Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿ • Mahāniddesapāḷi |
੧੪. ਤੁવਟ੍ਟਕਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ
14. Tuvaṭṭakasuttaniddeso
ਅਥ ਤੁવਟ੍ਟਕਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸਂ વਕ੍ਖਤਿ –
Atha tuvaṭṭakasuttaniddesaṃ vakkhati –
੧੫੦.
150.
ਕਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨੁਪਾਦਿਯਾਨੋ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਞ੍ਚਿ॥
Kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu, anupādiyāno lokasmiṃ kiñci.
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੂਤਿ। ਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ, વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਮਾ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਤੁਲਿਤਂ ਅਤੀਰਿਤਂ ਅવਿਭੂਤਂ ਅવਿਭਾવਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਾਯ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਤੁਲਨਾਯ ਤੀਰਣਾਯ વਿਭਾવਨਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ਅਯਂ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਮਾ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਂ ਤੁਲਿਤਂ ਤੀਰਿਤਂ વਿਭੂਤਂ વਿਭਾવਿਤਂ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਮਾ વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਸਂਸਯਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ 5 ਹੋਤਿ વਿਮਤਿਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ ਦ੍વੇਲ਼੍ਹਕਜਾਤੋ, ‘‘ਏવਂ ਨੁ ਖੋ, ਨ ਨੁ ਖੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਸੋ વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ਅਯਂ વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ।
Pucchāmi taṃ ādiccabandhūti. Pucchāti tisso pucchā – adiṭṭhajotanā pucchā, diṭṭhasaṃsandanā pucchā, vimaticchedanā pucchā. Katamā adiṭṭhajotanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ aññātaṃ hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ, tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tīraṇāya vibhāvanāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ adiṭṭhajotanā pucchā. Katamā diṭṭhasaṃsandanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhūtaṃ vibhāvitaṃ, aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ diṭṭhasaṃsandanā pucchā. Katamā vimaticchedanā pucchā? Pakatiyā saṃsayapakkhando 6 hoti vimatipakkhando dveḷhakajāto, ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti so vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ vimaticchedanā pucchā. Imā tisso pucchā.
ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਚ੍ਛਾ, ਅਮਨੁਸ੍ਸਪੁਚ੍ਛਾ, ਨਿਮ੍ਮਿਤਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਮਾ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਚ੍ਛਾ? ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਉਪਾਸਕਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਉਪਾਸਿਕਾਯੋ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਰਾਜਾਨੋ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, વੇਸ੍ਸਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸੁਦ੍ਦਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਗਹਟ੍ਠਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਮਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸਪੁਚ੍ਛਾ? ਅਮਨੁਸ੍ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨਾਗਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸੁਪਣ੍ਣਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਯਕ੍ਖਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਸੁਰਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਇਨ੍ਦਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੇવਤਾਯੋ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਅਮਨੁਸ੍ਸਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਮਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਪੁਚ੍ਛਾ? ਯਂ ਭਗવਾ ਰੂਪਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਾਤਿ ਮਨੋਮਯਂ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਂ ਅਹੀਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਤਂ ਸੋ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ ਬੁਦ੍ਧਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ 7 વਿਸਜ੍ਜੇਤਿ – ਅਯਂ ਨਿਮ੍ਮਿਤਪੁਚ੍ਛਾ। ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ।
Aparāpi tisso pucchā – manussapucchā, amanussapucchā, nimmitapucchā. Katamā manussapucchā? Manussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti, bhikkhū pucchanti, bhikkhuniyo pucchanti, upāsakā pucchanti, upāsikāyo pucchanti, rājāno pucchanti, khattiyā pucchanti, brāhmaṇā pucchanti, vessā pucchanti, suddā pucchanti, gahaṭṭhā pucchanti, pabbajitā pucchanti – ayaṃ manussapucchā. Katamā amanussapucchā? Amanussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti, nāgā pucchanti, supaṇṇā pucchanti, yakkhā pucchanti, asurā pucchanti, gandhabbā pucchanti, mahārājāno pucchanti, indā pucchanti, brahmāno pucchanti, devatāyo pucchanti – ayaṃ amanussapucchā. Katamā nimmitapucchā? Yaṃ bhagavā rūpaṃ abhinimmināti manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgaṃ ahīnindriyaṃ taṃ so nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchati, bhagavā tassa 8 visajjeti – ayaṃ nimmitapucchā. Imā tisso pucchā.
ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ, ਪਰਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ, ਉਭਯਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ, ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ, ਪਰਮਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਅਨવਜ੍ਜਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ, ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ 9, વੋਦਾਨਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਅਤੀਤਪੁਚ੍ਛਾ, ਅਨਾਗਤਪੁਚ੍ਛਾ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਪੁਚ੍ਛਾ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਪੁਚ੍ਛਾ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਕੁਸਲਪੁਚ੍ਛਾ, ਅਕੁਸਲਪੁਚ੍ਛਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਖਨ੍ਧਪੁਚ੍ਛਾ, ਧਾਤੁਪੁਚ੍ਛਾ, ਆਯਤਨਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਪੁਚ੍ਛਾ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਪੁਚ੍ਛਾ, ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪੁਚ੍ਛਾ, ਬਲਪੁਚ੍ਛਾ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਮਗ੍ਗਪੁਚ੍ਛਾ, ਫਲਪੁਚ੍ਛਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਪੁਚ੍ਛਾ।
Aparāpi tisso pucchā – attatthapucchā, paratthapucchā, ubhayatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā – diṭṭhadhammikatthapucchā, samparāyikatthapucchā, paramatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā – anavajjatthapucchā, nikkilesatthapucchā 10, vodānatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā – atītapucchā, anāgatapucchā, paccuppannapucchā. Aparāpi tisso pucchā – ajjhattapucchā, bahiddhāpucchā, ajjhattabahiddhāpucchā. Aparāpi tisso pucchā – kusalapucchā, akusalapucchā, abyākatapucchā. Aparāpi tisso pucchā – khandhapucchā, dhātupucchā, āyatanapucchā. Aparāpi tisso pucchā – satipaṭṭhānapucchā, sammappadhānapucchā, iddhipādapucchā. Aparāpi tisso pucchā – indriyapucchā, balapucchā, bojjhaṅgapucchā. Aparāpi tisso pucchā – maggapucchā, phalapucchā, nibbānapucchā.
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਯਾਚਾਮਿ ਤਂ ਅਜ੍ਝੇਸਾਮਿ ਤਂ ਪਸਾਦੇਮਿ ਤਂ, ‘‘ਕਥਯਸ੍ਸੁ ਮੇ’’ਤਿ – ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ। ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੂਤਿ। ਆਦਿਚ੍ਚੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੂਰਿਯੋ 11। ਸੂਰਿਯੋ ਗੋਤਮੋ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਭਗવਾਪਿ ਗੋਤਮੋ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਭਗવਾ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਗੋਤ੍ਤਞਾਤਕੋ ਗੋਤ੍ਤਬਨ੍ਧੁ; ਤਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੂਤਿ – ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ।
Pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ, ‘‘kathayassu me’’ti – pucchāmi taṃ. Ādiccabandhūti. Ādicco vuccati sūriyo 12. Sūriyo gotamo gottena, bhagavāpi gotamo gottena, bhagavā sūriyassa gottañātako gottabandhu; tasmā buddho ādiccabandhūti – pucchāmi taṃ ādiccabandhu.
વਿવੇਕਂ ਸਨ੍ਤਿਪਦਞ੍ਚ ਮਹੇਸੀਤਿ। વਿવੇਕਾਤਿ ਤਯੋ વਿવੇਕਾ – ਕਾਯવਿવੇਕੋ , ਚਿਤ੍ਤવਿવੇਕੋ, ਉਪਧਿવਿવੇਕੋ। ਕਤਮੋ ਕਾਯવਿવੇਕੋ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ વਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ ਕਾਯੇਨ વਿવਿਤ੍ਤੇਨ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ਏਕੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਕੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏਕੋ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਏਕੋ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਏਕੋ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਤਿ, ਏਕੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਏਕੋ ਰਹੋ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਏਕੋ ਚਙ੍ਕਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਏਕੋ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ – ਅਯਂ ਕਾਯવਿવੇਕੋ।
Vivekaṃ santipadañca mahesīti. Vivekāti tayo vivekā – kāyaviveko , cittaviveko, upadhiviveko. Katamo kāyaviveko? Idha bhikkhu vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ kāyena vivittena viharati. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti – ayaṃ kāyaviveko.
ਕਤਮੋ ਚਿਤ੍ਤવਿવੇਕੋ? ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨੀવਰਣੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪੀਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਯ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਯ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ , ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਾ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਯਾ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੁਸਯਾ, ਤਦੇਕਟ੍ਠੇਹਿ ਚ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਕਾਮਰਾਗਸਞ੍ਞੋਜਨਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞੋਜਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਕਾਮਰਾਗਾਨੁਸਯਾ ਪਟਿਘਾਨੁਸਯਾ, ਤਦੇਕਟ੍ਠੇਹਿ ਚ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਨਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਅਨੁਸਹਗਤਾ ਕਾਮਰਾਗਸਞ੍ਞੋਜਨਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞੋਜਨਾ ਅਨੁਸਹਗਤਾ ਕਾਮਰਾਗਾਨੁਸਯਾ ਪਟਿਘਾਨੁਸਯਾ, ਤਦੇਕਟ੍ਠੇਹਿ ਚ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਰਹਤੋ ਰੂਪਰਾਗਾ ਅਰੂਪਰਾਗਾ ਮਾਨਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਮਾਨਾਨੁਸਯਾ ਭવਰਾਗਾਨੁਸਯਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਾ, ਤਦੇਕਟ੍ਠੇਹਿ ਚ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਅਯਂ ਚਿਤ੍ਤવਿવੇਕੋ।
Katamo cittaviveko? Paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa nīvaraṇehi cittaṃ vivittaṃ hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārehi cittaṃ vivittaṃ hoti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pītiyā cittaṃ vivittaṃ hoti, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa sukhadukkhehi cittaṃ vivittaṃ hoti, ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti, viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti, ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti , nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti. Sotāpannassa sakkāyadiṭṭhiyā vicikicchāya sīlabbataparāmāsā diṭṭhānusayā vicikicchānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Sakadāgāmissa oḷārikā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Anāgāmissa anusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā anusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Arahato rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya mānānusayā bhavarāgānusayā avijjānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi bahiddhā ca sabbanimittehi cittaṃ vivittaṃ hoti – ayaṃ cittaviveko.
ਕਤਮੋ ਉਪਧਿવਿવੇਕੋ? ਉਪਧਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਿਲੇਸਾ ਚ ਖਨ੍ਧਾ ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ। ਉਪਧਿવਿવੇਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਯੋ ਸੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੋ વਿਰਾਗੋ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ – ਅਯਂ ਉਪਧਿવਿવੇਕੋ। ਕਾਯવਿવੇਕੋ ਚ વਿવੇਕਟ੍ਠਕਾਯਾਨਂ 13 ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਭਿਰਤਾਨਂ, ਚਿਤ੍ਤવਿવੇਕੋ ਚ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਮવੋਦਾਨਪਤ੍ਤਾਨਂ, ਉਪਧਿવਿવੇਕੋ ਚ ਨਿਰੁਪਧੀਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ વਿਸਙ੍ਖਾਰਗਤਾਨਂ। ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਏਕੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਸਨ੍ਤਿਪਿ ਸਨ੍ਤਿਪਦਮ੍ਪਿ ਤਂਯੇવ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਯੋ ਸੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੋ વਿਰਾਗੋ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਸਨ੍ਤਮੇਤਂ ਪਦਂ, ਪਣੀਤਮੇਤਂ ਪਦਂ, ਯਦਿਦਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੋ વਿਰਾਗੋ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਅਪਰੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਨ੍ਤਾਧਿਗਮਾਯ ਸਨ੍ਤਿਫੁਸਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ – ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਿਪਦਂ ਤਾਣਪਦਂ ਲੇਣਪਦਂ ਸਰਣਪਦਂ ਅਭਯਪਦਂ ਅਚ੍ਚੁਤਪਦਂ ਅਮਤਪਦਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਦਂ।
Katamo upadhiviveko? Upadhi vuccati kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Upadhiviveko vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ – ayaṃ upadhiviveko. Kāyaviveko ca vivekaṭṭhakāyānaṃ 14 nekkhammābhiratānaṃ, cittaviveko ca parisuddhacittānaṃ paramavodānapattānaṃ, upadhiviveko ca nirupadhīnaṃ puggalānaṃ visaṅkhāragatānaṃ. Santīti ekena ākārena santipi santipadampi taṃyeva amataṃ nibbānaṃ, yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘santametaṃ padaṃ, paṇītametaṃ padaṃ, yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna’’nti. Atha aparena ākārena ye dhammā santādhigamāya santiphusanāya santisacchikiriyāya saṃvattanti, seyyathidaṃ – cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo – ime vuccanti santipadaṃ tāṇapadaṃ leṇapadaṃ saraṇapadaṃ abhayapadaṃ accutapadaṃ amatapadaṃ nibbānapadaṃ.
ਮਹੇਸੀਤਿ ਮਹੇਸਿ ਭਗવਾ। ਮਹਨ੍ਤਂ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਏਸੀ ਗવੇਸੀ ਪਰਿਯੇਸੀਤਿ ਮਹੇਸਿ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ…ਪੇ॰… ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਂ… ਮਹਨ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ… ਮਹਨ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਏਸੀ ਗવੇਸੀ ਪਰਿਯੇਸੀਤਿ ਮਹੇਸਿ; ਮਹਤੋ ਤਮੋਕਾਯਸ੍ਸ ਪਦਾਲਨਂ, ਮਹਤੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸਸ੍ਸ ਭੇਦਨਂ, ਮਹਤੋ ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਸ੍ਸ ਅਬ੍ਬਹਨਂ 15, ਮਹਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਘਾਤਸ੍ਸ વਿਨਿવੇਠਨਂ, ਮਹਤੋ ਮਾਨਧਜਸ੍ਸ ਪਪਾਤਨਂ 16, ਮਹਤੋ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ વੂਪਸਮਂ, ਮਹਤੋ ਓਘਸ੍ਸ ਨਿਤ੍ਥਰਣਂ, ਮਹਤੋ ਭਾਰਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪਨਂ, ਮਹਤੋ ਸਂਸਾਰવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਉਪਚ੍ਛੇਦਂ, ਮਹਤੋ ਸਨ੍ਤਾਪਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਪਨਂ , ਮਹਤੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹਸ੍ਸ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਂ, ਮਹਤੋ ਧਮ੍ਮਧਜਸ੍ਸ ਉਸ੍ਸਾਪਨਂ ਏਸੀ ਗવੇਸੀ ਪਰਿਯੇਸੀਤਿ ਮਹੇਸਿ, ਮਹਨ੍ਤੇ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਮਹਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇ ਮਹਨ੍ਤੇ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇ ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਬਲਾਨਿ ਮਹਨ੍ਤੇ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਰਮਤ੍ਥਂ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਏਸੀ ਗવੇਸੀ ਪਰਿਯੇਸੀਤਿ ਮਹੇਸਿ; ਮਹੇਸਕ੍ਖੇਹਿ વਾ ਸਤ੍ਤੇਹਿ ਏਸਿਤੋ ਗવੇਸਿਤੋ ਪਰਿਯੇਸਿਤੋ ਕਹਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਕਹਂ ਭਗવਾ ਕਹਂ ਦੇવਦੇવੋ ਕਹਂ ਨਰਾਸਭੋਤਿ ਮਹੇਸੀਤਿ – વਿવੇਕਂ ਸਨ੍ਤਿਪਦਞ੍ਚ ਮਹੇਸਿ।
Mahesīti mahesi bhagavā. Mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahantaṃ samādhikkhandhaṃ…pe… mahantaṃ paññākkhandhaṃ… mahantaṃ vimuttikkhandhaṃ… mahantaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi; mahato tamokāyassa padālanaṃ, mahato vipallāsassa bhedanaṃ, mahato taṇhāsallassa abbahanaṃ 17, mahato diṭṭhisaṅghātassa viniveṭhanaṃ, mahato mānadhajassa papātanaṃ 18, mahato abhisaṅkhārassa vūpasamaṃ, mahato oghassa nittharaṇaṃ, mahato bhārassa nikkhepanaṃ, mahato saṃsāravaṭṭassa upacchedaṃ, mahato santāpassa nibbāpanaṃ , mahato pariḷāhassa paṭipassaddhiṃ, mahato dhammadhajassa ussāpanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahante satipaṭṭhāne mahante sammappadhāne mahante iddhipāde mahantāni indriyāni mahantāni balāni mahante bojjhaṅge mahantaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ mahantaṃ paramatthaṃ amataṃ nibbānaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi; mahesakkhehi vā sattehi esito gavesito pariyesito kahaṃ buddho kahaṃ bhagavā kahaṃ devadevo kahaṃ narāsabhoti mahesīti – vivekaṃ santipadañca mahesi.
ਕਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ। ਕਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਾਗਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤਿ, ਦੋਸਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤਿ, ਮੋਹਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤਿ, ਕੋਧਂ…ਪੇ॰… ਉਪਨਾਹਂ… ਮਕ੍ਖਂ… ਪਲ਼ਾਸਂ… ਇਸ੍ਸਂ… ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ… ਮਾਯਂ… ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ… ਥਮ੍ਭਂ… ਸਾਰਮ੍ਭਂ… ਮਾਨਂ… ਅਤਿਮਾਨਂ… ਮਦਂ… ਪਮਾਦਂ… ਸਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸੇ… ਸਬ੍ਬੇ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇ… ਸਬ੍ਬੇ ਦਰਥੇ… ਸਬ੍ਬੇ ਪਰਿਲ਼ਾਹੇ… ਸਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਤਾਪੇ … ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤਿ ਸਮੇਤਿ ਉਪਸਮੇਤਿ વੂਪਸਮੇਤਿ ਪਟਿਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕੋ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੇਖੋ વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ – ਕਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ।
Kathaṃ disvā nibbāti bhikkhūti. Kathaṃ disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā attano rāgaṃ nibbāpeti, dosaṃ nibbāpeti, mohaṃ nibbāpeti, kodhaṃ…pe… upanāhaṃ… makkhaṃ… paḷāsaṃ… issaṃ… macchariyaṃ… māyaṃ… sāṭheyyaṃ… thambhaṃ… sārambhaṃ… mānaṃ… atimānaṃ… madaṃ… pamādaṃ… sabbe kilese… sabbe duccarite… sabbe darathe… sabbe pariḷāhe… sabbe santāpe … sabbākusalābhisaṅkhāre nibbāpeti sameti upasameti vūpasameti paṭipassambheti. Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā bhikkhu sekho vā bhikkhūti – kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu.
ਅਨੁਪਾਦਿਯਾਨੋ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ। ਚਤੂਹਿ ਉਪਾਦਾਨੇਹਿ ਅਨੁਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਅਗਣ੍ਹਯਮਾਨੋ ਅਪਰਾਮਸਮਾਨੋ ਅਨਭਿਨਿવਿਸਮਾਨੋ। ਲੋਕਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਪਾਯਲੋਕੇ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਦੇવਲੋਕੇ, ਖਨ੍ਧਲੋਕੇ ਧਾਤੁਲੋਕੇ ਆਯਤਨਲੋਕੇ। ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪਗਤਂ વੇਦਨਾਗਤਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਗਤਨ੍ਤਿ – ਅਨੁਪਾਦਿਯਾਨੋ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਞ੍ਚਿ।
Anupādiyāno lokasmiṃ kiñcīti. Catūhi upādānehi anupādiyamāno agaṇhayamāno aparāmasamāno anabhinivisamāno. Lokasminti apāyaloke manussaloke devaloke, khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Kiñcīti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagatanti – anupādiyāno lokasmiṃ kiñci.
ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ –
Tenāha so nimmito –
‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ, વਿવੇਕਂ ਸਨ੍ਤਿਪਦਞ੍ਚ ਮਹੇਸਿ।
‘‘Pucchāmi taṃ ādiccabandhu, vivekaṃ santipadañca mahesi;
ਕਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨੁਪਾਦਿਯਾਨੋ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ॥
Kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu, anupādiyāno lokasmiṃ kiñcī’’ti.
੧੫੧.
151.
ਮੂਲਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯ, [ਇਤਿ ਭਗવਾ]
Mūlaṃpapañcasaṅkhāya, [iti bhagavā]
ਯਾ ਕਾਚਿ ਤਣ੍ਹਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ, ਤਾਸਂ વਿਨਯਾ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇ॥
Yā kāci taṇhā ajjhattaṃ, tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe.
ਮੂਲਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯ, [ਇਤਿ ਭਗવਾ] ਮਨ੍ਤਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮੁਪਰੁਨ੍ਧੇਤਿ। ਪਪਞ੍ਚਾਯੇવ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾ। ਤਣ੍ਹਾਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾ ਦਿਟ੍ਠਿਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾ। ਕਤਮਂ ਤਣ੍ਹਾਪਪਞ੍ਚਸ੍ਸ ਮੂਲਂ? ਅવਿਜ੍ਜਾਮੂਲਂ, ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਮੂਲਂ, ਅਸ੍ਮਿਮਾਨੋ ਮੂਲਂ, ਅਹਿਰਿਕਂ ਮੂਲਂ , ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਮੂਲਂ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਮੂਲਂ – ਇਦਂ ਤਣ੍ਹਾਪਪਞ੍ਚਸ੍ਸ ਮੂਲਂ। ਕਤਮਂ ਦਿਟ੍ਠਿਪਪਞ੍ਚਸ੍ਸ ਮੂਲਂ? ਅવਿਜ੍ਜਾਮੂਲਂ, ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਮੂਲਂ, ਅਸ੍ਮਿਮਾਨੋ ਮੂਲਂ, ਅਹਿਰਿਕਂ ਮੂਲਂ, ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਮੂਲਂ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਮੂਲਂ – ਇਦਂ ਦਿਟ੍ਠਿਪਪਞ੍ਚਸ੍ਸ ਮੂਲਂ।
Mūlaṃ papañcasaṅkhāya, [iti bhagavā] mantā asmīti sabbamuparundheti. Papañcāyeva papañcasaṅkhā. Taṇhāpapañcasaṅkhā diṭṭhipapañcasaṅkhā. Katamaṃ taṇhāpapañcassa mūlaṃ? Avijjāmūlaṃ, ayonisomanasikāro mūlaṃ, asmimāno mūlaṃ, ahirikaṃ mūlaṃ , anottappaṃ mūlaṃ, uddhaccaṃ mūlaṃ – idaṃ taṇhāpapañcassa mūlaṃ. Katamaṃ diṭṭhipapañcassa mūlaṃ? Avijjāmūlaṃ, ayonisomanasikāro mūlaṃ, asmimāno mūlaṃ, ahirikaṃ mūlaṃ, anottappaṃ mūlaṃ, uddhaccaṃ mūlaṃ – idaṃ diṭṭhipapañcassa mūlaṃ.
ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਂ। ਅਪਿ ਚ ਭਗ੍ਗਰਾਗੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਗ੍ਗਦੋਸੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਗ੍ਗਮੋਹੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਗ੍ਗਮਾਨੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਗ੍ਗਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਭਗવਾ, ਭਗ੍ਗਕਣ੍ਡਕੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਗ੍ਗਕਿਲੇਸੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਜਿ વਿਭਜਿ ਪવਿਭਜਿ ਧਮ੍ਮਰਤਨਨ੍ਤਿ ਭਗવਾ, ਭવਾਨਂ ਅਨ੍ਤਕਰੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਾવਿਤਕਾਯੋ ਭਾવਿਤਸੀਲੋ ਭਾવਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਭਾવਿਤਪਞ੍ਞੋਤਿ ਭਗવਾ; ਭਾਗੀ વਾ ਭਗવਾ ਅਰਞ੍ਞવਨਪਤ੍ਥਾਨਿ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾਨਿ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਾਨਿ વਿਜਨવਾਤਾਨਿ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਾਨਿ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਾਨੀਤਿ ਭਗવਾ, ਭਾਗੀ વਾ ਭਗવਾ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਭਗવਾ, ਭਾਗੀ વਾ ਭਗવਾ ਅਤ੍ਥਰਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਰਸਸ੍ਸ વਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸਸ੍ਸ ਅਧਿਸੀਲਸ੍ਸ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਭਗવਾ, ਭਾਗੀ વਾ ਭਗવਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਨ੍ਤਿ ਭਗવਾ, ਭਾਗੀ વਾ ਭਗવਾ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ વਿਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਂ ਨવਨ੍ਨਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬવਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਨ੍ਤਿ ਭਗવਾ, ਭਾਗੀ વਾ ਭਗવਾ ਦਸਨ੍ਨਂ ਸਞ੍ਞਾਭਾવਨਾਨਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਕਸਿਣਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਅਸੁਭਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਭਗવਾ, ਭਾਗੀ વਾ ਭਗવਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਬਲਾਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸਾਤਿ ਭਗવਾ, ਭਾਗੀ વਾ ਭਗવਾ ਦਸਨ੍ਨਂ ਤਥਾਗਤਬਲਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ વੇਸਾਰਜ੍ਜਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਭਗવਾ, ਭਗવਾਤਿ ਨੇਤਂ ਨਾਮਂ ਮਾਤਰਾ ਕਤਂ ਨ ਪਿਤਰਾ ਕਤਂ ਨ ਭਾਤਰਾ ਕਤਂ ਨ ਭਗਿਨਿਯਾ ਕਤਂ ਨ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚੇਹਿ ਕਤਂ ਨ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤੇਹਿ ਕਤਂ ਨ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਕਤਂ ਨ ਦੇવਤਾਹਿ ਕਤਂ; વਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿਕਮੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਗવਨ੍ਤਾਨਂ ਬੋਧਿਯਾ ਮੂਲੇ ਸਹ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਲਾਭਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ – ਮੂਲਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯ ਇਤਿ ਭਗવਾ।
Bhagavāti gāravādhivacanaṃ. Api ca bhaggarāgoti bhagavā, bhaggadosoti bhagavā, bhaggamohoti bhagavā, bhaggamānoti bhagavā, bhaggadiṭṭhīti bhagavā, bhaggakaṇḍakoti bhagavā, bhaggakilesoti bhagavā, bhaji vibhaji pavibhaji dhammaratananti bhagavā, bhavānaṃ antakaroti bhagavā, bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti bhagavā; bhāgī vā bhagavā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppānīti bhagavā, bhāgī vā bhagavā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisīlassa adhicittassa adhipaññāyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ catunnaṃ appamaññānaṃ catunnaṃ arūpasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ aṭṭhannaṃ abhibhāyatanānaṃ navannaṃ anupubbavihārasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ saññābhāvanānaṃ dasannaṃ kasiṇasamāpattīnaṃ ānāpānassatisamādhissa asubhasamāpattiyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ tathāgatabalānaṃ catunnaṃ vesārajjānaṃ catunnaṃ paṭisambhidānaṃ channaṃ abhiññānaṃ channaṃ buddhadhammānanti bhagavā, bhagavāti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ na pitarā kataṃ na bhātarā kataṃ na bhaginiyā kataṃ na mittāmaccehi kataṃ na ñātisālohitehi kataṃ na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ na devatāhi kataṃ; vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – mūlaṃ papañcasaṅkhāya iti bhagavā.
ਮਨ੍ਤਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮੁਪਰੁਨ੍ਧੇਤਿ। ਮਨ੍ਤਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਞ੍ਞਾ। ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਾ…ਪੇ॰… ਅਮੋਹੋ ਧਮ੍ਮવਿਚਯੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਰੂਪੇ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਮਾਨੋ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਅਨੁਸਯੋ; વੇਦਨਾਯ… ਸਞ੍ਞਾਯ… ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ… વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਮਾਨੋ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਅਨੁਸਯੋਤਿ। ਮੂਲਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯ ਇਤਿ ਭਗવਾ। ਮਨ੍ਤਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮੁਪਰੁਨ੍ਧੇਤਿ। ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯ ਮੂਲਞ੍ਚ ਅਸ੍ਮਿਮਾਨਞ੍ਚ ਮਨ੍ਤਾਯ ਸਬ੍ਬਂ ਰੁਨ੍ਧੇਯ੍ਯ ਉਪਰੁਨ੍ਧੇਯ੍ਯ ਨਿਰੋਧੇਯ੍ਯ વੂਪਸਮੇਯ੍ਯ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੇਯ੍ਯ ਪਟਿਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਮੂਲਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯ ਇਤਿ ਭਗવਾ, ਮਨ੍ਤਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮੁਪਰੁਨ੍ਧੇ।
Mantā asmīti sabbamuparundheti. Mantā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Asmīti rūpe asmīti māno asmīti chando asmīti anusayo; vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe asmīti māno asmīti chando asmīti anusayoti. Mūlaṃ papañcasaṅkhāya iti bhagavā. Mantā asmīti sabbamuparundheti. Papañcasaṅkhāya mūlañca asmimānañca mantāya sabbaṃ rundheyya uparundheyya nirodheyya vūpasameyya atthaṅgameyya paṭipassambheyyāti – mūlaṃ papañcasaṅkhāya iti bhagavā, mantā asmīti sabbamuparundhe.
ਯਾ ਕਾਚਿ ਤਣ੍ਹਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਯਾ ਕਾਚੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਸੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨવਚਨਮੇਤਂ – ਯਾ ਕਾਚੀਤਿ। ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ વਾ 21 ਸਾ ਤਣ੍ਹਾਤਿ – ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ । ਅਥ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋ ਮਾਨਸਂ ਹਦਯਂ ਪਣ੍ਡਰਂ ਮਨੋ ਮਨਾਯਤਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਤਜ੍ਜਾ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ। ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਸਹਗਤਾ ਸਹਜਾਤਾ ਸਂਸਟ੍ਠਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾ ਏਕਨਿਰੋਧਾ ਏਕવਤ੍ਥੁਕਾ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ – ਯਾ ਕਾਚਿ ਤਣ੍ਹਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ।
Yā kāci taṇhā ajjhattanti. Yā kācīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – yā kācīti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Ajjhattanti ajjhattasamuṭṭhānā vā 22 sā taṇhāti – ajjhattaṃ . Atha vā ajjhattikaṃ vuccati cittaṃ. Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu. Cittena sā taṇhā sahagatā sahajātā saṃsaṭṭhā sampayuttā ekuppādā ekanirodhā ekavatthukā ekārammaṇātipi ajjhattanti – yā kāci taṇhā ajjhattaṃ.
ਤਾਸਂ વਿਨਯਾ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਤਿ। ਸਦਾਤਿ ਸਦਾ ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਧੁવਕਾਲਂ, ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ ਪੋਙ੍ਖਾਨੁਪੋਙ੍ਖਂ ਉਦਕੂਮਿਗਜਾਤਂ ਅવੀਚਿਸਨ੍ਤਤਿਸਹਿਤਂ ਫੁਸਿਤਂ, ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ , ਪੁਰਿਮਂ ਯਾਮਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਯਾਮਂ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਯਾਮਂ, ਕਾਲ਼ੇ ਜੁਣ੍ਹੇ, વਸ੍ਸੇ ਹੇਮਨ੍ਤੇ ਗਿਮ੍ਹੇ, ਪੁਰਿਮੇ વਯੋਖਨ੍ਧੇ ਮਜ੍ਝਿਮੇ વਯੋਖਨ੍ਧੇ ਪਚ੍ਛਿਮੇ વਯੋਖਨ੍ਧੇ। ਸਤੋਤਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਤੋ – ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਭਾવੇਨ੍ਤੋ ਸਤੋ, વੇਦਨਾਸੁ…ਪੇ॰… ਚਿਤ੍ਤੇ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਭਾવੇਨ੍ਤੋ ਸਤੋ। ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਤੋ – ਅਸਤਿ ਪਰਿવਜ੍ਜਨਾਯ ਸਤੋ, ਸਤਿਕਰਣੀਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸਤੋ। ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਤੋ – ਸਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਤਿਯਾ વਸਿਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਤਿਯਾ ਪਾਗੁਞ੍ਞਤਾਯ ਸਤੋ, ਸਤਿਯਾ ਅਪਚ੍ਚੋਰੋਹਨਤਾਯ ਸਤੋ। ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਤੋ – ਸਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਮਿਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਨ੍ਤਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ। ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਸਙ੍ਘਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਸੀਲਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਚਾਗਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਦੇવਤਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਮਰਣਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਉਪਸਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ। ਯਾ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਪਟਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਤਿ ਸਰਣਤਾ ਧਾਰਣਤਾ ਅਪਿਲਾਪਨਤਾ ਅਸਮ੍ਮੁਸ੍ਸਨਤਾ, ਸਤਿ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਤਿਬਲਂ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਏਕਾਯਨਮਗ੍ਗੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਤਿ। ਇਮਾਯ ਸਤਿਯਾ ਉਪੇਤੋ ਸਮੁਪੇਤੋ, ਉਪਗਤੋ ਸਮੁਪਗਤੋ, ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮੁਪਪਨ੍ਨੋ, ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਤੋ।
Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkheti. Sadāti sadā sabbadā sabbakālaṃ niccakālaṃ dhuvakālaṃ, satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ poṅkhānupoṅkhaṃ udakūmigajātaṃ avīcisantatisahitaṃ phusitaṃ, purebhattaṃ pacchābhattaṃ , purimaṃ yāmaṃ majjhimaṃ yāmaṃ pacchimaṃ yāmaṃ, kāḷe juṇhe, vasse hemante gimhe, purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato. Aparehipi catūhi kāraṇehi sato – asati parivajjanāya sato, satikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ katattā sato, satipaṭipakkhānaṃ dhammānaṃ hatattā sato, satinimittānaṃ asammuṭṭhattā sato. Aparehipi catūhi kāraṇehi sato – satiyā samannāgatattā sato, satiyā vasitattā sato, satiyā pāguññatāya sato, satiyā apaccorohanatāya sato. Aparehipi catūhi kāraṇehi sato – sattattā sato, santattā sato, samitattā sato, santadhammasamannāgatattā sato. Buddhānussatiyā sato, dhammānussatiyā sato, saṅghānussatiyā sato, sīlānussatiyā sato, cāgānussatiyā sato, devatānussatiyā sato, ānāpānassatiyā sato, maraṇassatiyā sato, kāyagatāsatiyā sato, upasamānussatiyā sato. Yā sati anussati paṭissati, sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammussanatā, sati satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati satisambojjhaṅgo ekāyanamaggo – ayaṃ vuccati sati. Imāya satiyā upeto samupeto, upagato samupagato, upapanno samupapanno, samannāgato so vuccati sato.
