ్బజితోతి వా ఉళారభోగకులా పబ్బజితోతి వా సుత్తన్తికోతి వా వినయధరోతి వా ధమ్మకథికోతి వా ఆరఞ్ఞికోతి వా…పే॰… నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనసమాపత్తియా లాభీతి వా కత్థతి వికత్థతి. ఏవం న కత్థేయ్య న వికత్థేయ్య, కత్థం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య, కత్థనా ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్యాతి – న చ కత్థికో సియా భిక్ఖు.

    Naca katthiko siyā bhikkhūti. Idhekacco katthī hoti vikatthī. So katthati vikatthati ahamasmi sīlasampannoti vā vatasampannoti vā sīlabbatasampannoti vā jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā. Uccā kulā pabbajitoti vā mahābhogakulā pabbajitoti vā uḷārabhogakulā pabbajitoti vā suttantikoti vā vinayadharoti vā dhammakathikoti vā āraññikoti vā…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā katthati vikatthati. Evaṃ na kattheyya na vikattheyya, katthaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, katthanā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – na ca katthiko siyā bhikkhu.

    చ వాచం పయుత్తం భాసేయ్యాతి. కతమా పయుత్తవాచా? ఇధేకచ్చో చీవరపయుత్తం వాచం భాసతి, పిణ్డపాతపయుత్తం వాచం భాసతి, సేనాసనపయుత్తం వాచం భాసతి, గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారపయుత్తం వాచం భాసతి – అయమ్పి వుచ్చతి పయుత్తవాచా.

    Naca vācaṃ payuttaṃ bhāseyyāti. Katamā payuttavācā? Idhekacco cīvarapayuttaṃ vācaṃ bhāsati, piṇḍapātapayuttaṃ vācaṃ bhāsati, senāsanapayuttaṃ vācaṃ bhāsati, gilānapaccayabhesajjaparikkhārapayuttaṃ vācaṃ bhāsati – ayampi vuccati payuttavācā.

    అథ వా చీవరహేతు పిణ్డపాతహేతు సేనాసనహేతు గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారహేతు సచ్చమ్పి భణతి ముసాపి భణతి, పిసుణమ్పి భణతి అపిసుణమ్పి భణతి, ఫరుసమ్పి భణతి అఫరుసమ్పి భణతి, సమ్ఫప్పలాపమ్పి భణతి అసమ్ఫప్పలాపమ్పి భణతి, మన్తాపి వాచం భాసతి – అయమ్పి వుచ్చతి పయుత్తవాచా. అథ వా పసన్నచిత్తో పరేసం ధమ్మం దేసేతి – ‘‘అహో వత మే ధమ్మం సుణేయ్యుం, సుత్వావ ధమ్మం పసీదేయ్యుం, పసన్నా చ మే పసన్నాకారం కరేయ్యు’’న్తి – అయం వుచ్చతి పయుత్తవాచా. న చ వాచం పయుత్తం భాసేయ్యాతి. అన్తమసో ధమ్మదేసనం వాచం ఉపాదాయ పయుత్తవాచం న భాసేయ్య న కథేయ్య న భణేయ్య న దీపేయ్య న వోహరేయ్య, పయుత్తం వాచం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య, పయుత్తవాచాయ ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్యాతి – న చ వాచం పయుత్తం భాసేయ్య.

    Atha vā cīvarahetu piṇḍapātahetu senāsanahetu gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu saccampi bhaṇati musāpi bhaṇati, pisuṇampi bhaṇati apisuṇampi bhaṇati, pharusampi bhaṇati apharusampi bhaṇati, samphappalāpampi bhaṇati asamphappalāpampi bhaṇati, mantāpi vācaṃ bhāsati – ayampi vuccati payuttavācā. Atha vā pasannacitto paresaṃ dhammaṃ deseti – ‘‘aho vata me dhammaṃ suṇeyyuṃ, sutvāva dhammaṃ pasīdeyyuṃ, pasannā ca me pasannākāraṃ kareyyu’’nti – ayaṃ vuccati payuttavācā. Na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyyāti. Antamaso dhammadesanaṃ vācaṃ upādāya payuttavācaṃ na bhāseyya na katheyya na bhaṇeyya na dīpeyya na vohareyya, payuttaṃ vācaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, payuttavācāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya.

    పాగబ్భియం న సిక్ఖేయ్యాతి. పాగబ్భియన్తి తీణి పాగబ్భియాని – కాయికం పాగబ్భియం, వాచసికం పాగబ్భియం, చేతసికం పాగబ్భియం. కతమం కాయికం పాగబ్భియం? ఇధేకచ్చో సఙ్ఘగతోపి కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి, గణగతోపి కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి, భోజనసాలాయపి కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి, జన్తాఘరేపి కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి, ఉదకతిత్థేపి కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి, అన్తరఘరం పవిసన్తోపి కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి, అన్తరఘరం పవిట్ఠోపి కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి.

    Pāgabbhiyaṃ na sikkheyyāti. Pāgabbhiyanti tīṇi pāgabbhiyāni – kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ, vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ, cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Katamaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ? Idhekacco saṅghagatopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, gaṇagatopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, bhojanasālāyapi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, jantāgharepi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, udakatitthepi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, antaragharaṃ pavisantopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, antaragharaṃ paviṭṭhopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    కథం సఙ్ఘగతో కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి? ఇధేకచ్చో సఙ్ఘగతో అచిత్తీకారకతో థేరే భిక్ఖూ ఘట్టయన్తోపి తిట్ఠతి, ఘట్టయన్తోపి నిసీదతి, పురతోపి తిట్ఠతి, పురతోపి నిసీదతి, ఉచ్చేపి ఆసనే నిసీదతి, ససీసం పారుపిత్వా నిసీదతి , ఠితకోపి భణతి, బాహావిక్ఖేపకోపి భణతి. ఏవం సఙ్ఘగతో కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి.

    Kathaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, sasīsaṃ pārupitvā nisīdati , ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    కథం గణగతో కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి? ఇధేకచ్చో గణగతో అచిత్తీకారకతో థేరానం భిక్ఖూనం అనుపాహనానం చఙ్కమన్తానం సఉపాహనో చఙ్కమతి , నీచే చఙ్కమే చఙ్కమన్తానం ఉచ్చే చఙ్కమే చఙ్కమతి, ఛమాయ చఙ్కమన్తానం చఙ్కమే చఙ్కమతి, ఘట్టయన్తోపి తిట్ఠతి, ఘట్టయన్తోపి నిసీదతి, పురతోపి తిట్ఠతి, పురతోపి నిసీదతి, ఉచ్చేపి ఆసనే నిసీదతి, ససీసం పారుపిత్వాపి నిసీదతి, ఠితోపి భణతి, బాహావిక్ఖేపకోపి భణతి. ఏవం గణగతో కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి.

    Kathaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittīkārakato therānaṃ bhikkhūnaṃ anupāhanānaṃ caṅkamantānaṃ saupāhano caṅkamati , nīce caṅkame caṅkamantānaṃ ucce caṅkame caṅkamati, chamāya caṅkamantānaṃ caṅkame caṅkamati, ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, sasīsaṃ pārupitvāpi nisīdati, ṭhitopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    కథం భోజనసాలాయ కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి? ఇధేకచ్చో భోజనసాలాయ అచిత్తీకారకతో థేరే భిక్ఖూ అనుపఖజ్జ నిసీదతి, నవేపి భిక్ఖూ ఆసనేన పటిబాహతి, ఘట్టయన్తోపి తిట్ఠతి, ఘట్టయన్తోపి నిసీదతి, పురతోపి తిట్ఠతి, పురతోపి నిసీదతి, ఉచ్చేపి ఆసనే నిసీదతి, ససీసం పారుపిత్వా నిసీదతి, ఠితకోపి భణతి, బాహావిక్ఖేపకోపి భణతి. ఏవం భోజనసాలాయ కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి.