ਸਿਕ੍ਖੇਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ – ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ। ਕਤਮਾ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲવਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ વਿਹਰਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ, ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ, ਖੁਦ੍ਦਕੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ… ਮਹਨ੍ਤੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸੀਲਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਆਦਿ ਚਰਣਂ ਸਂਯਮੋ ਸਂવਰੋ ਮੁਖਂ ਪਮੁਖਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ – ਅਯਂ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ।
Sikkheti tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā. Katamā adhisīlasikkhā? Idha bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu, khuddako sīlakkhandho… mahanto sīlakkhandho, sīlaṃ patiṭṭhā ādi caraṇaṃ saṃyamo saṃvaro mukhaṃ pamukhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – ayaṃ adhisīlasikkhā.
ਕਤਮਾ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾવਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖવਿਹਾਰੀ’’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ – ਅਯਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ।
Katamā adhicittasikkhā? Idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati – ayaṃ adhicittasikkhā.
ਕਤਮਾ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਞવਾ ਹੋਤਿ, ਉਦਯਤ੍ਥਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਰਿਯਾਯ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਗਾਮਿਨਿਯਾ। ਸੋ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ , ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਇਮੇ ਆਸવਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਯਂ ਆਸવਸਮੁਦਯੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਯਂ ਆਸવਨਿਰੋਧੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਯਂ ਆਸવਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ – ਅਯਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ।
Katamā adhipaññāsikkhā? Idha bhikkhu paññavā hoti, udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā. So idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti , ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti, ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti – ayaṃ adhipaññāsikkhā.
ਤਾਸਂ વਿਨਯਾ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਤਿ। ਤਾਸਂ ਤਣ੍ਹਾਨਂ વਿਨਯਾਯ ਪਟਿવਿਨਯਾਯ ਪਹਾਨਾਯ વੂਪਸਮਾਯ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਯ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਅਧਿਸੀਲਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ; ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯੋ ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਪਜਾਨਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਸਦ੍ਧਾਯ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, વੀਰਿਯਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਦਹਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਜਾਨਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਅਭਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਭਾવੇਤਬ੍ਬਂ ਭਾવੇਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਆਚਰੇਯ੍ਯ ਸਮਾਚਰੇਯ੍ਯ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਤਾਸਂ વਿਨਯਾ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇ।
Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkheti. Tāsaṃ taṇhānaṃ vinayāya paṭivinayāya pahānāya vūpasamāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya; imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, pajānanto sikkheyya, passanto sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkheyya, saddhāya adhimuccanto sikkheyya, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkheyya, satiṃ upaṭṭhapento sikkheyya, cittaṃ samādahanto sikkheyya, paññāya pajānanto sikkheyya, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkheyya, pariññeyyaṃ parijānanto sikkheyya, pahātabbaṃ pajahanto sikkheyya, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkheyya, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਮੂਲਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯ, [ਇਤਿ ਭਗવਾ]
‘‘Mūlaṃ papañcasaṅkhāya, [iti bhagavā]
ਮਨ੍ਤਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮੁਪਰੁਨ੍ਧੇ।
Mantā asmīti sabbamuparundhe;
ਯਾ ਕਾਚਿ ਤਣ੍ਹਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ, ਤਾਸਂ વਿਨਯਾ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇ’’ਤਿ॥
Yā kāci taṇhā ajjhattaṃ, tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe’’ti.
੧੫੨.
152.
ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਮਭਿਜਞ੍ਞਾ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਥ વਾਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ।
Yaṃkiñci dhammamabhijaññā, ajjhattaṃ atha vāpi bahiddhā;
ਨ ਤੇਨ ਥਾਮਂ ਕੁਬ੍ਬੇਥ, ਨ ਹਿ ਸਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਸਤਂ વੁਤ੍ਤਾ॥
Na tena thāmaṃ kubbetha, na hi sā nibbuti sataṃ vuttā.
ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਮਭਿਜਞ੍ਞਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯ ਕੁਸਲੇ વਾ ਧਮ੍ਮੇ ਅਬ੍ਯਾਕਤੇ વਾ ਧਮ੍ਮੇ। ਕਤਮੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਾ? ਉਚ੍ਚਾ ਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ 23, ਮਹਾਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਉਲ਼ਾਰਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਸਗਹਟ੍ਠਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਨ੍ਤਿ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਲਾਭਿਮ੍ਹਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਨ੍ਤਿ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, વਿਨਯਧਰੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਤੇਚੀવਰਿਕੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਖਲੁਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਿਕੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਨੇਸਜ੍ਜਿਕੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਯਥਾਸਨ੍ਥਤਿਕੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੀਤਿ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੀਤਿ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੀਤਿ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੀਤਿ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀਤਿ વਾ ਅਸ੍ਸਂ, વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ… ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ… ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀਤਿ વਾ ਅਸ੍ਸਂ – ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਾ । ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯ વਿਜਾਨੇਯ੍ਯ ਪਟਿવਿਜਾਨੇਯ੍ਯ ਪਟਿવਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਮਭਿਜਞ੍ਞਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ। ਅਥ વਾਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾਤਿ। ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ વਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ વਾ ਤੇ ਗੁਣਾ ਅਸ੍ਸੂਤਿ 24 – ਅਥ વਾਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ।
Yaṃ kiñci dhammamabhijaññā ajjhattanti. Yaṃ kiñci attano guṇaṃ jāneyya kusale vā dhamme abyākate vā dhamme. Katame attano guṇā? Uccā kulā pabbajito vā assaṃ 25, mahābhogakulā pabbajito vā assaṃ, uḷārabhogakulā pabbajito vā assaṃ, ñāto yasassī sagahaṭṭhapabbajitānanti vā assaṃ, lābhimhi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti vā assaṃ, suttantiko vā assaṃ, vinayadharo vā assaṃ, dhammakathiko vā assaṃ, āraññiko vā assaṃ, piṇḍapātiko vā assaṃ, paṃsukūliko vā assaṃ, tecīvariko vā assaṃ, sapadānacāriko vā assaṃ, khalupacchābhattiko vā assaṃ, nesajjiko vā assaṃ, yathāsanthatiko vā assaṃ, paṭhamassa jhānassa lābhīti vā assaṃ, dutiyassa jhānassa lābhīti vā assaṃ, tatiyassa jhānassa lābhīti vā assaṃ, catutthassa jhānassa lābhīti vā assaṃ, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā lābhīti vā assaṃ, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā assaṃ – ime vuccanti attano guṇā . Yaṃ kiñci attano guṇaṃ jāneyya ājāneyya vijāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyyāti – yaṃ kiñci dhammamabhijaññā ajjhattaṃ. Atha vāpi bahiddhāti. Upajjhāyassa vā ācariyassa vā te guṇā assūti 26 – atha vāpi bahiddhā.
ਨ ਤੇਨ ਥਾਮਂ ਕੁਬ੍ਬੇਥਾਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ વਾ ਗੁਣੇਨ ਪਰੇਸਂ વਾ ਗੁਣੇਨ ਥਾਮਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਥਮ੍ਭਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਮਾਨਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਉਨ੍ਨਤਿਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਉਨ੍ਨਮਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਨ ਤੇਨ ਮਾਨਂ ਜਨੇਯ੍ਯ, ਨ ਤੇਨ ਥਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਪਗ੍ਗਹਿਤਸਿਰੋਤਿ – ਨ ਤੇਨ ਥਾਮਂ ਕੁਬ੍ਬੇਥ।
Natena thāmaṃ kubbethāti. Attano vā guṇena paresaṃ vā guṇena thāmaṃ na kareyya, thambhaṃ na kareyya, mānaṃ na kareyya, unnatiṃ na kareyya, unnamaṃ na kareyya, na tena mānaṃ janeyya, na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti – na tena thāmaṃ kubbetha.
ਨ ਹਿ ਸਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਸਤਂ વੁਤ੍ਤਾਤਿ। ਸਤਾਨਂ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤੀਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਾ ਨ ਪવੁਤ੍ਤਾ ਨ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਾ ਨ ਦੇਸਿਤਾ ਨ ਪਞ੍ਞਪਿਤਾ ਨ ਪਟ੍ਠਪਿਤਾ ਨ વਿવਟਾ ਨ વਿਭਤ੍ਤਾ ਨ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਤਾ ਨਪ੍ਪਕਾਸਿਤਾਤਿ – ਨ ਹਿ ਸਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਸਤਂ વੁਤ੍ਤਾ।
Na hi sā nibbuti sataṃ vuttāti. Satānaṃ santānaṃ sappurisānaṃ buddhānaṃ buddhasāvakānaṃ paccekabuddhānaṃ sā nibbutīti na vuttā na pavuttā na ācikkhitā na desitā na paññapitā na paṭṭhapitā na vivaṭā na vibhattā na uttānīkatā nappakāsitāti – na hi sā nibbuti sataṃ vuttā.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਮਭਿਜਞ੍ਞਾ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਥ વਾਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ।
‘‘Yaṃ kiñci dhammamabhijaññā, ajjhattaṃ atha vāpi bahiddhā;
ਨ ਤੇਨ ਥਾਮਂ ਕੁਬ੍ਬੇਥ, ਨ ਹਿ ਸਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਸਤਂ વੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ॥
Na tena thāmaṃ kubbetha, na hi sā nibbuti sataṃ vuttā’’ti.
੧੫੩.
153.
ਸੇਯ੍ਯੋ ਨ ਤੇਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਨੀਚੇਯ੍ਯੋ ਅਥ વਾਪਿ ਸਰਿਕ੍ਖੋ।
Seyyo na tena maññeyya, nīceyyo atha vāpi sarikkho;
ਫੁਟ੍ਠੋ ਅਨੇਕਰੂਪੇਹਿ, ਨਾਤੁਮਾਨਂ વਿਕਪ੍ਪਯਂ ਤਿਟ੍ਠੇ॥
Phuṭṭhoanekarūpehi, nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe.
ਸੇਯ੍ਯੋ ਨ ਤੇਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ। ‘‘ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਅਤਿਮਾਨਂ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ વਾ ਕੋਲਪੁਤ੍ਤਿਯੇਨ વਾ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ વਾ ਧਨੇਨ વਾ ਅਜ੍ਝੇਨੇਨ વਾ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨੇਨ વਾ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨੇਨ વਾ વਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਟਿਭਾਨੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ વਾ વਤ੍ਥੁਨਾਤਿ – ਸੇਯ੍ਯੋ ਨ ਤੇਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ।
Seyyo na tena maññeyyāti. ‘‘Seyyohamasmī’’ti atimānaṃ na janeyya jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunāti – seyyo na tena maññeyya.
ਨੀਚੇਯ੍ਯੋ ਅਥ વਾਪਿ ਸਰਿਕ੍ਖੋਤਿ। ‘‘ਹੀਨੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਓਮਾਨਂ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ વਾ…ਪੇ॰… ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ વਾ વਤ੍ਥੁਨਾ। ‘‘ਸਦਿਸੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਮਾਨਂ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ વਾ ਕੋਲਪੁਤ੍ਤਿਯੇਨ વਾ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ વਾ ਧਨੇਨ વਾ ਅਜ੍ਝੇਨੇਨ વਾ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨੇਨ વਾ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨੇਨ વਾ વਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਟਿਭਾਨੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ વਾ વਤ੍ਥੁਨਾਤਿ – ਨੀਚੇਯ੍ਯੋ ਅਥ વਾਪਿ ਸਰਿਕ੍ਖੋ।
Nīceyyo atha vāpi sarikkhoti. ‘‘Hīnohamasmī’’ti omānaṃ na janeyya jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunā. ‘‘Sadisohamasmī’’ti mānaṃ na janeyya jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunāti – nīceyyo atha vāpi sarikkho.
ਫੁਟ੍ਠੋ ਅਨੇਕਰੂਪੇਹੀਤਿ। ਅਨੇਕવਿਧੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਫੁਟ੍ਠੋ ਪਰੇਤੋ ਸਮੋਹਿਤੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ – ਫੁਟ੍ਠੋ ਅਨੇਕਰੂਪੇਹਿ।
Phuṭṭho anekarūpehīti. Anekavidhehi ākārehi phuṭṭho pareto samohito samannāgatoti – phuṭṭho anekarūpehi.
ਨਾਤੁਮਾਨਂ વਿਕਪ੍ਪਯਂ ਤਿਟ੍ਠੇਤਿ। ਆਤੁਮਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਤ੍ਤਾ। ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ વਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ વਿਕਪ੍ਪਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਨਾਤੁਮਾਨਂ વਿਕਪ੍ਪਯਂ ਤਿਟ੍ਠੇ।
Nātumānaṃvikappayaṃ tiṭṭheti. Ātumā vuccati attā. Attānaṃ kappento vikappento vikappaṃ āpajjanto na tiṭṭheyyāti – nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਸੇਯ੍ਯੋ ਨ ਤੇਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਨੀਚੇਯ੍ਯੋ ਅਥ વਾਪਿ ਸਰਿਕ੍ਖੋ।
‘‘Seyyo na tena maññeyya, nīceyyo atha vāpi sarikkho;
ਫੁਟ੍ਠੋ ਅਨੇਕਰੂਪੇਹਿ, ਨਾਤੁਮਾਨਂ વਿਕਪ੍ਪਯਂ ਤਿਟ੍ਠੇ’’ਤਿ॥
Phuṭṭho anekarūpehi, nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe’’ti.
੧੫੪.
154.
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇવੁਪਸਮੇ , ਨ ਅਞ੍ਞਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤਿਮੇਸੇਯ੍ਯ।
Ajjhattamevupasame , na aññato bhikkhu santimeseyya;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇવੁਪਸਮੇਤਿ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਂ ਸਮੇਯ੍ਯ, ਦੋਸਂ ਸਮੇਯ੍ਯ, ਮੋਹਂ ਸਮੇਯ੍ਯ, ਕੋਧਂ…ਪੇ॰… ਉਪਨਾਹਂ… ਮਕ੍ਖਂ… ਪਲ਼ਾਸਂ… ਇਸ੍ਸਂ… ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ… ਮਾਯਂ… ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ… ਥਮ੍ਭਂ… ਸਾਰਮ੍ਭਂ … ਮਾਨਂ… ਅਤਿਮਾਨਂ… ਮਦਂ… ਪਮਾਦਂ… ਸਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸੇ… ਸਬ੍ਬੇ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇ… ਸਬ੍ਬੇ ਦਰਥੇ… ਸਬ੍ਬੇ ਪਰਿਲ਼ਾਹੇ… ਸਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਤਾਪੇ… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮੇਯ੍ਯ ਉਪਸਮੇਯ੍ਯ વੂਪਸਮੇਯ੍ਯ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਯ੍ਯ ਪਟਿਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇવੁਪਸਮੇ।
Ajjhattamevupasameti. Ajjhattaṃ rāgaṃ sameyya, dosaṃ sameyya, mohaṃ sameyya, kodhaṃ…pe… upanāhaṃ… makkhaṃ… paḷāsaṃ… issaṃ… macchariyaṃ… māyaṃ… sāṭheyyaṃ… thambhaṃ… sārambhaṃ … mānaṃ… atimānaṃ… madaṃ… pamādaṃ… sabbe kilese… sabbe duccarite… sabbe darathe… sabbe pariḷāhe… sabbe santāpe… sabbākusalābhisaṅkhāre sameyya upasameyya vūpasameyya nibbāpeyya paṭipassambheyyāti – ajjhattamevupasame.
ਨ ਅਞ੍ਞਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤਿਮੇਸੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਅਞ੍ਞਤੋ ਅਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇਨ, ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਦਾਯ, ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਪਤੇਨ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਹਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇਹਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇਹਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਬਲੇਹਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਹਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਰਿਯਾ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਾ ਮਗ੍ਗਾ ਸਨ੍ਤਿਂ ਉਪਸਨ੍ਤਿਂ વੂਪਸਨ੍ਤਿਂ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਏਸੇਯ੍ਯ ਨ ਗવੇਸੇਯ੍ਯ ਨ ਪਰਿਯੇਸੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਨ ਅਞ੍ਞਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤਿਮੇਸੇਯ੍ਯ।
Na aññato bhikkhu santimeseyyāti. Aññato asuddhimaggena, micchāpaṭipadāya, aniyyānapatena, aññatra satipaṭṭhānehi, aññatra sammappadhānehi, aññatra iddhipādehi, aññatra indriyehi, aññatra balehi, aññatra bojjhaṅgehi, aññatra ariyā aṭṭhaṅgikā maggā santiṃ upasantiṃ vūpasantiṃ nibbutiṃ paṭipassaddhiṃ na eseyya na gaveseyya na pariyeseyyāti – na aññato bhikkhu santimeseyya.
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਂ ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਦੋਸਂ ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਮੋਹਂ ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ વੂਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾਤਿ – ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ।
Ajjhattaṃupasantassāti. Ajjhattaṃ rāgaṃ santassa, dosaṃ santassa, mohaṃ santassa…pe… sabbākusalābhisaṅkhāre santassa upasantassa vūpasantassa nibbutassa paṭipassaddhiyāti – ajjhattaṃ upasantassa.
ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਾ ਕੁਤੋ ਨਿਰਤ੍ਤਾ વਾਤਿ। ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿ ਨਤ੍ਥਿ; ਨਿਰਤ੍ਤਾਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਗਹਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ; ਨਿਰਤ੍ਤਾਤਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਿ ਗਹਿਤਂ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਸ ਗਹਿਤਂ ਗਾਹਂ ਮੁਞ੍ਚਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਅਰਹਾ વੁਦ੍ਧਿਪਾਰਿਹਾਨਿવੀਤਿવਤ੍ਤੋ। ਸੋ વੁਟ੍ਠવਾਸੋ ਚਿਣ੍ਣਚਰਣੋ…ਪੇ॰… ਜਾਤਿਮਰਣਸਂਸਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਨਬ੍ਭવੋਤਿ – ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਾ ਕੁਤੋ ਨਿਰਤ੍ਤਾ વਾ।
Natthi attā kuto nirattā vāti. Natthīti paṭikkhepo. Attāti attadiṭṭhi natthi; nirattāti ucchedadiṭṭhi natthi. Attāti gahitaṃ natthi; nirattāti muñcitabbaṃ natthi. Yassatthi gahitaṃ, tassatthi muñcitabbaṃ. Tassa gahitaṃ gāhaṃ muñcanaṃ samatikkanto arahā vuddhipārihānivītivatto. So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti – natthi attā kuto nirattā vā.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇવੁਪਸਮੇ, ਨ ਅਞ੍ਞਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤਿਮੇਸੇਯ੍ਯ।
‘‘Ajjhattamevupasame, na aññato bhikkhu santimeseyya;
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਾ ਕੁਤੋ ਨਿਰਤ੍ਤਾ વਾ’’ਤਿ॥
Ajjhattaṃ upasantassa, natthi attā kuto nirattā vā’’ti.
੧੫੫.
155.
ਮਜ੍ਝੇ ਯਥਾ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਊਮਿ ਨੋ ਜਾਯਤੀ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ।
Majjheyathā samuddassa, ūmi no jāyatī ṭhito hoti;
ਏવਂ ਠਿਤੋ ਅਨੇਜਸ੍ਸ, ਉਸ੍ਸਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ 31 ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ॥
Evaṃ ṭhito anejassa, ussadaṃ bhikkhu na kareyya32kuhiñci.
ਮਜ੍ਝੇ ਯਥਾ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਊਮਿ ਨੋ ਜਾਯਤੀ ਠਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ। ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਉਬ੍ਬੇਧੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰੋ। ਹੇਟ੍ਠਾ ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਉਦਕਂ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪੇਹਿ ਕਮ੍ਪਤਿ। ਉਪਰਿ ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਉਦਕਂ વਾਤੇਹਿ ਕਮ੍ਪਤਿ। ਮਜ੍ਝੇ ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਉਦਕਂ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ ਨ વਿਕਮ੍ਪਤਿ ਨ ਚਲਤਿ ਨ વੇਧਤਿ ਨਪ੍ਪવੇਧਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧਤਿ। ਅਨੇਰਿਤੋ ਅਘਟ੍ਟਿਤੋ ਅਚਲਿਤੋ ਅਲੁਲ਼ਿਤੋ ਅਭਨ੍ਤੋ વੂਪਸਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਰ ਊਮਿ ਨੋ ਜਾਯਤਿ, ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਮਜ੍ਝੇ ਯਥਾ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਊਮਿ ਨੋ ਜਾਯਤੀ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ।
Majjhe yathā samuddassa, ūmi no jāyatī ṭhito hotīti. Samuddo caturāsītiyojanasahassāni ubbedhena gambhīro. Heṭṭhā cattārīsayojanasahassāni udakaṃ macchakacchapehi kampati. Upari cattārīsayojanasahassāni udakaṃ vātehi kampati. Majjhe cattārīsayojanasahassāni udakaṃ na kampati na vikampati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhati. Anerito aghaṭṭito acalito aluḷito abhanto vūpasanto tatra ūmi no jāyati, ṭhito hoti samuddoti. Evampi majjhe yathā samuddassa ūmi no jāyatī ṭhito hoti.
ਅਥ વਾ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਪਬ੍ਬਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਿਕਾਸੁ ਸਤ੍ਤਸੀਦਨ੍ਤਰਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਾ। 33 ਤਤ੍ਰ ਉਦਕਂ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ ਨ વਿਕਮ੍ਪਤਿ ਨ ਚਲਤਿ ਨ વੇਧਤਿ ਨਪ੍ਪવੇਧਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧਤਿ। ਅਨੇਰਿਤੋ ਅਘਟ੍ਟਿਤੋ ਅਚਲਿਤੋ ਅਲੁਲ਼ਿਤੋ ਅਭਨ੍ਤੋ વੂਪਸਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਰ ਊਮਿ ਨੋ ਜਾਯਤਿ, ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਮਜ੍ਝੇ ਯਥਾ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਊਮਿ ਨੋ ਜਾਯਤੀ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ।
Atha vā sattannaṃ pabbatānaṃ antarikāsu sattasīdantarā mahāsamuddā. 34 Tatra udakaṃ na kampati na vikampati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhati. Anerito aghaṭṭito acalito aluḷito abhanto vūpasanto tatra ūmi no jāyati, ṭhito hoti samuddoti. Evampi majjhe yathā samuddassa ūmi no jāyatī ṭhito hoti.
ਏવਂ ਠਿਤੋ ਅਨੇਜਸ੍ਸਾਤਿ। ਏવਨ੍ਤਿ ਓਪਮ੍ਮਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਨਂ। ਠਿਤੋਤਿ ਲਾਭੇਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਅਲਾਭੇਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਯਸੇਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਅਯਸੇਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਪਸਂਸਾਯਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਨਿਨ੍ਦਾਯਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਸੁਖੇਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੇਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ ਨ વਿਕਮ੍ਪਤਿ ਨ ਚਲਤਿ ਨ વੇਧਤਿ ਨਪ੍ਪવੇਧਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧਤੀਤਿ – ਏવਂ ਠਿਤੋ। ਅਨੇਜਸ੍ਸਾਤਿ ਏਜਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਯਸ੍ਸੇਸਾ ਏਜਾ ਤਣ੍ਹਾ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾ, ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਨੇਜੋ। ਏਜਾਯ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਅਨੇਜੋ ; ਸੋ ਲਾਭੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਅਲਾਭੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਯਸੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਅਯਸੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਪਸਂਸਾਯਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਨਿਨ੍ਦਾਯਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਸੁਖੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਨ ਚਲਤਿ ਨ વੇਧਤਿ ਨਪ੍ਪવੇਧਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧਤੀਤਿ – ਏવਂ ਠਿਤੋ ਅਨੇਜਸ੍ਸ।
Evaṃ ṭhito anejassāti. Evanti opammasampaṭipādanaṃ. Ṭhitoti lābhepi na kampati, alābhepi na kampati, yasepi na kampati, ayasepi na kampati, pasaṃsāyapi na kampati, nindāyapi na kampati, sukhepi na kampati, dukkhepi na kampati na vikampati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhatīti – evaṃ ṭhito. Anejassāti ejā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yassesā ejā taṇhā pahīnā ucchinnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati anejo. Ejāya pahīnattā anejo ; so lābhepi na iñjati, alābhepi na iñjati, yasepi na iñjati, ayasepi na iñjati, pasaṃsāyapi na iñjati, nindāyapi na iñjati, sukhepi na iñjati, dukkhepi na iñjati, na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhatīti – evaṃ ṭhito anejassa.
ਉਸ੍ਸਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚੀਤਿ। ਉਸ੍ਸਦਾਤਿ ਸਤ੍ਤੁਸ੍ਸਦਾ – ਰਾਗੁਸ੍ਸਦਂ 35, ਦੋਸੁਸ੍ਸਦਂ, ਮੋਹੁਸ੍ਸਦਂ, ਮਾਨੁਸ੍ਸਦਂ, ਦਿਟ੍ਠੁਸ੍ਸਦਂ, ਕਿਲੇਸੁਸ੍ਸਦਂ, ਕਮ੍ਮੁਸ੍ਸਦਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਸਞ੍ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ ਨਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਕੁਹਿਞ੍ਚੀਤਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾਤਿ – ਉਸ੍ਸਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
Ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti. Ussadāti sattussadā – rāgussadaṃ 36, dosussadaṃ, mohussadaṃ, mānussadaṃ, diṭṭhussadaṃ, kilesussadaṃ, kammussadaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya. Kuhiñcīti kuhiñci kismiñci katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਮਜ੍ਝੇ ਯਥਾ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਊਮਿ ਨੋ ਜਾਯਤੀ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Majjhe yathā samuddassa, ūmi no jāyatī ṭhito hoti;
ਏવਂ ਠਿਤੋ ਅਨੇਜਸ੍ਸ, ਉਸ੍ਸਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ॥
Evaṃ ṭhito anejassa, ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcī’’ti.
੧੫੬.
156.
ਅਕਿਤ੍ਤਯੀ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ, ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯવਿਨਯਂ।
Akittayī vivaṭacakkhu, sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ;
ਪਟਿਪਦਂ વਦੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਅਥ વਾਪਿ ਸਮਾਧਿਂ॥
Paṭipadaṃ vadehi bhaddante, pātimokkhaṃ atha vāpi samādhiṃ.
ਅਕਿਤ੍ਤਯੀ વਿવਟਚਕ੍ਖੂਤਿ। ਅਕਿਤ੍ਤਯੀਤਿ ਕਿਤ੍ਤਿਤਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਂ ਦੇਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਪਿਤਂ ਪਟ੍ਠਪਿਤਂ વਿવਟਂ વਿਭਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਤਂ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ – ਅਕਿਤ੍ਤਯਿ 37। વਿવਟਚਕ੍ਖੂਤਿ ਭਗવਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ – ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ, ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ, ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ, ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ, ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ।
Akittayī vivaṭacakkhūti. Akittayīti kittitaṃ ācikkhitaṃ desitaṃ paññapitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaṭaṃ vibhattaṃ uttānīkataṃ pakāsitanti – akittayi 38. Vivaṭacakkhūti bhagavā pañcahi cakkhūhi vivaṭacakkhu – maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu, dibbena cakkhunāpi vivaṭacakkhu, paññācakkhunāpi vivaṭacakkhu, buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu, samantacakkhunāpi vivaṭacakkhu.
ਕਥਂ ਭਗવਾ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ? ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿਪਿ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਚ વਣ੍ਣਾ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ – ਨੀਲੋ ਚ વਣ੍ਣੋ, ਪੀਤਕੋ ਚ વਣ੍ਣੋ, ਲੋਹਿਤਕੋ ਚ વਣ੍ਣੋ, ਕਣ੍ਹੋ ਚ વਣ੍ਣੋ, ਓਦਾਤੋ ਚ વਣ੍ਣੋ। ਅਕ੍ਖਿਲੋਮਾਨਿ ਚ ਭਗવਤੋ ਯਤ੍ਥ ਚ ਅਕ੍ਖਿਲੋਮਾਨਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਨਿ ਤਂ ਨੀਲਂ ਹੋਤਿ ਸੁਨੀਲਂ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਦਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯਂ ਉਮਾਪੁਪ੍ਫਸਮਾਨਂ 39। ਤਸ੍ਸ ਪਰਤੋ ਪੀਤਕਂ ਹੋਤਿ ਸੁਪੀਤਕਂ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਦਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯਂ ਕਣਿਕਾਰਪੁਪ੍ਫਸਮਾਨਂ। ਉਭਯਤੋ ਚ ਅਕ੍ਖਿਕੂਟਾਨਿ ਭਗવਤੋ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੁਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਪਾਸਾਦਿਕਾਨਿ ਦਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯਾਨਿ ਇਨ੍ਦਗੋਪਕਸਮਾਨਾਨਿ। ਮਜ੍ਝੇ ਕਣ੍ਹਂ ਹੋਤਿ ਸੁਕਣ੍ਹਂ ਅਲੂਖਂ ਸਿਨਿਦ੍ਧਂ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਦਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯਂ ਅਦ੍ਦਾਰਿਟ੍ਠਕਸਮਾਨਂ 40। ਤਸ੍ਸ ਪਰਤੋ ਓਦਾਤਂ ਹੋਤਿ ਸੁਓਦਾਤਂ ਸੇਤਂ ਪਣ੍ਡਰਂ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਦਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯਂ ਓਸਧਿਤਾਰਕਸਮਾਨਂ। ਤੇਨ ਭਗવਾ ਪਾਕਤਿਕੇਨ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਨ ਪੁਰਿਮਸੁਚਰਿਤਕਮ੍ਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਦਿવਾ ਚੇવ ਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚ। ਯਦਾ ਹਿਪਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਹੋਤਿ। ਸੂਰਿਯੋ વਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੋ ਚ ਉਪੋਸਥੋ ਹੋਤਿ। ਤਿਬ੍ਬੋ ਚ વਨਸਣ੍ਡੋ ਹੋਤਿ। ਮਹਾ ਚ ਕਾਲ਼ਮੇਘੋ 41 ਅਬ੍ਭੁਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਰੂਪੇਪਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਨਤ੍ਥਿ ਸੋ ਕੁਟ੍ਟੋ 42 વਾ ਕવਾਟਂ વਾ ਪਾਕਾਰੋ વਾ ਪਬ੍ਬਤੋ વਾ ਗਚ੍ਛੋ વਾ ਲਤਾ વਾ ਆવਰਣਂ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ। ਏਕਞ੍ਚੇ ਤਿਲਫਲਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਤਿਲવਾਹੇ ਪਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ। ਤਞ੍ਞੇવ ਤਿਲਫਲਂ ਉਦ੍ਧਰੇਯ੍ਯ। ਏવਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਭਗવਤੋ ਪਾਕਤਿਕਂ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁ। ਏવਂ ਭਗવਾ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ।
Kathaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu? Maṃsacakkhumhipi bhagavato pañca vaṇṇā saṃvijjanti – nīlo ca vaṇṇo, pītako ca vaṇṇo, lohitako ca vaṇṇo, kaṇho ca vaṇṇo, odāto ca vaṇṇo. Akkhilomāni ca bhagavato yattha ca akkhilomāni patiṭṭhitāni taṃ nīlaṃ hoti sunīlaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ umāpupphasamānaṃ 43. Tassa parato pītakaṃ hoti supītakaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ kaṇikārapupphasamānaṃ. Ubhayato ca akkhikūṭāni bhagavato lohitakāni honti sulohitakāni pāsādikāni dassaneyyāni indagopakasamānāni. Majjhe kaṇhaṃ hoti sukaṇhaṃ alūkhaṃ siniddhaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ addāriṭṭhakasamānaṃ 44. Tassa parato odātaṃ hoti suodātaṃ setaṃ paṇḍaraṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ osadhitārakasamānaṃ. Tena bhagavā pākatikena maṃsacakkhunā attabhāvapariyāpannena purimasucaritakammābhinibbattena samantā yojanaṃ passati divā ceva rattiñca. Yadā hipi caturaṅgasamannāgato andhakāro hoti. Sūriyo vā atthaṅgato hoti. Kāḷapakkho ca uposatho hoti. Tibbo ca vanasaṇḍo hoti. Mahā ca kāḷamegho 45 abbhuṭṭhito hoti. Evarūpepi caturaṅgasamannāgate andhakāre samantā yojanaṃ passati. Natthi so kuṭṭo 46 vā kavāṭaṃ vā pākāro vā pabbato vā gaccho vā latā vā āvaraṇaṃ rūpānaṃ dassanāya. Ekañce tilaphalaṃ nimittaṃ katvā tilavāhe pakkhipeyya. Taññeva tilaphalaṃ uddhareyya. Evaṃ parisuddhaṃ bhagavato pākatikaṃ maṃsacakkhu. Evaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu.
ਕਥਂ ਭਗવਾ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ? ਭਗવਾ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚવਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁવਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ। ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘‘ਇਮੇ વਤ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਉਪવਾਦਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ , ਤੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ। ਇਮੇ વਾ ਪਨ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ વਚੀਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਨੁਪવਾਦਕਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ, ਤੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ । ਇਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚવਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁવਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ; ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਚ ਭਗવਾ ਏਕਮ੍ਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਦ੍વੇਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਪਞ੍ਚਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਦਸਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, વੀਸਮ੍ਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਮ੍ਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਸਤਮ੍ਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਸਹਸ੍ਸਿਮ੍ਪਿ ਚੂਲ਼ਨਿਕਂ ਲੋਕਧਾਤੁਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਦ੍વਿਸਹਸ੍ਸਿਮ੍ਪਿ ਮਜ੍ਝਿਮਿਕਂ ਲੋਕਧਾਤੁਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਤਿਸਹਸ੍ਸਿਮ੍ਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਮਹਾਸਹਸ੍ਸਿਮ੍ਪਿ 47 ਲੋਕਧਾਤੁਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। ਯਾવਤਕਂ વਾ ਪਨ ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯ ਤਾવਤਕਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। ਏવਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਭਗવਤੋ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ। ਏવਂ ਭਗવਾ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ।
Kathaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi vivaṭacakkhu? Bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate. Yathākammūpage satte pajānāti – ‘‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā , te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’’ti . Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate; yathākammūpage satte pajānāti. Ākaṅkhamāno ca bhagavā ekampi lokadhātuṃ passeyya, dvepi lokadhātuyo passeyya, tissopi lokadhātuyo passeyya, catassopi lokadhātuyo passeyya, pañcapi lokadhātuyo passeyya, dasapi lokadhātuyo passeyya, vīsampi lokadhātuyo passeyya, tiṃsampi lokadhātuyo passeyya, cattālīsampi lokadhātuyo passeyya, paññāsampi lokadhātuyo passeyya, satampi lokadhātuyo passeyya, sahassimpi cūḷanikaṃ lokadhātuṃ passeyya, dvisahassimpi majjhimikaṃ lokadhātuṃ passeyya, tisahassimpi lokadhātuṃ passeyya, mahāsahassimpi 48 lokadhātuṃ passeyya. Yāvatakaṃ vā pana ākaṅkheyya tāvatakaṃ passeyya. Evaṃ parisuddhaṃ bhagavato dibbacakkhu. Evaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi vivaṭacakkhu.
ਕਥਂ ਭਗવਾ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ? ਭਗવਾ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ ਪੁਥੁਪਞ੍ਞੋ ਹਾਸਪਞ੍ਞੋ ਜવਨਪਞ੍ਞੋ ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞੋ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਪਞ੍ਞੋ ਪਞ੍ਞਾਪਭੇਦਕੁਸਲੋ ਪਭਿਨ੍ਨਞਾਣੋ ਅਧਿਗਤਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦੋ ਚਤੁવੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਦਸਬਲਧਾਰੀ ਪੁਰਿਸਾਸਭੋ ਪੁਰਿਸਸੀਹੋ ਪੁਰਿਸਨਾਗੋ ਪੁਰਿਸਾਜਞ੍ਞੋ ਪੁਰਿਸਧੋਰਯ੍ਹੋ ਅਨਨ੍ਤਞਾਣੋ ਅਨਨ੍ਤਤੇਜੋ ਅਨਨ੍ਤਯਸੋ ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ ਧਨવਾ ਨੇਤਾ વਿਨੇਤਾ ਅਨੁਨੇਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਾ ਅਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਾ ਪੇਕ੍ਖੇਤਾ ਪਸਾਦੇਤਾ। ਸੋ ਹਿ ਭਗવਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਾ, ਅਸਞ੍ਜਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਨੇਤਾ, ਅਨਕ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖਾਤਾ, ਮਗ੍ਗਞ੍ਞੂ ਮਗ੍ਗવਿਦੂ ਮਗ੍ਗਕੋવਿਦੋ ਮਗ੍ਗਾਨੁਗਾ ਚ ਪਨ ਏਤਰਹਿ ਸਾવਕਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ।
Kathaṃ bhagavā paññācakkhunāpi vivaṭacakkhu? Bhagavā mahāpañño puthupañño hāsapañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño paññāpabhedakusalo pabhinnañāṇo adhigatapaṭisambhido catuvesārajjappatto dasabaladhārī purisāsabho purisasīho purisanāgo purisājañño purisadhorayho anantañāṇo anantatejo anantayaso aḍḍho mahaddhano dhanavā netā vinetā anunetā paññāpetā anijjhāpetā pekkhetā pasādetā. So hi bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū maggavidū maggakovido maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā.
ਸੋ ਹਿ ਭਗવਾ ਜਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਭੂਤੋ ਞਾਣਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮਭੂਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋ વਤ੍ਤਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਨ੍ਨੇਤਾ ਅਮਤਸ੍ਸ ਦਾਤਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ ਤਥਾਗਤੋ। ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅવਿਦਿਤਂ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਅਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ। ਅਤੀਤਂ ਅਨਾਗਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ 49 ਉਪਾਦਾਯ ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਞਾਣਮੁਖੇ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨੇਯ੍ਯਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ 50 ਅਤ੍ਤਤ੍ਥੋ વਾ ਪਰਤ੍ਥੋ વਾ ਉਭਯਤ੍ਥੋ વਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕੋ વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੋ વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋ વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਗੂਲ਼੍ਹੋ વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਨੇਯ੍ਯੋ વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਨੀਤੋ વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨવਜ੍ਜੋ વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸੋ વਾ ਅਤ੍ਥੋ વੋਦਾਨੋ વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਮਤ੍ਥੋ વਾ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ 51 ਅਨ੍ਤੋਬੁਦ੍ਧਞਾਣੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ।
So hi bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. Natthi tassa bhagavato aññātaṃ adiṭṭhaṃ aviditaṃ asacchikataṃ aphassitaṃ paññāya. Atītaṃ anāgataṃ paccuppannaṃ 52 upādāya sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchanti. Yaṃ kiñci neyyaṃ nāma atthi jānitabbaṃ 53 attattho vā parattho vā ubhayattho vā diṭṭhadhammiko vā attho samparāyiko vā attho uttāno vā attho gambhīro vā attho gūḷho vā attho paṭicchanno vā attho neyyo vā attho nīto vā attho anavajjo vā attho nikkileso vā attho vodāno vā attho paramattho vā attho, sabbaṃ taṃ 54 antobuddhañāṇe parivattati.
ਸਬ੍ਬਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਞਾਣਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ… ਸਬ੍ਬਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ… ਅਤੀਤੇ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਂ ਞਾਣਂ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਂ ਞਾਣਂ। ਯਾવਤਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ ਤਾવਤਕਂ ਞਾਣਂ, ਯਾવਤਕਂ ਞਾਣਂ ਤਾવਤਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ; ਨੇਯ੍ਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਞਾਣਂ ਞਾਣਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ, ਨੇਯ੍ਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਞਾਣਂ ਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਞਾਣਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਨੇਯ੍ਯਪਥੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਯਨ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ। ਯਥਾ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਮੁਗ੍ਗਪਟਲਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਫੁਸਿਤਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਸਮੁਗ੍ਗਪਟਲਂ ਉਪਰਿਮਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਤਿ, ਉਪਰਿਮਂ ਸਮੁਗ੍ਗਪਟਲਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਯਨ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋ; ਏવਮੇવ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਨੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਞਾਣਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਯਨ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋ। ਯਾવਤਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ ਤਾવਤਕਂ ਞਾਣਂ, ਯਾવਤਕਂ ਞਾਣਂ ਤਾવਤਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ; ਨੇਯ੍ਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਞਾਣਂ ਞਾਣਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ। ਨੇਯ੍ਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਞਾਣਂ ਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਞਾਣਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਨੇਯ੍ਯਪਥੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਯਨ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ।
Sabbaṃ kāyakammaṃ buddhassa bhagavato ñāṇānuparivatti sabbaṃ vacīkammaṃ… sabbaṃ manokammaṃ… atīte buddhassa bhagavato appaṭihataṃ ñāṇaṃ, anāgate paccuppanne appaṭihataṃ ñāṇaṃ. Yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ; neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ, neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi. Aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā. Yathā dvinnaṃ samuggapaṭalānaṃ sammāphusitānaṃ heṭṭhimaṃ samuggapaṭalaṃ uparimaṃ nātivattati, uparimaṃ samuggapaṭalaṃ heṭṭhimaṃ nātivattati, aññamaññapariyantaṭṭhāyino; evameva buddhassa bhagavato neyyañca ñāṇañca aññamaññapariyantaṭṭhāyino. Yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ; neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ. Neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi. Aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā.
ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਞਾਣਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਆવਜ੍ਜਨਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਆਕਙ੍ਖਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਬਦ੍ਧਾ। ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਞਾਣਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਭਗવਾ ਆਸਯਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਸਯਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਚਰਿਤਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖੇ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖੇ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸ੍વਾਕਾਰੇ ਦ੍વਾਕਾਰੇ ਸੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਦੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਭਬ੍ਬਾਭਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸਦੇવਕੋ ਲੋਕੋ ਸਮਾਰਕੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਪਜਾ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਨ੍ਤੋਬੁਦ੍ਧਞਾਣੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ 55।
Sabbadhammesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati. Sabbe dhammā buddhassa bhagavato āvajjanapaṭibaddhā ākaṅkhapaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhā. Sabbasattesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati. Sabbesaṃ sattānaṃ bhagavā āsayaṃ jānāti, anusayaṃ jānāti, caritaṃ jānāti, adhimuttiṃ jānāti, apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte pajānāti. Sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati 56.
ਯਥਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਮਿਤਿਮਿਙ੍ਗਲਂ ਉਪਾਦਾਯ ਅਨ੍ਤੋਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ; ਏવਮੇવ ਸਦੇવਕੋ ਲੋਕੋ ਸਮਾਰਕੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਪਜਾ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਨ੍ਤੋਬੁਦ੍ਧਞਾਣੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ 57। ਯਥਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਪਕ੍ਖੀ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਗਰੁਲ਼ਂ વੇਨਤੇਯ੍ਯਂ ਉਪਾਦਾਯ ਆਕਾਸਸ੍ਸ ਪਦੇਸੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ; ਏવਮੇવ ਯੇਪਿ ਤੇ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਤੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਸ੍ਸ ਪਦੇਸੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ; ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਯੇਪਿ ਤੇ ਖਤ੍ਤਿਯਪਣ੍ਡਿਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਣ੍ਡਿਤਾ ਗਹਪਤਿਪਣ੍ਡਿਤਾ ਸਮਣਪਣ੍ਡਿਤਾ ਨਿਪੁਣਾ ਕਤਪਰਪ੍ਪવਾਦਾ વਾਲવੇਧਿਰੂਪਾ વੋਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਗਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ, ਤੇ ਪਞ੍ਹਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਗੂਲ਼੍ਹਾਨਿ ਚ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਨਿ ਚ। ਕਥਿਤਾ વਿਸਜ੍ਜਿਤਾ ਚ ਤੇ ਪਞ੍ਹਾ ਭਗવਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਣਾ। ਉਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਾ ਚ ਤੇ ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਤ੍ਥ ਅਤਿਰੋਚਤਿ ਯਦਿਦਂ ਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ। ਏવਂ ਭਗવਾ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ।
Yathā ye keci macchakacchapā antamaso timitimiṅgalaṃ upādāya antomahāsamudde parivattanti; evameva sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati 58. Yathā ye keci pakkhī antamaso garuḷaṃ venateyyaṃ upādāya ākāsassa padese parivattanti; evameva yepi te sāriputtasamā paññāya tepi buddhañāṇassa padese parivattanti; buddhañāṇaṃ devamanussānaṃ paññaṃ pharitvā abhibhavitvā tiṭṭhati. Yepi te khattiyapaṇḍitā brāhmaṇapaṇḍitā gahapatipaṇḍitā samaṇapaṇḍitā nipuṇā kataparappavādā vālavedhirūpā vobhindantā maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni, te pañhaṃ abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti gūḷhāni ca paṭicchannāni ca. Kathitā visajjitā ca te pañhā bhagavatā honti niddiṭṭhakāraṇā. Upakkhittakā ca te bhagavato sampajjanti. Atha kho bhagavā tattha atirocati yadidaṃ paññāyāti. Evaṃ bhagavā paññācakkhunāpi vivaṭacakkhu.
ਕਥਂ ਭਗવਾ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ? ਭਗવਾ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਦ੍ਦਸ ਸਤ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖੇ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖੇ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸ੍વਾਕਾਰੇ ਦ੍વਾਕਾਰੇ ਸੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਦੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવਿਨੋ વਿਹਰਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਨ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવਿਨੋ વਿਹਰਨ੍ਤੇ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਲਿਨਿਯਂ વਾ ਪਦੁਮਿਨਿਯਂ વਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਿਨਿਯਂ વਾ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਨਿ વਾ ਪਦੁਮਾਨਿ વਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ વਾ ਉਦਕੇ ਜਾਤਾਨਿ ਉਦਕੇ ਸਂવਡ੍ਢਾਨਿ ਉਦਕਾ ਅਨੁਗ੍ਗਤਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋਨਿਮੁਗ੍ਗਪੋਸੀਨਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਨਿ વਾ ਪਦੁਮਾਨਿ વਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ વਾ ਉਦਕੇ ਜਾਤਾਨਿ ਉਦਕੇ ਸਂવਡ੍ਢਾਨਿ ਸਮੋਦਕਂ ਠਿਤਾਨਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਨਿ વਾ ਪਦੁਮਾਨਿ વਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ વਾ ਉਦਕੇ ਜਾਤਾਨਿ ਉਦਕੇ ਸਂવਡ੍ਢਾਨਿ ਉਦਕਾ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮ੍ਮ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਦਕੇਨ; ਏવਮੇવ ਭਗવਾ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਦ੍ਦਸ ਸਤ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖੇ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖੇ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸ੍વਾਕਾਰੇ ਦ੍વਾਕਾਰੇ ਸੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਦੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવਿਨੋ વਿਹਰਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਨ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવਿਨੋ વਿਹਰਨ੍ਤੇ। ਜਾਨਾਤਿ ਭਗવਾ – ‘‘ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਰਾਗਚਰਿਤੋ, ਅਯਂ ਦੋਸਚਰਿਤੋ, ਅਯਂ ਮੋਹਚਰਿਤੋ, ਅਯਂ વਿਤਕ੍ਕਚਰਿਤੋ, ਅਯਂ ਸਦ੍ਧਾਚਰਿਤੋ, ਅਯਂ ਞਾਣਚਰਿਤੋ’’ਤਿ। ਰਾਗਚਰਿਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਸੁਭਕਥਂ ਕਥੇਤਿ; ਦੋਸਚਰਿਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤਾਭਾવਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ; ਮੋਹਚਰਿਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਯ ਕਾਲੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨੇ ਕਾਲੇਨ ਧਮ੍ਮਸਾਕਚ੍ਛਾਯ ਗਰੁਸਂવਾਸੇ ਨਿવੇਸੇਤਿ; વਿਤਕ੍ਕਚਰਿਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ; ਸਦ੍ਧਾਚਰਿਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਸਾਦਨੀਯਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ ਬੁਦ੍ਧਸੁਬੋਧਿਂ 59 ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ ਸਙ੍ਘਸੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਸੀਲਾਨਿ ਚ; ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣਚਰਿਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਕਾਰਂ ਦੁਕ੍ਖਾਕਾਰਂ ਅਨਤ੍ਤਾਕਾਰਂ।
Kathaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu? Bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvino viharante. Seyyathāpi nāma uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakā anuggatāni antonimuggaposīni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni samodakaṃ ṭhitāni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakā accuggamma tiṭṭhanti anupalittāni udakena; evameva bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvino viharante. Jānāti bhagavā – ‘‘ayaṃ puggalo rāgacarito, ayaṃ dosacarito, ayaṃ mohacarito, ayaṃ vitakkacarito, ayaṃ saddhācarito, ayaṃ ñāṇacarito’’ti. Rāgacaritassa bhagavā puggalassa asubhakathaṃ katheti; dosacaritassa bhagavā puggalassa mettābhāvanaṃ ācikkhati; mohacaritassa bhagavā puggalassa uddese paripucchāya kālena dhammassavane kālena dhammasākacchāya garusaṃvāse niveseti; vitakkacaritassa bhagavā puggalassa ānāpānassatiṃ ācikkhati; saddhācaritassa bhagavā puggalassa pasādanīyaṃ nimittaṃ ācikkhati buddhasubodhiṃ 60 dhammasudhammataṃ saṅghasuppaṭipattiṃ sīlāni ca; attano ñāṇacaritassa bhagavā puggalassa ācikkhati vipassanānimittaṃ aniccākāraṃ dukkhākāraṃ anattākāraṃ.
‘‘ਸੇਲੇ ਯਥਾ ਪਬ੍ਬਤਮੁਦ੍ਧਨਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਯਥਾਪਿ ਪਸ੍ਸੇ ਜਨਤਂ ਸਮਨ੍ਤਤੋ।
‘‘Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito, yathāpi passe janataṃ samantato;
ਤਥੂਪਮਂ ਧਮ੍ਮਮਯਂ ਸੁਮੇਧ, ਪਾਸਾਦਮਾਰੁਯ੍ਹ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ।
Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha, pāsādamāruyha samantacakkhu;
ਸੋਕਾવਤਿਣ੍ਣਂ ਜਨਤਮਪੇਤਸੋਕੋ, ਅવੇਕ੍ਖਸ੍ਸੁ ਜਾਤਿਜਰਾਭਿਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Sokāvatiṇṇaṃ janatamapetasoko, avekkhassu jātijarābhibhūta’’nti.
ਏવਂ ਭਗવਾ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ।
Evaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu.
ਕਥਂ ਭਗવਾ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ? ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਂ। ਭਗવਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣੇਨ ਉਪੇਤੋ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਗਤੋ ਸਮੁਪਗਤੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮੁਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ।
Kathaṃ bhagavā samantacakkhunāpi vivaṭacakkhu? Samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ. Bhagavā sabbaññutañāṇena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato.
‘‘ਨ ਤਸ੍ਸ ਅਦਿਟ੍ਠਮਿਧਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਅਥੋ ਅવਿਞ੍ਞਾਤਮਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘Na tassa adiṭṭhamidhatthi kiñci, atho aviññātamajānitabbaṃ;
ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਿ ਯਦਤ੍ਥਿ ਨੇਯ੍ਯਂ, ਤਥਾਗਤੋ ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੂ’’ਤਿ॥
Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ, tathāgato tena samantacakkhū’’ti.
ਏવਂ ਭਗવਾ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੂਤਿ – ਅਕਿਤ੍ਤਯਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ।
Evaṃ bhagavā samantacakkhunāpi vivaṭacakkhūti – akittayi vivaṭacakkhu.
ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯવਿਨਯਨ੍ਤਿ। ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨ ਇਤਿਹਿਤਿਹਂ, ਨ ਇਤਿਕਿਰਾਯ, ਨ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ, ਨ ਪਿਟਕਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਨ ਤਕ੍ਕਹੇਤੁ, ਨ ਨਯਹੇਤੁ, ਨ ਆਕਾਰਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੇਨ, ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਾਮਂ ਸਯਮਭਿਞ੍ਞਾਤਂ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ – ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਂ। ਪਰਿਸ੍ਸਯવਿਨਯਨ੍ਤਿ। ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਤਿ ਦ੍વੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ – ਪਾਕਟਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਚ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਚ। ਕਤਮੇ ਪਾਕਟਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਸੀਹਾ ਬ੍ਯਗ੍ਘਾ ਦੀਪੀ ਅਚ੍ਛਾ ਤਰਚ੍ਛਾ ਕੋਕਾ ਮਹਿਂਸਾ 61 ਹਤ੍ਥੀ ਅਹਿ વਿਚ੍ਛਿਕਾ ਸਤਪਦੀ, ਚੋਰਾ વਾ ਅਸ੍ਸੁ ਮਾਨવਾ વਾ ਕਤਕਮ੍ਮਾ વਾ ਅਕਤਕਮ੍ਮਾ વਾ, ਚਕ੍ਖੁਰੋਗੋ ਸੋਤਰੋਗੋ ਘਾਨਰੋਗੋ ਜਿવ੍ਹਾਰੋਗੋ ਕਾਯਰੋਗੋ ਸੀਸਰੋਗੋ ਕਣ੍ਣਰੋਗੋ ਮੁਖਰੋਗੋ ਦਨ੍ਤਰੋਗੋ ਕਾਸੋ ਸਾਸੋ ਪਿਨਾਸੋ ਡਾਹੋ 62 ਜਰੋ ਕੁਚ੍ਛਿਰੋਗੋ ਮੁਚ੍ਛਾ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਕਾ ਸੂਲਾ વਿਸੂਚਿਕਾ ਕੁਟ੍ਠਂ ਗਣ੍ਡੋ ਕਿਲਾਸੋ ਸੋਸੋ ਅਪਮਾਰੋ ਦਦ੍ਦੁ ਕਣ੍ਡੁ ਕਚ੍ਛੁ ਰਖਸਾ વਿਤਚ੍ਛਿਕਾ ਲੋਹਿਤਪਿਤ੍ਤਂ 63 ਮਧੁਮੇਹੋ ਅਂਸਾ ਪਿਲ਼ਕਾ ਭਗਨ੍ਦਲਾ, ਪਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਆਬਾਧਾ ਸੇਮ੍ਹਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਆਬਾਧਾ વਾਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਆਬਾਧਾ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਿਕਾ ਆਬਾਧਾ ਉਤੁਪਰਿਣਾਮਜਾ ਆਬਾਧਾ વਿਸਮਪਰਿਹਾਰਜਾ ਆਬਾਧਾ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਆਬਾਧਾ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਾ ਆਬਾਧਾ, ਸੀਤਂ ਉਣ੍ਹਂ ਜਿਘਚ੍ਛਾ ਪਿਪਾਸਾ ਉਚ੍ਚਾਰੋ ਪਸ੍ਸਾવੋ ਡਂਸਮਕਸવਾਤਾਤਪਸਰੀਸਪਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾ ਇਤਿ વਾ – ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।
Sakkhidhammaṃ parissayavinayanti. Sakkhidhammanti na itihitihaṃ, na itikirāya, na paramparāya, na piṭakasampadāya, na takkahetu, na nayahetu, na ākāraparivitakkena, na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhaṃ dhammanti – sakkhidhammaṃ. Parissayavinayanti. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca. Katame pākaṭaparissayā? Sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā 64 hatthī ahi vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā, cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍāho 65 jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitapittaṃ 66 madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā, pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā, sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassā iti vā – ime vuccanti pākaṭaparissayā.
ਕਤਮੇ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀવਰਣਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਨੀવਰਣਂ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਨੀવਰਣਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਨੀવਰਣਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੀવਰਣਂ ਰਾਗੋ ਦੋਸੋ ਮੋਹੋ ਕੋਧੋ ਉਪਨਾਹੋ ਮਕ੍ਖੋ ਪਲ਼ਾਸੋ ਇਸ੍ਸਾ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਮਾਯਾ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ ਥਮ੍ਭੋ ਸਾਰਮ੍ਭੋ ਮਾਨੋ ਅਤਿਮਾਨੋ ਮਦੋ ਪਮਾਦੋ, ਸਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸਾ ਸਬ੍ਬੇ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਦਰਥਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਤਾਪਾ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ – ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।
Katame paṭicchannaparissayā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ rāgo doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo, sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā – ime vuccanti paṭicchannaparissayā.
ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਤਿ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਪਰਿਸਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ, ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ, ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ। ਕਥਂ ਪਰਿਸਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਤੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਹਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸਹਨ੍ਤਿ ਅਭਿਭવਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤਿ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪਰਿਸਹਨ੍ਤੀਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।
Parissayāti kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā. Kathaṃ parisahantīti parissayā? Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddanti. Evaṃ parisahantīti – parissayā.
ਕਥਂ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਤੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਕਤਮੇਸਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ? ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਦਾਯ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਾਯ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਪਦਾਯ ਅવਿਰੁਦ੍ਧਪਟਿਪਦਾਯ ਅਨ੍વਤ੍ਥਪਟਿਪਦਾਯ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਦਾਯ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਤਾਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾਯ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾਯ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਬਲਾਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ – ਇਮੇਸਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।
Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? Sammāpaṭipadāya anulomapaṭipadāya apaccanīkapaṭipadāya aviruddhapaṭipadāya anvatthapaṭipadāya dhammānudhammapaṭipadāya sīlesu paripūrakāritāya indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya jāgariyānuyogassa satisampajaññassa catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogassa catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogassa – imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Evampi parihānāya saṃvattantīti – parissayā.
ਕਥਂ ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਤਤ੍ਥੇਤੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾવਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਾ। ਯਥਾ ਬਿਲੇ ਬਿਲਾਸਯਾ ਪਾਣਾ ਸਯਨ੍ਤਿ, ਦਕੇ ਦਕਾਸਯਾ ਪਾਣਾ ਸਯਨ੍ਤਿ, વਨੇ વਨਾਸਯਾ ਪਾਣਾ ਸਯਨ੍ਤਿ, ਰੁਕ੍ਖੇ ਰੁਕ੍ਖਾਸਯਾ ਪਾਣਾ ਸਯਨ੍ਤਿ; ਏવਮੇવ ਤਤ੍ਥੇਤੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾવਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।
Kathaṃ tatrāsayāti parissayā? Tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā. Yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, dake dakāsayā pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti, rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti; evameva tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਸਾਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਚਰਿਯਕੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਫਾਸੁ વਿਹਰਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਸਾਚਰਿਯਕੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਫਾਸੁ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਞ੍ਞੋਜਨਿਯਾ, ਤ੍ਯਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ વਸਨ੍ਤਿ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤੇ ਨਂ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ 67 ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਚਰਿਯਕੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘sāntevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Te naṃ samudācaranti, samudācaranti 68 naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ … ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਞ੍ਞੋਜਨਿਯਾ, ਤ੍ਯਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ વਸਨ੍ਤਿ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤੇ ਨਂ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਚਰਿਯਕੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਸਾਚਰਿਯਕੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਫਾਸੁ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā … manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharatī’’ti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਤਯੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨ੍ਤਰਾਮਲਾ ਅਨ੍ਤਰਾਅਮਿਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾਸਪਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾવਧਕਾ ਅਨ੍ਤਰਾਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ। ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਲੋਭੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨ੍ਤਰਾਮਲੋ 69 ਅਨ੍ਤਰਾਅਮਿਤ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਸਪਤ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾવਧਕੋ ਅਨ੍ਤਰਾਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ; ਦੋਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ਮੋਹੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨ੍ਤਰਾਮਲੋ ਅਨ੍ਤਰਾਅਮਿਤ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਸਪਤ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾવਧਕੋ ਅਨ੍ਤਰਾਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਯੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਲਾ ਅਨ੍ਤਰਾਅਮਿਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾਸਪਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾવਧਕਾ ਅਨ੍ਤਰਾਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ’’ਤਿ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayome, bhikkhave, antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā. Katame tayo? Lobho, bhikkhave, antarāmalo 70 antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko; doso, bhikkhave…pe… moho, bhikkhave, antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko. Ime kho, bhikkhave, tayo antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā’’ti.
‘‘ਅਨਤ੍ਥਜਨਨੋ ਲੋਭੋ, ਲੋਭੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਕੋਪਨੋ।
‘‘Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano;
ਭਯਮਨ੍ਤਰਤੋ ਜਾਤਂ, ਤਂ ਜਨੋ ਨਾવਬੁਜ੍ਝਤਿ॥
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
‘‘ਲੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਲੁਦ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Luddho atthaṃ na jānāti, luddho dhammaṃ na passati;
‘‘ਅਨਤ੍ਥਜਨਨੋ ਦੋਸੋ, ਦੋਸੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਕੋਪਨੋ।
‘‘Anatthajanano doso, doso cittappakopano;
ਭਯਮਨ੍ਤਰਤੋ ਜਾਤਂ, ਤਂ ਜਨੋ ਨਾવਬੁਜ੍ਝਤਿ॥
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
‘‘ਕੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਕੁਦ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Kuddho atthaṃ na jānāti, kuddho dhammaṃ na passati;
ਅਨ੍ਧਨ੍ਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਦੋਸੋ ਸਹਤੇ ਨਰਂ॥
Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ doso sahate naraṃ.
‘‘ਅਨਤ੍ਥਜਨਨੋ ਮੋਹੋ, ਮੋਹੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਕੋਪਨੋ।
‘‘Anatthajanano moho, moho cittappakopano;
ਭਯਮਨ੍ਤਰਤੋ ਜਾਤਂ, ਤਂ ਜਨੋ ਨਾવਬੁਜ੍ਝਤਿ॥
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
‘‘ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Mūḷho atthaṃ na jānāti, mūḷho dhammaṃ na passati;
ਅਨ੍ਧਨ੍ਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਮੋਹੋ ਸਹਤੇ ਨਰ’’ਨ੍ਤਿ॥
Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ moho sahate nara’’nti.
ਏવਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।
Evampi tatrāsayāti – parissayā.
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਤਯੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ। ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਲੋਭੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ; ਦੋਸੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ…ਪੇ॰… ਮੋਹੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ। ਇਮੇ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਯੋ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayo kho, mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Katame tayo? Lobho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya; doso kho, mahārāja…pe… moho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Ime kho, mahārāja, tayo purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya.
‘‘ਲੋਭੋ ਦੋਸੋ ਚ ਮੋਹੋ ਚ, ਪੁਰਿਸਂ ਪਾਪਚੇਤਸਂ।
‘‘Lobho doso ca moho ca, purisaṃ pāpacetasaṃ;
ਹਿਂਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਭੂਤਾ, ਤਚਸਾਰਂવ ਸਮ੍ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ॥
Hiṃsanti attasambhūtā, tacasāraṃva samphala’’nti.
ਏવਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।
Evampi tatrāsayāti – parissayā.
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ –
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘ਰਾਗੋ ਚ ਦੋਸੋ ਚ ਇਤੋ ਨਿਦਾਨਾ, ਅਰਤੀ ਰਤੀ ਲੋਮਹਂਸੋ ਇਤੋਜਾ।
‘‘Rāgo ca doso ca ito nidānā, aratī ratī lomahaṃso itojā;
ਇਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ ਮਨੋવਿਤਕ੍ਕਾ, ਕੁਮਾਰਕਾ ਧਙ੍ਕਮਿવੋਸ੍ਸਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ॥
Ito samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajantī’’ti.
ਏવਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।
Evampi tatrāsayāti – parissayā.
ਪਰਿਸ੍ਸਯવਿਨਯਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯવਿਨਯਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯਪ੍ਪਹਾਨਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯવੂਪਸਮਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ – ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯવਿਨਯਂ।
Parissayavinayanti parissayavinayaṃ parissayappahānaṃ parissayavūpasamaṃ parissayapaṭinissaggaṃ parissayapaṭipassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ.