    Kathaṃ bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco bhojanasālāya acittīkārakato there bhikkhū anupakhajja nisīdati, navepi bhikkhū āsanena paṭibāhati, ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, sasīsaṃ pārupitvā nisīdati, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    కథం జన్తాఘరే కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి? ఇధేకచ్చో జన్తాఘరే అచిత్తీకారకతో థేరే భిక్ఖూ ఘట్టయన్తోపి తిట్ఠతి, ఘట్టయన్తోపి నిసీదతి, పురతోపి తిట్ఠతి, పురతోపి నిసీదతి, ఉచ్చేపి ఆసనే నిసీదతి, అనాపుచ్ఛాపి కట్ఠం పక్ఖిపతి, అనాపుచ్ఛాపి ద్వారం పిదహతి. ఏవం జన్తాఘరే కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి.

    Kathaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco jantāghare acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, anāpucchāpi kaṭṭhaṃ pakkhipati, anāpucchāpi dvāraṃ pidahati. Evaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    కథం ఉదకతిత్థే కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి? ఇధేకచ్చో ఉదకతిత్థే అచిత్తీకారకతో థేరే భిక్ఖూ ఘట్టయన్తోపి ఓతరతి, పురతోపి ఓతరతి, ఘట్టయన్తోపి న్హాయతి, పురతోపి న్హాయతి, ఉపరితోపి న్హాయతి, ఘట్టయన్తోపి ఉత్తరతి, పురతోపి ఉత్తరతి . ఏవం ఉదకతిత్థే కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి.

    Kathaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco udakatitthe acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi otarati, puratopi otarati, ghaṭṭayantopi nhāyati, puratopi nhāyati, uparitopi nhāyati, ghaṭṭayantopi uttarati, puratopi uttarati . Evaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    కథం అన్తరఘరం పవిసన్తో కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి? ఇధేకచ్చో అన్తరఘరం పవిసన్తో అచిత్తీకారకతో థేరే భిక్ఖూ ఘట్టయన్తోపి గచ్ఛతి, పురతోపి గచ్ఛతి, వోక్కమ్మపి థేరానం భిక్ఖూనం పురతో గచ్ఛతి . ఏవం అన్తరఘరం పవిసన్తో కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి.

    Kathaṃ antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ pavisanto acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi gacchati, puratopi gacchati, vokkammapi therānaṃ bhikkhūnaṃ purato gacchati . Evaṃ antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    కథం అన్తరఘరం పవిట్ఠో కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి? ఇధేకచ్చో అన్తరఘరం పవిట్ఠో ‘‘న పవిస, భన్తే’’తి వుచ్చమానో పవిసతి, ‘‘న తిట్ఠ, భన్తే’’తి వుచ్చమానో తిట్ఠతి, ‘‘న నిసీద, భన్తే’’తి వుచ్చమానో నిసీదతి, అనోకాసమ్పి పవిసతి, అనోకాసేపి తిట్ఠతి, అనోకాసేపి నిసీదతి, యానిపి తాని హోన్తి కులానం ఓవరకాని గూళ్హాని చ పటిచ్ఛన్నాని చ, యత్థ కులిత్థియో కులధీతరో కులసుణ్హాయో కులకుమారియో నిసీదన్తి తత్థపి సహసా పవిసతి, కుమారకస్స సీసమ్పి పరామసతి. ఏవం అన్తరఘరం పవిట్ఠో కాయికం పాగబ్భియం దస్సేతి – ఇదం కాయికం పాగబ్భియం.

    Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho ‘‘na pavisa, bhante’’ti vuccamāno pavisati, ‘‘na tiṭṭha, bhante’’ti vuccamāno tiṭṭhati, ‘‘na nisīda, bhante’’ti vuccamāno nisīdati, anokāsampi pavisati, anokāsepi tiṭṭhati, anokāsepi nisīdati, yānipi tāni honti kulānaṃ ovarakāni gūḷhāni ca paṭicchannāni ca, yattha kulitthiyo kuladhītaro kulasuṇhāyo kulakumāriyo nisīdanti tatthapi sahasā pavisati, kumārakassa sīsampi parāmasati. Evaṃ antaragharaṃ paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti – idaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ.

    కతమం వాచసికం పాగబ్భియం? ఇధేకచ్చో సఙ్ఘగతోపి వాచసికం పాగబ్భియం దస్సేతి, గణగతోపి వాచసికం పాగబ్భియం దస్సేతి, అన్తరఘరం పవిట్ఠోపి వాచసికం పాగబ్భియం దస్సేతి. కథం సఙ్ఘగతో వాచసికం పాగబ్భియం దస్సేతి? ఇధేకచ్చో సఙ్ఘగతో అచిత్తీకారకతో థేరే భిక్ఖూ అనాపుచ్ఛం వా అనజ్ఝిట్ఠో వా ఆరామగతానం భిక్ఖూనం ధమ్మం భణతి, పఞ్హం విసజ్జేతి, పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసతి , ఠితకోపి భణతి, బాహావిక్ఖేపకోపి భణతి. ఏవం సఙ్ఘగతో వాచసికం పాగబ్భియం దస్సేతి.

    Katamaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ? Idhekacco saṅghagatopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, gaṇagatopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, antaragharaṃ paviṭṭhopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Kathaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittīkārakato there bhikkhū anāpucchaṃ vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati, pañhaṃ visajjeti, pātimokkhaṃ uddisati , ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    కథం గణగతో వాచసికం పాగబ్భియం దస్సేతి? ఇధేకచ్చో గణగతో అచిత్తీకారకతో థేరే భిక్ఖూ అనాపుచ్ఛం వా అనజ్ఝిట్ఠో వా ఆరామగతానం భిక్ఖూనం ధమ్మం భణతి, పఞ్హం విసజ్జేతి, ఠితకోపి భణతి, బాహావిక్ఖేపకోపి భణతి; ఆరామగతానం భిక్ఖునీనం ఉపాసకానం ఉపాసికానం ధమ్మం భణతి, పఞ్హం విసజ్జేతి, ఠితకోపి భణతి, బాహావిక్ఖేపకోపి భణతి. ఏవం గణగతో వాచసికం పాగబ్భియం దస్సేతి.

    Kathaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittīkārakato there bhikkhū anāpucchaṃ vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati, pañhaṃ visajjeti, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati; ārāmagatānaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ bhaṇati, pañhaṃ visajjeti, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    కథం అన్తరఘరం పవిట్ఠో వాచసికం పాగబ్భియం దస్సేతి? ఇధేకచ్చో అన్తరఘరం పవిట్ఠో ఇత్థిం వా కుమారిం వా ఏవమాహ – ‘‘ఇత్థన్నామే ఇత్థంగోత్తే కిం అత్థి? యాగు అత్థి, భత్తం అత్థి, ఖాదనీయం అత్థి? కిం పివిస్సామ , కిం భుఞ్జిస్సామ, కిం ఖాదిస్సామ, కిం వా అత్థి, కిం వా మే దస్సథా’’తి విప్పలపతి. ఏవం అన్తరఘరం పవిట్ఠో వాచసికం పాగబ్భియం దస్సేతి – ఇదం వాచసికం పాగబ్భియం.

    Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho itthiṃ vā kumāriṃ vā evamāha – ‘‘itthannāme itthaṃgotte kiṃ atthi? Yāgu atthi, bhattaṃ atthi, khādanīyaṃ atthi? Kiṃ pivissāma , kiṃ bhuñjissāma, kiṃ khādissāma, kiṃ vā atthi, kiṃ vā me dassathā’’ti vippalapati. Evaṃ antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti – idaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ.