ਪਟਿਪਦਂ વਦੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇਤਿ। ਪਟਿਪਦਂ વਦੇਹਿ – ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਦਂ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਂ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਪਦਂ ਅવਿਰੁਦ੍ਧਪਟਿਪਦਂ ਅਨ੍વਤ੍ਥਪਟਿਪਦਂ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਦਂ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਂ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਂ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਂ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਅਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਨਿਞ੍ਚ ਪਟਿਪਦਂ વਦੇਹਿ ਆਚਿਕ੍ਖ ਦੇਸੇਹਿ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ ਪਟ੍ਠਪੇਹਿ વਿવਰ વਿਭਜ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਹਿ ਪਕਾਸੇਹੀਤਿ – ਪਟਿਪਦਂ વਦੇਹਿ। ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇਤਿ ਸੋ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ ਬੁਦ੍ਧਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਆਲਪਤਿ। ਅਥ વਾ ਯਂ ਤ੍વਂ ਧਮ੍ਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਸਿ ਦੇਸੇਸਿ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ વਿવਰਿ વਿਭਜਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਅਕਾਸਿ ਪਕਾਸੇਸਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਭਦ੍ਦਕਂ ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਅਨવਜ੍ਜਂ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ – ਪਟਿਪਦਂ વਦੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ।
Paṭipadaṃ vadehi bhaddanteti. Paṭipadaṃ vadehi – sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ aviruddhapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ sīlesu paripūrakāritaṃ indriyesu guttadvārataṃ bhojane mattaññutaṃ jāgariyānuyogaṃ satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhipāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ vadehi ācikkha desehi paññapehi paṭṭhapehi vivara vibhaja uttānīkarohi pakāsehīti – paṭipadaṃ vadehi. Bhaddanteti so nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ ālapati. Atha vā yaṃ tvaṃ dhammaṃ ācikkhasi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesi sabbaṃ taṃ sundaraṃ bhaddakaṃ kalyāṇaṃ anavajjaṃ sevitabbanti – paṭipadaṃ vadehi bhaddante.
ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਅਥ વਾਪਿ ਸਮਾਧਿਨ੍ਤਿ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਸੀਲਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਆਦਿ ਚਰਣਂ ਸਂਯਮੋ ਸਂવਰੋ ਮੁਖਂ ਪਮੁਖਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਅਥ વਾਪਿ ਸਮਾਧਿਨ੍ਤਿ ਯਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿ ਸਣ੍ਠਿਤਿ ਅવਟ੍ਠਿਤਿ ਅવਿਸਾਹਾਰੋ ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਅવਿਸਾਹਤਮਾਨਸਤਾ ਸਮਥੋ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਬਲਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ – ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਅਥ વਾਪਿ ਸਮਾਧਿਂ।
Pātimokkhaṃ atha vāpi samādhinti. Pātimokkhanti sīlaṃ patiṭṭhā ādi caraṇaṃ saṃyamo saṃvaro mukhaṃ pamukhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā. Atha vāpi samādhinti yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhatamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhīti – pātimokkhaṃ atha vāpi samādhiṃ.
ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ –
Tenāha so nimmito –
‘‘ਅਕਿਤ੍ਤਯੀ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ, ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯવਿਨਯਂ।
‘‘Akittayī vivaṭacakkhu, sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ;
ਪਟਿਪਦਂ વਦੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਅਥ વਾਪਿ ਸਮਾਧਿ’’ਨ੍ਤਿ॥
Paṭipadaṃ vadehi bhaddante, pātimokkhaṃ atha vāpi samādhi’’nti.
੧੫੭.
157.
ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਨੇવ ਲੋਲਸ੍ਸ, ਗਾਮਕਥਾਯ ਆવਰਯੇ ਸੋਤਂ।
Cakkhūhineva lolassa, gāmakathāya āvaraye sotaṃ;
ਰਸੇ ਚ ਨਾਨੁਗਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਮਮਾਯੇਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ॥
Rase ca nānugijjheyya, na ca mamāyetha kiñci lokasmiṃ.
ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਨੇવ ਲੋਲਸ੍ਸਾਤਿ। ਕਥਂ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਦਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ , ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਰਾਮੇਨ ਆਰਾਮਂ ਉਯ੍ਯਾਨੇਨ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਾਮੇਨ ਗਾਮਂ ਨਿਗਮੇਨ ਨਿਗਮਂ ਨਗਰੇਨ ਨਗਰਂ ਰਟ੍ਠੇਨ ਰਟ੍ਠਂ ਜਨਪਦੇਨ ਜਨਪਦਂ ਦੀਘਚਾਰਿਕਂ ਅਨવਟ੍ਠਿਤਚਾਰਿਕਂ 73 ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਾਯ। ਏવਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
Cakkhūhineva lolassāti. Kathaṃ cakkhuloloti? Idhekacco cakkhuloliyena samannāgato hoti – ‘‘adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ , diṭṭhaṃ samatikkamitabba’’nti ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ 74 anuyutto ca hoti rūpassa dassanāya. Evampi cakkhulolo hoti.
ਅਥ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ વੀਥਿਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਸਂવੁਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਹਤ੍ਥਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਅਸ੍ਸਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਰਥਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਪੁਰਿਸੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਕੁਮਾਰਕੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਕੁਮਾਰਿਕਾਯੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਅਨ੍ਤਰਾਪਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ , ਘਰਮੁਖਾਨਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਉਦ੍ਧਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਅਧੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਦਿਸਾવਿਦਿਸਂ વਿਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
Atha vā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati hatthiṃ olokento, assaṃ olokento, rathaṃ olokento, pattiṃ olokento, itthiyo olokento, purise olokento, kumārake olokento, kumārikāyo olokento, antarāpaṇaṃ olokento , gharamukhāni olokento, uddhaṃ olokento, adho olokento, disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati. Evampi cakkhulolo hoti.
ਅਥ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਨ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Evampi cakkhulolo hoti.
ਯਥਾ વਾ ਪਨੇਕੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤੇ ਏવਰੂਪਂ વਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਨਚ੍ਚਂ ਗੀਤਂ વਾਦਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਂ ਅਕ੍ਖਾਨਂ ਪਾਣਿਸ੍ਸਰਂ વੇਤਾਲ਼ਂ ਕੁਮ੍ਭਥੂਣਂ 75 ਸੋਭਨਕਂ 76 ਚਣ੍ਡਾਲਂ વਂਸਂ ਧੋવਨਂ ਹਤ੍ਥਿਯੁਦ੍ਧਂ ਅਸ੍ਸਯੁਦ੍ਧਂ ਮਹਿਂਸਯੁਦ੍ਧਂ 77 ਉਸਭਯੁਦ੍ਧਂ ਅਜਯੁਦ੍ਧਂ ਮੇਣ੍ਡਯੁਦ੍ਧਂ ਕੁਕ੍ਕੁਟਯੁਦ੍ਧਂ વਟ੍ਟਕਯੁਦ੍ਧਂ ਦਣ੍ਡਯੁਦ੍ਧਂ ਮੁਟ੍ਠਿਯੁਦ੍ਧਂ ਨਿਬ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਉਯ੍ਯੋਧਿਕਂ ਬਲਗ੍ਗਂ ਸੇਨਾਬ੍ਯੂਹਂ ਅਨੀਕਦਸ੍ਸਨਂ ਇਤਿ વਾ । ਏવਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ 78 sobhanakaṃ 79 caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ 80 usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā . Evampi cakkhulolo hoti.
ਕਥਂ ਨ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ વੀਥਿਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਂવੁਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਨ ਹਤ੍ਥਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਨ ਅਸ੍ਸਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਨ ਰਥਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਨ ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਨ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਨ ਪੁਰਿਸੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਨ ਕੁਮਾਰਕੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਨ ਕੁਮਾਰਿਕਾਯੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਨ ਅਨ੍ਤਰਾਪਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਨ ਘਰਮੁਖਾਨਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਨ ਉਦ੍ਧਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਨ ਅਧੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਨ ਦਿਸਾવਿਦਿਸਾવਿਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
Kathaṃ na cakkhulolo hoti? Idha bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati na hatthiṃ olokento, na assaṃ olokento, na rathaṃ olokento, na pattiṃ olokento, na itthiyo olokento, na purise olokento, na kumārake olokento, na kumārikāyo olokento, na antarāpaṇaṃ olokento, na gharamukhāni olokento, na uddhaṃ olokento, na adho olokento, na disāvidisāvipekkhamāno gacchati. Evampi na cakkhulolo hoti.
ਅਥ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Evampi na cakkhulolo hoti.
ਯਥਾ વਾ ਪਨੇਕੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤੇ ਏવਰੂਪਂ વਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਨਚ੍ਚਂ ਗੀਤਂ વਾਦਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਂ ਅਕ੍ਖਾਨਂ…ਪੇ॰… ਅਨੀਕਦਸ੍ਸਨਂ ਇਤਿ વਾ। ਏવਰੂਪਾ વਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ ananuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ…pe… anīkadassanaṃ iti vā. Evarūpā visūkadassanā paṭivirato hoti. Evampi na cakkhulolo hoti.
ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਨੇવ ਲੋਲਸ੍ਸਾਤਿ। ਚਕ੍ਖੁਲੋਲਿਯਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਲੋਲਿਯਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਨੇવ ਲੋਲਸ੍ਸ।
Cakkhūhineva lolassāti. Cakkhuloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, cakkhuloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – cakkhūhi neva lolassa.
ਗਾਮਕਥਾਯ ਆવਰਯੇ ਸੋਤਨ੍ਤਿ। ਗਾਮਕਥਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰਾਜਕਥਾ ਚੋਰਕਥਾ ਮਹਾਮਤ੍ਤਕਥਾ ਸੇਨਾਕਥਾ ਭਯਕਥਾ ਯੁਦ੍ਧਕਥਾ ਅਨ੍ਨਕਥਾ ਪਾਨਕਥਾ વਤ੍ਥਕਥਾ ਯਾਨਕਥਾ ਸਯਨਕਥਾ ਮਾਲਾਕਥਾ ਗਨ੍ਧਕਥਾ ਞਾਤਿਕਥਾ ਗਾਮਕਥਾ ਨਿਗਮਕਥਾ ਨਗਰਕਥਾ ਜਨਪਦਕਥਾ ਇਤ੍ਥਿਕਥਾ 81 ਸੂਰਕਥਾ વਿਸਿਖਾਕਥਾ ਕੁਮ੍ਭਟ੍ਠਾਨਕਥਾ ਪੁਬ੍ਬਪੇਤਕਥਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਥਾ ਲੋਕਕ੍ਖਾਯਿਕਾ ਸਮੁਦ੍ਦਕ੍ਖਾਯਿਕਾ ਇਤਿਭવਾਭવਕਥਾ ਇਤਿ વਾ। ਗਾਮਕਥਾਯ ਆવਰਯੇ ਸੋਤਨ੍ਤਿ । ਗਾਮਕਥਾਯ ਸੋਤਂ ਆવਰੇਯ੍ਯ ਨਿવਾਰੇਯ੍ਯ ਸਂવਰੇਯ੍ਯ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਗੋਪੇਯ੍ਯ ਪਿਦਹੇਯ੍ਯ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਗਾਮਕਥਾਯ ਆવਰਯੇ ਸੋਤਂ।
Gāmakathāya āvaraye sotanti. Gāmakathā vuccati bāttiṃsa tiracchānakathā, seyyathidaṃ – rājakathā corakathā mahāmattakathā senākathā bhayakathā yuddhakathā annakathā pānakathā vatthakathā yānakathā sayanakathā mālākathā gandhakathā ñātikathā gāmakathā nigamakathā nagarakathā janapadakathā itthikathā 82 sūrakathā visikhākathā kumbhaṭṭhānakathā pubbapetakathā nānattakathā lokakkhāyikā samuddakkhāyikā itibhavābhavakathā iti vā. Gāmakathāya āvaraye sotanti . Gāmakathāya sotaṃ āvareyya nivāreyya saṃvareyya rakkheyya gopeyya pidaheyya pacchindeyyāti – gāmakathāya āvaraye sotaṃ.
ਰਸੇ ਚ ਨਾਨੁਗਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਰਸੇ ਚਾਤਿ ਮੂਲਰਸੋ ਖਨ੍ਧਰਸੋ ਤਚਰਸੋ ਪਤ੍ਤਰਸੋ ਪੁਪ੍ਫਰਸੋ ਫਲਰਸੋ ਅਮ੍ਬਿਲਂ ਮਧੁਰਂ ਤਿਤ੍ਤਕਂ ਕਟੁਕਂ ਲੋਣਿਕਂ ਖਾਰਿਕਂ ਲਮ੍ਬਿਕਂ ਕਸਾવੋ ਸਾਦੁ ਅਸਾਦੁ ਸੀਤਂ ਉਣ੍ਹਂ। ਸਨ੍ਤੇਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਰਸਗਿਦ੍ਧਾ; ਤੇ ਜਿવ੍ਹਗ੍ਗੇਨ ਰਸਗ੍ਗਾਨਿ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਾ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਮ੍ਬਿਲਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਨਮ੍ਬਿਲਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਅਨਮ੍ਬਿਲਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਬਿਲਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਸੀਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਉਣ੍ਹਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਉਣ੍ਹਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸੀਤਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਯਂ ਯਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਨ ਤੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਪਰਾਪਰਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਮਨਾਪਿਕੇਸੁ ਰਸੇਸੁ ਰਤ੍ਤਾ ਗਿਦ੍ਧਾ ਗਧਿਤਾ ਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਅਜ੍ਝੋਸਨ੍ਨਾ ਲਗ੍ਗਾ ਲਗ੍ਗਿਤਾ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾ। ਯਸ੍ਸੇਸਾ ਰਸਤਣ੍ਹਾ ਪਹੀਨਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ…ਪੇ॰… ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾ, ਸੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ ਨੇવ ਦવਾਯ…ਪੇ॰… ਅਨવਜ੍ਜਤਾ ਚ ਫਾਸੁવਿਹਾਰੋ ਚਾਤਿ।
Rase ca nānugijjheyyāti. Rase cāti mūlaraso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso ambilaṃ madhuraṃ tittakaṃ kaṭukaṃ loṇikaṃ khārikaṃ lambikaṃ kasāvo sādu asādu sītaṃ uṇhaṃ. Santeke samaṇabrāhmaṇā rasagiddhā; te jivhaggena rasaggāni pariyesantā āhiṇḍanti, te ambilaṃ labhitvā anambilaṃ pariyesanti, anambilaṃ labhitvā ambilaṃ pariyesanti…pe… sītaṃ labhitvā uṇhaṃ pariyesanti, uṇhaṃ labhitvā sītaṃ pariyesanti. Te yaṃ yaṃ labhitvā tena tena na tussanti, aparāparaṃ pariyesanti, manāpikesu rasesu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhosannā laggā laggitā palibuddhā. Yassesā rasataṇhā pahīnā samucchinnā…pe… ñāṇagginā daḍḍhā, so paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti neva davāya…pe… anavajjatā ca phāsuvihāro cāti.
ਯਥਾ વਣਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਯ੍ਯ ਯਾવਦੇવ ਆਰੁਹਣਤ੍ਥਾਯ 83, ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਅਕ੍ਖਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਯਾવਦੇવ ਭਾਰਸ੍ਸ ਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ, ਯਥਾ વਾ ਪੁਤ੍ਤਮਂਸਂ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਯ੍ਯ ਯਾવਦੇવ ਕਨ੍ਤਾਰਸ੍ਸ ਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ; ਏવਮੇવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ ਨੇવ ਦવਾਯ…ਪੇ॰… ਅਨવਜ੍ਜਤਾ ਚ ਫਾਸੁવਿਹਾਰੋ ਚਾਤਿ ਰਸਤਣ੍ਹਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਰਸਤਣ੍ਹਾਯ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਰਸੇ ਚ ਨਾਨੁਗਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ।
Yathā vaṇaṃ ālimpeyya yāvadeva āruhaṇatthāya 84, yathā vā pana akkhaṃ abbhañjeyya yāvadeva bhārassa nittharaṇatthāya, yathā vā puttamaṃsaṃ āhāraṃ āhāreyya yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya; evamevaṃ bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti neva davāya…pe… anavajjatā ca phāsuvihāro cāti rasataṇhaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, rasataṇhāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – rase ca nānugijjheyya.
ਨ ਚ ਮਮਾਯੇਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ। ਮਮਤ੍ਤਾਤਿ ਦ੍વੇ ਮਮਤ੍ਤਾ – ਤਣ੍ਹਾਮਮਤ੍ਤਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਮਮਤ੍ਤਞ੍ਚ …ਪੇ॰… ਇਦਂ ਤਣ੍ਹਾਮਮਤ੍ਤਂ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਦਿਟ੍ਠਿਮਮਤ੍ਤਂ। ਤਣ੍ਹਾਮਮਤ੍ਤਂ ਪਹਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਮਮਤ੍ਤਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਚਕ੍ਖੁਂ ਨ ਮਮਾਯੇਯ੍ਯ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ ਨ ਪਰਾਮਸੇਯ੍ਯ ਨਾਭਿਨਿવਿਸੇਯ੍ਯ; ਸੋਤਂ… ਘਾਨਂ… ਜਿવ੍ਹਂ… ਕਾਯਂ… ਰੂਪੇ… ਸਦ੍ਦੇ… ਗਨ੍ਧੇ… ਰਸੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ… ਕੁਲਂ… ਗਣਂ… ਆવਾਸਂ… ਲਾਭਂ… ਯਸਂ… ਪਸਂਸਂ… ਸੁਖਂ… ਚੀવਰਂ… ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ… ਸੇਨਾਸਨਂ… ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ… ਕਾਮਧਾਤੁਂ… ਰੂਪਧਾਤੁਂ… ਅਰੂਪਧਾਤੁਂ… ਕਾਮਭવਂ… ਰੂਪਭવਂ… ਅਰੂਪਭવਂ… ਸਞ੍ਞਾਭવਂ… ਅਸਞ੍ਞਾਭવਂ… ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਭવਂ … ਏਕવੋਕਾਰਭવਂ… ਚਤੁવੋਕਾਰਭવਂ… ਪਞ੍ਚવੋਕਾਰਭવਂ … ਅਤੀਤਂ… ਅਨਾਗਤਂ… ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ… ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਮਮਾਯੇਯ੍ਯ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ ਨ ਪਰਾਮਸੇਯ੍ਯ ਨਾਭਿਨਿવਿਸੇਯ੍ਯ। ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪਗਤਂ વੇਦਨਾਗਤਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਗਤਂ। ਲੋਕਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਪਾਯਲੋਕੇ…ਪੇ॰… ਆਯਤਨਲੋਕੇਤਿ – ਨ ਚ ਮਮਾਯੇਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ।
Na ca mamāyetha kiñci lokasminti. Mamattāti dve mamattā – taṇhāmamattañca diṭṭhimamattañca …pe… idaṃ taṇhāmamattaṃ…pe… idaṃ diṭṭhimamattaṃ. Taṇhāmamattaṃ pahāya diṭṭhimamattaṃ paṭinissajjitvā cakkhuṃ na mamāyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyya; sotaṃ… ghānaṃ… jivhaṃ… kāyaṃ… rūpe… sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… kulaṃ… gaṇaṃ… āvāsaṃ… lābhaṃ… yasaṃ… pasaṃsaṃ… sukhaṃ… cīvaraṃ… piṇḍapātaṃ… senāsanaṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ… kāmadhātuṃ… rūpadhātuṃ… arūpadhātuṃ… kāmabhavaṃ… rūpabhavaṃ… arūpabhavaṃ… saññābhavaṃ… asaññābhavaṃ… nevasaññānāsaññābhavaṃ … ekavokārabhavaṃ… catuvokārabhavaṃ… pañcavokārabhavaṃ … atītaṃ… anāgataṃ… paccuppannaṃ… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme na mamāyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyya. Kiñcīti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ. Lokasminti apāyaloke…pe… āyatanaloketi – na ca mamāyetha kiñci lokasmiṃ.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਨੇવ ਲੋਲਸ੍ਸ, ਗਾਮਕਥਾਯ ਆવਰਯੇ ਸੋਤਂ।
‘‘Cakkhūhi neva lolassa, gāmakathāya āvaraye sotaṃ;
ਰਸੇ ਚ ਨਾਨੁਗਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਮਮਾਯੇਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ॥
Rase ca nānugijjheyya, na ca mamāyetha kiñci lokasmi’’nti.
੧੫੮.
158.
ਫਸ੍ਸੇਨ ਯਦਾ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਪਰਿਦੇવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
Phassena yadā phuṭṭhassa, paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci;
ਭવਞ੍ਚ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ, ਭੇਰવੇਸੁ ਚ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ॥
Bhavañca nābhijappeyya, bheravesu ca na sampavedheyya.
ਫਸ੍ਸੇਨ ਯਦਾ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸਾਤਿ। ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਰੋਗਫਸ੍ਸੋ। ਰੋਗਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋ ਪਰੇਤੋ ਸਮੋਹਿਤੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਸ੍ਸ; ਚਕ੍ਖੁਰੋਗੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋ ਪਰੇਤੋ ਸਮੋਹਿਤੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਸ੍ਸ, ਸੋਤਰੋਗੇਨ…ਪੇ॰… ਘਾਨਰੋਗੇਨ… ਜਿવ੍ਹਾਰੋਗੇਨ… ਕਾਯਰੋਗੇਨ… ਸੀਸਰੋਗੇਨ… ਕਣ੍ਣਰੋਗੇਨ… ਮੁਖਰੋਗੇਨ… ਦਨ੍ਤਰੋਗੇਨ… ਕਾਸੇਨ… ਸਾਸੇਨ… ਪਿਨਾਸੇਨ… ਡਾਹੇਨ… ਜਰੇਨ… ਕੁਚ੍ਛਿਰੋਗੇਨ… ਮੁਚ੍ਛਾਯ… ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਕਾਯ… ਸੂਲਾਯ… વਿਸੂਚਿਕਾਯ… ਕੁਟ੍ਠੇਨ… ਗਣ੍ਡੇਨ… ਕਿਲਾਸੇਨ… ਸੋਸੇਨ… ਅਪਮਾਰੇਨ… ਦਦ੍ਦੁਯਾ… ਕਣ੍ਡੁਯਾ … ਕਚ੍ਛੁਯਾ… ਰਖਸਾਯ… વਿਤਚ੍ਛਿਕਾਯ… ਲੋਹਿਤੇਨ… ਪਿਤ੍ਤੇਨ… ਮਧੁਮੇਹੇਨ… ਅਂਸਾਯ… ਪਿਲ਼ਕਾਯ… ਭਗਨ੍ਦਲੇਨ… ਪਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਆਬਾਧੇਨ… ਸੇਮ੍ਹਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਆਬਾਧੇਨ… વਾਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਆਬਾਧੇਨ… ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਿਕੇਨ ਆਬਾਧੇਨ… ਉਤੁਪਰਿਣਾਮਜੇਨ ਆਬਾਧੇਨ… વਿਸਮਪਰਿਹਾਰਜੇਨ ਆਬਾਧੇਨ… ਓਪਕ੍ਕਮਿਕੇਨ ਆਬਾਧੇਨ… ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜੇਨ ਆਬਾਧੇਨ… ਸੀਤੇਨ… ਉਣ੍ਹੇਨ… ਜਿਘਚ੍ਛਾਯ… ਪਿਪਾਸਾਯ… ਉਚ੍ਚਾਰੇਨ… ਪਸ੍ਸਾવੇਨ… ਡਂਸਮਕਸવਾਤਾਤਪਸਰੀਸਪਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਹਿ ਫੁਟ੍ਠੋ ਪਰੇਤੋ ਸਮੋਹਿਤੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ – ਫਸ੍ਸੇਨ ਯਦਾ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ।
Phassenayadā phuṭṭhassāti. Phassoti rogaphasso. Rogaphassena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa; cakkhurogena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa, sotarogena…pe… ghānarogena… jivhārogena… kāyarogena… sīsarogena… kaṇṇarogena… mukharogena… dantarogena… kāsena… sāsena… pināsena… ḍāhena… jarena… kucchirogena… mucchāya… pakkhandikāya… sūlāya… visūcikāya… kuṭṭhena… gaṇḍena… kilāsena… sosena… apamārena… dadduyā… kaṇḍuyā … kacchuyā… rakhasāya… vitacchikāya… lohitena… pittena… madhumehena… aṃsāya… piḷakāya… bhagandalena… pittasamuṭṭhānena ābādhena… semhasamuṭṭhānena ābādhena… vātasamuṭṭhānena ābādhena… sannipātikena ābādhena… utupariṇāmajena ābādhena… visamaparihārajena ābādhena… opakkamikena ābādhena… kammavipākajena ābādhena… sītena… uṇhena… jighacchāya… pipāsāya… uccārena… passāvena… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassehi phuṭṭho pareto samohito samannāgato assāti – phassena yadā phuṭṭhassa.
ਪਰਿਦੇવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚੀਤਿ। ਆਦੇવਂ ਪਰਿਦੇવਂ ਆਦੇવਨਂ ਪਰਿਦੇવਨਂ ਆਦੇવਿਤਤ੍ਤਂ ਪਰਿਦੇવਿਤਤ੍ਤਂ વਾਚਾ ਪਲਾਪਂ વਿਪ੍ਪਲਾਪਂ ਲਾਲਪ੍ਪਂ ਲਾਲਪ੍ਪਾਯਨਂ ਲਾਲਪ੍ਪਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਸਞ੍ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ ਨਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਕੁਹਿਞ੍ਚੀਤਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾਤਿ – ਪਰਿਦੇવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
Paridevaṃbhikkhu na kareyya kuhiñcīti. Ādevaṃ paridevaṃ ādevanaṃ paridevanaṃ ādevitattaṃ paridevitattaṃ vācā palāpaṃ vippalāpaṃ lālappaṃ lālappāyanaṃ lālappāyitattaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya. Kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.
ਭવਞ੍ਚ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕਾਮਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ, ਰੂਪਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ, ਅਰੂਪਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ ਨ ਪਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਭવਞ੍ਚ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ।
Bhavañca nābhijappeyyāti. Kāmabhavaṃ na jappeyya, rūpabhavaṃ na jappeyya, arūpabhavaṃ na jappeyya na pajappeyya nābhijappeyyāti – bhavañca nābhijappeyya.
ਭੇਰવੇਸੁ ਚ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਭੇਰવਾਤਿ ਏਕੇਨਾਕਾਰੇਨ ਭਯਮ੍ਪਿ ਭੇਰવਮ੍ਪਿ ਤਞ੍ਞੇવ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਏਤਂ ਨੂਨ ਤਂ ਭਯਂ ਭੇਰવਂ ਨ ਜਹੇ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ। ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ વੁਤ੍ਤਂ ਸੀਹਾ ਬ੍ਯਗ੍ਘਾ ਦੀਪੀ ਅਚ੍ਛਾ ਤਰਚ੍ਛਾ ਕੋਕਾ ਮਹਿਂਸਾ ਅਸ੍ਸਾ ਹਤ੍ਥੀ ਅਹਿ વਿਚ੍ਛਿਕਾ ਸਤਪਦੀ, ਚੋਰਾ વਾ ਅਸ੍ਸੁ ਮਾਨવਾ વਾ ਕਤਕਮ੍ਮਾ વਾ ਅਕਤਕਮ੍ਮਾ વਾ। ਅਥਾਪਰੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਭਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਭਯਂ ਭਯਾਨਕਂ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਲੋਮਹਂਸੋ ਚੇਤਸੋ ਉਬ੍ਬੇਗੋ ਉਤ੍ਰਾਸੋ, ਜਾਤਿਭਯਂ ਜਰਾਭਯਂ ਬ੍ਯਾਧਿਭਯਂ ਮਰਣਭਯਂ ਰਾਜਭਯਂ ਚੋਰਭਯਂ ਅਗ੍ਗਿਭਯਂ ਉਦਕਭਯਂ ਅਤ੍ਤਾਨੁવਾਦਭਯਂ ਪਰਾਨੁવਾਦਭਯਂ ਦਣ੍ਡਭਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯਂ ਊਮਿਭਯਂ ਕੁਮ੍ਭੀਲਭਯਂ ਆવਟ੍ਟਭਯਂ ਸੁਸੁਕਾਭਯਂ 85 ਆਜੀવਿਕਭਯਂ ਅਸਿਲੋਕਭਯਂ ਪਰਿਸਾਯ ਸਾਰਜ੍ਜਭਯਂ ਮਦਨਭਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯਂ ਭਯਂ ਭਯਾਨਕਂ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਲੋਮਹਂਸੋ ਚੇਤਸੋ ਉਬ੍ਬੇਗੋ ਉਤ੍ਰਾਸੋ। ਭੇਰવੇਸੁ ਚ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭੇਰવੇ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ વਾ ਸੁਣਿਤ੍વਾ વਾ ਨ વੇਧੇਯ੍ਯ ਨ ਪવੇਧੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ ਨ ਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਉਤ੍ਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਪਰਿਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਭਾਯੇਯ੍ਯ ਨ ਸਨ੍ਤਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਭੀਰੂ ਅਸ੍ਸ ਅਛਮ੍ਭੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਪਲਾਯੀ, ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਭੇਰવੇਸੁ ਚ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ।
Bheravesu ca na sampavedheyyāti. Bheravāti ekenākārena bhayampi bheravampi taññeva. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘etaṃ nūna taṃ bhayaṃ bheravaṃ na jahe āgacchatī’’ti. Bahiddhārammaṇaṃ vuttaṃ sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā assā hatthī ahi vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā. Athāparena ākārena bhayaṃ vuccati ajjhattikaṃ cittasamuṭṭhānaṃ bhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso, jātibhayaṃ jarābhayaṃ byādhibhayaṃ maraṇabhayaṃ rājabhayaṃ corabhayaṃ aggibhayaṃ udakabhayaṃ attānuvādabhayaṃ parānuvādabhayaṃ daṇḍabhayaṃ duggatibhayaṃ ūmibhayaṃ kumbhīlabhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ susukābhayaṃ 86 ājīvikabhayaṃ asilokabhayaṃ parisāya sārajjabhayaṃ madanabhayaṃ duggatibhayaṃ bhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso. Bheravesu ca na sampavedheyyāti bherave passitvā vā suṇitvā vā na vedheyya na pavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na paritaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya, abhīrū assa achambhī anutrāsī apalāyī, pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – bheravesu ca na sampavedheyya.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਫਸ੍ਸੇਨ ਯਦਾ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਪਰਿਦੇવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
‘‘Phassena yadā phuṭṭhassa, paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci;
ਭવਞ੍ਚ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ, ਭੇਰવੇਸੁ ਚ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥
Bhavañca nābhijappeyya, bheravesu ca na sampavedheyyā’’ti.
੧੫੯.
159.
ਅਨ੍ਨਾਨਮਥੋ ਪਾਨਾਨਂ, ਖਾਦਨੀਯਾਨਮਥੋਪਿ વਤ੍ਥਾਨਂ।
Annānamatho pānānaṃ, khādanīyānamathopi vatthānaṃ;
ਲਦ੍ਧਾ ਨ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਯਿਰਾ, ਨ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਸੇ ਤਾਨਿ ਅਲਭਮਾਨੋ॥
Laddhāna sannidhiṃ kayirā, na ca parittase tāni alabhamāno.
ਅਨ੍ਨਾਨਮਥੋ ਪਾਨਾਨਂ, ਖਾਦਨੀਯਾਨਮਥੋਪਿ વਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ। ਅਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਓਦਨੋ ਕੁਮ੍ਮਾਸੋ ਸਤ੍ਤੁ ਮਚ੍ਛੋ ਮਂਸਂ। ਪਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠ ਪਾਨਾਨਿ – ਅਮ੍ਬਪਾਨਂ, ਜਮ੍ਬੁਪਾਨਂ, ਚੋਚਪਾਨਂ, ਮੋਚਪਾਨਂ, ਮਧੁਪਾਨਂ , ਮੁਦ੍ਦਿਕਪਾਨਂ, ਸਾਲੁਕਪਾਨਂ, ਫਾਰੁਸਕਪਾਨਂ। ਅਪਰਾਨਿਪਿ ਅਟ੍ਠ ਪਾਨਾਨਿ – ਕੋਸਮ੍ਬਪਾਨਂ, ਕੋਲਪਾਨਂ, ਬਦਰਪਾਨਂ, ਘਤਪਾਨਂ, ਤੇਲਪਾਨਂ, ਪਯੋਪਾਨਂ, ਯਾਗੁਪਾਨਂ, ਰਸਪਾਨਂ। ਖਾਦਨੀਯਾਨਨ੍ਤਿ ਪਿਟ੍ਠਖਜ੍ਜਕਂ, ਪੂવਖਜ੍ਜਕਂ, ਮੂਲਖਜ੍ਜਕਂ, ਤਚਖਜ੍ਜਕਂ, ਪਤ੍ਤਖਜ੍ਜਕਂ, ਪੁਪ੍ਫਖਜ੍ਜਕਂ, ਫਲਖਜ੍ਜਕਂ। વਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਛ ਚੀવਰਾਨਿ – ਖੋਮਂ, ਕਪ੍ਪਾਸਿਕਂ, ਕੋਸੇਯ੍ਯਂ, ਕਮ੍ਬਲਂ, ਸਾਣਂ, ਭਙ੍ਗਨ੍ਤਿ – ਅਨ੍ਨਾਨਮਥੋ ਪਾਨਾਨਂ ਖਾਦਨੀਯਾਨਮਥੋਪਿ વਤ੍ਥਾਨਂ।
Annānamathopānānaṃ, khādanīyānamathopi vatthānanti. Annānanti odano kummāso sattu maccho maṃsaṃ. Pānānanti aṭṭha pānāni – ambapānaṃ, jambupānaṃ, cocapānaṃ, mocapānaṃ, madhupānaṃ , muddikapānaṃ, sālukapānaṃ, phārusakapānaṃ. Aparānipi aṭṭha pānāni – kosambapānaṃ, kolapānaṃ, badarapānaṃ, ghatapānaṃ, telapānaṃ, payopānaṃ, yāgupānaṃ, rasapānaṃ. Khādanīyānanti piṭṭhakhajjakaṃ, pūvakhajjakaṃ, mūlakhajjakaṃ, tacakhajjakaṃ, pattakhajjakaṃ, pupphakhajjakaṃ, phalakhajjakaṃ. Vatthānanti cha cīvarāni – khomaṃ, kappāsikaṃ, koseyyaṃ, kambalaṃ, sāṇaṃ, bhaṅganti – annānamatho pānānaṃ khādanīyānamathopi vatthānaṃ.
ਲਦ੍ਧਾ ਨ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਯਿਰਾਤਿ। ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਲਦ੍ਧਾ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਨ ਕੁਹਨਾਯ, ਨ ਲਪਨਾਯ, ਨ ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਤਾਯ, ਨ ਨਿਪ੍ਪੇਸਿਕਤਾਯ, ਨ ਲਾਭੇਨ ਲਾਭਂ ਨਿਜਿਗੀਸਨਤਾਯ 87, ਨ ਕਟ੍ਠਦਾਨੇਨ, ਨ વੇਲ਼ੁਦਾਨੇਨ, ਨ ਪਤ੍ਤਦਾਨੇਨ, ਨ ਪੁਪ੍ਫਦਾਨੇਨ, ਨ ਫਲਦਾਨੇਨ, ਨ ਸਿਨਾਨਦਾਨੇਨ, ਨ ਚੁਣ੍ਣਦਾਨੇਨ, ਨ ਮਤ੍ਤਿਕਾਦਾਨੇਨ, ਨ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਦਾਨੇਨ, ਨ ਮੁਖੋਦਕਦਾਨੇਨ, ਨ ਚਾਟੁਕਮ੍ਯਤਾਯ, ਨ ਮੁਗ੍ਗਸੂਪ੍ਯਤਾਯ 88, ਨ ਪਾਰਿਭਟਯਯਤਾਯ, ਨ ਪੀਠਮਦ੍ਦਿਕਤਾਯ 89, ਨ વਤ੍ਥੁવਿਜ੍ਜਾਯ, ਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨવਿਜ੍ਜਾਯ, ਨ ਅਙ੍ਗવਿਜ੍ਜਾਯ, ਨ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤવਿਜ੍ਜਾਯ, ਨ ਦੂਤਗਮਨੇਨ, ਨ ਪਹਿਣਗਮਨੇਨ, ਨ ਜਙ੍ਘਪੇਸਨਿਯੇਨ, ਨ વੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮੇਨ, ਨ ਨવਕਮ੍ਮੇਨ, ਨ ਪਿਣ੍ਡਪਟਿਪਿਣ੍ਡਕੇਨ, ਨ ਦਾਨਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮੇਨ ਲਦ੍ਧਾ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾਤਿ – ਲਦ੍ਧਾ। ਨ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਯਿਰਾਤਿ ਅਨ੍ਨਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਪਾਨਸਨ੍ਨਿਧਿਂ વਤ੍ਥਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਯਾਨਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਸਯਨਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਗਨ੍ਧਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਆਮਿਸਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਸਞ੍ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ ਨਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਲਦ੍ਧਾ ਨ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਯਿਰਾ।
Laddhā na sannidhiṃ kayirāti. Laddhāti laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvā na kuhanāya, na lapanāya, na nemittikatāya, na nippesikatāya, na lābhena lābhaṃ nijigīsanatāya 90, na kaṭṭhadānena, na veḷudānena, na pattadānena, na pupphadānena, na phaladānena, na sinānadānena, na cuṇṇadānena, na mattikādānena, na dantakaṭṭhadānena, na mukhodakadānena, na cāṭukamyatāya, na muggasūpyatāya 91, na pāribhaṭayayatāya, na pīṭhamaddikatāya 92, na vatthuvijjāya, na tiracchānavijjāya, na aṅgavijjāya, na nakkhattavijjāya, na dūtagamanena, na pahiṇagamanena, na jaṅghapesaniyena, na vejjakammena, na navakammena, na piṇḍapaṭipiṇḍakena, na dānānuppadānena dhammena samena laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvāti – laddhā. Na sannidhiṃ kayirāti annasannidhiṃ pānasannidhiṃ vatthasannidhiṃ yānasannidhiṃ sayanasannidhiṃ gandhasannidhiṃ āmisasannidhiṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyyāti – laddhā na sannidhiṃ kayirā.
ਨ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਸੇ ਤਾਨਿ ਅਲਭਮਾਨੋਤਿ। ਅਨ੍ਨਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ , ਪਾਨਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, વਤ੍ਥਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਕੁਲਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਗਣਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਆવਾਸਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਲਾਭਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਯਸਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਪਸਂਸਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਸੁਖਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਚੀવਰਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਸੇਨਾਸਨਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ, ‘‘ਅਪ੍ਪਞ੍ਞਾਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਨ ਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਉਤ੍ਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਪਰਿਤ੍ਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਭਾਯੇਯ੍ਯ ਨ ਸਨ੍ਤਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ , ਅਭੀਰੂ ਅਸ੍ਸ ਅਛਮ੍ਭੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਪਲਾਯੀ, ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਨ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਸੇ ਤਾਨਿ ਅਲਭਮਾਨੋ।
Na ca parittase tāni alabhamānoti. Annaṃ vā na labhāmi , pānaṃ vā na labhāmi, vatthaṃ vā na labhāmi, kulaṃ vā na labhāmi, gaṇaṃ vā na labhāmi, āvāsaṃ vā na labhāmi, lābhaṃ vā na labhāmi, yasaṃ vā na labhāmi, pasaṃsaṃ vā na labhāmi, sukhaṃ vā na labhāmi, cīvaraṃ vā na labhāmi, piṇḍapātaṃ vā na labhāmi, senāsanaṃ vā na labhāmi, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ vā na labhāmi, gilānupaṭṭhākaṃ vā na labhāmi, ‘‘appaññātomhī’’ti na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya , abhīrū assa achambhī anutrāsī apalāyī, pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – na ca parittase tāni alabhamāno.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਅਨ੍ਨਾਨਮਥੋ ਪਾਨਾਨਂ, ਖਾਦਨੀਯਾਨਮਥੋਪਿ વਤ੍ਥਾਨਂ।
‘‘Annānamatho pānānaṃ, khādanīyānamathopi vatthānaṃ;
ਲਦ੍ਧਾ ਨ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਯਿਰਾ, ਨ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਸੇ ਤਾਨਿ ਅਲਭਮਾਨੋ’’ਤਿ॥
Laddhā na sannidhiṃ kayirā, na ca parittase tāni alabhamāno’’ti.
੧੬੦.
160.
ਝਾਯੀ ਨ ਪਾਦਲੋਲਸ੍ਸ, વਿਰਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯ।
Jhāyīna pādalolassa, virame kukkuccā nappamajjeyya;
ਅਥਾਸਨੇਸੁ ਸਯਨੇਸੁ, ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰੇਯ੍ਯ॥
Athāsanesu sayanesu, appasaddesu bhikkhu vihareyya.
ਝਾਯੀ ਨ ਪਾਦਲੋਲਸ੍ਸਾਤਿ। ਝਾਯੀਤਿ ਪਠਮੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਦੁਤਿਯੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਤਤਿਯੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਚਤੁਤ੍ਥੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਸવਿਤਕ੍ਕਸવਿਚਾਰੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਅવਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਮਤ੍ਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਸਪ੍ਪੀਤਿਕੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਪੀਤਿਸਹਗਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਸਾਤਸਹਗਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਸੁਖਸਹਗਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਸੁਞ੍ਞਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਲੋਕਿਯੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਝਾਨਰਤੋ ਏਕਤ੍ਤਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਮਤ੍ਥਗਰੁਕੋਤਿ 93 – ਝਾਯੀ।
Jhāyī na pādalolassāti. Jhāyīti paṭhamenapi jhānena jhāyī, dutiyenapi jhānena jhāyī, tatiyenapi jhānena jhāyī, catutthenapi jhānena jhāyī, savitakkasavicārenapi jhānena jhāyī, avitakkavicāramattenapi jhānena jhāyī, avitakkaavicārenapi jhānena jhāyī, sappītikenapi jhānena jhāyī, nippītikenapi jhānena jhāyī, pītisahagatenapi jhānena jhāyī, sātasahagatenapi jhānena jhāyī, sukhasahagatenapi jhānena jhāyī, upekkhāsahagatenapi jhānena jhāyī, suññatenapi jhānena jhāyī, animittenapi jhānena jhāyī, appaṇihitenapi jhānena jhāyī, lokiyenapi jhānena jhāyī, lokuttarenapi jhānena jhāyī, jhānarato ekattamanuyutto paramatthagarukoti 94 – jhāyī.
ਨ ਪਾਦਲੋਲਸ੍ਸਾਤਿ। ਕਥਂ ਪਾਦਲੋਲੋ ਹੋਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਾਦਲੋਲਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ ਆਰਾਮੇਨ ਆਰਾਮਂ ਉਯ੍ਯਾਨੇਨ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਾਮੇਨ ਗਾਮਂ ਨਿਗਮੇਨ ਨਿਗਮਂ ਨਗਰੇਨ ਨਗਰਂ ਰਟ੍ਠੇਨ ਰਟ੍ਠਂ ਜਨਪਦੇਨ ਜਨਪਦਂ ਦੀਘਚਾਰਿਕਂ ਅਨવਟ੍ਠਿਤਚਾਰਿਕਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਪਾਦਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
Napādalolassāti. Kathaṃ pādalolo hoti? Idhekacco pādaloliyena samannāgato hoti ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto viharati. Evampi pādalolo hoti.
ਅਥ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਤੋਪਿਸਙ੍ਘਾਰਾਮੇ ਪਾਦਲੋਲਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਨ ਅਤ੍ਥਹੇਤੁ ਨ ਕਾਰਣਹੇਤੁ ਉਦ੍ਧਤੋ ਅવੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰਿવੇਣਤੋ ਪਰਿવੇਣਂ ਗਚ੍ਛਤਿ વਿਹਾਰਤੋ વਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਡ੍ਢਯੋਗਤੋ ਅਡ੍ਢਯੋਗਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪਾਸਾਦਤੋ ਪਾਸਾਦਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਹਮ੍ਮਿਯਤੋ ਹਮ੍ਮਿਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਗੁਹਾਯ ਗੁਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਲੇਣਤੋ ਲੇਣਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਕੁਟਿਤੋ ਕੁਟਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਕੂਟਾਗਾਰਤੋ ਕੂਟਾਗਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਟ੍ਟਤੋ ਅਟ੍ਟਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਮਾਲ਼ਤੋ ਮਾਲ਼ਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਉਦ੍ਦਣ੍ਡਤੋ ਉਦ੍ਦਣ੍ਡਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ਤੋ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਤੋ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਯਤ੍ਥ વਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ ਤਹਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਏਕਸ੍ਸ વਾ ਦੁਤਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ વਾ ਤਤਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਿਣ੍ਣਂ વਾ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਬਹੁਂ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਂ ਪਲਪਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰਾਜਕਥਂ ਚੋਰਕਥਂ ਮਹਾਮਤ੍ਤਕਥਂ ਸੇਨਾਕਥਂ ਭਯਕਥਂ ਯੁਦ੍ਧਕਥਂ ਅਨ੍ਨਕਥਂ ਪਾਨਕਥਂ વਤ੍ਥਕਥਂ ਯਾਨਕਥਂ ਸਯਨਕਥਂ ਮਾਲਾਕਥਂ ਗਨ੍ਧਕਥਂ ਞਾਤਿਕਥਂ ਗਾਮਕਥਂ ਨਿਗਮਕਥਂ ਨਗਰਕਥਂ ਜਨਪਦਕਥਂ ਇਤ੍ਥਿਕਥਂ ਸੂਰਕਥਂ વਿਸਿਖਾਕਥਂ ਕੁਮ੍ਭਟ੍ਠਾਨਕਥਂ ਪੁਬ੍ਬਪੇਤਕਥਂ ਨਾਨਤ੍ਤਕਥਂ ਲੋਕਕ੍ਖਾਯਿਕਂ ਸਮੁਦ੍ਦਕ੍ਖਾਯਿਕਂ ਇਤਿ ਭવਾਭવਕਥਂ ਇਤਿ વਾ। ਏવਮ੍ਪਿ ਪਾਦਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
Atha vā bhikkhu antopisaṅghārāme pādaloliyena samannāgato hoti. Na atthahetu na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati vihārato vihāraṃ gacchati aḍḍhayogato aḍḍhayogaṃ gacchati pāsādato pāsādaṃ gacchati hammiyato hammiyaṃ gacchati guhāya guhaṃ gacchati leṇato leṇaṃ gacchati kuṭito kuṭiṃ gacchati kūṭāgārato kūṭāgāraṃ gacchati aṭṭato aṭṭaṃ gacchati māḷato māḷaṃ gacchati uddaṇḍato uddaṇḍaṃ gacchati upaṭṭhānasālato upaṭṭhānasālaṃ gacchati maṇḍalamāḷato maṇḍalamāḷaṃ gacchati rukkhamūlato rukkhamūlaṃ gacchati. Yattha vā pana bhikkhū nisīdanti tahiṃ gacchati, tattha ekassa vā dutiyo hoti, dvinnaṃ vā tatiyo hoti, tiṇṇaṃ vā catuttho hoti. Tattha bahuṃ samphappalāpaṃ palapati, seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ yānakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ iti bhavābhavakathaṃ iti vā. Evampi pādalolo hoti.
ਨ ਪਾਦਲੋਲਸ੍ਸਾਤਿ। ਪਾਦਲੋਲਿਯਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਪਾਦਲੋਲਿਯਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯ ਚਰੇਯ੍ਯ વਿਚਰੇਯ੍ਯ ਇਰਿਯੇਯ੍ਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯ ਪਾਲੇਯ੍ਯ ਯਪੇਯ੍ਯ ਯਾਪੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾਰਾਮੋ ਅਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਰਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚੇਤੋਸਮਥਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਅਨਿਰਾਕਤਜ੍ਝਾਨੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਬ੍ਰੂਹੇਤਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਾਨਂ ਝਾਯੀ ਝਾਨਰਤੋ ਏਕਤ੍ਤਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਮਤ੍ਥਗਰੁਕੋਤਿ – ਝਾਯੀ ਨ ਪਾਦਲੋਲਸ੍ਸ।
Napādalolassāti. Pādaloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, pādaloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyya careyya vicareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyya, paṭisallānārāmo assa paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanā samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto paramatthagarukoti – jhāyī na pādalolassa.
વਿਰਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਪਾਦਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਹਤ੍ਥਪਾਦਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਅਕਪ੍ਪਿਯੇ ਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਕਪ੍ਪਿਯੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਅવਜ੍ਜੇ વਜ੍ਜਸਞ੍ਞਿਤਾ, વਜ੍ਜੇ ਅવਜ੍ਜਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਯਂ ਏવਰੂਪਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨਾ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਚੇਤਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ।
Virame kukkuccā nappamajjeyyāti. Kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ, pādakukkuccampi kukkuccaṃ, hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ, akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā, avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā, yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – idaṃ vuccati kukkuccaṃ.
ਅਪਿ ਚ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਚੇਤਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ – ਕਤਤ੍ਤਾ ਚ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ਚ। ਕਥਂ ਕਤਤ੍ਤਾ ਚ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਚੇਤਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ? ‘‘ਕਤਂ ਮੇ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਅਕਤਂ ਮੇ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਚੇਤਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ, ‘‘ਕਤਂ ਮੇ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਅਕਤਂ ਮੇ વਚੀਸੁਚਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਚੇਤਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ, ‘‘ਕਤਂ ਮੇ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਅਕਤਂ ਮੇ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਕਤੋ ਮੇ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਅਕਤਾ ਮੇ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વੇਰਮਣੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ…ਪੇ॰… ਮਨੋવਿਲੇਖੋ, ‘‘ਕਤਂ ਮੇ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ… ਕਤੋ ਮੇ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ… ਕਤੋ ਮੇ ਮੁਸਾવਾਦੋ… ਕਤਾ ਮੇ ਪਿਸੁਣવਾਚਾ… ਕਤਾ ਮੇ ਫਰੁਸવਾਚਾ… ਕਤੋ ਮੇ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ… ਕਤਾ ਮੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾ… ਕਤੋ ਮੇ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ… ਕਤਾ ਮੇ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਕਤਾ ਮੇ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਚੇਤਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ । ਏવਂ ਕਤਤ੍ਤਾ ਚ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਚੇਤਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ।
Api ca dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho? ‘‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucarita’’nti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho, ‘‘kataṃ me vacīduccaritaṃ, akataṃ me vacīsucarita’’nti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho, ‘‘kataṃ me manoduccaritaṃ, akataṃ me manosucaritanti…pe… ‘‘kato me pāṇātipāto, akatā me pāṇātipātā veramaṇī’’ti uppajjati kukkuccaṃ…pe… manovilekho, ‘‘kataṃ me adinnādānaṃ… kato me kāmesumicchācāro… kato me musāvādo… katā me pisuṇavācā… katā me pharusavācā… kato me samphappalāpo… katā me abhijjhā… kato me byāpādo… katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho . Evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.
ਅਥ વਾ ‘‘ਸੀਲੇਸੁਮ੍ਹਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਚੇਤਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ, ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁਮ੍ਹਿ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰੋ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਮ੍ਹੀ’’ਤਿ… ‘‘ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ… ‘‘ਨ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ… ‘‘ਅਭਾવਿਤਾ ਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ… ‘‘ਅਭਾવਿਤਾ ਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ’’ਤਿ… ‘‘ਅਭਾવਿਤਾ ਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ’’ਤਿ… ‘‘ਅਭਾવਿਤਾਨਿ ਮੇ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੀ’’ਤਿ… ‘‘ਅਭਾવਿਤਾਨਿ ਮੇ ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨੀ’’ਤਿ… ‘‘ਅਭਾવਿਤਾ ਮੇ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ’’ਤਿ… ‘‘ਅਭਾવਿਤੋ ਮੇ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ… ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਮੇ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ… ‘‘ਸਮੁਦਯੋ ਮੇ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ’’ਤਿ… ‘‘ਮਗ੍ਗੋ ਮੇ ਅਭਾવਿਤੋ’’ਤਿ… ‘‘ਨਿਰੋਧੋ ਮੇ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤੋ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਚੇਤਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ। વਿਰਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਆਰਮੇਯ੍ਯ વਿਰਮੇਯ੍ਯ ਪਟਿવਿਰਮੇਯ੍ਯ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ। ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – વਿਰਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ।
Atha vā ‘‘sīlesumhi na paripūrakārī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho, ‘‘indriyesumhi aguttadvāro’’ti…pe… ‘‘bhojane amattaññumhī’’ti… ‘‘jāgariyaṃ ananuyuttomhī’’ti… ‘‘na satisampajaññena samannāgatomhī’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro sammappadhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro iddhipādā’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañcindriyānī’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañca balānī’’ti… ‘‘abhāvitā me satta bojjhaṅgā’’ti… ‘‘abhāvito me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti… ‘‘dukkhaṃ me apariññāta’’nti… ‘‘samudayo me appahīno’’ti… ‘‘maggo me abhāvito’’ti… ‘‘nirodho me asacchikato’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Virame kukkuccāti kukkuccā ārameyya virameyya paṭivirameyya kukkuccaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya. Kukkuccā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – virame kukkuccā.
ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰੀ ਅਸ੍ਸ ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰੀ ਅਟ੍ਠਿਤਕਾਰੀ ਅਨੋਲੀਨવੁਤ੍ਤਿਕੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ‘‘ਕਦਾਹਂ ਅਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਰਿਪੂਰੇਯ੍ਯਂ, ਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ? ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦੋ ਚ વਾਯਾਮੋ ਚ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਚ ਉਸ੍ਸੋਲ਼੍ਹੀ ਚ ਥਾਮੋ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿવਾਨੀ ਚ ਸਤਿ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ ਆਤਪ੍ਪਂ ਪਧਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁਯੋਗੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ । ‘‘ਕਦਾਹਂ ਅਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਂ… વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ… વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਂ… ਕਦਾਹਂ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਅਪ੍ਪਹੀਨੇ વਾ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹੇਯ੍ਯਂ, ਅਭਾવਿਤਂ વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਯ੍ਯਂ, ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਂ વਾ ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ? ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦੋ ਚ વਾਯਾਮੋ ਚ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਚ ਉਸ੍ਸੋਲ਼੍ਹੀ ਚ ਥਾਮੋ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿવਾਨੀ ਚ ਸਤਿ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ ਆਤਪ੍ਪਂ ਪਧਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁਯੋਗੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ – વਿਰਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯ।
Nappamajjeyyāti sakkaccakārī assa sātaccakārī aṭṭhitakārī anolīnavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro appamādo kusalesu dhammesu. ‘‘Kadāhaṃ aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūreyyaṃ, paripūraṃ vā sīlakkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggaṇheyya’’nti? Yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca thāmo ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesu . ‘‘Kadāhaṃ aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ…pe… paññākkhandhaṃ… vimuttikkhandhaṃ… vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ… kadāhaṃ apariññātaṃ vā dukkhaṃ parijāneyyaṃ, appahīne vā kilese pajaheyyaṃ, abhāvitaṃ vā maggaṃ bhāveyyaṃ, asacchikataṃ vā nirodhaṃ sacchikareyya’’nti? Yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca thāmo ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesūti – virame kukkuccā nappamajjeyya.
ਅਥਾਸਨੇਸੁ ਸਯਨੇਸੁ, ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਅਥਾਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ…ਪੇ॰… ਆਸਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਯਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਤਿ – ਮਞ੍ਚੋ ਪੀਠਂ ਭਿਸਿ ਤਟ੍ਟਿਕਾ ਚਮ੍ਮਖਣ੍ਡੋ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰੋ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਾਰੋ ਪਲਾਲਸਨ੍ਥਾਰੋ। ਸਯਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੇਨਾਸਨਂ વਿਹਾਰੋ ਅਡ੍ਢਯੋਗੋ ਪਾਸਾਦੋ ਹਮ੍ਮਿਯਂ ਗੁਹਾਤਿ – ਅਥਾਸਨੇਸੁ ਸਯਨੇਸੁ।
Athāsanesu sayanesu, appasaddesu bhikkhu vihareyyāti. Athāti padasandhi…pe… āsanaṃ vuccati yattha nisīdati – mañco pīṭhaṃ bhisi taṭṭikā cammakhaṇḍo tiṇasanthāro paṇṇasanthāro palālasanthāro. Sayanaṃ vuccati senāsanaṃ vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhāti – athāsanesu sayanesu.
ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸੇਸੁ વਿਜਨવਾਤੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕੇਸੁ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪੇਸੁ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ ਚਰੇਯ੍ਯ વਿਚਰੇਯ੍ਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯ ਇਰਿਯੇਯ੍ਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯ ਪਾਲੇਯ੍ਯ ਯਪੇਯ੍ਯ ਯਾਪੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਅਥਾਸਨੇਸੁ ਸਯਨੇਸੁ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰੇਯ੍ਯ।
Appasaddesu bhikkhu vihareyyāti. Appasaddesu appanigghosesu vijanavātesu manussarāhasseyyakesu paṭisallānasāruppesu senāsanesu careyya vicareyya vihareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyyāti – athāsanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyya.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਝਾਯੀ ਨ ਪਾਦਲੋਲਸ੍ਸ, વਿਰਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯ।
‘‘Jhāyī na pādalolassa, virame kukkuccā nappamajjeyya;
ਅਥਾਸਨੇਸੁ ਸਯਨੇਸੁ, ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥
Athāsanesu sayanesu, appasaddesu bhikkhu vihareyyā’’ti.
੧੬੧.
161.
ਨਿਦ੍ਦਂ ਨ ਬਹੁਲੀਕਰੇਯ੍ਯ, ਜਾਗਰਿਯਂ ਭਜੇਯ੍ਯ ਆਤਾਪੀ।
Niddaṃ na bahulīkareyya, jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī;
ਤਨ੍ਦਿਂ ਮਾਯਂ ਹਸ੍ਸਂ ਖਿਡ੍ਡਂ, ਮੇਥੁਨਂ વਿਪ੍ਪਜਹੇ ਸવਿਭੂਸਂ॥
Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsaṃ.
ਨਿਦ੍ਦਂ ਨ ਬਹੁਲੀਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਂ ਛਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਏਕਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਨਿਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਨਿਦ੍ਦਂ ਨ ਬਹੁਲੀਕਰੇਯ੍ਯ।
Niddaṃ na bahulīkareyyāti. Rattindivaṃ chakoṭṭhāsaṃ kāretvā pañcakoṭṭhāsaṃ paṭipajjeyya ekakoṭṭhāsaṃ nippajjeyyāti – niddaṃ na bahulīkareyya.
ਜਾਗਰਿਯਂ ਭਜੇਯ੍ਯ ਆਤਾਪੀਤਿ। ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿવਸਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆવਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਯ੍ਯ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮਂ ਯਾਮਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆવਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਯ੍ਯ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਯਾਮਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਯ੍ਯ ਪਾਦੇਪਾਦਂ ਅਚ੍ਚਾਧਾਯ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਯਾਮਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਯ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆવਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਯ੍ਯ।
Jāgariyaṃ bhajeyya ātāpīti. Idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheyya, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheyya, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeyya pādepādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheyya.
ਜਾਗਰਿਯਂ ਭਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਜਾਗਰਿਯਂ ਭਜੇਯ੍ਯ ਸਮ੍ਭਜੇਯ੍ਯ ਸੇવੇਯ੍ਯ ਨਿਸੇવੇਯ੍ਯ ਸਂਸੇવੇਯ੍ਯ ਪਟਿਸੇવੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਜਾਗਰਿਯਂ ਭਜੇਯ੍ਯ।
Jāgariyaṃ bhajeyyāti jāgariyaṃ bhajeyya sambhajeyya seveyya niseveyya saṃseveyya paṭiseveyyāti – jāgariyaṃ bhajeyya.
ਆਤਾਪੀਤਿ। ਆਤਪ੍ਪਂ વੁਚ੍ਚਤਿ વੀਰਿਯਂ 95। ਯੋ ਚੇਤਸਿਕੋ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ ਨਿਕ੍ਕਮੋ ਪਰਕ੍ਕਮੋ ਉਯ੍ਯਾਮੋ વਾਯਾਮੋ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਉਸ੍ਸੋਲ਼੍ਹੀ ਥਾਮੋ ਠਿਤਿ ਅਸਿਥਿਲਪਰਕ੍ਕਮਤਾ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚ੍ਛਨ੍ਦਤਾ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰਤਾ ਧੁਰਸਮ੍ਪਗ੍ਗਹੋ વੀਰਿਯਂ વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ વੀਰਿਯਬਲਂ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ। ਇਮਿਨਾ ਆਤਾਪੇਨ ਉਪੇਤੋ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਗਤੋ ਸਮੁਪਗਤੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮੁਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਆਤਾਪੀਤਿ – ਜਾਗਰਿਯਂ ਭਜੇਯ੍ਯ ਆਤਾਪੀ।
Ātāpīti. Ātappaṃ vuccati vīriyaṃ 96. Yo cetasiko vīriyārambho nikkamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhī thāmo ṭhiti asithilaparakkamatā anikkhittacchandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggaho vīriyaṃ vīriyindriyaṃ vīriyabalaṃ sammāvāyāmo. Iminā ātāpena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato so vuccati ātāpīti – jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī.
ਤਨ੍ਦਿਂ ਮਾਯਂ ਹਸ੍ਸਂ ਖਿਡ੍ਡਂ, ਮੇਥੁਨਂ વਿਪ੍ਪਜਹੇ ਸવਿਭੂਸਨ੍ਤਿ। ਤਨ੍ਦੀਤਿ 97 ਤਨ੍ਦੀ ਤਨ੍ਦਿਯਨਾ ਤਨ੍ਦਿਯਿਤਤ੍ਤਂ 98 ਤਨ੍ਦਿਮਨਕਤਾ ਆਲਸ੍ਯਂ ਆਲਸ੍ਯਾਯਨਾ ਆਲਸ੍ਯਾਯਿਤਤ੍ਤਂ। ਮਾਯਾ વੁਚ੍ਚਤਿ વਞ੍ਚਨਿਕਾ ਚਰਿਯਾ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… વਾਚਾਯ ਮਨਸਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਹੇਤੁ ਪਾਪਿਕਂ ਇਚ੍ਛਂ ਪਣਿਦਹਤਿ। ਮਾ ਮਂ ਜਞ੍ਞਾਤਿ 99 ਇਚ੍ਛਤਿ, ਮਾ ਮਂ ਜਞ੍ਞਾਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਮਾ ਮਂ ਜਞ੍ਞਾਤਿ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ, ਮਾ ਮਂ ਜਞ੍ਞਾਤਿ ਕਾਯੇਨ ਪਰਕ੍ਕਮਤਿ। ਯਾ ਏવਰੂਪਾ ਮਾਯਾવਿਤਾ ਅਚ੍ਚਸਰਾ વਞ੍ਚਨਾ ਨਿਕਤਿ ਨਿਕਿਰਣਾ ਪਰਿਹਰਣਾ ਗੂਹਨਾ ਪਰਿਗੂਹਨਾ ਛਾਦਨਾ ਪਰਿਚ੍ਛਾਦਨਾ 100 ਅਨੁਤ੍ਤਾਨੀਕਮ੍ਮਂ ਅਨਾવਿਕਮ੍ਮਂ વੋਚ੍ਛਾਦਨਾ ਪਾਪਕਿਰਿਯਾ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਾਯਾ। ਹਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਅਤਿવੇਲਂ ਦਨ੍ਤવਿਦਂਸਕਂ ਹਸਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਕੁਮਾਰਕਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਯਦਿਦਂ ਅਤਿવੇਲਂ ਦਨ੍ਤવਿਦਂਸਕਂ ਹਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ।
Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsanti. Tandīti 101 tandī tandiyanā tandiyitattaṃ 102 tandimanakatā ālasyaṃ ālasyāyanā ālasyāyitattaṃ. Māyā vuccati vañcanikā cariyā. Idhekacco kāyena duccaritaṃ caritvā…pe… vācāya manasā duccaritaṃ caritvā tassa paṭicchādanahetu pāpikaṃ icchaṃ paṇidahati. Mā maṃ jaññāti 103 icchati, mā maṃ jaññāti saṅkappeti, mā maṃ jaññāti vācaṃ bhāsati, mā maṃ jaññāti kāyena parakkamati. Yā evarūpā māyāvitā accasarā vañcanā nikati nikiraṇā pariharaṇā gūhanā parigūhanā chādanā paricchādanā 104 anuttānīkammaṃ anāvikammaṃ vocchādanā pāpakiriyā – ayaṃ vuccati māyā. Hassanti idhekacco ativelaṃ dantavidaṃsakaṃ hasati. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘kumārakamidaṃ, bhikkhave , ariyassa vinaye yadidaṃ ativelaṃ dantavidaṃsakaṃ hasita’’nti.
ਖਿਡ੍ਡਾਤਿ ਦ੍વੇ ਖਿਡ੍ਡਾ – ਕਾਯਿਕਾ ਚ ਖਿਡ੍ਡਾ વਾਚਸਿਕਾ ਚ ਖਿਡ੍ਡਾ। ਕਤਮਾ ਕਾਯਿਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ? ਹਤ੍ਥੀਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਅਸ੍ਸੇਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਰਥੇਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਧਨੂਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਅਟ੍ਠਪਦੇਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਦਸਪਦੇਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਆਕਾਸੇਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਹਾਰਪਥੇਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਤਿਕਾਯਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ , ਖਲਿਕਾਯਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਘਟਿਕਾਯਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਸਲਾਕਹਤ੍ਥੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਅਕ੍ਖੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਪਙ੍ਕਚੀਰੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ , વਙ੍ਕਕੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਮੋਕ੍ਖਚਿਕਾਯਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਚਿਙ੍ਗੁਲਕੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਪਤ੍ਤਾਲ਼੍ਹਕੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਰਥਕੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਧਨੁਕੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਅਕ੍ਖਰਿਕਾਯਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਮਨੇਸਿਕਾਯਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਯਥਾવਜ੍ਜੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਕਾਯਿਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ। ਕਤਮਾ વਾਚਸਿਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ? ਮੁਖਭੇਰਿਕਂ 105 ਮੁਖਾਲਮ੍ਬਰਂ ਮੁਖਡਿਣ੍ਡਿਮਕਂ 106 ਮੁਖવਲਿਮਕਂ ਮੁਖਭੇਰੁਲ਼ਕਂ 107 ਮੁਖਦਦ੍ਦਰਿਕਂ ਨਾਟਕਂ ਲਾਪਂ ਗੀਤਂ ਦવਕਮ੍ਮਂ – ਅਯਂ વਾਚਸਿਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ।
Khiḍḍāti dve khiḍḍā – kāyikā ca khiḍḍā vācasikā ca khiḍḍā. Katamā kāyikā khiḍḍā? Hatthīhipi kīḷanti, assehipi kīḷanti, rathehipi kīḷanti, dhanūhipi kīḷanti, aṭṭhapadehipi kīḷanti, dasapadehipi kīḷanti, ākāsepi kīḷanti, parihārapathepi kīḷanti, santikāyapi kīḷanti , khalikāyapi kīḷanti, ghaṭikāyapi kīḷanti, salākahatthenapi kīḷanti, akkhenapi kīḷanti, paṅkacīrenapi kīḷanti , vaṅkakenapi kīḷanti, mokkhacikāyapi kīḷanti, ciṅgulakenapi kīḷanti, pattāḷhakenapi kīḷanti, rathakenapi kīḷanti, dhanukenapi kīḷanti, akkharikāyapi kīḷanti, manesikāyapi kīḷanti, yathāvajjenapi kīḷanti – ayaṃ kāyikā khiḍḍā. Katamā vācasikā khiḍḍā? Mukhabherikaṃ 108 mukhālambaraṃ mukhaḍiṇḍimakaṃ 109 mukhavalimakaṃ mukhabheruḷakaṃ 110 mukhadaddarikaṃ nāṭakaṃ lāpaṃ gītaṃ davakammaṃ – ayaṃ vācasikā khiḍḍā.
ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਯੋ ਸੋ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਗਾਮਧਮ੍ਮੋ વਸਲਧਮ੍ਮੋ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋ ਓਦਕਨ੍ਤਿਕੋ ਰਹਸ੍ਸੋ ਦ੍વਯਂਦ੍વਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ? ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਰਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਰਤ੍ਤਾਨਂ ਅવਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਦਿਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ, ਤਂਕਾਰਣਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ। ਯਥਾ ਉਭੋ ਕਲਹਕਾਰਕਾ ਮੇਥੁਨਕਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਉਭੋ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕਾ…ਪੇ॰… ਉਭੋ ਭਸ੍ਸਕਾਰਕਾ… ਉਭੋ ਅਧਿਕਰਣਕਾਰਕਾ… ਉਭੋ વਿવਾਦਕਾਰਕਾ… ਉਭੋ વਾਦਿਨੋ… ਉਭੋ ਸਲ੍ਲਾਪਕਾ ਮੇਥੁਨਕਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ; ਏવਮੇવ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਰਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਰਤ੍ਤਾਨਂ ਅવਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਦਿਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ, ਤਂਕਾਰਣਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ।
Methunadhammo nāma yo so asaddhammo gāmadhammo vasaladhammo duṭṭhullo odakantiko rahasso dvayaṃdvayasamāpatti. Kiṃkāraṇā vuccati methunadhammo? Ubhinnaṃ rattānaṃ sārattānaṃ avassutānaṃ pariyuṭṭhitānaṃ pariyādinnacittānaṃ ubhinnaṃ sadisānaṃ dhammoti, taṃkāraṇā vuccati methunadhammo. Yathā ubho kalahakārakā methunakāti vuccanti, ubho bhaṇḍanakārakā…pe… ubho bhassakārakā… ubho adhikaraṇakārakā… ubho vivādakārakā… ubho vādino… ubho sallāpakā methunakāti vuccanti ; evameva ubhinnaṃ rattānaṃ sārattānaṃ avassutānaṃ pariyuṭṭhitānaṃ pariyādinnacittānaṃ ubhinnaṃ sadisānaṃ dhammoti, taṃkāraṇā vuccati methunadhammo.
વਿਭੂਸਾਤਿ ਦ੍વੇ વਿਭੂਸਾ – ਅਤ੍ਥਿ ਅਗਾਰਿਯਸ੍ਸ વਿਭੂਸਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ વਿਭੂਸਾ। ਕਤਮਾ ਅਗਾਰਿਯਸ੍ਸ વਿਭੂਸਾ? ਕੇਸਾ ਚ ਮਸ੍ਸੁ ਚ ਮਾਲਾ ਚ ਗਨ੍ਧਾ ਚ વਿਲੇਪਨਾ ਚ ਆਭਰਣਾ ਚ ਪਿਲਨ੍ਧਨਾ ਚ વਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਯਨਾਸਨਞ੍ਚ વੇਠਨਞ੍ਚ ਉਚ੍ਛਾਦਨਂ ਪਰਿਮਦ੍ਦਨਂ ਨ੍ਹਾਪਨਂ ਸਮ੍ਬਾਹਨਂ ਆਦਾਸਂ ਅਞ੍ਜਨਂ ਮਾਲਾવਿਲੇਪਨਂ ਮੁਖਚੁਣ੍ਣਕਂ ਮੁਖਲੇਪਂ ਹਤ੍ਥਬਨ੍ਧਂ ਸਿਖਾਬਨ੍ਧਂ 111 ਦਣ੍ਡਨਾਲ਼ਿਯਂ ਖਗ੍ਗਂ ਛਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਰਾ ਉਪਾਹਨਾ ਉਣ੍ਹੀਸਂ ਮਣਿਂ વਾਲ਼ਬੀਜਨਿਂ ਓਦਾਤਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਦੀਘਦਸਾਨਿ ਇਤਿ વਾ – ਅਯਂ ਅਗਾਰਿਯਸ੍ਸ વਿਭੂਸਾ। ਕਤਮਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ વਿਭੂਸਾ? ਚੀવਰਮਣ੍ਡਨਾ ਪਤ੍ਤਮਣ੍ਡਨਾ ਸੇਨਾਸਨਮਣ੍ਡਨਾ ਇਮਸ੍ਸ વਾ ਪੂਤਿਕਾਯਸ੍ਸ ਬਾਹਿਰਾਨਂ વਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ ਮਣ੍ਡਨਾ વਿਭੂਸਨਾ ਕੇਲ਼ਨਾ ਪਰਿਕੇਲ਼ਨਾ ਗੇਧਿਤਤਾ ਗੇਧਿਤਤ੍ਤਂ ਚਪਲਤਾ ਚਾਪਲ੍ਯਂ – ਅਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ વਿਭੂਸਾ।
Vibhūsāti dve vibhūsā – atthi agāriyassa vibhūsā, atthi pabbajitassa vibhūsā. Katamā agāriyassa vibhūsā? Kesā ca massu ca mālā ca gandhā ca vilepanā ca ābharaṇā ca pilandhanā ca vatthañca sayanāsanañca veṭhanañca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāvilepanaṃ mukhacuṇṇakaṃ mukhalepaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ 112 daṇḍanāḷiyaṃ khaggaṃ chattaṃ citrā upāhanā uṇhīsaṃ maṇiṃ vāḷabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni iti vā – ayaṃ agāriyassa vibhūsā. Katamā pabbajitassa vibhūsā? Cīvaramaṇḍanā pattamaṇḍanā senāsanamaṇḍanā imassa vā pūtikāyassa bāhirānaṃ vā parikkhārānaṃ maṇḍanā vibhūsanā keḷanā parikeḷanā gedhitatā gedhitattaṃ capalatā cāpalyaṃ – ayaṃ pabbajitassa vibhūsā.
ਤਨ੍ਦਿਂ ਮਾਯਂ ਹਸ੍ਸਂ ਖਿਡ੍ਡਂ, ਮੇਥੁਨਂ વਿਪ੍ਪਜਹੇ ਸવਿਭੂਸਨ੍ਤਿ। ਤਨ੍ਦਿਞ੍ਚ ਮਾਯਞ੍ਚ ਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਖਿਡ੍ਡਞ੍ਚ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸવਿਭੂਸਂ ਸਪਰਿવਾਰਂ ਸਪਰਿਭਣ੍ਡਂ ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਤਨ੍ਦਿਂ ਮਾਯਂ ਹਸ੍ਸਂ ਖਿਡ੍ਡਂ, ਮੇਥੁਨਂ વਿਪ੍ਪਜਹੇ ਸવਿਭੂਸਂ।
Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsanti. Tandiñca māyañca hassañca khiḍḍañca methunadhammañca savibhūsaṃ saparivāraṃ saparibhaṇḍaṃ saparikkhāraṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsaṃ.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਨਿਦ੍ਦਂ ਨ ਬਹੁਲੀਕਰੇਯ੍ਯ, ਜਾਗਰਿਯਂ ਭਜੇਯ੍ਯ ਆਤਾਪੀ।
‘‘Niddaṃ na bahulīkareyya, jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī;
ਤਨ੍ਦਿਂ ਮਾਯਂ ਹਸ੍ਸਂ ਖਿਡ੍ਡਂ, ਮੇਥੁਨਂ વਿਪ੍ਪਜਹੇ ਸવਿਭੂਸ’’ਨ੍ਤਿ॥
Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsa’’nti.
੧੬੨.
162.
ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਸੁਪਿਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਨੋ વਿਦਹੇ ਅਥੋਪਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ।
Āthabbaṇaṃsupinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattaṃ;
વਿਰੁਤਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਕਰਣਂ, ਤਿਕਿਚ੍ਛਂ ਮਾਮਕੋ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯ॥
Virutañcagabbhakaraṇaṃ, tikicchaṃ māmako na seveyya.
ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਸੁਪਿਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਨੋ વਿਦਹੇ ਅਥੋਪਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਆਥਬ੍ਬਣਿਕਾ ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਪਯੋਜੇਨ੍ਤਿ, ਨਗਰੇ વਾ ਰੁਦ੍ਧੇ 113 ਸਙ੍ਗਾਮੇ વਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੇ ਪਰਸੇਨਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇਸੁ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਈਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਉਪਦ੍ਦવਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਰੋਗਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਜ੍ਜਰਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸੂਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, વਿਸੂਚਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਆਥਬ੍ਬਣਿਕਾ ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਪਯੋਜੇਨ੍ਤਿ।
Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattanti. Āthabbaṇikā āthabbaṇaṃ payojenti, nagare vā ruddhe 114 saṅgāme vā paccupaṭṭhite parasenapaccatthikesu paccāmittesu ītiṃ uppādenti, upaddavaṃ uppādenti, rogaṃ uppādenti, pajjarakaṃ karonti, sūlaṃ karonti, visūcikaṃ karonti, pakkhandikaṃ karonti. Evaṃ āthabbaṇikā āthabbaṇaṃ payojenti.
ਸੁਪਿਨਪਾਠਕਾ ਸੁਪਿਨਂ ਆਦਿਸਨ੍ਤਿ, ਯੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ વਿਪਾਕੋ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯਂ 115 ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ વਿਪਾਕੋ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ વਿਪਾਕੋ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਪੁਰਿਮੇ ਯਾਮੇ…ਪੇ॰… ਯੋ ਮਜ੍ਝਿਮੇ ਯਾਮੇ… ਯੋ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਯਾਮੇ… ਯੋ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਨਿਪਨ੍ਨੋ… ਯੋ વਾਮੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਨਿਪਨ੍ਨੋ… ਯੋ ਉਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਪਨ੍ਨੋ… ਯੋ ਅવਕੁਜ੍ਜ ਨਿਪਨ੍ਨੋ… ਯੋ ਚਨ੍ਦਂ ਪਸ੍ਸਤਿ… ਯੋ ਸੂਰਿਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ… ਯੋ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪਸ੍ਸਤਿ… ਯੋ ਸਿਨੇਰੁਂ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ… ਯੋ ਹਤ੍ਥਿਂ ਪਸ੍ਸਤਿ… ਯੋ ਅਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ… ਯੋ ਰਥਂ ਪਸ੍ਸਤਿ… ਯੋ ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਸ੍ਸਤਿ… ਯੋ ਸੇਨਾਬ੍ਯੂਹਂ ਪਸ੍ਸਤਿ… ਯੋ ਆਰਾਮਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਪਸ੍ਸਤਿ… ਯੋ વਨਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਪਸ੍ਸਤਿ… ਯੋ ਭੂਮਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਪਸ੍ਸਤਿ… ਯੋ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ 116 ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ વਿਪਾਕੋ ਹੋਤੀਤਿ। ਏવਂ ਸੁਪਿਨਪਾਠਕਾ ਸੁਪਿਨਂ ਆਦਿਸਨ੍ਤਿ।
Supinapāṭhakā supinaṃ ādisanti, yo pubbaṇhasamayaṃ supinaṃ passati, evaṃ vipāko hoti. Yo majjhanhikasamayaṃ 117 supinaṃ passati, evaṃ vipāko hoti. Yo sāyanhasamayaṃ supinaṃ passati, evaṃ vipāko hoti. Yo purime yāme…pe… yo majjhime yāme… yo pacchime yāme… yo dakkhiṇena passena nipanno… yo vāmena passena nipanno… yo uttānaṃ nipanno… yo avakujja nipanno… yo candaṃ passati… yo sūriyaṃ passati… yo mahāsamuddaṃ passati… yo sineruṃ pabbatarājānaṃ passati… yo hatthiṃ passati… yo assaṃ passati… yo rathaṃ passati… yo pattiṃ passati… yo senābyūhaṃ passati… yo ārāmarāmaṇeyyakaṃ passati… yo vanarāmaṇeyyakaṃ passati… yo bhūmirāmaṇeyyakaṃ passati… yo pokkharaṇīrāmaṇeyyakaṃ 118 passati, evaṃ vipāko hotīti. Evaṃ supinapāṭhakā supinaṃ ādisanti.
ਲਕ੍ਖਣਪਾਠਕਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਆਦਿਸਨ੍ਤਿ – ਮਣਿਲਕ੍ਖਣਂ ਦਣ੍ਡਲਕ੍ਖਣਂ વਤ੍ਥਲਕ੍ਖਣਂ ਅਸਿਲਕ੍ਖਣਂ ਉਸੁਲਕ੍ਖਣਂ ਧਨੁਲਕ੍ਖਣਂ ਆવੁਧਲਕ੍ਖਣਂ ਇਤ੍ਥਿਲਕ੍ਖਣਂ ਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਂ ਕੁਮਾਰਿਕਾਲਕ੍ਖਣਂ ਕੁਮਾਰਲਕ੍ਖਣਂ ਦਾਸਿਲਕ੍ਖਣਂ ਦਾਸਲਕ੍ਖਣਂ ਹਤ੍ਥਿਲਕ੍ਖਣਂ ਅਸ੍ਸਲਕ੍ਖਣਂ ਮਹਿਂਸਲਕ੍ਖਣਂ ਉਸਭਲਕ੍ਖਣਂ ਗੋਣਲਕ੍ਖਣਂ ਅਜਲਕ੍ਖਣਂ ਮੇਣ੍ਡਲਕ੍ਖਣਂ ਕੁਕ੍ਕੁਟਲਕ੍ਖਣਂ વਟ੍ਟਲਕ੍ਖਣਂ ਗੋਧਾਲਕ੍ਖਣਂ ਕਣ੍ਣਿਕਾਲਕ੍ਖਣਂ ਕਚ੍ਛਪਲਕ੍ਖਣਂ ਮਿਗਲਕ੍ਖਣਂ ਇਤਿ વਾਤਿ। ਏવਂ ਲਕ੍ਖਣਪਾਠਕਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਆਦਿਸਨ੍ਤਿ।
Lakkhaṇapāṭhakā lakkhaṇaṃ ādisanti – maṇilakkhaṇaṃ daṇḍalakkhaṇaṃ vatthalakkhaṇaṃ asilakkhaṇaṃ usulakkhaṇaṃ dhanulakkhaṇaṃ āvudhalakkhaṇaṃ itthilakkhaṇaṃ purisalakkhaṇaṃ kumārikālakkhaṇaṃ kumāralakkhaṇaṃ dāsilakkhaṇaṃ dāsalakkhaṇaṃ hatthilakkhaṇaṃ assalakkhaṇaṃ mahiṃsalakkhaṇaṃ usabhalakkhaṇaṃ goṇalakkhaṇaṃ ajalakkhaṇaṃ meṇḍalakkhaṇaṃ kukkuṭalakkhaṇaṃ vaṭṭalakkhaṇaṃ godhālakkhaṇaṃ kaṇṇikālakkhaṇaṃ kacchapalakkhaṇaṃ migalakkhaṇaṃ iti vāti. Evaṃ lakkhaṇapāṭhakā lakkhaṇaṃ ādisanti.
ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਪਾਠਕਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਆਦਿਸਨ੍ਤਿ। ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾਨਿ। ਇਮਿਨਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਘਰਪ੍ਪવੇਸੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਇਮਿਨਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਮਕੁਟਂ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਮਿਨਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ વਾਰੇਯ੍ਯਂ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਮਿਨਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਬੀਜਨੀਹਾਰੋ 119 ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਇਮਿਨਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਸਂવਾਸੋ 120 ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ। ਏવਂ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਪਾਠਕਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਆਦਿਸਨ੍ਤਿ।
Nakkhattapāṭhakā nakkhattaṃ ādisanti. Aṭṭhavīsati nakkhattāni. Iminā nakkhattena gharappaveso kattabbo, iminā nakkhattena makuṭaṃ bandhitabbaṃ, iminā nakkhattena vāreyyaṃ kāretabbaṃ, iminā nakkhattena bījanīhāro 121 kattabbo, iminā nakkhattena saṃvāso 122 gantabboti. Evaṃ nakkhattapāṭhakā nakkhattaṃ ādisanti.
ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਸੁਪਿਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਨੋ વਿਦਹੇ ਅਥੋਪਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਆਥਬ੍ਬਣਞ੍ਚ ਸੁਪਿਨਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨੋ વਿਦਹੇਯ੍ਯ ਨ ਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਅਥ વਾ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ ਨ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ ਨ ਧਾਰੇਯ੍ਯ ਨ ਉਪਧਾਰੇਯ੍ਯ ਨ ਉਪਲਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਨਪ੍ਪਯੋਜੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਸੁਪਿਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਨੋ વਿਦਹੇ ਅਥੋਪਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ।
Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattanti. Āthabbaṇañca supinañca lakkhaṇañca nakkhattañca no vidaheyya na careyya na samācareyya na samādāya vatteyya. Atha vā na gaṇheyya na uggaṇheyya na dhāreyya na upadhāreyya na upalakkheyya nappayojeyyāti – āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattaṃ.
વਿਰੁਤਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਕਰਣਂ, ਤਿਕਿਚ੍ਛਂ ਮਾਮਕੋ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯਾਤਿ। વਿਰੁਤਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਿਗવਾਕ੍ਕਂ। ਮਿਗવਾਕ੍ਕਪਾਠਕਾ 123 ਮਿਗવਾਕ੍ਕਂ ਆਦਿਸਨ੍ਤਿ – ਸਕੁਨ੍ਤਾਨਂ વਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਂ વਾ ਰੁਤਂ 124 વਸ੍ਸਿਤਂ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ। ਏવਂ ਮਿਗવਾਕ੍ਕਪਾਠਕਾ ਮਿਗવਾਕ੍ਕਂ ਆਦਿਸਨ੍ਤਿ। ਗਬ੍ਭਕਰਣੀਯਾ ਗਬ੍ਭਂ ਸਣ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਗਬ੍ਭੋ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤਿ – ਪਾਣਕੇਹਿ વਾ વਾਤਕੁਪ੍ਪੇਹਿ વਾ। ਪਾਣਕਾਨਂ વਾ વਾਤਕੁਪ੍ਪਾਨਂ વਾ ਪਟਿਘਾਤਾਯ ਓਸਧਂ ਦੇਨ੍ਤੀਤਿ। ਏવਂ ਗਬ੍ਭਕਰਣੀਯਾ ਗਬ੍ਭਂ ਸਣ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਤਿਕਿਚ੍ਛਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਤਿਕਿਚ੍ਛਾ – ਸਾਲਾਕਿਯਂ, ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਿਯਂ, ਕਾਯਤਿਕਿਚ੍ਛਂ, ਭੂਤਿਯਂ, ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਂ। ਮਾਮਕੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧਮਾਮਕੋ ਧਮ੍ਮਮਾਮਕੋ ਸਙ੍ਘਮਾਮਕੋ, ਸੋ વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਮਮਾਯਤਿ ਭਗવਾ વਾ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਕੁਹਾ ਥਦ੍ਧਾ ਲਪਾ ਸਿਙ੍ਗੀ ਉਨ੍ਨਲ਼ਾ ਅਸਮਾਹਿਤਾ ਨ ਮੇ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਾਮਕਾ, ਅਪਗਤਾ ਚ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਾ, ਨ ਚ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ વੁਦ੍ਧਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਕ੍ਕੁਹਾ ਨਿਲ੍ਲਪਾ ਧੀਰਾ ਅਤ੍ਥਦ੍ਧਾ ਸੁਸਮਾਹਿਤਾ ਤੇ ਖੋ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਾਮਕਾ ਨ ਚ ਅਪਗਤਾ ਤੇ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਾ, ਤੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ વੁਦ੍ਧਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ’’।
Virutañca gabbhakaraṇaṃ, tikicchaṃ māmako na seveyyāti. Virutaṃ vuccati migavākkaṃ. Migavākkapāṭhakā 125 migavākkaṃ ādisanti – sakuntānaṃ vā catuppadānaṃ vā rutaṃ 126 vassitaṃ jānantīti. Evaṃ migavākkapāṭhakā migavākkaṃ ādisanti. Gabbhakaraṇīyā gabbhaṃ saṇṭhāpenti. Dvīhi kāraṇehi gabbho na saṇṭhāti – pāṇakehi vā vātakuppehi vā. Pāṇakānaṃ vā vātakuppānaṃ vā paṭighātāya osadhaṃ dentīti. Evaṃ gabbhakaraṇīyā gabbhaṃ saṇṭhāpenti. Tikicchāti pañca tikicchā – sālākiyaṃ, sallakattiyaṃ, kāyatikicchaṃ, bhūtiyaṃ, komārabhaccaṃ. Māmakoti buddhamāmako dhammamāmako saṅghamāmako, so vā bhagavantaṃ mamāyati bhagavā vā taṃ puggalaṃ pariggaṇhāti. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘ye te, bhikkhave, bhikkhū kuhā thaddhā lapā siṅgī unnaḷā asamāhitā na me te, bhikkhave, bhikkhū māmakā, apagatā ca te, bhikkhave, bhikkhū imasmā dhammavinayā, na ca te bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti. Ye ca kho, bhikkhave, bhikkhū nikkuhā nillapā dhīrā atthaddhā susamāhitā te kho me, bhikkhave, bhikkhū māmakā na ca apagatā te , bhikkhave, bhikkhū imasmā dhammavinayā, te ca bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti’’.
‘‘ਕੁਹਾ ਥਦ੍ਧਾ ਲਪਾ ਸਿਙ੍ਗੀ, ਉਨ੍ਨਲ਼ਾ ਅਸਮਾਹਿਤਾ।
‘‘Kuhā thaddhā lapā siṅgī, unnaḷā asamāhitā;
ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ વਿਰੂਹਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਦੇਸਿਤੇ॥
Na te dhamme virūhanti, sammāsambuddhadesite.
‘‘ਨਿਕ੍ਕੁਹਾ ਨਿਲ੍ਲਪਾ ਧੀਰਾ, ਅਤ੍ਥਦ੍ਧਾ ਸੁਸਮਾਹਿਤਾ।
‘‘Nikkuhā nillapā dhīrā, atthaddhā susamāhitā;
ਤੇ વੇ ਧਮ੍ਮੇ વਿਰੂਹਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਦੇਸਿਤੇ’’॥
Te ve dhamme virūhanti, sammāsambuddhadesite’’.
વਿਰੁਤਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਕਰਣਂ, ਤਿਕਿਚ੍ਛਂ ਮਾਮਕੋ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯਾਤਿ। વਿਰੁਤਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਕਰਣਞ੍ਚ ਤਿਕਿਚ੍ਛਞ੍ਚ ਮਾਮਕੋ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯ ਨ ਨਿਸੇવੇਯ੍ਯ ਨ ਸਂਸੇવੇਯ੍ਯ ਨਪ੍ਪਟਿਸੇવੇਯ੍ਯ ਨ ਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਅਥ વਾ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ ਨ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ ਨ ਧਾਰੇਯ੍ਯ ਨ ਉਪਧਾਰੇਯ੍ਯ ਨ ਉਪਲਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਨਪ੍ਪਯੋਜੇਯ੍ਯਾਤਿ – વਿਰੁਤਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਕਰਣਂ ਤਿਕਿਚ੍ਛਂ ਮਾਮਕੋ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯ।
Virutañca gabbhakaraṇaṃ, tikicchaṃ māmako na seveyyāti. Virutañca gabbhakaraṇañca tikicchañca māmako na seveyya na niseveyya na saṃseveyya nappaṭiseveyya na careyya na samācareyya na samādāya vatteyya. Atha vā na gaṇheyya na uggaṇheyya na dhāreyya na upadhāreyya na upalakkheyya nappayojeyyāti – virutañca gabbhakaraṇaṃ tikicchaṃ māmako na seveyya.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਸੁਪਿਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਨੋ વਿਦਹੇ ਅਥੋਪਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ।
‘‘Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattaṃ;
વਿਰੁਤਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਕਰਣਂ, ਤਿਕਿਚ੍ਛਂ ਮਾਮਕੋ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥
Virutañca gabbhakaraṇaṃ, tikicchaṃ māmako na seveyyā’’ti.
੧੬੩.
163.
ਨਿਨ੍ਦਾਯ ਨਪ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ, ਨ ਉਨ੍ਨਮੇਯ੍ਯ ਪਸਂਸਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ।
Nindāyanappavedheyya, na unnameyya pasaṃsito bhikkhu;
ਲੋਭਂ ਸਹ ਮਚ੍ਛਰਿਯੇਨ, ਕੋਧਂ ਪੇਸੁਣਿਯਞ੍ਚ ਪਨੁਦੇਯ੍ਯ॥
Lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyya.
ਨਿਨ੍ਦਾਯ ਨਪ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ વਾ ਕੋਲਪੁਤ੍ਤਿਯੇਨ વਾ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ વਾ ਧਨੇਨ વਾ ਅਜ੍ਝੇਨੇਨ વਾ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨੇਨ વਾ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨੇਨ વਾ વਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਟਿਭਾਨੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ વਾ વਤ੍ਥੁਨਾ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਗਰਹਨ੍ਤਿ ਉਪવਦਨ੍ਤਿ, ਨਿਨ੍ਦਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਉਪવਦਿਤੋ ਨਿਨ੍ਦਾਯ ਗਰਹਾਯ ਉਪવਾਦੇਨ ਅਕਿਤ੍ਤਿਯਾ ਅવਣ੍ਣਹਾਰਿਕਾਯ ਨ વੇਧੇਯ੍ਯ ਨਪ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ ਨ ਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਉਤ੍ਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਪਰਿਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਭਾਯੇਯ੍ਯ ਨ ਸਨ੍ਤਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਭੀਰੂ ਅਸ੍ਸ ਅਛਮ੍ਭੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਪਲਾਯੀ, ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਨਿਨ੍ਦਾਯ ਨਪ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ।
Nindāya nappavedheyyāti. Idhekacce bhikkhū nindanti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā nindanti garahanti upavadanti, nindito garahito upavadito nindāya garahāya upavādena akittiyā avaṇṇahārikāya na vedheyya nappavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na paritaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya, abhīrū assa achambhī anutrāsī apalāyī, pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – nindāya nappavedheyya.
ਨ ਉਨ੍ਨਮੇਯ੍ਯ ਪਸਂਸਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ વਾ ਕੋਲਪੁਤ੍ਤਿਯੇਨ વਾ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ વਾ ਧਨੇਨ વਾ ਅਜ੍ਝੇਨੇਨ વਾ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨੇਨ વਾ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨੇਨ વਾ વਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਟਿਭਾਨੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ વਾ વਤ੍ਥੁਨਾ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ ਥੋਮੇਨ੍ਤਿ ਕਿਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ, ਪਸਂਸਿਤੋ ਥੋਮਿਤੋ ਕਿਤ੍ਤਿਤੋ વਣ੍ਣਿਤੋ ਪਸਂਸਾਯ ਥੋਮਨੇਨ ਕਿਤ੍ਤਿਯਾ વਣ੍ਣਹਾਰਿਕਾਯ ਉਨ੍ਨਤਿਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਉਨ੍ਨਮਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਮਾਨਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਥਮ੍ਭਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਨ ਤੇਨ ਮਾਨਂ ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਤੇਨ ਥਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਪਗ੍ਗਹਿਤਸਿਰੋਤਿ – ਨ ਉਨ੍ਨਮੇਯ੍ਯ ਪਸਂਸਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ।
Naunnameyya pasaṃsito bhikkhūti. Idhekacce bhikkhū pasaṃsanti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā pasaṃsanti thomenti kittenti vaṇṇenti, pasaṃsito thomito kittito vaṇṇito pasaṃsāya thomanena kittiyā vaṇṇahārikāya unnatiṃ na kareyya unnamaṃ na kareyya mānaṃ na kareyya thambhaṃ na kareyya, na tena mānaṃ janeyya na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti – na unnameyya pasaṃsito bhikkhu.
ਲੋਭਂ ਸਹ ਮਚ੍ਛਰਿਯੇਨ, ਕੋਧਂ ਪੇਸੁਣਿਯਞ੍ਚ ਪਨੁਦੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਲੋਭੋਤਿ ਯੋ ਲੋਭੋ ਲੁਬ੍ਭਨਾ ਲੁਬ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਸਾਰਾਗੋ ਸਾਰਜ੍ਜਨਾ ਸਾਰਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਮਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚ ਮਚ੍ਛਰਿਯਾਨਿ – ਆવਾਸਮਚ੍ਛਰਿਯਂ…ਪੇ॰… ਗਾਹੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ। ਕੋਧੋਤਿ ਯੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਘਾਤੋ ਪਟਿਘਾਤੋ ਪਟਿਘਂ ਪਟਿવਿਰੋਧੋ, ਕੋਪੋ ਪਕੋਪੋ ਸਮ੍ਪਕੋਪੋ, ਦੋਸੋ ਪਦੋਸੋ ਸਮ੍ਪਦੋਸੋ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਮਨੋਪਦੋਸੋ, ਕੋਧੋ ਕੁਜ੍ਝਨਾ ਕੁਜ੍ਝਿਤਤ੍ਤਂ, ਦੋਸੋ ਦੁਸ੍ਸਨਾ ਦੁਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਂ, ਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿਂ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਨਾ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਂ, વਿਰੋਧੋ ਪਟਿવਿਰੋਧੋ ਚਣ੍ਡਿਕ੍ਕਂ ਅਸੁਰੋਪੋ ਅਨਤ੍ਤਮਨਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਪੇਸੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਿਸੁਣવਾਚੋ ਹੋਤਿ ਇਤੋ ਸੁਤ੍વਾ ਅਮੁਤ੍ਰ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਇਮੇਸਂ ਭੇਦਾਯ, ਅਮੁਤ੍ਰ વਾ ਸੁਤ੍વਾ ਇਮੇਸਂ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਅਮੂਸਂ ਭੇਦਾਯ। ਇਤਿ ਸਮਗ੍ਗਾਨਂ વਾ ਭੇਤ੍ਤਾ ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ વਾ ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾ, વਗ੍ਗਾਰਾਮੋ વਗ੍ਗਰਤੋ વਗ੍ਗਨਨ੍ਦੀ વਗ੍ਗਕਰਣਿਂ વਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ।
Lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyyāti. Lobhoti yo lobho lubbhanā lubbhitattaṃ sārāgo sārajjanā sārajjitattaṃ abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Macchariyanti pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ…pe… gāho vuccati macchariyaṃ. Kodhoti yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho, kopo pakopo sampakopo, doso padoso sampadoso, cittassa byāpatti manopadoso, kodho kujjhanā kujjhitattaṃ, doso dussanā dussitattaṃ, byāpattiṃ byāpajjanā byāpajjitattaṃ, virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa. Pesuññanti idhekacco pisuṇavāco hoti ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti samaggānaṃ vā bhettā bhinnānaṃ vā anuppadātā, vaggārāmo vaggarato vagganandī vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti – idaṃ vuccati pesuññaṃ.