    కతమం చేతసికం పాగబ్భియం? ఇధేకచ్చో న ఉచ్చా కులా పబ్బజితో సమానో ఉచ్చా కులా పబ్బజితేన సద్ధిం సదిసం అత్తానం కరోతి చిత్తేన, న మహాభోగకులా పబ్బజితో సమానో మహాభోగకులా పబ్బజితేన సద్ధిం సదిసం అత్తానం కరోతి చిత్తేన, న ఉళారభోగకులా పబ్బజితో సమానో ఉళారభోగకులా పబ్బజితేన సద్ధిం సదిసం అత్తానం కరోతి చిత్తేన, న సుత్తన్తికో సమానో సుత్తన్తికేన సద్ధిం సదిసం అత్తానం కరోతి చిత్తేన, న వినయధరో సమానో వినయధరేన… న ధమ్మకథికో సమానో ధమ్మకథికేన… న ఆరఞ్ఞికో సమానో ఆరఞ్ఞకేన… న పిణ్డపాతికో సమానో పిణ్డపాతికేన… న పంసుకూలికో సమానో పంసుకూలికేన… న తేచీవరికో సమానో తేచీవరకేన… న సపదానచారికో సమానో సపదానచారికేన… న ఖలుపచ్ఛాభత్తికో సమానో ఖలుపచ్ఛాభత్తికేన… న నేసజ్జికో సమానో నేసఞ్ఞికేన… న యథాసన్థతికో సమానో యథాసన్థతికేన సద్ధిం సదిసం అత్తానం కరోతి చిత్తేన, న పఠమస్స ఝానస్స లాభీ సమానో పఠమస్స ఝానస్స లాభినా సద్ధిం సదిసం అత్తానం కరోతి చిత్తేన, న దుతియస్స ఝానస్స లాభీ సమానో దుతియస్స… న తతియస్స ఝానస్స లాభీ సమానో తతియస్స… న చతుత్థస్స ఝానస్స లాభీ సమానో లాభీ సమానో చతుత్థస్స… న ఆకాసానఞ్చాయతనసమాపత్తియా లాభీ సమానో ఆకాసనఞ్చాయతనసమాపత్తియా… న విఞ్ఞాణఞ్చాయతనసమాపత్తియా లాభీ సమానో విఞ్ఞాణఞ్చాయతన సమాపత్తియా… న ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనసమాపత్తియా లాభీ సమానో ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతన సమాపత్తియా… న నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనసమాపత్తియా లాభీ సమానో నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనసమాపత్తియా లాభినా సద్ధిం సదిసం అత్తానం కరోతి చిత్తేన – ఇదం చేతసికం పాగబ్భియం. న సిక్ఖేయ్యాతి పాగబ్భియం న సిక్ఖేయ్య న చరేయ్య న ఆచరేయ్య న సమాచరేయ్య న సమాదాయ వత్తేయ్య, పాగబ్భియం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య, పాగబ్భియా ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్యాతి – పాగబ్భియం న సిక్ఖేయ్య.

    Katamaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ? Idhekacco na uccā kulā pabbajito samāno uccā kulā pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na mahābhogakulā pabbajito samāno mahābhogakulā pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na uḷārabhogakulā pabbajito samāno uḷārabhogakulā pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na suttantiko samāno suttantikena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na vinayadharo samāno vinayadharena… na dhammakathiko samāno dhammakathikena… na āraññiko samāno āraññakena… na piṇḍapātiko samāno piṇḍapātikena… na paṃsukūliko samāno paṃsukūlikena… na tecīvariko samāno tecīvarakena… na sapadānacāriko samāno sapadānacārikena… na khalupacchābhattiko samāno khalupacchābhattikena… na nesajjiko samāno nesaññikena… na yathāsanthatiko samāno yathāsanthatikena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na paṭhamassa jhānassa lābhī samāno paṭhamassa jhānassa lābhinā saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na dutiyassa jhānassa lābhī samāno dutiyassa… na tatiyassa jhānassa lābhī samāno tatiyassa… na catutthassa jhānassa lābhī samāno lābhī samāno catutthassa… na ākāsānañcāyatanasamāpattiyā lābhī samāno ākāsanañcāyatanasamāpattiyā… na viññāṇañcāyatanasamāpattiyā lābhī samāno viññāṇañcāyatana samāpattiyā… na ākiñcaññāyatanasamāpattiyā lābhī samāno ākiñcaññāyatana samāpattiyā… na nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhī samāno nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhinā saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena – idaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Na sikkheyyāti pāgabbhiyaṃ na sikkheyya na careyya na ācareyya na samācareyya na samādāya vatteyya, pāgabbhiyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, pāgabbhiyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – pāgabbhiyaṃ na sikkheyya.

    కథం విగ్గాహికం న కథయేయ్యాతి. కతమా విగ్గాహికా కథా? ఇధేకచ్చో ఏవరూపిం కథం కత్తా హోతి – ‘‘న త్వం ఇమం ధమ్మవినయం ఆజానాసి…పే॰… నిబ్బేఠేహి వా సచే పహోసీ’’తి. వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘విగ్గాహికాయ ఖో, మోగ్గల్లాన, కథాయ సతి కథాబాహుల్లం పాటికఙ్ఖం, కథాబాహుల్లే సతి ఉద్ధచ్చం, ఉద్ధతస్స అసంవరో, అసంవుతస్స ఆరా చిత్తం సమాధిమ్హా’’తి. కథం విగ్గాహికం న కథయేయ్యాతి. విగ్గాహికం కథం న కథేయ్య న భణేయ్య న దీపేయ్య న వోహరేయ్య, విగ్గాహికం కథం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య, విగ్గాహికకథాయ ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్యాతి – కథం విగ్గాహికం న కథయేయ్య.

    Kathaṃviggāhikaṃ na kathayeyyāti. Katamā viggāhikā kathā? Idhekacco evarūpiṃ kathaṃ kattā hoti – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi…pe… nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘viggāhikāya kho, moggallāna, kathāya sati kathābāhullaṃ pāṭikaṅkhaṃ, kathābāhulle sati uddhaccaṃ, uddhatassa asaṃvaro, asaṃvutassa ārā cittaṃ samādhimhā’’ti. Kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyyāti. Viggāhikaṃ kathaṃ na katheyya na bhaṇeyya na dīpeyya na vohareyya, viggāhikaṃ kathaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, viggāhikakathāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyya.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘న చ కత్థికో సియా భిక్ఖు, న చ వాచం పయుత్తం భాసేయ్య;

    ‘‘Na ca katthiko siyā bhikkhu, na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya;

    పాగబ్భియం న సిక్ఖేయ్య, కథం విగ్గాహికం న కథయేయ్యా’’తి.

    Pāgabbhiyaṃ na sikkheyya, kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyyā’’ti.

    ౧౬౬.

    166.

    మోసవజ్జే న నియ్యేథ, సమ్పజానో సఠాని న కయిరా;

    Mosavajje na niyyetha, sampajāno saṭhāni na kayirā;

    అథ జీవితేన పఞ్ఞాయ, సీలబ్బతేన నాఞ్ఞమతిమఞ్ఞే.

    Atha jīvitena paññāya, sīlabbatena nāññamatimaññe.

    మోసవజ్జే న నియ్యేథాతి. మోసవజ్జం వుచ్చతి ముసావాదో. ఇధేకచ్చో సభగ్గతో 135 వా పరిసగ్గతో 136 వా…పే॰… ఆమిసకిఞ్చిక్ఖహేతు వా సమ్పజానముసా భాసితా హోతి – ఇదం వుచ్చతి మోసవజ్జం. అపి చ తీహాకారేహి ముసావాదో హోతి – పుబ్బేవస్స హోతి ‘‘ముసా భణిస్స’’న్తి, భణన్తస్స హోతి ‘‘ముసా భణామీ’’తి, భణితస్స హోతి ‘‘ముసా మయా భణిత’’న్తి, ఇమేహి తీహాకారేహి ముసావాదో హోతి. అపి చ చతూహాకారేహి… పఞ్చహాకారేహి… ఛహాకారేహి… సత్తహాకారేహి… అట్ఠహాకారేహి… ముసావాదో హోతి – పుబ్బేవస్స హోతి ‘‘ముసా భణిస్స’’న్తి, భణన్తస్స హోతి ‘‘ముసా భణామీ’’తి, భణితస్స హోతి ‘‘ముసా మయా భణిత’’న్తి వినిధాయ దిట్ఠిం వినిధాయ ఖన్తిం వినిధాయ రుచిం వినిధాయ సఞ్ఞం వినిధాయ భావం – ఇమేహి అట్ఠహాకారేహి ముసావాదో హోతి. మోసవజ్జే న నియ్యేథాతి. మోసవజ్జే న యాయేయ్య న నియ్యాయేయ్య న వహేయ్య 137 న సంహరేయ్య, మోసవజ్జం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య, మోసవజ్జా ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్యాతి – మోసవజ్జే న నియ్యేథ.

    Mosavajje na niyyethāti. Mosavajjaṃ vuccati musāvādo. Idhekacco sabhaggato 138 vā parisaggato 139 vā…pe… āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti – idaṃ vuccati mosavajjaṃ. Api ca tīhākārehi musāvādo hoti – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti, imehi tīhākārehi musāvādo hoti. Api ca catūhākārehi… pañcahākārehi… chahākārehi… sattahākārehi… aṭṭhahākārehi… musāvādo hoti – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti vinidhāya diṭṭhiṃ vinidhāya khantiṃ vinidhāya ruciṃ vinidhāya saññaṃ vinidhāya bhāvaṃ – imehi aṭṭhahākārehi musāvādo hoti. Mosavajje na niyyethāti. Mosavajje na yāyeyya na niyyāyeyya na vaheyya 140 na saṃhareyya, mosavajjaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, mosavajjā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – mosavajje na niyyetha.

    సమ్పజానో సఠాని న కయిరాతి. కతమం సాఠేయ్యం? ఇధేకచ్చో సఠో హోతి పరిసఠో, యం తత్థ సఠం సఠతా సాఠేయ్యం కక్కరతా కక్కరియం పరిక్ఖత్తతా పారిక్ఖత్తియం – ఇదం వుచ్చతి సాఠేయ్యం. సమ్పజానో సఠాని న కయిరాతి. సమ్పజానో హుత్వా సాఠేయ్యం న కరేయ్య న జనేయ్య న సఞ్జనేయ్య న నిబ్బత్తేయ్య నాభినిబ్బత్తేయ్య, సాఠేయ్యం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య, సాఠేయ్యా ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్యాతి – సమ్పజానో సఠాని న కయిరా.

    Sampajāno saṭhāni na kayirāti. Katamaṃ sāṭheyyaṃ? Idhekacco saṭho hoti parisaṭho, yaṃ tattha saṭhaṃ saṭhatā sāṭheyyaṃ kakkaratā kakkariyaṃ parikkhattatā pārikkhattiyaṃ – idaṃ vuccati sāṭheyyaṃ. Sampajāno saṭhāni na kayirāti. Sampajāno hutvā sāṭheyyaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya, sāṭheyyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, sāṭheyyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – sampajāno saṭhāni na kayirā.

    అథ జీవితేన పఞ్ఞాయ, సీలబ్బతేన నాఞ్ఞమతిమఞ్ఞేతి. అథాతి పదసన్ధి…పే॰… పదానుపుబ్బతాపేతం – అథాతి. ఇధేకచ్చో లూఖజీవితం జీవన్తో పరం పణీతజీవితం జీవన్తం అతిమఞ్ఞతి – ‘‘కిం పనాయం బహులాజీవో సబ్బం సంభక్ఖేతి, సేయ్యథిదం – మూలబీజం ఖన్ధబీజం ఫళుబీజం అగ్గబీజం బీజబీజమేవ పఞ్చమం అసనివిచక్కదన్తకూటసమణప్పధానేనా’’తి 141. సో తాయ లూఖజీవితాయ పరం పణీతజీవితం జీవన్తం అతిమఞ్ఞతి.

    Atha jīvitena paññāya, sīlabbatena nāññamatimaññeti. Athāti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ – athāti. Idhekacco lūkhajīvitaṃ jīvanto paraṃ paṇītajīvitaṃ jīvantaṃ atimaññati – ‘‘kiṃ panāyaṃ bahulājīvo sabbaṃ saṃbhakkheti, seyyathidaṃ – mūlabījaṃ khandhabījaṃ phaḷubījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ asanivicakkadantakūṭasamaṇappadhānenā’’ti 142. So tāya lūkhajīvitāya paraṃ paṇītajīvitaṃ jīvantaṃ atimaññati.

    ఇధేకచ్చో పణీతజీవితం జీవన్తో పరం లూఖజీవితం జీవన్తం అతిమఞ్ఞతి – ‘‘కిం పనాయం అప్పపుఞ్ఞో అప్పేసక్ఖో న లాభీ చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారాన’’న్తి. సో తాయ పణీతజీవితాయ పరం లూఖజీవితం జీవన్తం అతిమఞ్ఞతి. ఇధేకచ్చో పఞ్ఞాసమ్పన్నో హోతి. సో పుట్ఠో పఞ్హం విసజ్జేతి. తస్స ఏవం హోతి – ‘‘అహమస్మి పఞ్ఞాసమ్పన్నో, ఇమే పనఞ్ఞే న పఞ్ఞాసమ్పన్నా’’తి. సో తాయ పఞ్ఞాసమ్పదాయ పరం అతిమఞ్ఞతి. ఇధేకచ్చో సీలసమ్పన్నో హోతి, పాతిమోక్ఖసంవరసంవుతో విహరతి ఆచారగోచరసమ్పన్నో, అణుమత్తేసు వజ్జేసు భయదస్సావీ, సమాదాయ సిక్ఖతి సిక్ఖాపదేసు. తస్స ఏవం హోతి – ‘‘అహమస్మి సీలసమ్పన్నో, ఇమే పనఞ్ఞే భిక్ఖూ దుస్సీలా పాపధమ్మా’’తి. సో తాయ సీలసమ్పదాయ పరం అతిమఞ్ఞతి. ఇధేకచ్చో వతసమ్పన్నో హోతి ఆరఞ్ఞికో వా పిణ్డపాతికో వా పంసుకూలికో వా తేచీవరికో వా సపదానచారికో వా ఖలుపచ్ఛాభత్తికో వా నేసజ్జికో వా యథాసన్థతికో వా. తస్స ఏవం హోతి – ‘‘అహమస్మి వత సమ్పన్నో, ఇమే పనఞ్ఞే న వతసమ్పన్నా’’తి. సో తాయ వతసమ్పదాయ పరం అతిమఞ్ఞతి. అథ జీవితేన పఞ్ఞాయ, సీలబ్బతేన నాఞ్ఞమతిమఞ్ఞేతి. లూఖజీవితాయ వా పణీతజీవితాయ వా పఞ్ఞాసమ్పదాయ వా సీలసమ్పదాయ వా వతసమ్పదాయ వా పరం నాతిమఞ్ఞేయ్య, నావజానేయ్య, న తేన మానం జనేయ్య, న తేన థద్ధో అస్స, పత్థద్ధో పగ్గహితసిరోతి – అథ జీవితేన పఞ్ఞాయ సీలబ్బతేన నాఞ్ఞమతిమఞ్ఞే.

    Idhekacco paṇītajīvitaṃ jīvanto paraṃ lūkhajīvitaṃ jīvantaṃ atimaññati – ‘‘kiṃ panāyaṃ appapuñño appesakkho na lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’’nti. So tāya paṇītajīvitāya paraṃ lūkhajīvitaṃ jīvantaṃ atimaññati. Idhekacco paññāsampanno hoti. So puṭṭho pañhaṃ visajjeti. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ahamasmi paññāsampanno, ime panaññe na paññāsampannā’’ti. So tāya paññāsampadāya paraṃ atimaññati. Idhekacco sīlasampanno hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ahamasmi sīlasampanno, ime panaññe bhikkhū dussīlā pāpadhammā’’ti. So tāya sīlasampadāya paraṃ atimaññati. Idhekacco vatasampanno hoti āraññiko vā piṇḍapātiko vā paṃsukūliko vā tecīvariko vā sapadānacāriko vā khalupacchābhattiko vā nesajjiko vā yathāsanthatiko vā. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ahamasmi vata sampanno, ime panaññe na vatasampannā’’ti. So tāya vatasampadāya paraṃ atimaññati. Atha jīvitena paññāya, sīlabbatena nāññamatimaññeti. Lūkhajīvitāya vā paṇītajīvitāya vā paññāsampadāya vā sīlasampadāya vā vatasampadāya vā paraṃ nātimaññeyya, nāvajāneyya, na tena mānaṃ janeyya, na tena thaddho assa, patthaddho paggahitasiroti – atha jīvitena paññāya sīlabbatena nāññamatimaññe.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘మోసవజ్జే న నియ్యేథ, సమ్పజానో సఠాని న కయిరా;

    ‘‘Mosavajje na niyyetha, sampajāno saṭhāni na kayirā;

    అథ జీవితేన పఞ్ఞాయ, సీలబ్బతేన నాఞ్ఞమతిమఞ్ఞే’’తి.