ਅਪਿ ਚ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ – ਪਿਯਕਮ੍ਯਤਾਯ વਾ ਭੇਦਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ વਾ। ਕਥਂ ਪਿਯਕਮ੍ਯਤਾਯ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ? ਇਮਸ੍ਸ ਪਿਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ ਮਨਾਪੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ વਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਿਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸੁਹਦਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਏવਂ ਪਿਯਕਮ੍ਯਤਾਯ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ। ਕਥਂ ਭੇਦਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ? ਕਥਂ ਇਮੇ ਨਾਨਾ ਅਸ੍ਸੁ વਿਨਾ ਅਸ੍ਸੁ વਗ੍ਗਾ ਅਸ੍ਸੁ ਦ੍વੇਧਾ ਅਸ੍ਸੁ ਦ੍વੇਜ੍ਝਾ ਅਸ੍ਸੁ ਦ੍વੇ ਪਕ੍ਖਾ ਅਸ੍ਸੁ ਭਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯੁਂ ਨ ਸਮਾਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਫਾਸੁ વਿਹਰੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਭੇਦਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ। ਲੋਭਂ ਸਹ ਮਚ੍ਛਰਿਯੇਨ, ਕੋਧਂ ਪੇਸੁਣਿਯਞ੍ਚ ਪਨੁਦੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਲੋਭਞ੍ਚ ਮਚ੍ਛਰਿਯਞ੍ਚ ਕੋਧਞ੍ਚ ਪੇਸੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਨੁਦੇਯ੍ਯ ਪਨੁਦੇਯ੍ਯ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਲੋਭਂ ਸਹ ਮਚ੍ਛਰਿਯੇਨ, ਕੋਧਂ ਪੇਸੁਣਿਯਞ੍ਚ ਪਨੁਦੇਯ੍ਯ।
Api ca dvīhi kāraṇehi pesuññaṃ upasaṃharati – piyakamyatāya vā bhedādhippāyena vā. Kathaṃ piyakamyatāya pesuññaṃ upasaṃharati? Imassa piyo bhavissāmi manāpo bhavissāmi vissāsiko bhavissāmi abbhantariko bhavissāmi suhadayo bhavissāmīti. Evaṃ piyakamyatāya pesuññaṃ upasaṃharati. Kathaṃ bhedādhippāyena pesuññaṃ upasaṃharati? Kathaṃ ime nānā assu vinā assu vaggā assu dvedhā assu dvejjhā assu dve pakkhā assu bhijjheyyuṃ na samāgaccheyyuṃ dukkhaṃ na phāsu vihareyyunti. Evaṃ bhedādhippāyena pesuññaṃ upasaṃharati. Lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyyāti. Lobhañca macchariyañca kodhañca pesuññañca nudeyya panudeyya pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyya.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਨਿਨ੍ਦਾਯ ਨਪ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ, ਨ ਉਨ੍ਨਮੇਯ੍ਯ ਪਸਂਸਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ।
‘‘Nindāya nappavedheyya, na unnameyya pasaṃsito bhikkhu;
ਲੋਭਂ ਸਹ ਮਚ੍ਛਰਿਯੇਨ, ਕੋਧਂ ਪੇਸੁਣਿਯਞ੍ਚ ਪਨੁਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥
Lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyyā’’ti.
੧੬੪.
164.
ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਉਪવਾਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
Kayavikkaye na tiṭṭheyya, upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci;
ਗਾਮੇ ਚ ਨਾਭਿਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਲਾਭਕਮ੍ਯਾ ਜਨਂ ਨ ਲਪਯੇਯ੍ਯ॥
Gāme ca nābhisajjeyya, lābhakamyā janaṃ na lapayeyya.
ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਯੇ ਕਯવਿਕ੍ਕਯਾ વਿਨਯੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਨ ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਕਥਂ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ? ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਤ੍ਤਂ વਾ ਚੀવਰਂ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ વਞ੍ਚਨਿਯਂ વਾ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਦਯਂ વਾ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤੋ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤਿ। ਏવਂ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਕਥਂ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ? ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਤ੍ਤਂ વਾ ਚੀવਰਂ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਨ વਞ੍ਚਨਿਯਂ વਾ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨ ਉਦਯਂ વਾ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤੋ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤਿ। ਏવਂ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਕਯવਿਕ੍ਕਯਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਕਯવਿਕ੍ਕਯਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ।
Kayavikkayena tiṭṭheyyāti. Ye kayavikkayā vinaye paṭikkhittā na te imasmiṃ atthe adhippetā. Kathaṃ kayavikkaye tiṭṭhati? Pañcannaṃ saddhiṃ pattaṃ vā cīvaraṃ vā aññaṃ vā kiñci parikkhāraṃ vañcaniyaṃ vā karonto udayaṃ vā patthayanto parivatteti. Evaṃ kayavikkaye tiṭṭhati. Kathaṃ kayavikkaye na tiṭṭhati? Pañcannaṃ saddhiṃ pattaṃ vā cīvaraṃ vā aññaṃ vā kiñci parikkhāraṃ na vañcaniyaṃ vā karonto na udayaṃ vā patthayanto parivatteti. Evaṃ kayavikkaye na tiṭṭhati. Kayavikkaye na tiṭṭheyyāti. Kayavikkaye na tiṭṭheyya na santiṭṭheyya, kayavikkayaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, kayavikkayā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – kayavikkaye na tiṭṭheyya.
ਉਪવਾਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚੀਤਿ। ਕਤਮੇ ਉਪવਾਦਕਰਾਤਿ ਕਿਲੇਸਾ? ਸਨ੍ਤੇਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੋ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾ ਪਰਚਿਤ੍ਤવਿਦੁਨੋ, ਤੇ ਦੂਰਤੋਪਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਆਸਨ੍ਨਾਪਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਚੇਤਸਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਦੇવਤਾਪਿ ਖੋ ਸਨ੍ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਿਨਿਯੋ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾ ਪਰਚਿਤ੍ਤવਿਦੁਨਿਯੋ, ਤਾ ਦੂਰਤੋਪਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਆਸਨ੍ਨਾਪਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਚੇਤਸਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਓਲ਼ਾਰਿਕੇਹਿ વਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਮਜ੍ਝਿਮੇਹਿ વਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸੁਖੁਮੇਹਿ વਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਉਪવਦੇਯ੍ਯੁਂ। ਕਤਮੇ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਕਿਲੇਸਾ? ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਕਿਲੇਸਾ। ਕਤਮੇ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਕਿਲੇਸਾ? ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕੋ વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕੋ – ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਕਿਲੇਸਾ। ਕਤਮੇ ਸੁਖੁਮਾ ਕਿਲੇਸਾ? ਞਾਤਿવਿਤਕ੍ਕੋ, ਜਨਪਦવਿਤਕ੍ਕੋ, ਅਪਰવਿਤਕ੍ਕੋ, ਪਰਾਨੁਦਯਤਾ ਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਤਕ੍ਕੋ , ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਤਕ੍ਕੋ, ਅਨવਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਟਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਤਕ੍ਕੋ – ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸੁਖੁਮਾ ਕਿਲੇਸਾ। ਤੇ ਓਲ਼ਾਰਿਕੇਹਿ વਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਮਜ੍ਝਿਮੇਹਿ વਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸੁਖੁਮੇਹਿ વਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਨ ਉਪવਦੇਯ੍ਯ ਉਪવਾਦਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਉਪવਾਦਕਰੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਸਞ੍ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ ਨਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਉਪવਾਦਕਰੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਉਪવਾਦਕਰੇਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯ। ਕੁਹਿਞ੍ਚੀਤਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾਤਿ – ਉਪવਾਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
Upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti. Katame upavādakarāti kilesā? Santeke samaṇabrāhmaṇā iddhimanto dibbacakkhukā paracittaviduno, te dūratopi passanti āsannāpi na dissanti cetasāpi cittaṃ pajānanti, devatāpi kho santi iddhimantiniyo dibbacakkhukā paracittaviduniyo, tā dūratopi passanti, āsannāpi na dissanti cetasāpi cittaṃ pajānanti. Te oḷārikehi vā kilesehi majjhimehi vā kilesehi sukhumehi vā kilesehi upavadeyyuṃ. Katame oḷārikā kilesā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ – ime vuccanti oḷārikā kilesā. Katame majjhimā kilesā? Kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko – ime vuccanti majjhimā kilesā. Katame sukhumā kilesā? Ñātivitakko, janapadavitakko, aparavitakko, parānudayatā paṭisaññutto vitakko , lābhasakkārasilokapaṭisaññutto vitakko, anavaññattipaṭisaññutto vitakko – ime vuccanti sukhumā kilesā. Te oḷārikehi vā kilesehi majjhimehi vā kilesehi sukhumehi vā kilesehi na upavadeyya upavādaṃ na kareyya upavādakare kilese na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya, upavādakare kilese pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, upavādakarehi kilesehi ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyya. Kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.
ਗਾਮੇ ਚ ਨਾਭਿਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕਥਂ ਗਾਮੇ ਸਜ੍ਜਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮੇ ਗਿਹੀਹਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਸਹਨਨ੍ਦੀ ਸਹਸੋਕੀ ਸੁਖਿਤੇਸੁ ਸੁਖਿਤੋ ਦੁਕ੍ਖਿਤੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨਾ વੋਯੋਗਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਗਾਮੇ ਸਜ੍ਜਤਿ।
Gāme ca nābhisajjeyyāti. Kathaṃ gāme sajjati? Idha bhikkhu gāme gihīhi saṃsaṭṭho viharati sahanandī sahasokī sukhitesu sukhito dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu attanā voyogaṃ āpajjati. Evampi gāme sajjati.
ਅਥ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਤਿ ਅਰਕ੍ਖਿਤੇਨੇવ ਕਾਯੇਨ ਅਰਕ੍ਖਿਤਾਯ વਾਚਾਯ ਅਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਅਸਂવੁਤੇਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਸਜ੍ਜਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਬਜ੍ਝਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਗਾਮੇ ਸਜ੍ਜਤਿ।
Atha vā bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati arakkhiteneva kāyena arakkhitāya vācāya arakkhitena cittena anupaṭṭhitāya satiyā asaṃvutehi indriyehi. So tatra tatra sajjati tatra tatra gaṇhāti tatra tatra bajjhati tatra tatra anayabyasanaṃ āpajjati. Evampi gāme sajjati.
ਕਥਂ ਗਾਮੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮੇ ਗਿਹੀਹਿ ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਨ ਸਹਨਨ੍ਦੀ ਨ ਸਹਸੋਕੀ ਨ ਸੁਖਿਤੇਸੁ ਸੁਖਿਤੋ ਨ ਦੁਕ੍ਖਿਤੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਸੁ ਨ ਅਤ੍ਤਨਾ વੋਯੋਗਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਗਾਮੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ।
Kathaṃ gāme na sajjati? Idha bhikkhu gāme gihīhi asaṃsaṭṭho viharati na sahanandī na sahasokī na sukhitesu sukhito na dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu na attanā voyogaṃ āpajjati. Evampi gāme na sajjati.
ਅਥ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਤਿ ਰਕ੍ਖਿਤੇਨੇવ ਕਾਯੇਨ ਰਕ੍ਖਿਤਾਯ વਾਚਾਯ ਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਂવੁਤੇਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਨ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਗਾਮੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ। ਗਾਮੇ ਚ ਨਾਭਿਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਗਾਮੇ ਨ ਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ ਨ ਬਜ੍ਝੇਯ੍ਯ ਨ ਪਲਿਬਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਅਗਿਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ ਅਗਧਿਤੋ ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਨਜ੍ਝੋਸਨ੍ਨੋ વੀਤਗੇਧੋ વਿਗਤਗੇਧੋ ਚਤ੍ਤਗੇਧੋ…ਪੇ॰… ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਗਾਮੇ ਚ ਨਾਭਿਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ।
Atha vā bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati rakkhiteneva kāyena rakkhitāya vācāya rakkhitena cittena upaṭṭhitāya satiyā saṃvutehi indriyehi. So tatra tatra na sajjati tatra tatra na gaṇhāti tatra tatra na bajjhati tatra tatra na anayabyasanaṃ āpajjati. Evampi gāme na sajjati. Gāme ca nābhisajjeyyāti gāme na sajjeyya na gaṇheyya na bajjheyya na palibajjheyya, agiddho assa agadhito amucchito anajjhosanno vītagedho vigatagedho cattagedho…pe… brahmabhūtena attanā vihareyyāti – gāme ca nābhisajjeyya.
ਲਾਭਕਮ੍ਯਾ ਜਨਂ ਨ ਲਪਯੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕਤਮਾ ਲਪਨਾ? ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਪਾਪਿਚ੍ਛਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਾਪਕਤਸ੍ਸ ਆਮਿਸਚਕ੍ਖੁਕਸ੍ਸ ਲੋਕਧਮ੍ਮਗਰੁਕਸ੍ਸ ਯਾ ਪਰੇਸਂ ਆਲਪਨਾ ਲਪਨਾ ਸਲ੍ਲਪਨਾ ਉਲ੍ਲਪਨਾ ਸਮੁਲ੍ਲਪਨਾ ਉਨ੍ਨਹਨਾ ਸਮੁਨ੍ਨਹਨਾ ਉਕ੍ਕਾਚਨਾ ਸਮੁਕ੍ਕਾਚਨਾ 127 ਅਨੁਪਿਯਭਾਣਿਤਾ ਚਾਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਮੁਗ੍ਗਸੂਪ੍ਯਤਾ ਪਾਰਿਭਟਯਤਾ ਪਰਪਿਟ੍ਠਿਮਂਸਿਕਤਾ 128, ਯਾ ਤਤ੍ਥ ਸਣ੍ਹવਾਚਤਾ ਸਖਿਲવਾਚਤਾ ਸਿਥਿਲવਾਚਤਾ 129 ਅਫਰੁਸવਾਚਤਾ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਲਪਨਾ।
Lābhakamyā janaṃ na lapayeyyāti. Katamā lapanā? Lābhasakkārasilokasannissitassa pāpicchassa icchāpakatassa āmisacakkhukassa lokadhammagarukassa yā paresaṃ ālapanā lapanā sallapanā ullapanā samullapanā unnahanā samunnahanā ukkācanā samukkācanā 130 anupiyabhāṇitā cātukamyatā muggasūpyatā pāribhaṭayatā parapiṭṭhimaṃsikatā 131, yā tattha saṇhavācatā sakhilavācatā sithilavācatā 132 apharusavācatā – ayaṃ vuccati lapanā.
ਅਪਿ ਚ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਜਨਂ ਲਪਤਿ – ਅਤ੍ਤਾਨਂ વਾ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਜਨਂ ਲਪਤਿ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ વਾ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਜਨਂ ਲਪਤਿ। ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਜਨਂ ਲਪਤਿ? ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਮੇ ਬਹੂਪਕਾਰਾ, ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਲਭਾਮਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਯੇਪਿ ਮੇ ਅਞ੍ਞੇ ਦਾਤੁਂ વਾ ਕਾਤੁਂ વਾ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਯਮ੍ਪਿ ਮੇ ਪੁਰਾਣਂ ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕਂ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਤਮ੍ਪਿ ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਂ। ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਹਂ ਞਾਯਾਮਿ ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਕੁਲੂਪਕੋ ਅਸੁਕਾਯ ਕੁਲੂਪਕੋ’’ਤਿ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਜਨਂ ਲਪਤਿ।
Api ca dvīhi kāraṇehi janaṃ lapati – attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento janaṃ lapati, attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento janaṃ lapati. Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento janaṃ lapati? ‘‘Tumhe me bahūpakārā, ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, yepi me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti, tumhe nissāya tumhe sampassantā yampi me purāṇaṃ mātāpettikaṃ nāmadheyyaṃ tampi me antarahitaṃ. Tumhehi ahaṃ ñāyāmi asukassa kulūpako asukāya kulūpako’’ti. Evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento janaṃ lapati.
ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਜਨਂ ਲਪਤਿ? ‘‘ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਂ ਆਗਮ੍ਮ ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ, ਧਮ੍ਮਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ, ਸਙ੍ਘਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਮੁਸਾવਾਦਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਪ੍ਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ। ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਦੇਮਿ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਦੇਮਿ, ਉਪੋਸਥਂ ਆਚਿਕ੍ਖਾਮਿ, ਨવਕਮ੍ਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਮਿ। ਅਥ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਂ ਉਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇ ਸਕ੍ਕਰੋਥ ਗਰੁਂ ਕਰੋਥ ਮਾਨੇਥ ਪੂਜੇਥਾ’’ਤਿ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਜਨਂ ਲਪਤਿ।
Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento janaṃ lapati? ‘‘Ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro, tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā, dhammaṃ saraṇaṃ gatā, saṅghaṃ saraṇaṃ gatā, pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesumicchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā, surāmerayamajjappamādaṭṭhānā paṭiviratā. Ahaṃ tumhākaṃ uddesaṃ demi, paripucchaṃ demi, uposathaṃ ācikkhāmi, navakammaṃ adhiṭṭhāmi. Atha pana tumhe maṃ ujjhitvā aññe sakkarotha garuṃ karotha mānetha pūjethā’’ti. Evaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento janaṃ lapati.
ਲਾਭਕਮ੍ਯਾ ਜਨਂ ਨ ਲਪਯੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਲਾਭਹੇਤੁ ਲਾਭਪਚ੍ਚਯਾ ਲਾਭਕਾਰਣਾ ਲਾਭਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭਂ ਪਰਿਪਾਚੇਨ੍ਤੋ ਜਨਂ ਨ ਲਪਯੇਯ੍ਯ, ਲਪਨਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਲਪਨਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਲਾਭਕਮ੍ਯਾ ਜਨਂ ਨ ਲਪਯੇਯ੍ਯ।
Lābhakamyājanaṃ na lapayeyyāti. Lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā lābhābhinibbattiyā lābhaṃ paripācento janaṃ na lapayeyya, lapanaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, lapanā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – lābhakamyā janaṃ na lapayeyya.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਉਪવਾਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
‘‘Kayavikkaye na tiṭṭheyya, upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci;
ਗਾਮੇ ਚ ਨਾਭਿਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਲਾਭਕਮ੍ਯਾ ਜਨਂ ਨ ਲਪਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥
Gāme ca nābhisajjeyya, lābhakamyā janaṃ na lapayeyyā’’ti.
੧੬੫.
165.
ਨ ਚ ਕਤ੍ਥਿਕੋ 133 ਸਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨ ਚ વਾਚਂ ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
Na ca katthiko134siyā bhikkhu, na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya;
ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਕਥਂ વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਨ ਕਥਯੇਯ੍ਯ॥
Pāgabbhiyaṃ na sikkheyya, kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyya.
ਨ ਚ ਕਤ੍ਥਿਕੋ ਸਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਕਤ੍ਥੀ ਹੋਤਿ વਿਕਤ੍ਥੀ। ਸੋ ਕਤ੍ਥਤਿ વਿਕਤ੍ਥਤਿ ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વਾ વਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વਾ ਸੀਲਬ੍ਬਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વਾ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ વਾ ਕੋਲਪੁਤ੍ਤਿਯੇਨ વਾ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ વਾ ਧਨੇਨ વਾ ਅਜ੍ਝੇਨੇਨ વਾ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨੇਨ વਾ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨੇਨ વਾ વਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਟਿਭਾਨੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ વਾ વਤ੍ਥੁਨਾ। ਉਚ੍ਚਾ ਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ વਾ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ વਾ ਉਲ਼ਾਰਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ વਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕੋਤਿ વਾ વਿਨਯਧਰੋਤਿ વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋਤਿ વਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋਤਿ વਾ…ਪੇ॰… ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀਤਿ વਾ ਕਤ੍ਥਤਿ વਿਕਤ੍ਥਤਿ। ਏવਂ ਨ ਕਤ੍ਥੇਯ੍ਯ ਨ વਿਕਤ੍ਥੇਯ੍ਯ, ਕਤ੍ਥਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਕਤ੍ਥਨਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਨ ਚ ਕਤ੍ਥਿਕੋ ਸਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁ।
Naca katthiko siyā bhikkhūti. Idhekacco katthī hoti vikatthī. So katthati vikatthati ahamasmi sīlasampannoti vā vatasampannoti vā sīlabbatasampannoti vā jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā. Uccā kulā pabbajitoti vā mahābhogakulā pabbajitoti vā uḷārabhogakulā pabbajitoti vā suttantikoti vā vinayadharoti vā dhammakathikoti vā āraññikoti vā…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā katthati vikatthati. Evaṃ na kattheyya na vikattheyya, katthaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, katthanā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – na ca katthiko siyā bhikkhu.
ਨ ਚ વਾਚਂ ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕਤਮਾ ਪਯੁਤ੍ਤવਾਚਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਚੀવਰਪਯੁਤ੍ਤਂ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਯੁਤ੍ਤਂ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ, ਸੇਨਾਸਨਪਯੁਤ੍ਤਂ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ, ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਪਯੁਤ੍ਤਂ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ – ਅਯਮ੍ਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਯੁਤ੍ਤવਾਚਾ।
Naca vācaṃ payuttaṃ bhāseyyāti. Katamā payuttavācā? Idhekacco cīvarapayuttaṃ vācaṃ bhāsati, piṇḍapātapayuttaṃ vācaṃ bhāsati, senāsanapayuttaṃ vācaṃ bhāsati, gilānapaccayabhesajjaparikkhārapayuttaṃ vācaṃ bhāsati – ayampi vuccati payuttavācā.
ਅਥ વਾ ਚੀવਰਹੇਤੁ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਹੇਤੁ ਸੇਨਾਸਨਹੇਤੁ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਹੇਤੁ ਸਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ ਮੁਸਾਪਿ ਭਣਤਿ, ਪਿਸੁਣਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ ਅਪਿਸੁਣਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ, ਫਰੁਸਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ ਅਫਰੁਸਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ ਅਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ, ਮਨ੍ਤਾਪਿ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ – ਅਯਮ੍ਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਯੁਤ੍ਤવਾਚਾ। ਅਥ વਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ – ‘‘ਅਹੋ વਤ ਮੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯੁਂ, ਸੁਤ੍વਾવ ਧਮ੍ਮਂ ਪਸੀਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਪਸਨ੍ਨਾ ਚ ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਯੁਤ੍ਤવਾਚਾ। ਨ ਚ વਾਚਂ ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ વਾਚਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਯੁਤ੍ਤવਾਚਂ ਨ ਭਾਸੇਯ੍ਯ ਨ ਕਥੇਯ੍ਯ ਨ ਭਣੇਯ੍ਯ ਨ ਦੀਪੇਯ੍ਯ ਨ વੋਹਰੇਯ੍ਯ, ਪਯੁਤ੍ਤਂ વਾਚਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਪਯੁਤ੍ਤવਾਚਾਯ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਨ ਚ વਾਚਂ ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
Atha vā cīvarahetu piṇḍapātahetu senāsanahetu gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu saccampi bhaṇati musāpi bhaṇati, pisuṇampi bhaṇati apisuṇampi bhaṇati, pharusampi bhaṇati apharusampi bhaṇati, samphappalāpampi bhaṇati asamphappalāpampi bhaṇati, mantāpi vācaṃ bhāsati – ayampi vuccati payuttavācā. Atha vā pasannacitto paresaṃ dhammaṃ deseti – ‘‘aho vata me dhammaṃ suṇeyyuṃ, sutvāva dhammaṃ pasīdeyyuṃ, pasannā ca me pasannākāraṃ kareyyu’’nti – ayaṃ vuccati payuttavācā. Na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyyāti. Antamaso dhammadesanaṃ vācaṃ upādāya payuttavācaṃ na bhāseyya na katheyya na bhaṇeyya na dīpeyya na vohareyya, payuttaṃ vācaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, payuttavācāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya.
ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਨ੍ਤਿ ਤੀਣਿ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਾਨਿ – ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ, વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ, ਚੇਤਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ। ਕਤਮਂ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਘਗਤੋਪਿ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਗਣਗਤੋਪਿ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਭੋਜਨਸਾਲਾਯਪਿ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਜਨ੍ਤਾਘਰੇਪਿ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਉਦਕਤਿਤ੍ਥੇਪਿ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੋਪਿ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋਪਿ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Pāgabbhiyaṃ na sikkheyyāti. Pāgabbhiyanti tīṇi pāgabbhiyāni – kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ, vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ, cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Katamaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ? Idhekacco saṅghagatopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, gaṇagatopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, bhojanasālāyapi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, jantāgharepi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, udakatitthepi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, antaragharaṃ pavisantopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, antaragharaṃ paviṭṭhopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
ਕਥਂ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਉਚ੍ਚੇਪਿ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ , ਠਿਤਕੋਪਿ ਭਣਤਿ, ਬਾਹਾવਿਕ੍ਖੇਪਕੋਪਿ ਭਣਤਿ। ਏવਂ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Kathaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, sasīsaṃ pārupitvā nisīdati , ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
ਕਥਂ ਗਣਗਤੋ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਗਣਗਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨੁਪਾਹਨਾਨਂ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਾਨਂ ਸਉਪਾਹਨੋ ਚਙ੍ਕਮਤਿ , ਨੀਚੇ ਚਙ੍ਕਮੇ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਾਨਂ ਉਚ੍ਚੇ ਚਙ੍ਕਮੇ ਚਙ੍ਕਮਤਿ, ਛਮਾਯ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਾਨਂ ਚਙ੍ਕਮੇ ਚਙ੍ਕਮਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਉਚ੍ਚੇਪਿ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਠਿਤੋਪਿ ਭਣਤਿ, ਬਾਹਾવਿਕ੍ਖੇਪਕੋਪਿ ਭਣਤਿ। ਏવਂ ਗਣਗਤੋ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Kathaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittīkārakato therānaṃ bhikkhūnaṃ anupāhanānaṃ caṅkamantānaṃ saupāhano caṅkamati , nīce caṅkame caṅkamantānaṃ ucce caṅkame caṅkamati, chamāya caṅkamantānaṃ caṅkame caṅkamati, ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, sasīsaṃ pārupitvāpi nisīdati, ṭhitopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
ਕਥਂ ਭੋਜਨਸਾਲਾਯ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭੋਜਨਸਾਲਾਯ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਨવੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਸਨੇਨ ਪਟਿਬਾਹਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਉਚ੍ਚੇਪਿ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਠਿਤਕੋਪਿ ਭਣਤਿ, ਬਾਹਾવਿਕ੍ਖੇਪਕੋਪਿ ਭਣਤਿ। ਏવਂ ਭੋਜਨਸਾਲਾਯ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Kathaṃ bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco bhojanasālāya acittīkārakato there bhikkhū anupakhajja nisīdati, navepi bhikkhū āsanena paṭibāhati, ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, sasīsaṃ pārupitvā nisīdati, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
ਕਥਂ ਜਨ੍ਤਾਘਰੇ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਜਨ੍ਤਾਘਰੇ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਉਚ੍ਚੇਪਿ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾਪਿ ਕਟ੍ਠਂ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾਪਿ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਦਹਤਿ। ਏવਂ ਜਨ੍ਤਾਘਰੇ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Kathaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco jantāghare acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, anāpucchāpi kaṭṭhaṃ pakkhipati, anāpucchāpi dvāraṃ pidahati. Evaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
ਕਥਂ ਉਦਕਤਿਤ੍ਥੇ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਉਦਕਤਿਤ੍ਥੇ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਓਤਰਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਓਤਰਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਨ੍ਹਾਯਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਨ੍ਹਾਯਤਿ, ਉਪਰਿਤੋਪਿ ਨ੍ਹਾਯਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਉਤ੍ਤਰਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਉਤ੍ਤਰਤਿ । ਏવਂ ਉਦਕਤਿਤ੍ਥੇ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Kathaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco udakatitthe acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi otarati, puratopi otarati, ghaṭṭayantopi nhāyati, puratopi nhāyati, uparitopi nhāyati, ghaṭṭayantopi uttarati, puratopi uttarati . Evaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
ਕਥਂ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, વੋਕ੍ਕਮ੍ਮਪਿ ਥੇਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ । ਏવਂ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Kathaṃ antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ pavisanto acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi gacchati, puratopi gacchati, vokkammapi therānaṃ bhikkhūnaṃ purato gacchati . Evaṃ antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
ਕਥਂ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ‘‘ਨ ਪવਿਸ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਪવਿਸਤਿ, ‘‘ਨ ਤਿਟ੍ਠ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ‘‘ਨ ਨਿਸੀਦ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਅਨੋਕਾਸਮ੍ਪਿ ਪવਿਸਤਿ, ਅਨੋਕਾਸੇਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਨੋਕਾਸੇਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਯਾਨਿਪਿ ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਕੁਲਾਨਂ ਓવਰਕਾਨਿ ਗੂਲ਼੍ਹਾਨਿ ਚ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਨਿ ਚ, ਯਤ੍ਥ ਕੁਲਿਤ੍ਥਿਯੋ ਕੁਲਧੀਤਰੋ ਕੁਲਸੁਣ੍ਹਾਯੋ ਕੁਲਕੁਮਾਰਿਯੋ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥਪਿ ਸਹਸਾ ਪવਿਸਤਿ, ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸ ਸੀਸਮ੍ਪਿ ਪਰਾਮਸਤਿ। ਏવਂ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਇਦਂ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ।
Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho ‘‘na pavisa, bhante’’ti vuccamāno pavisati, ‘‘na tiṭṭha, bhante’’ti vuccamāno tiṭṭhati, ‘‘na nisīda, bhante’’ti vuccamāno nisīdati, anokāsampi pavisati, anokāsepi tiṭṭhati, anokāsepi nisīdati, yānipi tāni honti kulānaṃ ovarakāni gūḷhāni ca paṭicchannāni ca, yattha kulitthiyo kuladhītaro kulasuṇhāyo kulakumāriyo nisīdanti tatthapi sahasā pavisati, kumārakassa sīsampi parāmasati. Evaṃ antaragharaṃ paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti – idaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ.
ਕਤਮਂ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਘਗਤੋਪਿ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਗਣਗਤੋਪਿ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋਪਿ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਕਥਂ ਸਙ੍ਘਗਤੋ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਂ વਾ ਅਨਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ વਾ ਆਰਾਮਗਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਤਿ, ਪਞ੍ਹਂ વਿਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਤਿ , ਠਿਤਕੋਪਿ ਭਣਤਿ, ਬਾਹਾવਿਕ੍ਖੇਪਕੋਪਿ ਭਣਤਿ। ਏવਂ ਸਙ੍ਘਗਤੋ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Katamaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ? Idhekacco saṅghagatopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, gaṇagatopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, antaragharaṃ paviṭṭhopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Kathaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittīkārakato there bhikkhū anāpucchaṃ vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati, pañhaṃ visajjeti, pātimokkhaṃ uddisati , ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
ਕਥਂ ਗਣਗਤੋ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਗਣਗਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਂ વਾ ਅਨਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ વਾ ਆਰਾਮਗਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਤਿ, ਪਞ੍ਹਂ વਿਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਠਿਤਕੋਪਿ ਭਣਤਿ, ਬਾਹਾવਿਕ੍ਖੇਪਕੋਪਿ ਭਣਤਿ; ਆਰਾਮਗਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਤਿ, ਪਞ੍ਹਂ વਿਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਠਿਤਕੋਪਿ ਭਣਤਿ, ਬਾਹਾવਿਕ੍ਖੇਪਕੋਪਿ ਭਣਤਿ। ਏવਂ ਗਣਗਤੋ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Kathaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittīkārakato there bhikkhū anāpucchaṃ vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati, pañhaṃ visajjeti, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati; ārāmagatānaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ bhaṇati, pañhaṃ visajjeti, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.
ਕਥਂ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਇਤ੍ਥਿਂ વਾ ਕੁਮਾਰਿਂ વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੇ ਇਤ੍ਥਂਗੋਤ੍ਤੇ ਕਿਂ ਅਤ੍ਥਿ? ਯਾਗੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਭਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਖਾਦਨੀਯਂ ਅਤ੍ਥਿ? ਕਿਂ ਪਿવਿਸ੍ਸਾਮ , ਕਿਂ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ, ਕਿਂ ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮ, ਕਿਂ વਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਕਿਂ વਾ ਮੇ ਦਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ વਿਪ੍ਪਲਪਤਿ। ਏવਂ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਇਦਂ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ।
Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho itthiṃ vā kumāriṃ vā evamāha – ‘‘itthannāme itthaṃgotte kiṃ atthi? Yāgu atthi, bhattaṃ atthi, khādanīyaṃ atthi? Kiṃ pivissāma , kiṃ bhuñjissāma, kiṃ khādissāma, kiṃ vā atthi, kiṃ vā me dassathā’’ti vippalapati. Evaṃ antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti – idaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ.
ਕਤਮਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਨ ਉਚ੍ਚਾ ਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਉਚ੍ਚਾ ਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਦਿਸਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਨ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਦਿਸਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਨ ਉਲ਼ਾਰਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਉਲ਼ਾਰਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਦਿਸਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਦਿਸਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਨ વਿਨਯਧਰੋ ਸਮਾਨੋ વਿਨਯਧਰੇਨ… ਨ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੇਨ… ਨ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਆਰਞ੍ਞਕੇਨ… ਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੇਨ… ਨ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੇਨ… ਨ ਤੇਚੀવਰਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਤੇਚੀવਰਕੇਨ… ਨ ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕੇਨ… ਨ ਖਲੁਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਖਲੁਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਿਕੇਨ… ਨ ਨੇਸਜ੍ਜਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਨੇਸਞ੍ਞਿਕੇਨ… ਨ ਯਥਾਸਨ੍ਥਤਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਯਥਾਸਨ੍ਥਤਿਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਦਿਸਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਨ ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੀ ਸਮਾਨੋ ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਦਿਸਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਨ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੀ ਸਮਾਨੋ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ… ਨ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੀ ਸਮਾਨੋ ਤਤਿਯਸ੍ਸ… ਨ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੀ ਸਮਾਨੋ ਲਾਭੀ ਸਮਾਨੋ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ… ਨ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀ ਸਮਾਨੋ ਆਕਾਸਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ… ਨ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀ ਸਮਾਨੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ… ਨ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀ ਸਮਾਨੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ… ਨ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭੀ ਸਮਾਨੋ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਦਿਸਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ – ਇਦਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ। ਨ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਨ ਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਆਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ।
Katamaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ? Idhekacco na uccā kulā pabbajito samāno uccā kulā pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na mahābhogakulā pabbajito samāno mahābhogakulā pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na uḷārabhogakulā pabbajito samāno uḷārabhogakulā pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na suttantiko samāno suttantikena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na vinayadharo samāno vinayadharena… na dhammakathiko samāno dhammakathikena… na āraññiko samāno āraññakena… na piṇḍapātiko samāno piṇḍapātikena… na paṃsukūliko samāno paṃsukūlikena… na tecīvariko samāno tecīvarakena… na sapadānacāriko samāno sapadānacārikena… na khalupacchābhattiko samāno khalupacchābhattikena… na nesajjiko samāno nesaññikena… na yathāsanthatiko samāno yathāsanthatikena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na paṭhamassa jhānassa lābhī samāno paṭhamassa jhānassa lābhinā saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na dutiyassa jhānassa lābhī samāno dutiyassa… na tatiyassa jhānassa lābhī samāno tatiyassa… na catutthassa jhānassa lābhī samāno lābhī samāno catutthassa… na ākāsānañcāyatanasamāpattiyā lābhī samāno ākāsanañcāyatanasamāpattiyā… na viññāṇañcāyatanasamāpattiyā lābhī samāno viññāṇañcāyatana samāpattiyā… na ākiñcaññāyatanasamāpattiyā lābhī samāno ākiñcaññāyatana samāpattiyā… na nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhī samāno nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhinā saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena – idaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Na sikkheyyāti pāgabbhiyaṃ na sikkheyya na careyya na ācareyya na samācareyya na samādāya vatteyya, pāgabbhiyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, pāgabbhiyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – pāgabbhiyaṃ na sikkheyya.
ਕਥਂ વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਨ ਕਥਯੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕਤਮਾ વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਕਥਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਏવਰੂਪਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ – ‘‘ਨ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਸਿ…ਪੇ॰… ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ વਾ ਸਚੇ ਪਹੋਸੀ’’ਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਖੋ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਕਥਾਯ ਸਤਿ ਕਥਾਬਾਹੁਲ੍ਲਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ, ਕਥਾਬਾਹੁਲ੍ਲੇ ਸਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਉਦ੍ਧਤਸ੍ਸ ਅਸਂવਰੋ, ਅਸਂવੁਤਸ੍ਸ ਆਰਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ। ਕਥਂ વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਨ ਕਥਯੇਯ੍ਯਾਤਿ। વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਕਥਂ ਨ ਕਥੇਯ੍ਯ ਨ ਭਣੇਯ੍ਯ ਨ ਦੀਪੇਯ੍ਯ ਨ વੋਹਰੇਯ੍ਯ, વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਕਥਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਕਥਾਯ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਕਥਂ વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਨ ਕਥਯੇਯ੍ਯ।
Kathaṃviggāhikaṃ na kathayeyyāti. Katamā viggāhikā kathā? Idhekacco evarūpiṃ kathaṃ kattā hoti – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi…pe… nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘viggāhikāya kho, moggallāna, kathāya sati kathābāhullaṃ pāṭikaṅkhaṃ, kathābāhulle sati uddhaccaṃ, uddhatassa asaṃvaro, asaṃvutassa ārā cittaṃ samādhimhā’’ti. Kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyyāti. Viggāhikaṃ kathaṃ na katheyya na bhaṇeyya na dīpeyya na vohareyya, viggāhikaṃ kathaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, viggāhikakathāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyya.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਨ ਚ ਕਤ੍ਥਿਕੋ ਸਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨ ਚ વਾਚਂ ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘Na ca katthiko siyā bhikkhu, na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya;
ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਕਥਂ વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਨ ਕਥਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥
Pāgabbhiyaṃ na sikkheyya, kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyyā’’ti.
੧੬੬.
166.
ਮੋਸવਜ੍ਜੇ ਨ ਨਿਯ੍ਯੇਥ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਠਾਨਿ ਨ ਕਯਿਰਾ।
Mosavajje na niyyetha, sampajāno saṭhāni na kayirā;
ਅਥ ਜੀવਿਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਨਾਞ੍ਞਮਤਿਮਞ੍ਞੇ॥
Atha jīvitena paññāya, sīlabbatena nāññamatimaññe.
ਮੋਸવਜ੍ਜੇ ਨ ਨਿਯ੍ਯੇਥਾਤਿ। ਮੋਸવਜ੍ਜਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮੁਸਾવਾਦੋ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਭਗ੍ਗਤੋ 135 વਾ ਪਰਿਸਗ੍ਗਤੋ 136 વਾ…ਪੇ॰… ਆਮਿਸਕਿਞ੍ਚਿਕ੍ਖਹੇਤੁ વਾ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮੋਸવਜ੍ਜਂ। ਅਪਿ ਚ ਤੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਮੁਸਾવਾਦੋ ਹੋਤਿ – ਪੁਬ੍ਬੇવਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ‘‘ਮੁਸਾ ਭਣਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ, ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ‘‘ਮੁਸਾ ਭਣਾਮੀ’’ਤਿ, ਭਣਿਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ‘‘ਮੁਸਾ ਮਯਾ ਭਣਿਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਮੁਸਾવਾਦੋ ਹੋਤਿ। ਅਪਿ ਚ ਚਤੂਹਾਕਾਰੇਹਿ… ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ… ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ… ਸਤ੍ਤਹਾਕਾਰੇਹਿ… ਅਟ੍ਠਹਾਕਾਰੇਹਿ… ਮੁਸਾવਾਦੋ ਹੋਤਿ – ਪੁਬ੍ਬੇવਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ‘‘ਮੁਸਾ ਭਣਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ, ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ‘‘ਮੁਸਾ ਭਣਾਮੀ’’ਤਿ, ਭਣਿਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ‘‘ਮੁਸਾ ਮਯਾ ਭਣਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વਿਨਿਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਂ વਿਨਿਧਾਯ ਖਨ੍ਤਿਂ વਿਨਿਧਾਯ ਰੁਚਿਂ વਿਨਿਧਾਯ ਸਞ੍ਞਂ વਿਨਿਧਾਯ ਭਾવਂ – ਇਮੇਹਿ ਅਟ੍ਠਹਾਕਾਰੇਹਿ ਮੁਸਾવਾਦੋ ਹੋਤਿ। ਮੋਸવਜ੍ਜੇ ਨ ਨਿਯ੍ਯੇਥਾਤਿ। ਮੋਸવਜ੍ਜੇ ਨ ਯਾਯੇਯ੍ਯ ਨ ਨਿਯ੍ਯਾਯੇਯ੍ਯ ਨ વਹੇਯ੍ਯ 137 ਨ ਸਂਹਰੇਯ੍ਯ, ਮੋਸવਜ੍ਜਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਮੋਸવਜ੍ਜਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਮੋਸવਜ੍ਜੇ ਨ ਨਿਯ੍ਯੇਥ।
Mosavajje na niyyethāti. Mosavajjaṃ vuccati musāvādo. Idhekacco sabhaggato 138 vā parisaggato 139 vā…pe… āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti – idaṃ vuccati mosavajjaṃ. Api ca tīhākārehi musāvādo hoti – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti, imehi tīhākārehi musāvādo hoti. Api ca catūhākārehi… pañcahākārehi… chahākārehi… sattahākārehi… aṭṭhahākārehi… musāvādo hoti – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti vinidhāya diṭṭhiṃ vinidhāya khantiṃ vinidhāya ruciṃ vinidhāya saññaṃ vinidhāya bhāvaṃ – imehi aṭṭhahākārehi musāvādo hoti. Mosavajje na niyyethāti. Mosavajje na yāyeyya na niyyāyeyya na vaheyya 140 na saṃhareyya, mosavajjaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, mosavajjā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – mosavajje na niyyetha.
ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਠਾਨਿ ਨ ਕਯਿਰਾਤਿ। ਕਤਮਂ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਠੋ ਹੋਤਿ ਪਰਿਸਠੋ, ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਸਠਂ ਸਠਤਾ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ ਕਕ੍ਕਰਤਾ ਕਕ੍ਕਰਿਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖਤ੍ਤਤਾ ਪਾਰਿਕ੍ਖਤ੍ਤਿਯਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ। ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਠਾਨਿ ਨ ਕਯਿਰਾਤਿ। ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਸਞ੍ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ ਨਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਸਾਠੇਯ੍ਯਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਠਾਨਿ ਨ ਕਯਿਰਾ।
Sampajāno saṭhāni na kayirāti. Katamaṃ sāṭheyyaṃ? Idhekacco saṭho hoti parisaṭho, yaṃ tattha saṭhaṃ saṭhatā sāṭheyyaṃ kakkaratā kakkariyaṃ parikkhattatā pārikkhattiyaṃ – idaṃ vuccati sāṭheyyaṃ. Sampajāno saṭhāni na kayirāti. Sampajāno hutvā sāṭheyyaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya, sāṭheyyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, sāṭheyyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – sampajāno saṭhāni na kayirā.
ਅਥ ਜੀવਿਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਨਾਞ੍ਞਮਤਿਮਞ੍ਞੇਤਿ। ਅਥਾਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ…ਪੇ॰… ਪਦਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾਪੇਤਂ – ਅਥਾਤਿ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਲੂਖਜੀવਿਤਂ ਜੀવਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਪਣੀਤਜੀવਿਤਂ ਜੀવਨ੍ਤਂ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤਿ – ‘‘ਕਿਂ ਪਨਾਯਂ ਬਹੁਲਾਜੀવੋ ਸਬ੍ਬਂ ਸਂਭਕ੍ਖੇਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਮੂਲਬੀਜਂ ਖਨ੍ਧਬੀਜਂ ਫਲ਼ੁਬੀਜਂ ਅਗ੍ਗਬੀਜਂ ਬੀਜਬੀਜਮੇવ ਪਞ੍ਚਮਂ ਅਸਨਿવਿਚਕ੍ਕਦਨ੍ਤਕੂਟਸਮਣਪ੍ਪਧਾਨੇਨਾ’’ਤਿ 141। ਸੋ ਤਾਯ ਲੂਖਜੀવਿਤਾਯ ਪਰਂ ਪਣੀਤਜੀવਿਤਂ ਜੀવਨ੍ਤਂ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤਿ।
Atha jīvitena paññāya, sīlabbatena nāññamatimaññeti. Athāti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ – athāti. Idhekacco lūkhajīvitaṃ jīvanto paraṃ paṇītajīvitaṃ jīvantaṃ atimaññati – ‘‘kiṃ panāyaṃ bahulājīvo sabbaṃ saṃbhakkheti, seyyathidaṃ – mūlabījaṃ khandhabījaṃ phaḷubījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ asanivicakkadantakūṭasamaṇappadhānenā’’ti 142. So tāya lūkhajīvitāya paraṃ paṇītajīvitaṃ jīvantaṃ atimaññati.
ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਣੀਤਜੀવਿਤਂ ਜੀવਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਲੂਖਜੀવਿਤਂ ਜੀવਨ੍ਤਂ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤਿ – ‘‘ਕਿਂ ਪਨਾਯਂ ਅਪ੍ਪਪੁਞ੍ਞੋ ਅਪ੍ਪੇਸਕ੍ਖੋ ਨ ਲਾਭੀ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਾਯ ਪਣੀਤਜੀવਿਤਾਯ ਪਰਂ ਲੂਖਜੀવਿਤਂ ਜੀવਨ੍ਤਂ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤਿ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਪੁਟ੍ਠੋ ਪਞ੍ਹਂ વਿਸਜ੍ਜੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਨ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਰਂ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤਿ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ વਿਹਰਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ, ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦੁਸ੍ਸੀਲਾ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਾਯ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਰਂ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤਿ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ વਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ વਾ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ વਾ ਤੇਚੀવਰਿਕੋ વਾ ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕੋ વਾ ਖਲੁਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਿਕੋ વਾ ਨੇਸਜ੍ਜਿਕੋ વਾ ਯਥਾਸਨ੍ਥਤਿਕੋ વਾ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਹਮਸ੍ਮਿ વਤ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਇਮੇ ਪਨਞ੍ਞੇ ਨ વਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਾਯ વਤਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਰਂ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤਿ। ਅਥ ਜੀવਿਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਨਾਞ੍ਞਮਤਿਮਞ੍ਞੇਤਿ। ਲੂਖਜੀવਿਤਾਯ વਾ ਪਣੀਤਜੀવਿਤਾਯ વਾ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਾਯ વਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ વਾ વਤਸਮ੍ਪਦਾਯ વਾ ਪਰਂ ਨਾਤਿਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਨਾવਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਨ ਤੇਨ ਮਾਨਂ ਜਨੇਯ੍ਯ, ਨ ਤੇਨ ਥਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ, ਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਪਗ੍ਗਹਿਤਸਿਰੋਤਿ – ਅਥ ਜੀવਿਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਨਾਞ੍ਞਮਤਿਮਞ੍ਞੇ।
Idhekacco paṇītajīvitaṃ jīvanto paraṃ lūkhajīvitaṃ jīvantaṃ atimaññati – ‘‘kiṃ panāyaṃ appapuñño appesakkho na lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’’nti. So tāya paṇītajīvitāya paraṃ lūkhajīvitaṃ jīvantaṃ atimaññati. Idhekacco paññāsampanno hoti. So puṭṭho pañhaṃ visajjeti. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ahamasmi paññāsampanno, ime panaññe na paññāsampannā’’ti. So tāya paññāsampadāya paraṃ atimaññati. Idhekacco sīlasampanno hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ahamasmi sīlasampanno, ime panaññe bhikkhū dussīlā pāpadhammā’’ti. So tāya sīlasampadāya paraṃ atimaññati. Idhekacco vatasampanno hoti āraññiko vā piṇḍapātiko vā paṃsukūliko vā tecīvariko vā sapadānacāriko vā khalupacchābhattiko vā nesajjiko vā yathāsanthatiko vā. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ahamasmi vata sampanno, ime panaññe na vatasampannā’’ti. So tāya vatasampadāya paraṃ atimaññati. Atha jīvitena paññāya, sīlabbatena nāññamatimaññeti. Lūkhajīvitāya vā paṇītajīvitāya vā paññāsampadāya vā sīlasampadāya vā vatasampadāya vā paraṃ nātimaññeyya, nāvajāneyya, na tena mānaṃ janeyya, na tena thaddho assa, patthaddho paggahitasiroti – atha jīvitena paññāya sīlabbatena nāññamatimaññe.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਮੋਸવਜ੍ਜੇ ਨ ਨਿਯ੍ਯੇਥ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਠਾਨਿ ਨ ਕਯਿਰਾ।
‘‘Mosavajje na niyyetha, sampajāno saṭhāni na kayirā;
ਅਥ ਜੀવਿਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਨਾਞ੍ਞਮਤਿਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ॥
Atha jīvitena paññāya, sīlabbatena nāññamatimaññe’’ti.
੧੬੭.
167.
ਫਰੁਸੇਨ ਨੇ ਨ ਪਟਿવਜ੍ਜਾ, ਨ ਹਿ ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸੇਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ 147 ॥
Pharusena ne na paṭivajjā, na hi santo paṭiseniṃ karonti148.
ਸੁਤ੍વਾ ਰੁਸਿਤੋ ਬਹੁਂ વਾਚਂ, ਸਮਣਾਨਂ ਪੁਥੁਜਨਾਨਨ੍ਤਿ। ਰੁਸਿਤੋਤਿ ਦੂਸਿਤੋ ਖੁਂਸਿਤੋ ਘਟ੍ਟਿਤੋ વਮ੍ਭਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਉਪવਦਿਤੋ। ਸਮਣਾਨਨ੍ਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਰਿਬ੍ਬਜੂਪਗਤਾ ਪਰਿਬ੍ਬਜਸਮਾਪਨ੍ਨਾ। ਪੁਥੁਜਨਾਨਨ੍ਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚ વੇਸ੍ਸਾ ਚ ਸੁਦ੍ਦਾ ਚ ਗਹਟ੍ਠਾ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਚ ਦੇવਾ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ, ਤੇ ਬਹੁਕਾਹਿ વਾਚਾਹਿ ਅਨਿਟ੍ਠਾਹਿ ਅਕਨ੍ਤਾਹਿ ਅਮਨਾਪਾਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸੇਯ੍ਯੁਂ ਪਰਿਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ ਰੋਸੇਯ੍ਯੁਂ વਿਰੋਸੇਯ੍ਯੁਂ ਹਿਂਸੇਯ੍ਯੁਂ વਿਹਿਂਸੇਯ੍ਯੁਂ ਹੇਠੇਯ੍ਯੁਂ વਿਹੇਠੇਯ੍ਯੁਂ ਘਾਤੇਯ੍ਯੁਂ ਉਪਘਾਤੇਯ੍ਯੁਂ ਉਪਘਾਤਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਤੇਸਂ ਬਹੁਂ વਾਚਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਅਕਨ੍ਤਂ ਅਮਨਾਪਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਹਿਤ੍વਾ ਉਪਧਾਰਯਿਤ੍વਾ ਉਪਲਕ੍ਖਯਿਤ੍વਾਤਿ – ਸੁਤ੍વਾ ਰੁਸਿਤੋ ਬਹੁਂ વਾਚਂ, ਸਮਣਾਨਂ વਾ ਪੁਥੁਜਨਾਨਂ।
Sutvārusito bahuṃ vācaṃ, samaṇānaṃ puthujanānanti. Rusitoti dūsito khuṃsito ghaṭṭito vambhito garahito upavadito. Samaṇānanti ye keci ito bahiddhā paribbajūpagatā paribbajasamāpannā. Puthujanānanti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca, te bahukāhi vācāhi aniṭṭhāhi akantāhi amanāpāhi akkoseyyuṃ paribhāseyyuṃ roseyyuṃ viroseyyuṃ hiṃseyyuṃ vihiṃseyyuṃ heṭheyyuṃ viheṭheyyuṃ ghāteyyuṃ upaghāteyyuṃ upaghātaṃ kareyyuṃ tesaṃ bahuṃ vācaṃ aniṭṭhaṃ akantaṃ amanāpaṃ sutvā suṇitvā uggahitvā upadhārayitvā upalakkhayitvāti – sutvā rusito bahuṃ vācaṃ, samaṇānaṃ vā puthujanānaṃ.
ਫਰੁਸੇਨ ਨੇ ਨ ਪਟਿવਜ੍ਜਾਤਿ। ਫਰੁਸੇਨਾਤਿ ਫਰੁਸੇਨ ਕਕ੍ਖਲ਼ੇਨ ਨ ਪਟਿવਜ੍ਜਾ ਨਪ੍ਪਟਿਭਣੇਯ੍ਯ, ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਂ ਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਕੋਸੇਯ੍ਯ, ਰੋਸਨ੍ਤਂ ਨਪ੍ਪਟਿਰੋਸੇਯ੍ਯ, ਭਣ੍ਡਨਂ ਨਪ੍ਪਟਿਭਣ੍ਡੇਯ੍ਯ ਨ ਕਲਹਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ વਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ વਿવਾਦਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ ਮੇਧਗਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਕਲਹਭਣ੍ਡਨવਿਗ੍ਗਹવਿવਾਦਮੇਧਗਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਕਲਹਭਣ੍ਡਨવਿਗ੍ਗਹવਿવਾਦਮੇਧਗਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਫਰੁਸੇਨ ਨੇ ਨ ਪਟਿવਜ੍ਜਾ।
Pharusena ne na paṭivajjāti. Pharusenāti pharusena kakkhaḷena na paṭivajjā nappaṭibhaṇeyya, akkosantaṃ na paccakkoseyya, rosantaṃ nappaṭiroseyya, bhaṇḍanaṃ nappaṭibhaṇḍeyya na kalahaṃ kareyya na bhaṇḍanaṃ kareyya na viggahaṃ kareyya na vivādaṃ kareyya na medhagaṃ kareyya, kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – pharusena ne na paṭivajjā.
ਨ ਹਿ ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸੇਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਰਾਗਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤੋ, ਦੋਸਸ੍ਸ… ਮੋਹਸ੍ਸ… ਕੋਧਸ੍ਸ… ਉਪਨਾਹਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮਿਤਤ੍ਤਾ વੂਪਸਮਿਤਤ੍ਤਾ વਿਜ੍ਝਾਤਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤਾ વਿਗਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤੋ ਉਪਸਨ੍ਤੋ વੂਪਸਨ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋਤਿ – ਸਨ੍ਤੋ। ਨ ਹਿ ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸੇਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸੇਨਿਂ ਪਟਿਮਲ੍ਲਂ ਪਟਿਕਣ੍ਟਕਂ 149 ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਨ ਜਨੇਨ੍ਤਿ ਨ ਸਞ੍ਜਨੇਨ੍ਤਿ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ ਨਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ – ਨ ਹਿ ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸੇਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ।
Na hi santo paṭiseniṃ karontīti. Santoti rāgassa santattā santo, dosassa… mohassa… kodhassa… upanāhassa…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭipassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddhoti – santo. Na hi santo paṭiseniṃ karontīti. Santo paṭiseniṃ paṭimallaṃ paṭikaṇṭakaṃ 150 paṭipakkhaṃ na karonti na janenti na sañjanenti na nibbattenti nābhinibbattentīti – na hi santo paṭiseniṃ karonti.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਸੁਤ੍વਾ ਰੁਸਿਤੋ ਬਹੁਂ વਾਚਂ, ਸਮਣਾਨਂ વਾ ਪੁਥੁਜਨਾਨਂ।
‘‘Sutvā rusito bahuṃ vācaṃ, samaṇānaṃ vā puthujanānaṃ;
ਫਰੁਸੇਨ ਨੇ ਨ ਪਟਿવਜ੍ਜਾ, ਨ ਹਿ ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸੇਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ॥
Pharusena ne na paṭivajjā, na hi santo paṭiseniṃ karontī’’ti.
੧੬੮.
168.
ਏਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ, વਿਚਿਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇ।
Etañcadhammamaññāya, vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe;
ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਞਤ੍વਾ, ਸਾਸਨੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯ॥
Santīti nibbutiṃ ñatvā, sāsane gotamassa nappamajjeyya.
ਏਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯਾਤਿ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਂ ਦੇਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਪਿਤਂ ਪਟ੍ਠਪਿਤਂ વਿવਟਂ વਿਭਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਤਂ ਪਕਾਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਏਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ। ਅਥ વਾ ਸਮਞ੍ਚ વਿਸਮਞ੍ਚ ਪਥਞ੍ਚ વਿਪਥਞ੍ਚ ਸਾવਜ੍ਜਞ੍ਚ ਅਨવਜ੍ਜਞ੍ਚ ਹੀਨਞ੍ਚ ਪਣੀਤਞ੍ਚ ਕਣ੍ਹਞ੍ਚ ਸੁਕ੍ਕਞ੍ਚ વਿਞ੍ਞੂਗਰਹਿਤਞ੍ਚ વਿਞ੍ਞੂਪਸਤ੍ਥਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਏਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ। ਅਥ વਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਦਂ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਂ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਪਦਂ ਅવਿਰੁਦ੍ਧਪਟਿਪਦਂ ਅਨ੍વਤ੍ਥਪਟਿਪਦਂ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਦਂ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਂ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਂ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਂ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਅਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਨਿਞ੍ਚ ਪਟਿਪਦਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ।
Etañca dhammamaññāyāti. Etanti ācikkhitaṃ desitaṃ paññapitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaṭaṃ vibhattaṃ uttānīkataṃ pakāsitaṃ dhammaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti. Evampi etañca dhammamaññāya. Atha vā samañca visamañca pathañca vipathañca sāvajjañca anavajjañca hīnañca paṇītañca kaṇhañca sukkañca viññūgarahitañca viññūpasatthañca dhammaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti. Evampi etañca dhammamaññāya. Atha vā sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ aviruddhapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ sīlesu paripūrakāritaṃ indriyesu guttadvārataṃ bhojane mattaññutaṃ jāgariyānuyogaṃ satisampajaññaṃ, cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhipāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ dhammaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti. Evampi tañca dhammamaññāya.
વਿਚਿਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਤਿ। વਿਚਿਨਨ੍ਤਿ વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਪવਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤੁਲਯਨ੍ਤੋ ਤੀਰਯਨ੍ਤੋ વਿਭਾવਯਨ੍ਤੋ વਿਭੂਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਪવਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤੁਲਯਨ੍ਤੋ ਤੀਰਯਨ੍ਤੋ વਿਭਾવਯਨ੍ਤੋ વਿਭੂਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ – વਿਚਿਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਸਦਾਤਿ ਸਦਾ ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ…ਪੇ॰… ਪਚ੍ਛਿਮੇ વਯੋਖਨ੍ਧੇ। ਸਤੋਤਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਤੋ – ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਭਾવੇਨ੍ਤੋ ਸਤੋ…ਪੇ॰… ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਤੋ। ਸਿਕ੍ਖੇਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯੋ – ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ। ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯੋ ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਆਚਰੇਯ੍ਯ ਸਮਾਚਰੇਯ੍ਯ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ – વਿਚਿਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇ।
Vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkheti. Vicinanti vicinanto pavicinanto tulayanto tīrayanto vibhāvayanto vibhūtaṃ karonto. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti vicinanto pavicinanto tulayanto tīrayanto vibhāvayanto vibhūtaṃ karontoti – vicinaṃ bhikkhu. Sadāti sadā sabbadā sabbakālaṃ…pe… pacchime vayokhandhe. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati sato. Sikkheti tisso sikkhāyo – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya…pe… sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe.
ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਞਤ੍વਾਤਿ। ਰਾਗਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਞਤ੍વਾ, ਦੋਸਸ੍ਸ… ਮੋਹਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਞਤ੍વਾ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ – ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਞਤ੍વਾ।
Santītinibbutiṃ ñatvāti. Rāgassa nibbutiṃ santīti ñatvā, dosassa… mohassa…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ nibbutiṃ santīti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – santīti nibbutiṃ ñatvā.
ਸਾਸਨੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਤਥਾਗਤਸਾਸਨੇ ਦੇવਸਾਸਨੇ ਅਰਹਨ੍ਤਸਾਸਨੇ। ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰੀ ਅਸ੍ਸ ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰੀ ਅਟ੍ਠਿਤਕਾਰੀ ਅਨੋਲੀਨવੁਤ੍ਤਿਕੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ‘‘ਕਦਾਹਂ ਅਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਰਿਪੂਰੇਯ੍ਯਂ…ਪੇ॰… ਅਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ… ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਂ… વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ… વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਂ? ਕਦਾਹਂ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਅਪ੍ਪਹੀਨੇ વਾ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹੇਯ੍ਯਂ, ਅਭਾવਿਤਂ વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਯ੍ਯਂ, ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਂ વਾ ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ? ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦੋ ਚ વਾਯਾਮੋ ਚ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਚ ਉਸ੍ਸੋਲ਼੍ਹੀ ਚ ਥਾਮੋ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿવਾਨੀ ਚ ਸਤਿ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ ਆਤਪ੍ਪਂ ਪਧਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁਯੋਗੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ – ਸਾਸਨੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯ।
Sāsane gotamassa nappamajjeyyāti. Gotamassa sāsane buddhasāsane jinasāsane tathāgatasāsane devasāsane arahantasāsane. Nappamajjeyyāti sakkaccakārī assa sātaccakārī aṭṭhitakārī anolīnavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. ‘‘Kadāhaṃ aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūreyyaṃ…pe… aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ… paññākkhandhaṃ… vimuttikkhandhaṃ… vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ? Kadāhaṃ apariññātaṃ vā dukkhaṃ parijāneyyaṃ, appahīne vā kilese pajaheyyaṃ, abhāvitaṃ vā maggaṃ bhāveyyaṃ, asacchikataṃ vā nirodhaṃ sacchikareyya’’nti? Yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca thāmo ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesūti – sāsane gotamassa nappamajjeyya.
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਏਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ, વਿਚਿਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇ।
‘‘Etañca dhammamaññāya, vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe;
ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਞਤ੍વਾ, ਸਾਸਨੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥
Santīti nibbutiṃ ñatvā, sāsane gotamassa nappamajjeyyā’’ti.
੧੬੯.
169.
ਅਭਿਭੂ ਹਿ ਸੋ ਅਨਭਿਭੂਤੋ, ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਮਨੀਤਿਹਮਦ੍ਦਸਿ।
Abhibhūhi so anabhibhūto, sakkhidhammamanītihamaddasi;
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਸਦਾ ਨਮਸ੍ਸਮਨੁਸਿਕ੍ਖੇ॥[ਇਤਿ ਭਗવਾ]
Tasmā hi tassa bhagavato sāsane, appamatto sadā namassamanusikkhe.[iti bhagavā]
ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਮਨੀਤਿਹਮਦ੍ਦਸੀਤਿ। ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨ ਇਤਿਹਿਤਿਹਂ ਨ ਇਤਿਕਿਰਿਯਾਯ ਨ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਨ ਪਿਟਕਸਮ੍ਪਦਾਯ ਨ ਤਕ੍ਕਹੇਤੁ ਨ ਨਯਹੇਤੁ ਨ ਆਕਾਰਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੇਨ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਾਮਂ ਸਯਮਭਿਞ੍ਞਾਤਂ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਧਮ੍ਮਂ ਅਦ੍ਦਸਿ ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਅਪਸ੍ਸਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝੀਤਿ – ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਮਨੀਤਿਹਮਦ੍ਦਸਿ।
Sakkhidhammamanītihamaddasīti. Sakkhidhammanti na itihitihaṃ na itikiriyāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhadhammaṃ addasi addakkhi apassi paṭivijjhīti – sakkhidhammamanītihamaddasi.
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਤਂਕਾਰਣਾ ਤਂਹੇਤੁ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਤਂਨਿਦਾਨਾ। ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਗੋਤਮਸਾਸਨੇ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਤਥਾਗਤਸਾਸਨੇ ਦੇવਸਾਸਨੇ ਅਰਹਨ੍ਤਸਾਸਨੇਤਿ – ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ।
Tasmā hi tassa bhagavato sāsaneti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā. Tassa bhagavato sāsaneti. Tassa bhagavato sāsane gotamasāsane buddhasāsane jinasāsane tathāgatasāsane devasāsane arahantasāsaneti – tasmā tassa bhagavato sāsane.
ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਸਦਾ ਨਮਸ੍ਸਮਨੁਸਿਕ੍ਖੇ (ਇਤਿ ਭਗવਾ)ਤਿ। ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋਤਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰੀ…ਪੇ॰… ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਸਦਾਤਿ ਸਦਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ…ਪੇ॰… ਪਚ੍ਛਿਮੇ વਯੋਖਨ੍ਧੇ। ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਕਾਯੇਨ વਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ વਾਚਾਯ વਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਚਿਤ੍ਤੇਨ વਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਨ੍વਤ੍ਥਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਸਕ੍ਕੁਰੁਮਾਨੋ ਗਰੁਕੁਰੁਮਾਨੋ 155 ਮਾਨਯਮਾਨੋ ਪੂਜਯਮਾਨੋ ਅਪਚਯਮਾਨੋ। ਅਨੁਸਿਕ੍ਖੇਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯੋ – ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ। ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯੋ ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਚਰੇਯ੍ਯ ਆਚਰੇਯ੍ਯ ਸਮਾਚਰੇਯ੍ਯ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ – ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਸਦਾ ਨਮਸ੍ਸਮਨੁਸਿਕ੍ਖੇ। (ਇਤਿ ਭਗવਾ)।
Appamattosadā namassamanusikkhe (iti bhagavā)ti. Appamattoti sakkaccakārī…pe… appamādo kusalesu dhammesu. Sadāti sadā sabbakālaṃ…pe… pacchime vayokhandhe. Namassanti kāyena vā namassamāno vācāya vā namassamāno cittena vā namassamāno anvatthapaṭipattiyā vā namassamāno dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassamāno sakkurumāno garukurumāno 156 mānayamāno pūjayamāno apacayamāno. Anusikkheti tisso sikkhāyo – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya careyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyya. Bhagavāti gāravādhivacanaṃ…pe… sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – appamatto sadā namassamanusikkhe. (Iti bhagavā).
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Tenāha bhagavā –
‘‘ਅਭਿਭੂ ਹਿ ਸੋ ਅਨਭਿਭੂਤੋ, ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਮਨੀਤਿਹਮਦ੍ਦਸਿ।
‘‘Abhibhū hi so anabhibhūto, sakkhidhammamanītihamaddasi;
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਸਦਾ ਨਮਸ੍ਸਮਨੁਸਿਕ੍ਖੇ’’॥ [ਇਤਿ ਭਗવਾਤਿ]
Tasmā hi tassa bhagavato sāsane, appamatto sadā namassamanusikkhe’’. [iti bhagavāti]
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāniddesa-aṭṭhakathā / ੧੪. ਤੁવਟਕਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 14. Tuvaṭakasuttaniddesavaṇṇanā