    Atha jīvitena paññāya, sīlabbatena nāññamatimaññe’’ti.

    ౧౬౭.

    167.

    సుత్వా రుసితో 143 బహుం వాచం, సమణానం వా పుథుజనానం 144 ;

    Sutvārusito145bahuṃ vācaṃ, samaṇānaṃ vā puthujanānaṃ146;

    ఫరుసేన నే న పటివజ్జా, న హి సన్తో పటిసేనిం కరోన్తి 147 .

    Pharusena ne na paṭivajjā, na hi santo paṭiseniṃ karonti148.

    సుత్వా రుసితో బహుం వాచం, సమణానం పుథుజనానన్తి. రుసితోతి దూసితో ఖుంసితో ఘట్టితో వమ్భితో గరహితో ఉపవదితో. సమణానన్తి యే కేచి ఇతో బహిద్ధా పరిబ్బజూపగతా పరిబ్బజసమాపన్నా. పుథుజనానన్తి ఖత్తియా చ బ్రాహ్మణా చ వేస్సా చ సుద్దా చ గహట్ఠా చ పబ్బజితా చ దేవా చ మనుస్సా చ, తే బహుకాహి వాచాహి అనిట్ఠాహి అకన్తాహి అమనాపాహి అక్కోసేయ్యుం పరిభాసేయ్యుం రోసేయ్యుం విరోసేయ్యుం హింసేయ్యుం విహింసేయ్యుం హేఠేయ్యుం విహేఠేయ్యుం ఘాతేయ్యుం ఉపఘాతేయ్యుం ఉపఘాతం కరేయ్యుం తేసం బహుం వాచం అనిట్ఠం అకన్తం అమనాపం సుత్వా సుణిత్వా ఉగ్గహిత్వా ఉపధారయిత్వా ఉపలక్ఖయిత్వాతి – సుత్వా రుసితో బహుం వాచం, సమణానం వా పుథుజనానం.

    Sutvārusito bahuṃ vācaṃ, samaṇānaṃ puthujanānanti. Rusitoti dūsito khuṃsito ghaṭṭito vambhito garahito upavadito. Samaṇānanti ye keci ito bahiddhā paribbajūpagatā paribbajasamāpannā. Puthujanānanti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca, te bahukāhi vācāhi aniṭṭhāhi akantāhi amanāpāhi akkoseyyuṃ paribhāseyyuṃ roseyyuṃ viroseyyuṃ hiṃseyyuṃ vihiṃseyyuṃ heṭheyyuṃ viheṭheyyuṃ ghāteyyuṃ upaghāteyyuṃ upaghātaṃ kareyyuṃ tesaṃ bahuṃ vācaṃ aniṭṭhaṃ akantaṃ amanāpaṃ sutvā suṇitvā uggahitvā upadhārayitvā upalakkhayitvāti – sutvā rusito bahuṃ vācaṃ, samaṇānaṃ vā puthujanānaṃ.

    ఫరుసేన నే న పటివజ్జాతి. ఫరుసేనాతి ఫరుసేన కక్ఖళేన న పటివజ్జా నప్పటిభణేయ్య, అక్కోసన్తం న పచ్చక్కోసేయ్య, రోసన్తం నప్పటిరోసేయ్య, భణ్డనం నప్పటిభణ్డేయ్య న కలహం కరేయ్య న భణ్డనం కరేయ్య న విగ్గహం కరేయ్య న వివాదం కరేయ్య న మేధగం కరేయ్య, కలహభణ్డనవిగ్గహవివాదమేధగం పజహేయ్య వినోదేయ్య బ్యన్తిం కరేయ్య అనభావం గమేయ్య, కలహభణ్డనవిగ్గహవివాదమేధగా ఆరతో అస్స విరతో పటివిరతో నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరేయ్యాతి – ఫరుసేన నే న పటివజ్జా.

    Pharusena ne na paṭivajjāti. Pharusenāti pharusena kakkhaḷena na paṭivajjā nappaṭibhaṇeyya, akkosantaṃ na paccakkoseyya, rosantaṃ nappaṭiroseyya, bhaṇḍanaṃ nappaṭibhaṇḍeyya na kalahaṃ kareyya na bhaṇḍanaṃ kareyya na viggahaṃ kareyya na vivādaṃ kareyya na medhagaṃ kareyya, kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – pharusena ne na paṭivajjā.

    న హి సన్తో పటిసేనిం కరోన్తీతి. సన్తోతి రాగస్స సన్తత్తా సన్తో, దోసస్స… మోహస్స… కోధస్స… ఉపనాహస్స…పే॰… సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారానం సన్తత్తా సమితత్తా వూపసమితత్తా విజ్ఝాతత్తా నిబ్బుతత్తా విగతత్తా పటిపస్సద్ధత్తా సన్తో ఉపసన్తో వూపసన్తో నిబ్బుతో పటిపస్సద్ధోతి – సన్తో. న హి సన్తో పటిసేనిం కరోన్తీతి. సన్తో పటిసేనిం పటిమల్లం పటికణ్టకం 149 పటిపక్ఖం న కరోన్తి న జనేన్తి న సఞ్జనేన్తి న నిబ్బత్తేన్తి నాభినిబ్బత్తేన్తీతి – న హి సన్తో పటిసేనిం కరోన్తి.

    Na hi santo paṭiseniṃ karontīti. Santoti rāgassa santattā santo, dosassa… mohassa… kodhassa… upanāhassa…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭipassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddhoti – santo. Na hi santo paṭiseniṃ karontīti. Santo paṭiseniṃ paṭimallaṃ paṭikaṇṭakaṃ 150 paṭipakkhaṃ na karonti na janenti na sañjanenti na nibbattenti nābhinibbattentīti – na hi santo paṭiseniṃ karonti.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘సుత్వా రుసితో బహుం వాచం, సమణానం వా పుథుజనానం;

    ‘‘Sutvā rusito bahuṃ vācaṃ, samaṇānaṃ vā puthujanānaṃ;

    ఫరుసేన నే న పటివజ్జా, న హి సన్తో పటిసేనిం కరోన్తీ’’తి.

    Pharusena ne na paṭivajjā, na hi santo paṭiseniṃ karontī’’ti.

    ౧౬౮.

    168.

    ఏతఞ్చ ధమ్మమఞ్ఞాయ, విచినం భిక్ఖు సదా సతో సిక్ఖే;

    Etañcadhammamaññāya, vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe;

    సన్తీతి నిబ్బుతిం ఞత్వా, సాసనే గోతమస్స నప్పమజ్జేయ్య.

    Santīti nibbutiṃ ñatvā, sāsane gotamassa nappamajjeyya.

    ఏతఞ్చ ధమ్మమఞ్ఞాయాతి. ఏతన్తి ఆచిక్ఖితం దేసితం పఞ్ఞపితం పట్ఠపితం వివటం విభత్తం ఉత్తానీకతం పకాసితం ధమ్మం అఞ్ఞాయ జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వాతి. ఏవమ్పి ఏతఞ్చ ధమ్మమఞ్ఞాయ. అథ వా సమఞ్చ విసమఞ్చ పథఞ్చ విపథఞ్చ సావజ్జఞ్చ అనవజ్జఞ్చ హీనఞ్చ పణీతఞ్చ కణ్హఞ్చ సుక్కఞ్చ విఞ్ఞూగరహితఞ్చ విఞ్ఞూపసత్థఞ్చ ధమ్మం అఞ్ఞాయ జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వాతి. ఏవమ్పి ఏతఞ్చ ధమ్మమఞ్ఞాయ. అథ వా సమ్మాపటిపదం అనులోమపటిపదం అపచ్చనీకపటిపదం అవిరుద్ధపటిపదం అన్వత్థపటిపదం ధమ్మానుధమ్మపటిపదం సీలేసు పరిపూరకారితం ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారతం భోజనే మత్తఞ్ఞుతం జాగరియానుయోగం సతిసమ్పజఞ్ఞం, చత్తారో సతిపట్ఠానే చత్తారో సమ్మప్పధానే చత్తారో ఇద్ధిపాదే పఞ్చిన్ద్రియాని పఞ్చ బలాని సత్త బోజ్ఝఙ్గే అరియం అట్ఠఙ్గికం మగ్గం, నిబ్బానఞ్చ నిబ్బానగామినిఞ్చ పటిపదం ధమ్మం అఞ్ఞాయ జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వాతి. ఏవమ్పి తఞ్చ ధమ్మమఞ్ఞాయ.

    Etañca dhammamaññāyāti. Etanti ācikkhitaṃ desitaṃ paññapitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaṭaṃ vibhattaṃ uttānīkataṃ pakāsitaṃ dhammaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti. Evampi etañca dhammamaññāya. Atha vā samañca visamañca pathañca vipathañca sāvajjañca anavajjañca hīnañca paṇītañca kaṇhañca sukkañca viññūgarahitañca viññūpasatthañca dhammaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti. Evampi etañca dhammamaññāya. Atha vā sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ aviruddhapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ sīlesu paripūrakāritaṃ indriyesu guttadvārataṃ bhojane mattaññutaṃ jāgariyānuyogaṃ satisampajaññaṃ, cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhipāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ dhammaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti. Evampi tañca dhammamaññāya.

    విచినం భిక్ఖు సదా సతో సిక్ఖేతి. విచినన్తి విచినన్తో పవిచినన్తో తులయన్తో తీరయన్తో విభావయన్తో విభూతం కరోన్తో. ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా’’తి…పే॰… ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి విచినన్తో పవిచినన్తో తులయన్తో తీరయన్తో విభావయన్తో విభూతం కరోన్తోతి – విచినం భిక్ఖు. సదాతి సదా సబ్బదా సబ్బకాలం…పే॰… పచ్ఛిమే వయోఖన్ధే. సతోతి చతూహి కారణేహి సతో – కాయే కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానం భావేన్తో సతో…పే॰… సో వుచ్చతి సతో. సిక్ఖేతి తిస్సో సిక్ఖాయో – అధిసీలసిక్ఖా, అధిచిత్తసిక్ఖా, అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా…పే॰… అయం అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా. ఇమా తిస్సో సిక్ఖాయో ఆవజ్జన్తో సిక్ఖేయ్య…పే॰… సిక్ఖేయ్య ఆచరేయ్య సమాచరేయ్య సమాదాయ వత్తేయ్యాతి – విచినం భిక్ఖు సదా సతో సిక్ఖే.

    Vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkheti. Vicinanti vicinanto pavicinanto tulayanto tīrayanto vibhāvayanto vibhūtaṃ karonto. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti vicinanto pavicinanto tulayanto tīrayanto vibhāvayanto vibhūtaṃ karontoti – vicinaṃ bhikkhu. Sadāti sadā sabbadā sabbakālaṃ…pe… pacchime vayokhandhe. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati sato. Sikkheti tisso sikkhāyo – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya…pe… sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe.

    సన్తీతి నిబ్బుతిం ఞత్వాతి. రాగస్స నిబ్బుతిం సన్తీతి ఞత్వా, దోసస్స… మోహస్స…పే॰… సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారానం నిబ్బుతిం సన్తీతి ఞత్వా జానిత్వా తులయిత్వా తీరయిత్వా విభావయిత్వా విభూతం కత్వాతి – సన్తీతి నిబ్బుతిం ఞత్వా.

    Santītinibbutiṃ ñatvāti. Rāgassa nibbutiṃ santīti ñatvā, dosassa… mohassa…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ nibbutiṃ santīti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – santīti nibbutiṃ ñatvā.

    సాసనే గోతమస్స నప్పమజ్జేయ్యాతి. గోతమస్స సాసనే బుద్ధసాసనే జినసాసనే తథాగతసాసనే దేవసాసనే అరహన్తసాసనే. నప్పమజ్జేయ్యాతి సక్కచ్చకారీ అస్స సాతచ్చకారీ అట్ఠితకారీ అనోలీనవుత్తికో అనిక్ఖిత్తచ్ఛన్దో అనిక్ఖిత్తధురో కుసలేసు ధమ్మేసు. ‘‘కదాహం అపరిపూరం వా సీలక్ఖన్ధం పరిపూరేయ్యం…పే॰… అపరిపూరం వా సమాధిక్ఖన్ధం… పఞ్ఞాక్ఖన్ధం… విముత్తిక్ఖన్ధం… విముత్తిఞాణదస్సనక్ఖన్ధం? కదాహం అపరిఞ్ఞాతం వా దుక్ఖం పరిజానేయ్యం, అప్పహీనే వా కిలేసే పజహేయ్యం, అభావితం వా మగ్గం భావేయ్యం, అసచ్ఛికతం వా నిరోధం సచ్ఛికరేయ్య’’న్తి? యో తత్థ ఛన్దో చ వాయామో చ ఉస్సాహో చ ఉస్సోళ్హీ చ థామో చ అప్పటివానీ చ సతి చ సమ్పజఞ్ఞఞ్చ ఆతప్పం పధానం అధిట్ఠానం అనుయోగో అప్పమాదో కుసలేసు ధమ్మేసూతి – సాసనే గోతమస్స నప్పమజ్జేయ్య.

    Sāsane gotamassa nappamajjeyyāti. Gotamassa sāsane buddhasāsane jinasāsane tathāgatasāsane devasāsane arahantasāsane. Nappamajjeyyāti sakkaccakārī assa sātaccakārī aṭṭhitakārī anolīnavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. ‘‘Kadāhaṃ aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūreyyaṃ…pe… aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ… paññākkhandhaṃ… vimuttikkhandhaṃ… vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ? Kadāhaṃ apariññātaṃ vā dukkhaṃ parijāneyyaṃ, appahīne vā kilese pajaheyyaṃ, abhāvitaṃ vā maggaṃ bhāveyyaṃ, asacchikataṃ vā nirodhaṃ sacchikareyya’’nti? Yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca thāmo ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesūti – sāsane gotamassa nappamajjeyya.

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ఏతఞ్చ ధమ్మమఞ్ఞాయ, విచినం భిక్ఖు సదా సతో సిక్ఖే;

    ‘‘Etañca dhammamaññāya, vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe;

    సన్తీతి నిబ్బుతిం ఞత్వా, సాసనే గోతమస్స నప్పమజ్జేయ్యా’’తి.

    Santīti nibbutiṃ ñatvā, sāsane gotamassa nappamajjeyyā’’ti.

    ౧౬౯.

    169.

    అభిభూ హి సో అనభిభూతో, సక్ఖిధమ్మమనీతిహమద్దసి;

    Abhibhūhi so anabhibhūto, sakkhidhammamanītihamaddasi;

    తస్మా హి తస్స భగవతో సాసనే, అప్పమత్తో సదా నమస్సమనుసిక్ఖే.[ఇతి భగవా]

    Tasmā hi tassa bhagavato sāsane, appamatto sadā namassamanusikkhe.[iti bhagavā]

    అభిభూ హి సో అనభిభూతోతి. అభిభూతి రూపాభిభూ 151 సద్దాభిభూ గన్ధాభిభూ రసాభిభూ ఫోట్ఠబ్బాభిభూ ధమ్మాభిభూ, అనభిభూతో కేహిచి కిలేసేహి, అభిభోసి నే పాపకే 152 అకుసలే ధమ్మే సంకిలేసికే పోనోభవికే సదరే దుక్ఖవిపాకే ఆయతిం జాతిజరామరణియేతి – అభిభూ హి సో అనభిభూతో.

    Abhibhūhi so anabhibhūtoti. Abhibhūti rūpābhibhū 153 saddābhibhū gandhābhibhū rasābhibhū phoṭṭhabbābhibhū dhammābhibhū, anabhibhūto kehici kilesehi, abhibhosi ne pāpake 154 akusale dhamme saṃkilesike ponobhavike sadare dukkhavipāke āyatiṃ jātijarāmaraṇiyeti – abhibhū hi so anabhibhūto.

    సక్ఖిధమ్మమనీతిహమద్దసీతి. సక్ఖిధమ్మన్తి న ఇతిహితిహం న ఇతికిరియాయ న పరమ్పరాయ న పిటకసమ్పదాయ న తక్కహేతు న నయహేతు న ఆకారపరివితక్కేన న దిట్ఠినిజ్ఝానక్ఖన్తియా సామం సయమభిఞ్ఞాతం అత్తపచ్చక్ఖధమ్మం అద్దసి అద్దక్ఖి అపస్సి పటివిజ్ఝీతి – సక్ఖిధమ్మమనీతిహమద్దసి.

    Sakkhidhammamanītihamaddasīti. Sakkhidhammanti na itihitihaṃ na itikiriyāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhadhammaṃ addasi addakkhi apassi paṭivijjhīti – sakkhidhammamanītihamaddasi.

    తస్మా హి తస్స భగవతో సాసనేతి. తస్మాతి తస్మా తంకారణా తంహేతు తప్పచ్చయా తంనిదానా. తస్స భగవతో సాసనేతి. తస్స భగవతో సాసనే గోతమసాసనే బుద్ధసాసనే జినసాసనే తథాగతసాసనే దేవసాసనే అరహన్తసాసనేతి – తస్మా తస్స భగవతో సాసనే.

    Tasmā hi tassa bhagavato sāsaneti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā. Tassa bhagavato sāsaneti. Tassa bhagavato sāsane gotamasāsane buddhasāsane jinasāsane tathāgatasāsane devasāsane arahantasāsaneti – tasmā tassa bhagavato sāsane.

    అప్పమత్తో సదా నమస్సమనుసిక్ఖే (ఇతి భగవా)తి. అప్పమత్తోతి సక్కచ్చకారీ…పే॰… అప్పమాదో కుసలేసు ధమ్మేసు. సదాతి సదా సబ్బకాలం…పే॰… పచ్ఛిమే వయోఖన్ధే. నమస్సన్తి కాయేన వా నమస్సమానో వాచాయ వా నమస్సమానో చిత్తేన వా నమస్సమానో అన్వత్థపటిపత్తియా వా నమస్సమానో ధమ్మానుధమ్మపటిపత్తియా వా నమస్సమానో సక్కురుమానో గరుకురుమానో 155 మానయమానో పూజయమానో అపచయమానో. అనుసిక్ఖేతి తిస్సో సిక్ఖాయో – అధిసీలసిక్ఖా, అధిచిత్తసిక్ఖా, అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా…పే॰… అయం అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా. ఇమా తిస్సో సిక్ఖాయో ఆవజ్జన్తో సిక్ఖేయ్య…పే॰… సచ్ఛికాతబ్బం సచ్ఛికరోన్తో సిక్ఖేయ్య చరేయ్య ఆచరేయ్య సమాచరేయ్య సమాదాయ వత్తేయ్య. భగవాతి గారవాధివచనం…పే॰… సచ్ఛికా పఞ్ఞత్తి యదిదం భగవాతి – అప్పమత్తో సదా నమస్సమనుసిక్ఖే. (ఇతి భగవా).

    Appamattosadā namassamanusikkhe (iti bhagavā)ti. Appamattoti sakkaccakārī…pe… appamādo kusalesu dhammesu. Sadāti sadā sabbakālaṃ…pe… pacchime vayokhandhe. Namassanti kāyena vā namassamāno vācāya vā namassamāno cittena vā namassamāno anvatthapaṭipattiyā vā namassamāno dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassamāno sakkurumāno garukurumāno 156 mānayamāno pūjayamāno apacayamāno. Anusikkheti tisso sikkhāyo – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya careyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyya. Bhagavāti gāravādhivacanaṃ…pe… sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – appamatto sadā namassamanusikkhe. (Iti bhagavā).

    తేనాహ భగవా –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘అభిభూ హి సో అనభిభూతో, సక్ఖిధమ్మమనీతిహమద్దసి;

    ‘‘Abhibhū hi so anabhibhūto, sakkhidhammamanītihamaddasi;

    తస్మా హి తస్స భగవతో సాసనే, అప్పమత్తో సదా నమస్సమనుసిక్ఖే’’. [ఇతి భగవాతి]

    Tasmā hi tassa bhagavato sāsane, appamatto sadā namassamanusikkhe’’. [iti bhagavāti]

    తువట్టకసుత్తనిద్దేసో 157 చుద్దసమో.

    Tuvaṭṭakasuttaniddeso 158 cuddasamo.







    Footnotes:
    1. ఆదిచ్చబన్ధూ (సీ॰ స్యా॰)
    2. మహేసిం (సీ॰ స్యా॰)
    3. ādiccabandhū (sī. syā.)
    4. mahesiṃ (sī. syā.)
    5. సంసయపక్ఖన్నో (సీ॰ స్యా॰)
    6. saṃsayapakkhanno (sī. syā.)
    7. నత్థి సీ॰ స్యా॰ పోత్థకేసు
    8. natthi sī. syā. potthakesu
    9. నిక్ఖేపత్థపుచ్ఛా (సీ॰ క॰)
    10. nikkhepatthapucchā (sī. ka.)
    11. సురియో (సీ॰ స్యా॰)
    12. suriyo (sī. syā.)
    13. వూపకట్ఠకాయానం (సీ॰)
    14. vūpakaṭṭhakāyānaṃ (sī.)
    15. అబ్బూహనం (సీ॰ స్యా॰), అబ్భుహనం (క॰)
    16. పవాహనం (స్యా॰)
    17. abbūhanaṃ (sī. syā.), abbhuhanaṃ (ka.)
    18. pavāhanaṃ (syā.)
    19. సబ్బముపరుద్ధే (స్యా॰)
    20. sabbamuparuddhe (syā.)
    21. అజ్ఝత్తం సముట్ఠాతి (స్యా॰)
    22. ajjhattaṃ samuṭṭhāti (syā.)
    23. అస్స (స్యా॰)
    24. అస్సూతి అజ్ఝత్తం (బహూసు)
    25. assa (syā.)
    26. assūti ajjhattaṃ (bahūsu)
    27. అత్తం (స్యా॰)
    28. నిరత్తం (స్యా॰)
    29. attaṃ (syā.)
    30. nirattaṃ (syā.)
    31. కరే (సీ॰)
    32. kare (sī.)
    33. సీదన్తరసముద్దో (స్యా॰)
    34. sīdantarasamuddo (syā.)
    35. రాగుస్సదో (స్యా॰)
    36. rāgussado (syā.)
    37. అకిత్తయీతి అకిత్తయి పరికిత్తయి ఆచిక్ఖి దేసేసి పఞ్ఞపేసి పట్ఠపేసి వివరి విభజి ఉత్తానిమకాసి పకాసేసీతి అకిత్తయి (స్యా॰)
    38. akittayīti akittayi parikittayi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānimakāsi pakāsesīti akittayi (syā.)
    39. ఉమ్మాపుప్ఫసమానం (సీ॰ క॰), ఉమ్మారపుప్ఫసమానం (స్యా॰)
    40. అళారిట్ఠకసమానం (స్యా॰)
    41. అకాలమేఘో (స్యా॰)
    42. కుడ్డో (సీ॰)
    43. ummāpupphasamānaṃ (sī. ka.), ummārapupphasamānaṃ (syā.)
    44. aḷāriṭṭhakasamānaṃ (syā.)
    45. akālamegho (syā.)
    46. kuḍḍo (sī.)
    47. తిసహస్సిం మహాసహస్సిమ్పి (సీ॰ క॰)
    48. tisahassiṃ mahāsahassimpi (sī. ka.)
    49. అతీతానాగతపచ్చుప్పన్నం (స్యా॰) మహాని॰ ౬౯
    50. అత్థి ధమ్మం జానితబ్బం (సీ॰ క॰)
    51. పరమత్థో వా, సబ్బన్తం (స్యా॰)
    52. atītānāgatapaccuppannaṃ (syā.) mahāni. 69
    53. atthi dhammaṃ jānitabbaṃ (sī. ka.)
    54. paramattho vā, sabbantaṃ (syā.)
    55. పరివత్తన్తి (క॰) పసూరసుత్తనిద్దేసే అవసానేపి
    56. parivattanti (ka.) pasūrasuttaniddese avasānepi
    57. పరివత్తన్తి (క॰) పసూరసుత్తనిద్దేసే అవసానేపి
    58. parivattanti (ka.) pasūrasuttaniddese avasānepi
    59. బుద్ధసుబుద్ధతం (క॰)
    60. buddhasubuddhataṃ (ka.)
    61. గోమహిసా (స్యా॰) మహాని॰ ౫
    62. డహో (సీ॰ స్యా॰) మహాని॰ ౫
    63. లోహితం పిత్తం (స్యా॰ క॰)
    64. gomahisā (syā.) mahāni. 5
    65. ḍaho (sī. syā.) mahāni. 5
    66. lohitaṃ pittaṃ (syā. ka.)
    67. సముదాచారేన్తి (సీ॰)
    68. samudācārenti (sī.)
    69. అన్తరామలం (సీ॰ క॰) ఇతివు॰ ౮౮
    70. antarāmalaṃ (sī. ka.) itivu. 88
    71. అన్ధతమం (స్యా॰) ఇతివు॰ ౮౮
    72. andhatamaṃ (syā.) itivu. 88
    73. అనవత్థితచారికం (సీ॰ స్యా॰)
    74. anavatthitacārikaṃ (sī. syā.)
    75. కుమ్భథూనం (సీ॰ స్యా॰ క॰)
    76. సోభనగరకం (సీ॰ స్యా॰)
    77. మహిసయుద్ధం (సీ॰ స్యా॰)
    78. kumbhathūnaṃ (sī. syā. ka.)
    79. sobhanagarakaṃ (sī. syā.)
    80. mahisayuddhaṃ (sī. syā.)
    81. ఇత్థికథా పురిసకథా (బహూసు)
    82. itthikathā purisakathā (bahūsu)
    83. ఆరుహనత్థాయ (క॰) పురాభేదసుత్తనిద్దేసే సత్తమగాథావణ్ణనాయం
    84. āruhanatthāya (ka.) purābhedasuttaniddese sattamagāthāvaṇṇanāyaṃ
    85. సుంసుకాభయం (స్యా॰)
    86. suṃsukābhayaṃ (syā.)
    87. నిజిగింసనతాయ (సీ॰ స్యా॰)
    88. న ముగ్గసుప్పతాయ (సీ॰), న ముగ్గసూపతాయ (స్యా॰)
    89. పిట్ఠిమంసికతాయ (సీ॰), పిట్ఠిమద్దికతాయ (క॰)
    90. nijigiṃsanatāya (sī. syā.)
    91. na muggasuppatāya (sī.), na muggasūpatāya (syā.)
    92. piṭṭhimaṃsikatāya (sī.), piṭṭhimaddikatāya (ka.)
    93. సదత్థగరుకోతి (సీ॰ స్యా॰)
    94. sadatthagarukoti (sī. syā.)
    95. విరియం (సీ॰ స్యా॰)
    96. viriyaṃ (sī. syā.)
    97. తన్దిన్తి (సీ॰)
    98. నత్థి అత్తదణ్డసుత్తనిద్దేసే ఖుద్దకవత్థువిభఙ్గేపి
    99. జఞ్ఞూతి (క॰)
    100. పటిచ్ఛాదనా (సీ॰ క॰) మహానిద్దేసే
    101. tandinti (sī.)
    102. natthi attadaṇḍasuttaniddese khuddakavatthuvibhaṅgepi
    103. jaññūti (ka.)
    104. paṭicchādanā (sī. ka.) mahāniddese
    105. ముఖభేరియం (స్యా॰)
    106. ముఖదేణ్డిమకం (సీ॰ స్యా॰)
    107. ముఖభేరులకం (సీ॰)
    108. mukhabheriyaṃ (syā.)
    109. mukhadeṇḍimakaṃ (sī. syā.)
    110. mukhabherulakaṃ (sī.)
    111. వసిక్ఖాబన్ధం (స్యా॰)
    112. vasikkhābandhaṃ (syā.)
    113. రున్ధే (క॰)
    114. rundhe (ka.)
    115. మజ్ఝన్తికసమయం (బహూసు)
    116. పోక్ఖరణిరామణేయ్యకం (స్యా॰)
    117. majjhantikasamayaṃ (bahūsu)
    118. pokkharaṇirāmaṇeyyakaṃ (syā.)
    119. బీజనిహారో (స్యా॰ క॰)
    120. ఘరవాసో (స్యా॰)
    121. bījanihāro (syā. ka.)
    122. gharavāso (syā.)
    123. మిగచక్కం. మిగచక్కపాఠకా (స్యా॰)
    124. రుదం (స్యా॰)
    125. migacakkaṃ. migacakkapāṭhakā (syā.)
    126. rudaṃ (syā.)
    127. ఉక్కాపనా సముక్కాపనా (స్యా॰)
    128. పిట్ఠిమంసికతా (క॰) విసుద్ధిమగ్గే సీలనిద్దేసవణ్ణనా ఓలోకేతబ్బా
    129. మేత్తవాచకతా (స్యా॰)
    130. ukkāpanā samukkāpanā (syā.)
    131. piṭṭhimaṃsikatā (ka.) visuddhimagge sīlaniddesavaṇṇanā oloketabbā
    132. mettavācakatā (syā.)
    133. కత్థితా (స్యా॰ క॰)
    134. katthitā (syā. ka.)
    135. సభాగగ్గతో (సీ॰ క॰)
    136. పరిసగతో (సీ॰ క॰)
    137. న వుయ్హేయ్య (సీ॰ క॰), నత్థి స్యా॰ పోత్థకే
    138. sabhāgaggato (sī. ka.)
    139. parisagato (sī. ka.)
    140. na vuyheyya (sī. ka.), natthi syā. potthake
    141. అసనీవ చక్కం దన్తకూటం సమణప్పధానేనాతి (సీ॰)
    142. asanīva cakkaṃ dantakūṭaṃ samaṇappadhānenāti (sī.)
    143. దూసితో (సీ॰ స్యా॰)
    144. పుథువచనానం (సీ॰ స్యా॰)
    145. dūsito (sī. syā.)
    146. puthuvacanānaṃ (sī. syā.)
    147. పటిసేని కరోతి (స్యా॰)
    148. paṭiseni karoti (syā.)
    149. పటిబన్ధనం (సీ॰)
    150. paṭibandhanaṃ (sī.)
    151. అభిభూతరూపా (స్యా॰) ఏవమఞ్ఞేసు పఞ్చపదేసుపి
    152. అభిభూ హి నే హీనే పాపకే (సీ॰ క॰), అభిభూ హి పాపకే (స్యా॰)
    153. abhibhūtarūpā (syā.) evamaññesu pañcapadesupi
    154. abhibhū hi ne hīne pāpake (sī. ka.), abhibhū hi pāpake (syā.)
    155. సక్కారమానో గరుకారమానో (స్యా॰)
    156. sakkāramāno garukāramāno (syā.)
    157. తువటకసుత్తనిద్దేసో (సీ॰ స్యా॰) సుత్తనిపాతేపి
    158. tuvaṭakasuttaniddeso (sī. syā.) suttanipātepi



    Related texts:



    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / మహానిద్దేస-అట్ఠకథా • Mahāniddesa-aṭṭhakathā / ౧౪. తువటకసుత్తనిద్దేసవణ్ణనా • 14. Tuvaṭakasuttaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact