Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മഹാനിദ്ദേസപാളി • Mahāniddesapāḷi

    ൧൪. തുവട്ടകസുത്തനിദ്ദേസോ

    14. Tuvaṭṭakasuttaniddeso

    അഥ തുവട്ടകസുത്തനിദ്ദേസം വക്ഖതി –

    Atha tuvaṭṭakasuttaniddesaṃ vakkhati –

    ൧൫൦.

    150.

    പുച്ഛാമി തം ആദിച്ചബന്ധു, 1 വിവേകം സന്തിപദഞ്ച മഹേസി 2 ;

    Pucchāmitaṃ ādiccabandhu,3vivekaṃ santipadañca mahesi4;

    കഥം ദിസ്വാ നിബ്ബാതി ഭിക്ഖു, അനുപാദിയാനോ ലോകസ്മിം കിഞ്ചി.

    Kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu, anupādiyāno lokasmiṃ kiñci.

    പുച്ഛാമി തം ആദിച്ചബന്ധൂതി. പുച്ഛാതി തിസ്സോ പുച്ഛാ – അദിട്ഠജോതനാ പുച്ഛാ, ദിട്ഠസംസന്ദനാ പുച്ഛാ, വിമതിച്ഛേദനാ പുച്ഛാ. കതമാ അദിട്ഠജോതനാ പുച്ഛാ? പകതിയാ ലക്ഖണം അഞ്ഞാതം ഹോതി അദിട്ഠം അതുലിതം അതീരിതം അവിഭൂതം അവിഭാവിതം, തസ്സ ഞാണായ ദസ്സനായ തുലനായ തീരണായ വിഭാവനായ പഞ്ഹം പുച്ഛതി – അയം അദിട്ഠജോതനാ പുച്ഛാ. കതമാ ദിട്ഠസംസന്ദനാ പുച്ഛാ? പകതിയാ ലക്ഖണം ഞാതം ഹോതി ദിട്ഠം തുലിതം തീരിതം വിഭൂതം വിഭാവിതം, അഞ്ഞേഹി പണ്ഡിതേഹി സദ്ധിം സംസന്ദനത്ഥായ പഞ്ഹം പുച്ഛതി – അയം ദിട്ഠസംസന്ദനാ പുച്ഛാ. കതമാ വിമതിച്ഛേദനാ പുച്ഛാ? പകതിയാ സംസയപക്ഖന്ദോ 5 ഹോതി വിമതിപക്ഖന്ദോ ദ്വേള്ഹകജാതോ, ‘‘ഏവം നു ഖോ, ന നു ഖോ, കിം നു ഖോ, കഥം നു ഖോ’’തി സോ വിമതിച്ഛേദനത്ഥായ പഞ്ഹം പുച്ഛതി – അയം വിമതിച്ഛേദനാ പുച്ഛാ. ഇമാ തിസ്സോ പുച്ഛാ.

    Pucchāmi taṃ ādiccabandhūti. Pucchāti tisso pucchā – adiṭṭhajotanā pucchā, diṭṭhasaṃsandanā pucchā, vimaticchedanā pucchā. Katamā adiṭṭhajotanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ aññātaṃ hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ, tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tīraṇāya vibhāvanāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ adiṭṭhajotanā pucchā. Katamā diṭṭhasaṃsandanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhūtaṃ vibhāvitaṃ, aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ diṭṭhasaṃsandanā pucchā. Katamā vimaticchedanā pucchā? Pakatiyā saṃsayapakkhando 6 hoti vimatipakkhando dveḷhakajāto, ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti so vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ vimaticchedanā pucchā. Imā tisso pucchā.

    അപരാപി തിസ്സോ പുച്ഛാ – മനുസ്സപുച്ഛാ, അമനുസ്സപുച്ഛാ, നിമ്മിതപുച്ഛാ. കതമാ മനുസ്സപുച്ഛാ? മനുസ്സാ ബുദ്ധം ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഹം പുച്ഛന്തി, ഭിക്ഖൂ പുച്ഛന്തി, ഭിക്ഖുനിയോ പുച്ഛന്തി, ഉപാസകാ പുച്ഛന്തി, ഉപാസികായോ പുച്ഛന്തി, രാജാനോ പുച്ഛന്തി, ഖത്തിയാ പുച്ഛന്തി, ബ്രാഹ്മണാ പുച്ഛന്തി, വേസ്സാ പുച്ഛന്തി, സുദ്ദാ പുച്ഛന്തി, ഗഹട്ഠാ പുച്ഛന്തി, പബ്ബജിതാ പുച്ഛന്തി – അയം മനുസ്സപുച്ഛാ. കതമാ അമനുസ്സപുച്ഛാ? അമനുസ്സാ ബുദ്ധം ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഹം പുച്ഛന്തി, നാഗാ പുച്ഛന്തി, സുപണ്ണാ പുച്ഛന്തി, യക്ഖാ പുച്ഛന്തി, അസുരാ പുച്ഛന്തി, ഗന്ധബ്ബാ പുച്ഛന്തി, മഹാരാജാനോ പുച്ഛന്തി, ഇന്ദാ പുച്ഛന്തി, ബ്രഹ്മാനോ പുച്ഛന്തി, ദേവതായോ പുച്ഛന്തി – അയം അമനുസ്സപുച്ഛാ. കതമാ നിമ്മിതപുച്ഛാ? യം ഭഗവാ രൂപം അഭിനിമ്മിനാതി മനോമയം സബ്ബങ്ഗപച്ചങ്ഗം അഹീനിന്ദ്രിയം തം സോ നിമ്മിതോ ബുദ്ധം ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ പഞ്ഹം പുച്ഛതി, ഭഗവാ തസ്സ 7 വിസജ്ജേതി – അയം നിമ്മിതപുച്ഛാ. ഇമാ തിസ്സോ പുച്ഛാ.

    Aparāpi tisso pucchā – manussapucchā, amanussapucchā, nimmitapucchā. Katamā manussapucchā? Manussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti, bhikkhū pucchanti, bhikkhuniyo pucchanti, upāsakā pucchanti, upāsikāyo pucchanti, rājāno pucchanti, khattiyā pucchanti, brāhmaṇā pucchanti, vessā pucchanti, suddā pucchanti, gahaṭṭhā pucchanti, pabbajitā pucchanti – ayaṃ manussapucchā. Katamā amanussapucchā? Amanussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti, nāgā pucchanti, supaṇṇā pucchanti, yakkhā pucchanti, asurā pucchanti, gandhabbā pucchanti, mahārājāno pucchanti, indā pucchanti, brahmāno pucchanti, devatāyo pucchanti – ayaṃ amanussapucchā. Katamā nimmitapucchā? Yaṃ bhagavā rūpaṃ abhinimmināti manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgaṃ ahīnindriyaṃ taṃ so nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchati, bhagavā tassa 8 visajjeti – ayaṃ nimmitapucchā. Imā tisso pucchā.

    അപരാപി തിസ്സോ പുച്ഛാ – അത്തത്ഥപുച്ഛാ, പരത്ഥപുച്ഛാ, ഉഭയത്ഥപുച്ഛാ. അപരാപി തിസ്സോ പുച്ഛാ – ദിട്ഠധമ്മികത്ഥപുച്ഛാ, സമ്പരായികത്ഥപുച്ഛാ, പരമത്ഥപുച്ഛാ. അപരാപി തിസ്സോ പുച്ഛാ – അനവജ്ജത്ഥപുച്ഛാ, നിക്കിലേസത്ഥപുച്ഛാ 9, വോദാനത്ഥപുച്ഛാ. അപരാപി തിസ്സോ പുച്ഛാ – അതീതപുച്ഛാ, അനാഗതപുച്ഛാ, പച്ചുപ്പന്നപുച്ഛാ. അപരാപി തിസ്സോ പുച്ഛാ – അജ്ഝത്തപുച്ഛാ, ബഹിദ്ധാപുച്ഛാ, അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാപുച്ഛാ. അപരാപി തിസ്സോ പുച്ഛാ – കുസലപുച്ഛാ, അകുസലപുച്ഛാ, അബ്യാകതപുച്ഛാ. അപരാപി തിസ്സോ പുച്ഛാ – ഖന്ധപുച്ഛാ, ധാതുപുച്ഛാ, ആയതനപുച്ഛാ. അപരാപി തിസ്സോ പുച്ഛാ – സതിപട്ഠാനപുച്ഛാ, സമ്മപ്പധാനപുച്ഛാ, ഇദ്ധിപാദപുച്ഛാ. അപരാപി തിസ്സോ പുച്ഛാ – ഇന്ദ്രിയപുച്ഛാ, ബലപുച്ഛാ, ബോജ്ഝങ്ഗപുച്ഛാ. അപരാപി തിസ്സോ പുച്ഛാ – മഗ്ഗപുച്ഛാ, ഫലപുച്ഛാ, നിബ്ബാനപുച്ഛാ.

    Aparāpi tisso pucchā – attatthapucchā, paratthapucchā, ubhayatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā – diṭṭhadhammikatthapucchā, samparāyikatthapucchā, paramatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā – anavajjatthapucchā, nikkilesatthapucchā 10, vodānatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā – atītapucchā, anāgatapucchā, paccuppannapucchā. Aparāpi tisso pucchā – ajjhattapucchā, bahiddhāpucchā, ajjhattabahiddhāpucchā. Aparāpi tisso pucchā – kusalapucchā, akusalapucchā, abyākatapucchā. Aparāpi tisso pucchā – khandhapucchā, dhātupucchā, āyatanapucchā. Aparāpi tisso pucchā – satipaṭṭhānapucchā, sammappadhānapucchā, iddhipādapucchā. Aparāpi tisso pucchā – indriyapucchā, balapucchā, bojjhaṅgapucchā. Aparāpi tisso pucchā – maggapucchā, phalapucchā, nibbānapucchā.

    പുച്ഛാമി തന്തി പുച്ഛാമി തം യാചാമി തം അജ്ഝേസാമി തം പസാദേമി തം, ‘‘കഥയസ്സു മേ’’തി – പുച്ഛാമി തം. ആദിച്ചബന്ധൂതി. ആദിച്ചോ വുച്ചതി സൂരിയോ 11. സൂരിയോ ഗോതമോ ഗോത്തേന, ഭഗവാപി ഗോതമോ ഗോത്തേന, ഭഗവാ സൂരിയസ്സ ഗോത്തഞാതകോ ഗോത്തബന്ധു; തസ്മാ ബുദ്ധോ ആദിച്ചബന്ധൂതി – പുച്ഛാമി തം ആദിച്ചബന്ധു.

    Pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ, ‘‘kathayassu me’’ti – pucchāmi taṃ. Ādiccabandhūti. Ādicco vuccati sūriyo 12. Sūriyo gotamo gottena, bhagavāpi gotamo gottena, bhagavā sūriyassa gottañātako gottabandhu; tasmā buddho ādiccabandhūti – pucchāmi taṃ ādiccabandhu.

    വിവേകം സന്തിപദഞ്ച മഹേസീതി. വിവേകാതി തയോ വിവേകാ – കായവിവേകോ , ചിത്തവിവേകോ, ഉപധിവിവേകോ. കതമോ കായവിവേകോ? ഇധ ഭിക്ഖു വിവിത്തം സേനാസനം ഭജതി അരഞ്ഞം രുക്ഖമൂലം പബ്ബതം കന്ദരം ഗിരിഗുഹം സുസാനം വനപത്ഥം അബ്ഭോകാസം പലാലപുഞ്ജം കായേന വിവിത്തേന വിഹരതി. സോ ഏകോ ഗച്ഛതി, ഏകോ തിട്ഠതി, ഏകോ നിസീദതി, ഏകോ സേയ്യം കപ്പേതി, ഏകോ ഗാമം പിണ്ഡായ പവിസതി, ഏകോ പടിക്കമതി, ഏകോ രഹോ നിസീദതി, ഏകോ ചങ്കമം അധിട്ഠാതി, ഏകോ ചരതി വിഹരതി ഇരിയതി വത്തതി പാലേതി യപേതി യാപേതി – അയം കായവിവേകോ.

    Vivekaṃ santipadañca mahesīti. Vivekāti tayo vivekā – kāyaviveko , cittaviveko, upadhiviveko. Katamo kāyaviveko? Idha bhikkhu vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ kāyena vivittena viharati. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti – ayaṃ kāyaviveko.

    കതമോ ചിത്തവിവേകോ? പഠമം ഝാനം സമാപന്നസ്സ നീവരണേഹി ചിത്തം വിവിത്തം ഹോതി, ദുതിയം ഝാനം സമാപന്നസ്സ വിതക്കവിചാരേഹി ചിത്തം വിവിത്തം ഹോതി, തതിയം ഝാനം സമാപന്നസ്സ പീതിയാ ചിത്തം വിവിത്തം ഹോതി, ചതുത്ഥം ഝാനം സമാപന്നസ്സ സുഖദുക്ഖേഹി ചിത്തം വിവിത്തം ഹോതി, ആകാസാനഞ്ചായതനം സമാപന്നസ്സ രൂപസഞ്ഞായ പടിഘസഞ്ഞായ നാനത്തസഞ്ഞായ ചിത്തം വിവിത്തം ഹോതി, വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനം സമാപന്നസ്സ ആകാസാനഞ്ചായതനസഞ്ഞായ ചിത്തം വിവിത്തം ഹോതി, ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനം സമാപന്നസ്സ വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനസഞ്ഞായ ചിത്തം വിവിത്തം ഹോതി , നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനം സമാപന്നസ്സ ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസഞ്ഞായ ചിത്തം വിവിത്തം ഹോതി. സോതാപന്നസ്സ സക്കായദിട്ഠിയാ വിചികിച്ഛായ സീലബ്ബതപരാമാസാ ദിട്ഠാനുസയാ വിചികിച്ഛാനുസയാ, തദേകട്ഠേഹി ച കിലേസേഹി ചിത്തം വിവിത്തം ഹോതി. സകദാഗാമിസ്സ ഓളാരികാ കാമരാഗസഞ്ഞോജനാ പടിഘസഞ്ഞോജനാ ഓളാരികാ കാമരാഗാനുസയാ പടിഘാനുസയാ, തദേകട്ഠേഹി ച കിലേസേഹി ചിത്തം വിവിത്തം ഹോതി. അനാഗാമിസ്സ അനുസഹഗതാ കാമരാഗസഞ്ഞോജനാ പടിഘസഞ്ഞോജനാ അനുസഹഗതാ കാമരാഗാനുസയാ പടിഘാനുസയാ, തദേകട്ഠേഹി ച കിലേസേഹി ചിത്തം വിവിത്തം ഹോതി. അരഹതോ രൂപരാഗാ അരൂപരാഗാ മാനാ ഉദ്ധച്ചാ അവിജ്ജായ മാനാനുസയാ ഭവരാഗാനുസയാ അവിജ്ജാനുസയാ, തദേകട്ഠേഹി ച കിലേസേഹി ബഹിദ്ധാ ച സബ്ബനിമിത്തേഹി ചിത്തം വിവിത്തം ഹോതി – അയം ചിത്തവിവേകോ.

    Katamo cittaviveko? Paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa nīvaraṇehi cittaṃ vivittaṃ hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārehi cittaṃ vivittaṃ hoti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pītiyā cittaṃ vivittaṃ hoti, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa sukhadukkhehi cittaṃ vivittaṃ hoti, ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti, viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti, ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti , nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññāya cittaṃ vivittaṃ hoti. Sotāpannassa sakkāyadiṭṭhiyā vicikicchāya sīlabbataparāmāsā diṭṭhānusayā vicikicchānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Sakadāgāmissa oḷārikā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Anāgāmissa anusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā anusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi cittaṃ vivittaṃ hoti. Arahato rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya mānānusayā bhavarāgānusayā avijjānusayā, tadekaṭṭhehi ca kilesehi bahiddhā ca sabbanimittehi cittaṃ vivittaṃ hoti – ayaṃ cittaviveko.

    കതമോ ഉപധിവിവേകോ? ഉപധി വുച്ചതി കിലേസാ ച ഖന്ധാ ച അഭിസങ്ഖാരാ ച. ഉപധിവിവേകോ വുച്ചതി അമതം നിബ്ബാനം. യോ സോ സബ്ബസങ്ഖാരസമഥോ സബ്ബൂപധിപടിനിസ്സഗ്ഗോ തണ്ഹക്ഖയോ വിരാഗോ നിരോധോ നിബ്ബാനം – അയം ഉപധിവിവേകോ. കായവിവേകോ ച വിവേകട്ഠകായാനം 13 നേക്ഖമ്മാഭിരതാനം, ചിത്തവിവേകോ ച പരിസുദ്ധചിത്താനം പരമവോദാനപത്താനം, ഉപധിവിവേകോ ച നിരുപധീനം പുഗ്ഗലാനം വിസങ്ഖാരഗതാനം. സന്തീതി ഏകേന ആകാരേന സന്തിപി സന്തിപദമ്പി തംയേവ അമതം നിബ്ബാനം, യോ സോ സബ്ബസങ്ഖാരസമഥോ സബ്ബൂപധിപടിനിസ്സഗ്ഗോ തണ്ഹക്ഖയോ വിരാഗോ നിരോധോ നിബ്ബാനം. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘സന്തമേതം പദം, പണീതമേതം പദം, യദിദം സബ്ബസങ്ഖാരസമഥോ സബ്ബൂപധിപടിനിസ്സഗ്ഗോ തണ്ഹക്ഖയോ വിരാഗോ നിരോധോ നിബ്ബാന’’ന്തി. അഥ അപരേന ആകാരേന യേ ധമ്മാ സന്താധിഗമായ സന്തിഫുസനായ സന്തിസച്ഛികിരിയായ സംവത്തന്തി, സേയ്യഥിദം – ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ, ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ, ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദാ, പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി, പഞ്ച ബലാനി, സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗാ, അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ – ഇമേ വുച്ചന്തി സന്തിപദം താണപദം ലേണപദം സരണപദം അഭയപദം അച്ചുതപദം അമതപദം നിബ്ബാനപദം.

    Katamo upadhiviveko? Upadhi vuccati kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Upadhiviveko vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ – ayaṃ upadhiviveko. Kāyaviveko ca vivekaṭṭhakāyānaṃ 14 nekkhammābhiratānaṃ, cittaviveko ca parisuddhacittānaṃ paramavodānapattānaṃ, upadhiviveko ca nirupadhīnaṃ puggalānaṃ visaṅkhāragatānaṃ. Santīti ekena ākārena santipi santipadampi taṃyeva amataṃ nibbānaṃ, yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘santametaṃ padaṃ, paṇītametaṃ padaṃ, yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna’’nti. Atha aparena ākārena ye dhammā santādhigamāya santiphusanāya santisacchikiriyāya saṃvattanti, seyyathidaṃ – cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo – ime vuccanti santipadaṃ tāṇapadaṃ leṇapadaṃ saraṇapadaṃ abhayapadaṃ accutapadaṃ amatapadaṃ nibbānapadaṃ.

    മഹേസീതി മഹേസി ഭഗവാ. മഹന്തം സീലക്ഖന്ധം ഏസീ ഗവേസീ പരിയേസീതി മഹേസി, മഹന്തം സമാധിക്ഖന്ധം…പേ॰… മഹന്തം പഞ്ഞാക്ഖന്ധം… മഹന്തം വിമുത്തിക്ഖന്ധം… മഹന്തം വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധം ഏസീ ഗവേസീ പരിയേസീതി മഹേസി; മഹതോ തമോകായസ്സ പദാലനം, മഹതോ വിപല്ലാസസ്സ ഭേദനം, മഹതോ തണ്ഹാസല്ലസ്സ അബ്ബഹനം 15, മഹതോ ദിട്ഠിസങ്ഘാതസ്സ വിനിവേഠനം, മഹതോ മാനധജസ്സ പപാതനം 16, മഹതോ അഭിസങ്ഖാരസ്സ വൂപസമം, മഹതോ ഓഘസ്സ നിത്ഥരണം, മഹതോ ഭാരസ്സ നിക്ഖേപനം, മഹതോ സംസാരവട്ടസ്സ ഉപച്ഛേദം, മഹതോ സന്താപസ്സ നിബ്ബാപനം , മഹതോ പരിളാഹസ്സ പടിപസ്സദ്ധിം, മഹതോ ധമ്മധജസ്സ ഉസ്സാപനം ഏസീ ഗവേസീ പരിയേസീതി മഹേസി, മഹന്തേ സതിപട്ഠാനേ മഹന്തേ സമ്മപ്പധാനേ മഹന്തേ ഇദ്ധിപാദേ മഹന്താനി ഇന്ദ്രിയാനി മഹന്താനി ബലാനി മഹന്തേ ബോജ്ഝങ്ഗേ മഹന്തം അരിയം അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം മഹന്തം പരമത്ഥം അമതം നിബ്ബാനം ഏസീ ഗവേസീ പരിയേസീതി മഹേസി; മഹേസക്ഖേഹി വാ സത്തേഹി ഏസിതോ ഗവേസിതോ പരിയേസിതോ കഹം ബുദ്ധോ കഹം ഭഗവാ കഹം ദേവദേവോ കഹം നരാസഭോതി മഹേസീതി – വിവേകം സന്തിപദഞ്ച മഹേസി.

    Mahesīti mahesi bhagavā. Mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahantaṃ samādhikkhandhaṃ…pe… mahantaṃ paññākkhandhaṃ… mahantaṃ vimuttikkhandhaṃ… mahantaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi; mahato tamokāyassa padālanaṃ, mahato vipallāsassa bhedanaṃ, mahato taṇhāsallassa abbahanaṃ 17, mahato diṭṭhisaṅghātassa viniveṭhanaṃ, mahato mānadhajassa papātanaṃ 18, mahato abhisaṅkhārassa vūpasamaṃ, mahato oghassa nittharaṇaṃ, mahato bhārassa nikkhepanaṃ, mahato saṃsāravaṭṭassa upacchedaṃ, mahato santāpassa nibbāpanaṃ , mahato pariḷāhassa paṭipassaddhiṃ, mahato dhammadhajassa ussāpanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahante satipaṭṭhāne mahante sammappadhāne mahante iddhipāde mahantāni indriyāni mahantāni balāni mahante bojjhaṅge mahantaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ mahantaṃ paramatthaṃ amataṃ nibbānaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi; mahesakkhehi vā sattehi esito gavesito pariyesito kahaṃ buddho kahaṃ bhagavā kahaṃ devadevo kahaṃ narāsabhoti mahesīti – vivekaṃ santipadañca mahesi.

    കഥം ദിസ്വാ നിബ്ബാതി ഭിക്ഖൂതി. കഥം ദിസ്വാ പസ്സിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാ അത്തനോ രാഗം നിബ്ബാപേതി, ദോസം നിബ്ബാപേതി, മോഹം നിബ്ബാപേതി, കോധം…പേ॰… ഉപനാഹം… മക്ഖം… പളാസം… ഇസ്സം… മച്ഛരിയം… മായം… സാഠേയ്യം… ഥമ്ഭം… സാരമ്ഭം… മാനം… അതിമാനം… മദം… പമാദം… സബ്ബേ കിലേസേ… സബ്ബേ ദുച്ചരിതേ… സബ്ബേ ദരഥേ… സബ്ബേ പരിളാഹേ… സബ്ബേ സന്താപേ … സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരേ നിബ്ബാപേതി സമേതി ഉപസമേതി വൂപസമേതി പടിപസ്സമ്ഭേതി. ഭിക്ഖൂതി പുഥുജ്ജനകല്യാണകോ വാ ഭിക്ഖു സേഖോ വാ ഭിക്ഖൂതി – കഥം ദിസ്വാ നിബ്ബാതി ഭിക്ഖു.

    Kathaṃ disvā nibbāti bhikkhūti. Kathaṃ disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā attano rāgaṃ nibbāpeti, dosaṃ nibbāpeti, mohaṃ nibbāpeti, kodhaṃ…pe… upanāhaṃ… makkhaṃ… paḷāsaṃ… issaṃ… macchariyaṃ… māyaṃ… sāṭheyyaṃ… thambhaṃ… sārambhaṃ… mānaṃ… atimānaṃ… madaṃ… pamādaṃ… sabbe kilese… sabbe duccarite… sabbe darathe… sabbe pariḷāhe… sabbe santāpe … sabbākusalābhisaṅkhāre nibbāpeti sameti upasameti vūpasameti paṭipassambheti. Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā bhikkhu sekho vā bhikkhūti – kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu.

    അനുപാദിയാനോ ലോകസ്മിം കിഞ്ചീതി. ചതൂഹി ഉപാദാനേഹി അനുപാദിയമാനോ അഗണ്ഹയമാനോ അപരാമസമാനോ അനഭിനിവിസമാനോ. ലോകസ്മിന്തി അപായലോകേ മനുസ്സലോകേ ദേവലോകേ, ഖന്ധലോകേ ധാതുലോകേ ആയതനലോകേ. കിഞ്ചീതി കിഞ്ചി രൂപഗതം വേദനാഗതം സഞ്ഞാഗതം സങ്ഖാരഗതം വിഞ്ഞാണഗതന്തി – അനുപാദിയാനോ ലോകസ്മിം കിഞ്ചി.

    Anupādiyāno lokasmiṃ kiñcīti. Catūhi upādānehi anupādiyamāno agaṇhayamāno aparāmasamāno anabhinivisamāno. Lokasminti apāyaloke manussaloke devaloke, khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Kiñcīti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagatanti – anupādiyāno lokasmiṃ kiñci.

    തേനാഹ സോ നിമ്മിതോ –

    Tenāha so nimmito –

    ‘‘പുച്ഛാമി തം ആദിച്ചബന്ധു, വിവേകം സന്തിപദഞ്ച മഹേസി;

    ‘‘Pucchāmi taṃ ādiccabandhu, vivekaṃ santipadañca mahesi;

    കഥം ദിസ്വാ നിബ്ബാതി ഭിക്ഖു, അനുപാദിയാനോ ലോകസ്മിം കിഞ്ചീ’’തി.

    Kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu, anupādiyāno lokasmiṃ kiñcī’’ti.

    ൧൫൧.

    151.

    മൂലം പപഞ്ചസങ്ഖായ, [ഇതി ഭഗവാ]

    Mūlaṃpapañcasaṅkhāya, [iti bhagavā]

    മന്താ അസ്മീതി സബ്ബമുപരുന്ധേ 19 ;

    Mantā asmīti sabbamuparundhe20;

    യാ കാചി തണ്ഹാ അജ്ഝത്തം, താസം വിനയാ സദാ സതോ സിക്ഖേ.

    Yā kāci taṇhā ajjhattaṃ, tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe.

    മൂലം പപഞ്ചസങ്ഖായ, [ഇതി ഭഗവാ] മന്താ അസ്മീതി സബ്ബമുപരുന്ധേതി. പപഞ്ചായേവ പപഞ്ചസങ്ഖാ. തണ്ഹാപപഞ്ചസങ്ഖാ ദിട്ഠിപപഞ്ചസങ്ഖാ. കതമം തണ്ഹാപപഞ്ചസ്സ മൂലം? അവിജ്ജാമൂലം, അയോനിസോമനസികാരോ മൂലം, അസ്മിമാനോ മൂലം, അഹിരികം മൂലം , അനോത്തപ്പം മൂലം, ഉദ്ധച്ചം മൂലം – ഇദം തണ്ഹാപപഞ്ചസ്സ മൂലം. കതമം ദിട്ഠിപപഞ്ചസ്സ മൂലം? അവിജ്ജാമൂലം, അയോനിസോമനസികാരോ മൂലം, അസ്മിമാനോ മൂലം, അഹിരികം മൂലം, അനോത്തപ്പം മൂലം, ഉദ്ധച്ചം മൂലം – ഇദം ദിട്ഠിപപഞ്ചസ്സ മൂലം.

    Mūlaṃ papañcasaṅkhāya, [iti bhagavā] mantā asmīti sabbamuparundheti. Papañcāyeva papañcasaṅkhā. Taṇhāpapañcasaṅkhā diṭṭhipapañcasaṅkhā. Katamaṃ taṇhāpapañcassa mūlaṃ? Avijjāmūlaṃ, ayonisomanasikāro mūlaṃ, asmimāno mūlaṃ, ahirikaṃ mūlaṃ , anottappaṃ mūlaṃ, uddhaccaṃ mūlaṃ – idaṃ taṇhāpapañcassa mūlaṃ. Katamaṃ diṭṭhipapañcassa mūlaṃ? Avijjāmūlaṃ, ayonisomanasikāro mūlaṃ, asmimāno mūlaṃ, ahirikaṃ mūlaṃ, anottappaṃ mūlaṃ, uddhaccaṃ mūlaṃ – idaṃ diṭṭhipapañcassa mūlaṃ.

    ഭഗവാതി ഗാരവാധിവചനം. അപി ച ഭഗ്ഗരാഗോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗദോസോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗമോഹോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗമാനോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗദിട്ഠീതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗകണ്ഡകോതി ഭഗവാ, ഭഗ്ഗകിലേസോതി ഭഗവാ, ഭജി വിഭജി പവിഭജി ധമ്മരതനന്തി ഭഗവാ, ഭവാനം അന്തകരോതി ഭഗവാ, ഭാവിതകായോ ഭാവിതസീലോ ഭാവിതചിത്തോ ഭാവിതപഞ്ഞോതി ഭഗവാ; ഭാഗീ വാ ഭഗവാ അരഞ്ഞവനപത്ഥാനി പന്താനി സേനാസനാനി അപ്പസദ്ദാനി അപ്പനിഗ്ഘോസാനി വിജനവാതാനി മനുസ്സരാഹസ്സേയ്യകാനി പടിസല്ലാനസാരുപ്പാനീതി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാനന്തി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ അത്ഥരസസ്സ ധമ്മരസസ്സ വിമുത്തിരസസ്സ അധിസീലസ്സ അധിചിത്തസ്സ അധിപഞ്ഞായാതി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ചതുന്നം ഝാനാനം ചതുന്നം അപ്പമഞ്ഞാനം ചതുന്നം അരൂപസമാപത്തീനന്തി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ അട്ഠന്നം വിമോക്ഖാനം അട്ഠന്നം അഭിഭായതനാനം നവന്നം അനുപുബ്ബവിഹാരസമാപത്തീനന്തി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ദസന്നം സഞ്ഞാഭാവനാനം ദസന്നം കസിണസമാപത്തീനം ആനാപാനസ്സതിസമാധിസ്സ അസുഭസമാപത്തിയാതി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ചതുന്നം സതിപട്ഠാനാനം ചതുന്നം സമ്മപ്പധാനാനം ചതുന്നം ഇദ്ധിപാദാനം പഞ്ചന്നം ഇന്ദ്രിയാനം പഞ്ചന്നം ബലാനം സത്തന്നം ബോജ്ഝങ്ഗാനം അരിയസ്സ അട്ഠങ്ഗികസ്സ മഗ്ഗസ്സാതി ഭഗവാ, ഭാഗീ വാ ഭഗവാ ദസന്നം തഥാഗതബലാനം ചതുന്നം വേസാരജ്ജാനം ചതുന്നം പടിസമ്ഭിദാനം ഛന്നം അഭിഞ്ഞാനം ഛന്നം ബുദ്ധധമ്മാനന്തി ഭഗവാ, ഭഗവാതി നേതം നാമം മാതരാ കതം ന പിതരാ കതം ന ഭാതരാ കതം ന ഭഗിനിയാ കതം ന മിത്താമച്ചേഹി കതം ന ഞാതിസാലോഹിതേഹി കതം ന സമണബ്രാഹ്മണേഹി കതം ന ദേവതാഹി കതം; വിമോക്ഖന്തികമേതം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ബോധിയാ മൂലേ സഹ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണസ്സ പടിലാഭാ സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി യദിദം ഭഗവാതി – മൂലം പപഞ്ചസങ്ഖായ ഇതി ഭഗവാ.

    Bhagavāti gāravādhivacanaṃ. Api ca bhaggarāgoti bhagavā, bhaggadosoti bhagavā, bhaggamohoti bhagavā, bhaggamānoti bhagavā, bhaggadiṭṭhīti bhagavā, bhaggakaṇḍakoti bhagavā, bhaggakilesoti bhagavā, bhaji vibhaji pavibhaji dhammaratananti bhagavā, bhavānaṃ antakaroti bhagavā, bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti bhagavā; bhāgī vā bhagavā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppānīti bhagavā, bhāgī vā bhagavā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisīlassa adhicittassa adhipaññāyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ catunnaṃ appamaññānaṃ catunnaṃ arūpasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ aṭṭhannaṃ abhibhāyatanānaṃ navannaṃ anupubbavihārasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ saññābhāvanānaṃ dasannaṃ kasiṇasamāpattīnaṃ ānāpānassatisamādhissa asubhasamāpattiyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ tathāgatabalānaṃ catunnaṃ vesārajjānaṃ catunnaṃ paṭisambhidānaṃ channaṃ abhiññānaṃ channaṃ buddhadhammānanti bhagavā, bhagavāti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ na pitarā kataṃ na bhātarā kataṃ na bhaginiyā kataṃ na mittāmaccehi kataṃ na ñātisālohitehi kataṃ na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ na devatāhi kataṃ; vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – mūlaṃ papañcasaṅkhāya iti bhagavā.

    മന്താ അസ്മീതി സബ്ബമുപരുന്ധേതി. മന്താ വുച്ചതി പഞ്ഞാ. യാ പഞ്ഞാ പജാനനാ…പേ॰… അമോഹോ ധമ്മവിചയോ സമ്മാദിട്ഠി. അസ്മീതി രൂപേ അസ്മീതി മാനോ അസ്മീതി ഛന്ദോ അസ്മീതി അനുസയോ; വേദനായ… സഞ്ഞായ… സങ്ഖാരേസു… വിഞ്ഞാണേ അസ്മീതി മാനോ അസ്മീതി ഛന്ദോ അസ്മീതി അനുസയോതി. മൂലം പപഞ്ചസങ്ഖായ ഇതി ഭഗവാ. മന്താ അസ്മീതി സബ്ബമുപരുന്ധേതി. പപഞ്ചസങ്ഖായ മൂലഞ്ച അസ്മിമാനഞ്ച മന്തായ സബ്ബം രുന്ധേയ്യ ഉപരുന്ധേയ്യ നിരോധേയ്യ വൂപസമേയ്യ അത്ഥങ്ഗമേയ്യ പടിപസ്സമ്ഭേയ്യാതി – മൂലം പപഞ്ചസങ്ഖായ ഇതി ഭഗവാ, മന്താ അസ്മീതി സബ്ബമുപരുന്ധേ.

    Mantā asmīti sabbamuparundheti. Mantā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Asmīti rūpe asmīti māno asmīti chando asmīti anusayo; vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe asmīti māno asmīti chando asmīti anusayoti. Mūlaṃ papañcasaṅkhāya iti bhagavā. Mantā asmīti sabbamuparundheti. Papañcasaṅkhāya mūlañca asmimānañca mantāya sabbaṃ rundheyya uparundheyya nirodheyya vūpasameyya atthaṅgameyya paṭipassambheyyāti – mūlaṃ papañcasaṅkhāya iti bhagavā, mantā asmīti sabbamuparundhe.

    യാ കാചി തണ്ഹാ അജ്ഝത്തന്തി. യാ കാചീതി സബ്ബേന സബ്ബം സബ്ബഥാ സബ്ബം അസേസം നിസ്സേസം പരിയാദിയനവചനമേതം – യാ കാചീതി. തണ്ഹാതി രൂപതണ്ഹാ…പേ॰… ധമ്മതണ്ഹാ. അജ്ഝത്തന്തി അജ്ഝത്തസമുട്ഠാനാ വാ 21 സാ തണ്ഹാതി – അജ്ഝത്തം . അഥ വാ അജ്ഝത്തികം വുച്ചതി ചിത്തം. യം ചിത്തം മനോ മാനസം ഹദയം പണ്ഡരം മനോ മനായതനം മനിന്ദ്രിയം വിഞ്ഞാണം വിഞ്ഞാണക്ഖന്ധോ തജ്ജാ മനോവിഞ്ഞാണധാതു. ചിത്തേന സാ തണ്ഹാ സഹഗതാ സഹജാതാ സംസട്ഠാ സമ്പയുത്താ ഏകുപ്പാദാ ഏകനിരോധാ ഏകവത്ഥുകാ ഏകാരമ്മണാതിപി അജ്ഝത്തന്തി – യാ കാചി തണ്ഹാ അജ്ഝത്തം.

    Yā kāci taṇhā ajjhattanti. Yā kācīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – yā kācīti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Ajjhattanti ajjhattasamuṭṭhānā vā 22 sā taṇhāti – ajjhattaṃ . Atha vā ajjhattikaṃ vuccati cittaṃ. Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu. Cittena sā taṇhā sahagatā sahajātā saṃsaṭṭhā sampayuttā ekuppādā ekanirodhā ekavatthukā ekārammaṇātipi ajjhattanti – yā kāci taṇhā ajjhattaṃ.

    താസം വിനയാ സദാ സതോ സിക്ഖേതി. സദാതി സദാ സബ്ബദാ സബ്ബകാലം നിച്ചകാലം ധുവകാലം, സതതം സമിതം അബ്ബോകിണ്ണം പോങ്ഖാനുപോങ്ഖം ഉദകൂമിഗജാതം അവീചിസന്തതിസഹിതം ഫുസിതം, പുരേഭത്തം പച്ഛാഭത്തം , പുരിമം യാമം മജ്ഝിമം യാമം പച്ഛിമം യാമം, കാളേ ജുണ്ഹേ, വസ്സേ ഹേമന്തേ ഗിമ്ഹേ, പുരിമേ വയോഖന്ധേ മജ്ഝിമേ വയോഖന്ധേ പച്ഛിമേ വയോഖന്ധേ. സതോതി ചതൂഹി കാരണേഹി സതോ – കായേ കായാനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം ഭാവേന്തോ സതോ, വേദനാസു…പേ॰… ചിത്തേ…പേ॰… ധമ്മേസു ധമ്മാനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം ഭാവേന്തോ സതോ. അപരേഹിപി ചതൂഹി കാരണേഹി സതോ – അസതി പരിവജ്ജനായ സതോ, സതികരണീയാനം ധമ്മാനം കതത്താ സതോ, സതിപടിപക്ഖാനം ധമ്മാനം ഹതത്താ സതോ, സതിനിമിത്താനം അസമ്മുട്ഠത്താ സതോ. അപരേഹിപി ചതൂഹി കാരണേഹി സതോ – സതിയാ സമന്നാഗതത്താ സതോ, സതിയാ വസിതത്താ സതോ, സതിയാ പാഗുഞ്ഞതായ സതോ, സതിയാ അപച്ചോരോഹനതായ സതോ. അപരേഹിപി ചതൂഹി കാരണേഹി സതോ – സത്തത്താ സതോ, സന്തത്താ സതോ, സമിതത്താ സതോ, സന്തധമ്മസമന്നാഗതത്താ സതോ. ബുദ്ധാനുസ്സതിയാ സതോ, ധമ്മാനുസ്സതിയാ സതോ, സങ്ഘാനുസ്സതിയാ സതോ, സീലാനുസ്സതിയാ സതോ, ചാഗാനുസ്സതിയാ സതോ, ദേവതാനുസ്സതിയാ സതോ, ആനാപാനസ്സതിയാ സതോ, മരണസ്സതിയാ സതോ, കായഗതാസതിയാ സതോ, ഉപസമാനുസ്സതിയാ സതോ. യാ സതി അനുസ്സതി പടിസ്സതി, സതി സരണതാ ധാരണതാ അപിലാപനതാ അസമ്മുസ്സനതാ, സതി സതിന്ദ്രിയം സതിബലം സമ്മാസതി സതിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗോ ഏകായനമഗ്ഗോ – അയം വുച്ചതി സതി. ഇമായ സതിയാ ഉപേതോ സമുപേതോ, ഉപഗതോ സമുപഗതോ, ഉപപന്നോ സമുപപന്നോ, സമന്നാഗതോ സോ വുച്ചതി സതോ.

    Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkheti. Sadāti sadā sabbadā sabbakālaṃ niccakālaṃ dhuvakālaṃ, satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ poṅkhānupoṅkhaṃ udakūmigajātaṃ avīcisantatisahitaṃ phusitaṃ, purebhattaṃ pacchābhattaṃ , purimaṃ yāmaṃ majjhimaṃ yāmaṃ pacchimaṃ yāmaṃ, kāḷe juṇhe, vasse hemante gimhe, purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato. Aparehipi catūhi kāraṇehi sato – asati parivajjanāya sato, satikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ katattā sato, satipaṭipakkhānaṃ dhammānaṃ hatattā sato, satinimittānaṃ asammuṭṭhattā sato. Aparehipi catūhi kāraṇehi sato – satiyā samannāgatattā sato, satiyā vasitattā sato, satiyā pāguññatāya sato, satiyā apaccorohanatāya sato. Aparehipi catūhi kāraṇehi sato – sattattā sato, santattā sato, samitattā sato, santadhammasamannāgatattā sato. Buddhānussatiyā sato, dhammānussatiyā sato, saṅghānussatiyā sato, sīlānussatiyā sato, cāgānussatiyā sato, devatānussatiyā sato, ānāpānassatiyā sato, maraṇassatiyā sato, kāyagatāsatiyā sato, upasamānussatiyā sato. Yā sati anussati paṭissati, sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammussanatā, sati satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati satisambojjhaṅgo ekāyanamaggo – ayaṃ vuccati sati. Imāya satiyā upeto samupeto, upagato samupagato, upapanno samupapanno, samannāgato so vuccati sato.

    സിക്ഖേതി തിസ്സോ സിക്ഖാ – അധിസീലസിക്ഖാ, അധിചിത്തസിക്ഖാ, അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ. കതമാ അധിസീലസിക്ഖാ? ഇധ ഭിക്ഖു സീലവാ ഹോതി, പാതിമോക്ഖസംവരസംവുതോ വിഹരതി ആചാരഗോചരസമ്പന്നോ, അണുമത്തേസു വജ്ജേസു ഭയദസ്സാവീ, സമാദായ സിക്ഖതി സിക്ഖാപദേസു, ഖുദ്ദകോ സീലക്ഖന്ധോ… മഹന്തോ സീലക്ഖന്ധോ, സീലം പതിട്ഠാ ആദി ചരണം സംയമോ സംവരോ മുഖം പമുഖം കുസലാനം ധമ്മാനം സമാപത്തിയാ – അയം അധിസീലസിക്ഖാ.

    Sikkheti tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā. Katamā adhisīlasikkhā? Idha bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu, khuddako sīlakkhandho… mahanto sīlakkhandho, sīlaṃ patiṭṭhā ādi caraṇaṃ saṃyamo saṃvaro mukhaṃ pamukhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – ayaṃ adhisīlasikkhā.

    കതമാ അധിചിത്തസിക്ഖാ? ഇധ ഭിക്ഖു വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി സവിതക്കം സവിചാരം വിവേകജം പീതിസുഖം പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ അജ്ഝത്തം സമ്പസാദനം ചേതസോ ഏകോദിഭാവം അവിതക്കം അവിചാരം സമാധിജം പീതിസുഖം ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. പീതിയാ ച വിരാഗാ ഉപേക്ഖകോ ച വിഹരതി സതോ ച സമ്പജാനോ സുഖഞ്ച കായേന പടിസംവേദേതി, യം തം അരിയാ ആചിക്ഖന്തി ‘‘ഉപേക്ഖകോ സതിമാ സുഖവിഹാരീ’’തി തതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. സുഖസ്സ ച പഹാനാ ദുക്ഖസ്സ ച പഹാനാ പുബ്ബേവ സോമനസ്സദോമനസ്സാനം അത്ഥങ്ഗമാ അദുക്ഖമസുഖം ഉപേക്ഖാസതിപാരിസുദ്ധിം ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി – അയം അധിചിത്തസിക്ഖാ.

    Katamā adhicittasikkhā? Idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati – ayaṃ adhicittasikkhā.

    കതമാ അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ? ഇധ ഭിക്ഖു പഞ്ഞവാ ഹോതി, ഉദയത്ഥഗാമിനിയാ പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ അരിയായ നിബ്ബേധികായ സമ്മാദുക്ഖക്ഖയഗാമിനിയാ. സോ ഇദം ദുക്ഖന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, അയം ദുക്ഖസമുദയോതി യഥാഭൂതം പജാനാതി, അയം ദുക്ഖനിരോധോതി യഥാഭൂതം പജാനാതി , അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാതി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ഇമേ ആസവാതി യഥാഭൂതം പജാനാതി, അയം ആസവസമുദയോതി യഥാഭൂതം പജാനാതി, അയം ആസവനിരോധോതി യഥാഭൂതം പജാനാതി, അയം ആസവനിരോധഗാമിനീ പടിപദാതി യഥാഭൂതം പജാനാതി – അയം അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ.

    Katamā adhipaññāsikkhā? Idha bhikkhu paññavā hoti, udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā. So idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti , ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti, ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti – ayaṃ adhipaññāsikkhā.

    താസം വിനയാ സദാ സതോ സിക്ഖേതി. താസം തണ്ഹാനം വിനയായ പടിവിനയായ പഹാനായ വൂപസമായ പടിനിസ്സഗ്ഗായ പടിപസ്സദ്ധിയാ അധിസീലമ്പി സിക്ഖേയ്യ, അധിചിത്തമ്പി സിക്ഖേയ്യ, അധിപഞ്ഞമ്പി സിക്ഖേയ്യ; ഇമാ തിസ്സോ സിക്ഖായോ ആവജ്ജന്തോ സിക്ഖേയ്യ, പജാനന്തോ സിക്ഖേയ്യ, പസ്സന്തോ സിക്ഖേയ്യ, പച്ചവേക്ഖന്തോ സിക്ഖേയ്യ, ചിത്തം അധിട്ഠഹന്തോ സിക്ഖേയ്യ, സദ്ധായ അധിമുച്ചന്തോ സിക്ഖേയ്യ, വീരിയം പഗ്ഗണ്ഹന്തോ സിക്ഖേയ്യ, സതിം ഉപട്ഠപേന്തോ സിക്ഖേയ്യ, ചിത്തം സമാദഹന്തോ സിക്ഖേയ്യ, പഞ്ഞായ പജാനന്തോ സിക്ഖേയ്യ, അഭിഞ്ഞേയ്യം അഭിജാനന്തോ സിക്ഖേയ്യ, പരിഞ്ഞേയ്യം പരിജാനന്തോ സിക്ഖേയ്യ, പഹാതബ്ബം പജഹന്തോ സിക്ഖേയ്യ, ഭാവേതബ്ബം ഭാവേന്തോ സിക്ഖേയ്യ, സച്ഛികാതബ്ബം സച്ഛികരോന്തോ സിക്ഖേയ്യ ആചരേയ്യ സമാചരേയ്യ സമാദായ വത്തേയ്യാതി – താസം വിനയാ സദാ സതോ സിക്ഖേ.

    Tāsaṃ vinayā sadā sato sikkheti. Tāsaṃ taṇhānaṃ vinayāya paṭivinayāya pahānāya vūpasamāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya, adhicittampi sikkheyya, adhipaññampi sikkheyya; imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya, pajānanto sikkheyya, passanto sikkheyya, paccavekkhanto sikkheyya, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkheyya, saddhāya adhimuccanto sikkheyya, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkheyya, satiṃ upaṭṭhapento sikkheyya, cittaṃ samādahanto sikkheyya, paññāya pajānanto sikkheyya, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkheyya, pariññeyyaṃ parijānanto sikkheyya, pahātabbaṃ pajahanto sikkheyya, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkheyya, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘മൂലം പപഞ്ചസങ്ഖായ, [ഇതി ഭഗവാ]

    ‘‘Mūlaṃ papañcasaṅkhāya, [iti bhagavā]

    മന്താ അസ്മീതി സബ്ബമുപരുന്ധേ;

    Mantā asmīti sabbamuparundhe;

    യാ കാചി തണ്ഹാ അജ്ഝത്തം, താസം വിനയാ സദാ സതോ സിക്ഖേ’’തി.

    Yā kāci taṇhā ajjhattaṃ, tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe’’ti.

    ൧൫൨.

    152.

    യം കിഞ്ചി ധമ്മമഭിജഞ്ഞാ, അജ്ഝത്തം അഥ വാപി ബഹിദ്ധാ;

    Yaṃkiñci dhammamabhijaññā, ajjhattaṃ atha vāpi bahiddhā;

    ന തേന ഥാമം കുബ്ബേഥ, ന ഹി സാ നിബ്ബുതി സതം വുത്താ.

    Na tena thāmaṃ kubbetha, na hi sā nibbuti sataṃ vuttā.

    യം കിഞ്ചി ധമ്മമഭിജഞ്ഞാ അജ്ഝത്തന്തി. യം കിഞ്ചി അത്തനോ ഗുണം ജാനേയ്യ കുസലേ വാ ധമ്മേ അബ്യാകതേ വാ ധമ്മേ. കതമേ അത്തനോ ഗുണാ? ഉച്ചാ കുലാ പബ്ബജിതോ വാ അസ്സം 23, മഹാഭോഗകുലാ പബ്ബജിതോ വാ അസ്സം, ഉളാരഭോഗകുലാ പബ്ബജിതോ വാ അസ്സം, ഞാതോ യസസ്സീ സഗഹട്ഠപബ്ബജിതാനന്തി വാ അസ്സം, ലാഭിമ്ഹി ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാനന്തി വാ അസ്സം, സുത്തന്തികോ വാ അസ്സം, വിനയധരോ വാ അസ്സം, ധമ്മകഥികോ വാ അസ്സം, ആരഞ്ഞികോ വാ അസ്സം, പിണ്ഡപാതികോ വാ അസ്സം, പംസുകൂലികോ വാ അസ്സം, തേചീവരികോ വാ അസ്സം, സപദാനചാരികോ വാ അസ്സം, ഖലുപച്ഛാഭത്തികോ വാ അസ്സം, നേസജ്ജികോ വാ അസ്സം, യഥാസന്ഥതികോ വാ അസ്സം, പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീതി വാ അസ്സം, ദുതിയസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീതി വാ അസ്സം, തതിയസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീതി വാ അസ്സം, ചതുത്ഥസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീതി വാ അസ്സം, ആകാസാനഞ്ചായതനസമാപത്തിയാ ലാഭീതി വാ അസ്സം, വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനസമാപത്തിയാ… ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസമാപത്തിയാ… നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനസമാപത്തിയാ ലാഭീതി വാ അസ്സം – ഇമേ വുച്ചന്തി അത്തനോ ഗുണാ . യം കിഞ്ചി അത്തനോ ഗുണം ജാനേയ്യ ആജാനേയ്യ വിജാനേയ്യ പടിവിജാനേയ്യ പടിവിജ്ഝേയ്യാതി – യം കിഞ്ചി ധമ്മമഭിജഞ്ഞാ അജ്ഝത്തം. അഥ വാപി ബഹിദ്ധാതി. ഉപജ്ഝായസ്സ വാ ആചരിയസ്സ വാ തേ ഗുണാ അസ്സൂതി 24 – അഥ വാപി ബഹിദ്ധാ.

    Yaṃ kiñci dhammamabhijaññā ajjhattanti. Yaṃ kiñci attano guṇaṃ jāneyya kusale vā dhamme abyākate vā dhamme. Katame attano guṇā? Uccā kulā pabbajito vā assaṃ 25, mahābhogakulā pabbajito vā assaṃ, uḷārabhogakulā pabbajito vā assaṃ, ñāto yasassī sagahaṭṭhapabbajitānanti vā assaṃ, lābhimhi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti vā assaṃ, suttantiko vā assaṃ, vinayadharo vā assaṃ, dhammakathiko vā assaṃ, āraññiko vā assaṃ, piṇḍapātiko vā assaṃ, paṃsukūliko vā assaṃ, tecīvariko vā assaṃ, sapadānacāriko vā assaṃ, khalupacchābhattiko vā assaṃ, nesajjiko vā assaṃ, yathāsanthatiko vā assaṃ, paṭhamassa jhānassa lābhīti vā assaṃ, dutiyassa jhānassa lābhīti vā assaṃ, tatiyassa jhānassa lābhīti vā assaṃ, catutthassa jhānassa lābhīti vā assaṃ, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā lābhīti vā assaṃ, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā assaṃ – ime vuccanti attano guṇā . Yaṃ kiñci attano guṇaṃ jāneyya ājāneyya vijāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyyāti – yaṃ kiñci dhammamabhijaññā ajjhattaṃ. Atha vāpi bahiddhāti. Upajjhāyassa vā ācariyassa vā te guṇā assūti 26 – atha vāpi bahiddhā.

    തേന ഥാമം കുബ്ബേഥാതി. അത്തനോ വാ ഗുണേന പരേസം വാ ഗുണേന ഥാമം ന കരേയ്യ, ഥമ്ഭം ന കരേയ്യ, മാനം ന കരേയ്യ, ഉന്നതിം ന കരേയ്യ, ഉന്നമം ന കരേയ്യ, ന തേന മാനം ജനേയ്യ, ന തേന ഥദ്ധോ അസ്സ പത്ഥദ്ധോ പഗ്ഗഹിതസിരോതി – ന തേന ഥാമം കുബ്ബേഥ.

    Natena thāmaṃ kubbethāti. Attano vā guṇena paresaṃ vā guṇena thāmaṃ na kareyya, thambhaṃ na kareyya, mānaṃ na kareyya, unnatiṃ na kareyya, unnamaṃ na kareyya, na tena mānaṃ janeyya, na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti – na tena thāmaṃ kubbetha.

    ന ഹി സാ നിബ്ബുതി സതം വുത്താതി. സതാനം സന്താനം സപ്പുരിസാനം ബുദ്ധാനം ബുദ്ധസാവകാനം പച്ചേകബുദ്ധാനം സാ നിബ്ബുതീതി ന വുത്താ ന പവുത്താ ന ആചിക്ഖിതാ ന ദേസിതാ ന പഞ്ഞപിതാ ന പട്ഠപിതാ ന വിവടാ ന വിഭത്താ ന ഉത്താനീകതാ നപ്പകാസിതാതി – ന ഹി സാ നിബ്ബുതി സതം വുത്താ.

    Na hi sā nibbuti sataṃ vuttāti. Satānaṃ santānaṃ sappurisānaṃ buddhānaṃ buddhasāvakānaṃ paccekabuddhānaṃ sā nibbutīti na vuttā na pavuttā na ācikkhitā na desitā na paññapitā na paṭṭhapitā na vivaṭā na vibhattā na uttānīkatā nappakāsitāti – na hi sā nibbuti sataṃ vuttā.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘യം കിഞ്ചി ധമ്മമഭിജഞ്ഞാ, അജ്ഝത്തം അഥ വാപി ബഹിദ്ധാ;

    ‘‘Yaṃ kiñci dhammamabhijaññā, ajjhattaṃ atha vāpi bahiddhā;

    ന തേന ഥാമം കുബ്ബേഥ, ന ഹി സാ നിബ്ബുതി സതം വുത്താ’’തി.

    Na tena thāmaṃ kubbetha, na hi sā nibbuti sataṃ vuttā’’ti.

    ൧൫൩.

    153.

    സേയ്യോ ന തേന മഞ്ഞേയ്യ, നീചേയ്യോ അഥ വാപി സരിക്ഖോ;

    Seyyo na tena maññeyya, nīceyyo atha vāpi sarikkho;

    ഫുട്ഠോ അനേകരൂപേഹി, നാതുമാനം വികപ്പയം തിട്ഠേ.

    Phuṭṭhoanekarūpehi, nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe.

    സേയ്യോ ന തേന മഞ്ഞേയ്യാതി. ‘‘സേയ്യോഹമസ്മീ’’തി അതിമാനം ന ജനേയ്യ ജാതിയാ വാ ഗോത്തേന വാ കോലപുത്തിയേന വാ വണ്ണപോക്ഖരതായ വാ ധനേന വാ അജ്ഝേനേന വാ കമ്മായതനേന വാ സിപ്പായതനേന വാ വിജ്ജാട്ഠാനേന വാ സുതേന വാ പടിഭാനേന വാ അഞ്ഞതരഞ്ഞതരേന വാ വത്ഥുനാതി – സേയ്യോ ന തേന മഞ്ഞേയ്യ.

    Seyyo na tena maññeyyāti. ‘‘Seyyohamasmī’’ti atimānaṃ na janeyya jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunāti – seyyo na tena maññeyya.

    നീചേയ്യോ അഥ വാപി സരിക്ഖോതി. ‘‘ഹീനോഹമസ്മീ’’തി ഓമാനം ന ജനേയ്യ ജാതിയാ വാ ഗോത്തേന വാ…പേ॰… അഞ്ഞതരഞ്ഞതരേന വാ വത്ഥുനാ. ‘‘സദിസോഹമസ്മീ’’തി മാനം ന ജനേയ്യ ജാതിയാ വാ ഗോത്തേന വാ കോലപുത്തിയേന വാ വണ്ണപോക്ഖരതായ വാ ധനേന വാ അജ്ഝേനേന വാ കമ്മായതനേന വാ സിപ്പായതനേന വാ വിജ്ജാട്ഠാനേന വാ സുതേന വാ പടിഭാനേന വാ അഞ്ഞതരഞ്ഞതരേന വാ വത്ഥുനാതി – നീചേയ്യോ അഥ വാപി സരിക്ഖോ.

    Nīceyyo atha vāpi sarikkhoti. ‘‘Hīnohamasmī’’ti omānaṃ na janeyya jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunā. ‘‘Sadisohamasmī’’ti mānaṃ na janeyya jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunāti – nīceyyo atha vāpi sarikkho.

    ഫുട്ഠോ അനേകരൂപേഹീതി. അനേകവിധേഹി ആകാരേഹി ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോതി – ഫുട്ഠോ അനേകരൂപേഹി.

    Phuṭṭho anekarūpehīti. Anekavidhehi ākārehi phuṭṭho pareto samohito samannāgatoti – phuṭṭho anekarūpehi.

    നാതുമാനം വികപ്പയം തിട്ഠേതി. ആതുമാ വുച്ചതി അത്താ. അത്താനം കപ്പേന്തോ വികപ്പേന്തോ വികപ്പം ആപജ്ജന്തോ ന തിട്ഠേയ്യാതി – നാതുമാനം വികപ്പയം തിട്ഠേ.

    Nātumānaṃvikappayaṃ tiṭṭheti. Ātumā vuccati attā. Attānaṃ kappento vikappento vikappaṃ āpajjanto na tiṭṭheyyāti – nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘സേയ്യോ ന തേന മഞ്ഞേയ്യ, നീചേയ്യോ അഥ വാപി സരിക്ഖോ;

    ‘‘Seyyo na tena maññeyya, nīceyyo atha vāpi sarikkho;

    ഫുട്ഠോ അനേകരൂപേഹി, നാതുമാനം വികപ്പയം തിട്ഠേ’’തി.

    Phuṭṭho anekarūpehi, nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe’’ti.

    ൧൫൪.

    154.

    അജ്ഝത്തമേവുപസമേ , ന അഞ്ഞതോ ഭിക്ഖു സന്തിമേസേയ്യ;

    Ajjhattamevupasame , na aññato bhikkhu santimeseyya;

    അജ്ഝത്തം ഉപസന്തസ്സ, നത്ഥി അത്താ 27 കുതോ നിരത്താ 28 വാ.

    Ajjhattaṃ upasantassa, natthi attā29kuto nirattā30vā.

    അജ്ഝത്തമേവുപസമേതി. അജ്ഝത്തം രാഗം സമേയ്യ, ദോസം സമേയ്യ, മോഹം സമേയ്യ, കോധം…പേ॰… ഉപനാഹം… മക്ഖം… പളാസം… ഇസ്സം… മച്ഛരിയം… മായം… സാഠേയ്യം… ഥമ്ഭം… സാരമ്ഭം … മാനം… അതിമാനം… മദം… പമാദം… സബ്ബേ കിലേസേ… സബ്ബേ ദുച്ചരിതേ… സബ്ബേ ദരഥേ… സബ്ബേ പരിളാഹേ… സബ്ബേ സന്താപേ… സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരേ സമേയ്യ ഉപസമേയ്യ വൂപസമേയ്യ നിബ്ബാപേയ്യ പടിപസ്സമ്ഭേയ്യാതി – അജ്ഝത്തമേവുപസമേ.

    Ajjhattamevupasameti. Ajjhattaṃ rāgaṃ sameyya, dosaṃ sameyya, mohaṃ sameyya, kodhaṃ…pe… upanāhaṃ… makkhaṃ… paḷāsaṃ… issaṃ… macchariyaṃ… māyaṃ… sāṭheyyaṃ… thambhaṃ… sārambhaṃ … mānaṃ… atimānaṃ… madaṃ… pamādaṃ… sabbe kilese… sabbe duccarite… sabbe darathe… sabbe pariḷāhe… sabbe santāpe… sabbākusalābhisaṅkhāre sameyya upasameyya vūpasameyya nibbāpeyya paṭipassambheyyāti – ajjhattamevupasame.

    ന അഞ്ഞതോ ഭിക്ഖു സന്തിമേസേയ്യാതി. അഞ്ഞതോ അസുദ്ധിമഗ്ഗേന, മിച്ഛാപടിപദായ, അനിയ്യാനപതേന, അഞ്ഞത്ര സതിപട്ഠാനേഹി, അഞ്ഞത്ര സമ്മപ്പധാനേഹി, അഞ്ഞത്ര ഇദ്ധിപാദേഹി, അഞ്ഞത്ര ഇന്ദ്രിയേഹി, അഞ്ഞത്ര ബലേഹി, അഞ്ഞത്ര ബോജ്ഝങ്ഗേഹി, അഞ്ഞത്ര അരിയാ അട്ഠങ്ഗികാ മഗ്ഗാ സന്തിം ഉപസന്തിം വൂപസന്തിം നിബ്ബുതിം പടിപസ്സദ്ധിം ന ഏസേയ്യ ന ഗവേസേയ്യ ന പരിയേസേയ്യാതി – ന അഞ്ഞതോ ഭിക്ഖു സന്തിമേസേയ്യ.

    Na aññato bhikkhu santimeseyyāti. Aññato asuddhimaggena, micchāpaṭipadāya, aniyyānapatena, aññatra satipaṭṭhānehi, aññatra sammappadhānehi, aññatra iddhipādehi, aññatra indriyehi, aññatra balehi, aññatra bojjhaṅgehi, aññatra ariyā aṭṭhaṅgikā maggā santiṃ upasantiṃ vūpasantiṃ nibbutiṃ paṭipassaddhiṃ na eseyya na gaveseyya na pariyeseyyāti – na aññato bhikkhu santimeseyya.

    അജ്ഝത്തം ഉപസന്തസ്സാതി. അജ്ഝത്തം രാഗം സന്തസ്സ, ദോസം സന്തസ്സ, മോഹം സന്തസ്സ…പേ॰… സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരേ സന്തസ്സ ഉപസന്തസ്സ വൂപസന്തസ്സ നിബ്ബുതസ്സ പടിപസ്സദ്ധിയാതി – അജ്ഝത്തം ഉപസന്തസ്സ.

    Ajjhattaṃupasantassāti. Ajjhattaṃ rāgaṃ santassa, dosaṃ santassa, mohaṃ santassa…pe… sabbākusalābhisaṅkhāre santassa upasantassa vūpasantassa nibbutassa paṭipassaddhiyāti – ajjhattaṃ upasantassa.

    നത്ഥി അത്താ കുതോ നിരത്താ വാതി. നത്ഥീതി പടിക്ഖേപോ. അത്താതി അത്തദിട്ഠി നത്ഥി; നിരത്താതി ഉച്ഛേദദിട്ഠി നത്ഥി. അത്താതി ഗഹിതം നത്ഥി; നിരത്താതി മുഞ്ചിതബ്ബം നത്ഥി. യസ്സത്ഥി ഗഹിതം, തസ്സത്ഥി മുഞ്ചിതബ്ബം. തസ്സ ഗഹിതം ഗാഹം മുഞ്ചനം സമതിക്കന്തോ അരഹാ വുദ്ധിപാരിഹാനിവീതിവത്തോ. സോ വുട്ഠവാസോ ചിണ്ണചരണോ…പേ॰… ജാതിമരണസംസാരോ, നത്ഥി തസ്സ പുനബ്ഭവോതി – നത്ഥി അത്താ കുതോ നിരത്താ വാ.

    Natthi attā kuto nirattā vāti. Natthīti paṭikkhepo. Attāti attadiṭṭhi natthi; nirattāti ucchedadiṭṭhi natthi. Attāti gahitaṃ natthi; nirattāti muñcitabbaṃ natthi. Yassatthi gahitaṃ, tassatthi muñcitabbaṃ. Tassa gahitaṃ gāhaṃ muñcanaṃ samatikkanto arahā vuddhipārihānivītivatto. So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti – natthi attā kuto nirattā vā.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘അജ്ഝത്തമേവുപസമേ, ന അഞ്ഞതോ ഭിക്ഖു സന്തിമേസേയ്യ;

    ‘‘Ajjhattamevupasame, na aññato bhikkhu santimeseyya;

    അജ്ഝത്തം ഉപസന്തസ്സ, നത്ഥി അത്താ കുതോ നിരത്താ വാ’’തി.

    Ajjhattaṃ upasantassa, natthi attā kuto nirattā vā’’ti.

    ൧൫൫.

    155.

    മജ്ഝേ യഥാ സമുദ്ദസ്സ, ഊമി നോ ജായതീ ഠിതോ ഹോതി;

    Majjheyathā samuddassa, ūmi no jāyatī ṭhito hoti;

    ഏവം ഠിതോ അനേജസ്സ, ഉസ്സദം ഭിക്ഖു ന കരേയ്യ 31 കുഹിഞ്ചി.

    Evaṃ ṭhito anejassa, ussadaṃ bhikkhu na kareyya32kuhiñci.

    മജ്ഝേ യഥാ സമുദ്ദസ്സ, ഊമി നോ ജായതീ ഠിതോ ഹോതീതി. സമുദ്ദോ ചതുരാസീതിയോജനസഹസ്സാനി ഉബ്ബേധേന ഗമ്ഭീരോ. ഹേട്ഠാ ചത്താരീസയോജനസഹസ്സാനി ഉദകം മച്ഛകച്ഛപേഹി കമ്പതി. ഉപരി ചത്താരീസയോജനസഹസ്സാനി ഉദകം വാതേഹി കമ്പതി. മജ്ഝേ ചത്താരീസയോജനസഹസ്സാനി ഉദകം ന കമ്പതി ന വികമ്പതി ന ചലതി ന വേധതി നപ്പവേധതി ന സമ്പവേധതി. അനേരിതോ അഘട്ടിതോ അചലിതോ അലുളിതോ അഭന്തോ വൂപസന്തോ തത്ര ഊമി നോ ജായതി, ഠിതോ ഹോതി സമുദ്ദോതി. ഏവമ്പി മജ്ഝേ യഥാ സമുദ്ദസ്സ ഊമി നോ ജായതീ ഠിതോ ഹോതി.

    Majjhe yathā samuddassa, ūmi no jāyatī ṭhito hotīti. Samuddo caturāsītiyojanasahassāni ubbedhena gambhīro. Heṭṭhā cattārīsayojanasahassāni udakaṃ macchakacchapehi kampati. Upari cattārīsayojanasahassāni udakaṃ vātehi kampati. Majjhe cattārīsayojanasahassāni udakaṃ na kampati na vikampati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhati. Anerito aghaṭṭito acalito aluḷito abhanto vūpasanto tatra ūmi no jāyati, ṭhito hoti samuddoti. Evampi majjhe yathā samuddassa ūmi no jāyatī ṭhito hoti.

    അഥ വാ സത്തന്നം പബ്ബതാനം അന്തരികാസു സത്തസീദന്തരാ മഹാസമുദ്ദാ. 33 തത്ര ഉദകം ന കമ്പതി ന വികമ്പതി ന ചലതി ന വേധതി നപ്പവേധതി ന സമ്പവേധതി. അനേരിതോ അഘട്ടിതോ അചലിതോ അലുളിതോ അഭന്തോ വൂപസന്തോ തത്ര ഊമി നോ ജായതി, ഠിതോ ഹോതി സമുദ്ദോതി. ഏവമ്പി മജ്ഝേ യഥാ സമുദ്ദസ്സ ഊമി നോ ജായതീ ഠിതോ ഹോതി.

    Atha vā sattannaṃ pabbatānaṃ antarikāsu sattasīdantarā mahāsamuddā. 34 Tatra udakaṃ na kampati na vikampati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhati. Anerito aghaṭṭito acalito aluḷito abhanto vūpasanto tatra ūmi no jāyati, ṭhito hoti samuddoti. Evampi majjhe yathā samuddassa ūmi no jāyatī ṭhito hoti.

    ഏവം ഠിതോ അനേജസ്സാതി. ഏവന്തി ഓപമ്മസമ്പടിപാദനം. ഠിതോതി ലാഭേപി ന കമ്പതി, അലാഭേപി ന കമ്പതി, യസേപി ന കമ്പതി, അയസേപി ന കമ്പതി, പസംസായപി ന കമ്പതി, നിന്ദായപി ന കമ്പതി, സുഖേപി ന കമ്പതി, ദുക്ഖേപി ന കമ്പതി ന വികമ്പതി ന ചലതി ന വേധതി നപ്പവേധതി ന സമ്പവേധതീതി – ഏവം ഠിതോ. അനേജസ്സാതി ഏജാ വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. യസ്സേസാ ഏജാ തണ്ഹാ പഹീനാ ഉച്ഛിന്നാ സമുച്ഛിന്നാ വൂപസന്താ പടിപസ്സദ്ധാ അഭബ്ബുപ്പത്തികാ ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢാ, സോ വുച്ചതി അനേജോ. ഏജായ പഹീനത്താ അനേജോ ; സോ ലാഭേപി ന ഇഞ്ജതി, അലാഭേപി ന ഇഞ്ജതി, യസേപി ന ഇഞ്ജതി, അയസേപി ന ഇഞ്ജതി, പസംസായപി ന ഇഞ്ജതി, നിന്ദായപി ന ഇഞ്ജതി, സുഖേപി ന ഇഞ്ജതി, ദുക്ഖേപി ന ഇഞ്ജതി, ന ചലതി ന വേധതി നപ്പവേധതി ന സമ്പവേധതീതി – ഏവം ഠിതോ അനേജസ്സ.

    Evaṃ ṭhito anejassāti. Evanti opammasampaṭipādanaṃ. Ṭhitoti lābhepi na kampati, alābhepi na kampati, yasepi na kampati, ayasepi na kampati, pasaṃsāyapi na kampati, nindāyapi na kampati, sukhepi na kampati, dukkhepi na kampati na vikampati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhatīti – evaṃ ṭhito. Anejassāti ejā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yassesā ejā taṇhā pahīnā ucchinnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati anejo. Ejāya pahīnattā anejo ; so lābhepi na iñjati, alābhepi na iñjati, yasepi na iñjati, ayasepi na iñjati, pasaṃsāyapi na iñjati, nindāyapi na iñjati, sukhepi na iñjati, dukkhepi na iñjati, na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhatīti – evaṃ ṭhito anejassa.

    ഉസ്സദം ഭിക്ഖു ന കരേയ്യ കുഹിഞ്ചീതി. ഉസ്സദാതി സത്തുസ്സദാ – രാഗുസ്സദം 35, ദോസുസ്സദം, മോഹുസ്സദം, മാനുസ്സദം, ദിട്ഠുസ്സദം, കിലേസുസ്സദം, കമ്മുസ്സദം ന കരേയ്യ ന ജനേയ്യ ന സഞ്ജനേയ്യ ന നിബ്ബത്തേയ്യ നാഭിനിബ്ബത്തേയ്യ. കുഹിഞ്ചീതി കുഹിഞ്ചി കിസ്മിഞ്ചി കത്ഥചി അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ വാതി – ഉസ്സദം ഭിക്ഖു ന കരേയ്യ കുഹിഞ്ചി.

    Ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti. Ussadāti sattussadā – rāgussadaṃ 36, dosussadaṃ, mohussadaṃ, mānussadaṃ, diṭṭhussadaṃ, kilesussadaṃ, kammussadaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya. Kuhiñcīti kuhiñci kismiñci katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘മജ്ഝേ യഥാ സമുദ്ദസ്സ, ഊമി നോ ജായതീ ഠിതോ ഹോതി;

    ‘‘Majjhe yathā samuddassa, ūmi no jāyatī ṭhito hoti;

    ഏവം ഠിതോ അനേജസ്സ, ഉസ്സദം ഭിക്ഖു ന കരേയ്യ കുഹിഞ്ചീ’’തി.

    Evaṃ ṭhito anejassa, ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcī’’ti.

    ൧൫൬.

    156.

    അകിത്തയീ വിവടചക്ഖു, സക്ഖിധമ്മം പരിസ്സയവിനയം;

    Akittayī vivaṭacakkhu, sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ;

    പടിപദം വദേഹി ഭദ്ദന്തേ, പാതിമോക്ഖം അഥ വാപി സമാധിം.

    Paṭipadaṃ vadehi bhaddante, pātimokkhaṃ atha vāpi samādhiṃ.

    അകിത്തയീ വിവടചക്ഖൂതി. അകിത്തയീതി കിത്തിതം ആചിക്ഖിതം ദേസിതം പഞ്ഞപിതം പട്ഠപിതം വിവടം വിഭത്തം ഉത്താനീകതം പകാസിതന്തി – അകിത്തയി 37. വിവടചക്ഖൂതി ഭഗവാ പഞ്ചഹി ചക്ഖൂഹി വിവടചക്ഖു – മംസചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു, ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു, പഞ്ഞാചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു, ബുദ്ധചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു, സമന്തചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു.

    Akittayī vivaṭacakkhūti. Akittayīti kittitaṃ ācikkhitaṃ desitaṃ paññapitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaṭaṃ vibhattaṃ uttānīkataṃ pakāsitanti – akittayi 38. Vivaṭacakkhūti bhagavā pañcahi cakkhūhi vivaṭacakkhu – maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu, dibbena cakkhunāpi vivaṭacakkhu, paññācakkhunāpi vivaṭacakkhu, buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu, samantacakkhunāpi vivaṭacakkhu.

    കഥം ഭഗവാ മംസചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു? മംസചക്ഖുമ്ഹിപി ഭഗവതോ പഞ്ച വണ്ണാ സംവിജ്ജന്തി – നീലോ ച വണ്ണോ, പീതകോ ച വണ്ണോ, ലോഹിതകോ ച വണ്ണോ, കണ്ഹോ ച വണ്ണോ, ഓദാതോ ച വണ്ണോ. അക്ഖിലോമാനി ച ഭഗവതോ യത്ഥ ച അക്ഖിലോമാനി പതിട്ഠിതാനി തം നീലം ഹോതി സുനീലം പാസാദികം ദസ്സനേയ്യം ഉമാപുപ്ഫസമാനം 39. തസ്സ പരതോ പീതകം ഹോതി സുപീതകം സുവണ്ണവണ്ണം പാസാദികം ദസ്സനേയ്യം കണികാരപുപ്ഫസമാനം. ഉഭയതോ ച അക്ഖികൂടാനി ഭഗവതോ ലോഹിതകാനി ഹോന്തി സുലോഹിതകാനി പാസാദികാനി ദസ്സനേയ്യാനി ഇന്ദഗോപകസമാനാനി. മജ്ഝേ കണ്ഹം ഹോതി സുകണ്ഹം അലൂഖം സിനിദ്ധം പാസാദികം ദസ്സനേയ്യം അദ്ദാരിട്ഠകസമാനം 40. തസ്സ പരതോ ഓദാതം ഹോതി സുഓദാതം സേതം പണ്ഡരം പാസാദികം ദസ്സനേയ്യം ഓസധിതാരകസമാനം. തേന ഭഗവാ പാകതികേന മംസചക്ഖുനാ അത്തഭാവപരിയാപന്നേന പുരിമസുചരിതകമ്മാഭിനിബ്ബത്തേന സമന്താ യോജനം പസ്സതി ദിവാ ചേവ രത്തിഞ്ച. യദാ ഹിപി ചതുരങ്ഗസമന്നാഗതോ അന്ധകാരോ ഹോതി. സൂരിയോ വാ അത്ഥങ്ഗതോ ഹോതി. കാളപക്ഖോ ച ഉപോസഥോ ഹോതി. തിബ്ബോ ച വനസണ്ഡോ ഹോതി. മഹാ ച കാളമേഘോ 41 അബ്ഭുട്ഠിതോ ഹോതി. ഏവരൂപേപി ചതുരങ്ഗസമന്നാഗതേ അന്ധകാരേ സമന്താ യോജനം പസ്സതി. നത്ഥി സോ കുട്ടോ 42 വാ കവാടം വാ പാകാരോ വാ പബ്ബതോ വാ ഗച്ഛോ വാ ലതാ വാ ആവരണം രൂപാനം ദസ്സനായ. ഏകഞ്ചേ തിലഫലം നിമിത്തം കത്വാ തിലവാഹേ പക്ഖിപേയ്യ. തഞ്ഞേവ തിലഫലം ഉദ്ധരേയ്യ. ഏവം പരിസുദ്ധം ഭഗവതോ പാകതികം മംസചക്ഖു. ഏവം ഭഗവാ മംസചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു.

    Kathaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu? Maṃsacakkhumhipi bhagavato pañca vaṇṇā saṃvijjanti – nīlo ca vaṇṇo, pītako ca vaṇṇo, lohitako ca vaṇṇo, kaṇho ca vaṇṇo, odāto ca vaṇṇo. Akkhilomāni ca bhagavato yattha ca akkhilomāni patiṭṭhitāni taṃ nīlaṃ hoti sunīlaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ umāpupphasamānaṃ 43. Tassa parato pītakaṃ hoti supītakaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ kaṇikārapupphasamānaṃ. Ubhayato ca akkhikūṭāni bhagavato lohitakāni honti sulohitakāni pāsādikāni dassaneyyāni indagopakasamānāni. Majjhe kaṇhaṃ hoti sukaṇhaṃ alūkhaṃ siniddhaṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ addāriṭṭhakasamānaṃ 44. Tassa parato odātaṃ hoti suodātaṃ setaṃ paṇḍaraṃ pāsādikaṃ dassaneyyaṃ osadhitārakasamānaṃ. Tena bhagavā pākatikena maṃsacakkhunā attabhāvapariyāpannena purimasucaritakammābhinibbattena samantā yojanaṃ passati divā ceva rattiñca. Yadā hipi caturaṅgasamannāgato andhakāro hoti. Sūriyo vā atthaṅgato hoti. Kāḷapakkho ca uposatho hoti. Tibbo ca vanasaṇḍo hoti. Mahā ca kāḷamegho 45 abbhuṭṭhito hoti. Evarūpepi caturaṅgasamannāgate andhakāre samantā yojanaṃ passati. Natthi so kuṭṭo 46 vā kavāṭaṃ vā pākāro vā pabbato vā gaccho vā latā vā āvaraṇaṃ rūpānaṃ dassanāya. Ekañce tilaphalaṃ nimittaṃ katvā tilavāhe pakkhipeyya. Taññeva tilaphalaṃ uddhareyya. Evaṃ parisuddhaṃ bhagavato pākatikaṃ maṃsacakkhu. Evaṃ bhagavā maṃsacakkhunāpi vivaṭacakkhu.

    കഥം ഭഗവാ ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു? ഭഗവാ ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സത്തേ പസ്സതി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ. യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാതി – ‘‘ഇമേ വത ഭോന്തോ സത്താ കായദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ വചീദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ മനോദുച്ചരിതേന സമന്നാഗതാ അരിയാനം ഉപവാദകാ മിച്ഛാദിട്ഠികാ മിച്ഛാദിട്ഠികമ്മസമാദാനാ , തേ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപന്നാ. ഇമേ വാ പന ഭോന്തോ സത്താ കായസുചരിതേന സമന്നാഗതാ വചീസുചരിതേന സമന്നാഗതാ മനോസുചരിതേന സമന്നാഗതാ അരിയാനം അനുപവാദകാ സമ്മാദിട്ഠികാ സമ്മാദിട്ഠികമ്മസമാദാനാ, തേ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപന്നാ’’തി . ഇതി ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സത്തേ പസ്സതി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ; യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാതി. ആകങ്ഖമാനോ ച ഭഗവാ ഏകമ്പി ലോകധാതും പസ്സേയ്യ, ദ്വേപി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, തിസ്സോപി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, ചതസ്സോപി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, പഞ്ചപി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, ദസപി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, വീസമ്പി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, തിംസമ്പി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, ചത്താലീസമ്പി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, പഞ്ഞാസമ്പി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, സതമ്പി ലോകധാതുയോ പസ്സേയ്യ, സഹസ്സിമ്പി ചൂളനികം ലോകധാതും പസ്സേയ്യ, ദ്വിസഹസ്സിമ്പി മജ്ഝിമികം ലോകധാതും പസ്സേയ്യ, തിസഹസ്സിമ്പി ലോകധാതും പസ്സേയ്യ, മഹാസഹസ്സിമ്പി 47 ലോകധാതും പസ്സേയ്യ. യാവതകം വാ പന ആകങ്ഖേയ്യ താവതകം പസ്സേയ്യ. ഏവം പരിസുദ്ധം ഭഗവതോ ദിബ്ബചക്ഖു. ഏവം ഭഗവാ ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു.

    Kathaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi vivaṭacakkhu? Bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate. Yathākammūpage satte pajānāti – ‘‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā , te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’’ti . Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate; yathākammūpage satte pajānāti. Ākaṅkhamāno ca bhagavā ekampi lokadhātuṃ passeyya, dvepi lokadhātuyo passeyya, tissopi lokadhātuyo passeyya, catassopi lokadhātuyo passeyya, pañcapi lokadhātuyo passeyya, dasapi lokadhātuyo passeyya, vīsampi lokadhātuyo passeyya, tiṃsampi lokadhātuyo passeyya, cattālīsampi lokadhātuyo passeyya, paññāsampi lokadhātuyo passeyya, satampi lokadhātuyo passeyya, sahassimpi cūḷanikaṃ lokadhātuṃ passeyya, dvisahassimpi majjhimikaṃ lokadhātuṃ passeyya, tisahassimpi lokadhātuṃ passeyya, mahāsahassimpi 48 lokadhātuṃ passeyya. Yāvatakaṃ vā pana ākaṅkheyya tāvatakaṃ passeyya. Evaṃ parisuddhaṃ bhagavato dibbacakkhu. Evaṃ bhagavā dibbena cakkhunāpi vivaṭacakkhu.

    കഥം ഭഗവാ പഞ്ഞാചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു? ഭഗവാ മഹാപഞ്ഞോ പുഥുപഞ്ഞോ ഹാസപഞ്ഞോ ജവനപഞ്ഞോ തിക്ഖപഞ്ഞോ നിബ്ബേധികപഞ്ഞോ പഞ്ഞാപഭേദകുസലോ പഭിന്നഞാണോ അധിഗതപടിസമ്ഭിദോ ചതുവേസാരജ്ജപ്പത്തോ ദസബലധാരീ പുരിസാസഭോ പുരിസസീഹോ പുരിസനാഗോ പുരിസാജഞ്ഞോ പുരിസധോരയ്ഹോ അനന്തഞാണോ അനന്തതേജോ അനന്തയസോ അഡ്ഢോ മഹദ്ധനോ ധനവാ നേതാ വിനേതാ അനുനേതാ പഞ്ഞാപേതാ അനിജ്ഝാപേതാ പേക്ഖേതാ പസാദേതാ. സോ ഹി ഭഗവാ അനുപ്പന്നസ്സ മഗ്ഗസ്സ ഉപ്പാദേതാ, അസഞ്ജാതസ്സ മഗ്ഗസ്സ സഞ്ജനേതാ, അനക്ഖാതസ്സ മഗ്ഗസ്സ അക്ഖാതാ, മഗ്ഗഞ്ഞൂ മഗ്ഗവിദൂ മഗ്ഗകോവിദോ മഗ്ഗാനുഗാ ച പന ഏതരഹി സാവകാ വിഹരന്തി പച്ഛാ സമന്നാഗതാ.

    Kathaṃ bhagavā paññācakkhunāpi vivaṭacakkhu? Bhagavā mahāpañño puthupañño hāsapañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño paññāpabhedakusalo pabhinnañāṇo adhigatapaṭisambhido catuvesārajjappatto dasabaladhārī purisāsabho purisasīho purisanāgo purisājañño purisadhorayho anantañāṇo anantatejo anantayaso aḍḍho mahaddhano dhanavā netā vinetā anunetā paññāpetā anijjhāpetā pekkhetā pasādetā. So hi bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū maggavidū maggakovido maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā.

    സോ ഹി ഭഗവാ ജാനം ജാനാതി പസ്സം പസ്സതി, ചക്ഖുഭൂതോ ഞാണഭൂതോ ധമ്മഭൂതോ ബ്രഹ്മഭൂതോ വത്താ പവത്താ അത്ഥസ്സ നിന്നേതാ അമതസ്സ ദാതാ ധമ്മസ്സാമീ തഥാഗതോ. നത്ഥി തസ്സ ഭഗവതോ അഞ്ഞാതം അദിട്ഠം അവിദിതം അസച്ഛികതം അഫസ്സിതം പഞ്ഞായ. അതീതം അനാഗതം പച്ചുപ്പന്നം 49 ഉപാദായ സബ്ബേ ധമ്മാ സബ്ബാകാരേന ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ ഞാണമുഖേ ആപാഥം ആഗച്ഛന്തി. യം കിഞ്ചി നേയ്യം നാമ അത്ഥി ജാനിതബ്ബം 50 അത്തത്ഥോ വാ പരത്ഥോ വാ ഉഭയത്ഥോ വാ ദിട്ഠധമ്മികോ വാ അത്ഥോ സമ്പരായികോ വാ അത്ഥോ ഉത്താനോ വാ അത്ഥോ ഗമ്ഭീരോ വാ അത്ഥോ ഗൂള്ഹോ വാ അത്ഥോ പടിച്ഛന്നോ വാ അത്ഥോ നേയ്യോ വാ അത്ഥോ നീതോ വാ അത്ഥോ അനവജ്ജോ വാ അത്ഥോ നിക്കിലേസോ വാ അത്ഥോ വോദാനോ വാ അത്ഥോ പരമത്ഥോ വാ അത്ഥോ, സബ്ബം തം 51 അന്തോബുദ്ധഞാണേ പരിവത്തതി.

    So hi bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. Natthi tassa bhagavato aññātaṃ adiṭṭhaṃ aviditaṃ asacchikataṃ aphassitaṃ paññāya. Atītaṃ anāgataṃ paccuppannaṃ 52 upādāya sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchanti. Yaṃ kiñci neyyaṃ nāma atthi jānitabbaṃ 53 attattho vā parattho vā ubhayattho vā diṭṭhadhammiko vā attho samparāyiko vā attho uttāno vā attho gambhīro vā attho gūḷho vā attho paṭicchanno vā attho neyyo vā attho nīto vā attho anavajjo vā attho nikkileso vā attho vodāno vā attho paramattho vā attho, sabbaṃ taṃ 54 antobuddhañāṇe parivattati.

    സബ്ബം കായകമ്മം ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ ഞാണാനുപരിവത്തി സബ്ബം വചീകമ്മം… സബ്ബം മനോകമ്മം… അതീതേ ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ അപ്പടിഹതം ഞാണം, അനാഗതേ പച്ചുപ്പന്നേ അപ്പടിഹതം ഞാണം. യാവതകം നേയ്യം താവതകം ഞാണം, യാവതകം ഞാണം താവതകം നേയ്യം; നേയ്യപരിയന്തികം ഞാണം ഞാണപരിയന്തികം നേയ്യം, നേയ്യം അതിക്കമിത്വാ ഞാണം നപ്പവത്തതി, ഞാണം അതിക്കമിത്വാ നേയ്യപഥോ നത്ഥി. അഞ്ഞമഞ്ഞപരിയന്തട്ഠായിനോ തേ ധമ്മാ. യഥാ ദ്വിന്നം സമുഗ്ഗപടലാനം സമ്മാഫുസിതാനം ഹേട്ഠിമം സമുഗ്ഗപടലം ഉപരിമം നാതിവത്തതി, ഉപരിമം സമുഗ്ഗപടലം ഹേട്ഠിമം നാതിവത്തതി, അഞ്ഞമഞ്ഞപരിയന്തട്ഠായിനോ; ഏവമേവ ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ നേയ്യഞ്ച ഞാണഞ്ച അഞ്ഞമഞ്ഞപരിയന്തട്ഠായിനോ. യാവതകം നേയ്യം താവതകം ഞാണം, യാവതകം ഞാണം താവതകം നേയ്യം; നേയ്യപരിയന്തികം ഞാണം ഞാണപരിയന്തികം നേയ്യം. നേയ്യം അതിക്കമിത്വാ ഞാണം നപ്പവത്തതി, ഞാണം അതിക്കമിത്വാ നേയ്യപഥോ നത്ഥി. അഞ്ഞമഞ്ഞപരിയന്തട്ഠായിനോ തേ ധമ്മാ.

    Sabbaṃ kāyakammaṃ buddhassa bhagavato ñāṇānuparivatti sabbaṃ vacīkammaṃ… sabbaṃ manokammaṃ… atīte buddhassa bhagavato appaṭihataṃ ñāṇaṃ, anāgate paccuppanne appaṭihataṃ ñāṇaṃ. Yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ; neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ, neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi. Aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā. Yathā dvinnaṃ samuggapaṭalānaṃ sammāphusitānaṃ heṭṭhimaṃ samuggapaṭalaṃ uparimaṃ nātivattati, uparimaṃ samuggapaṭalaṃ heṭṭhimaṃ nātivattati, aññamaññapariyantaṭṭhāyino; evameva buddhassa bhagavato neyyañca ñāṇañca aññamaññapariyantaṭṭhāyino. Yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ, yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ; neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ. Neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati, ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi. Aññamaññapariyantaṭṭhāyino te dhammā.

    സബ്ബധമ്മേസു ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ ഞാണം പവത്തതി. സബ്ബേ ധമ്മാ ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ ആവജ്ജനപടിബദ്ധാ ആകങ്ഖപടിബദ്ധാ മനസികാരപടിബദ്ധാ ചിത്തുപ്പാദപടിബദ്ധാ. സബ്ബസത്തേസു ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ ഞാണം പവത്തതി. സബ്ബേസം സത്താനം ഭഗവാ ആസയം ജാനാതി, അനുസയം ജാനാതി, ചരിതം ജാനാതി, അധിമുത്തിം ജാനാതി, അപ്പരജക്ഖേ മഹാരജക്ഖേ തിക്ഖിന്ദ്രിയേ മുദിന്ദ്രിയേ സ്വാകാരേ ദ്വാകാരേ സുവിഞ്ഞാപയേ ദുവിഞ്ഞാപയേ ഭബ്ബാഭബ്ബേ സത്തേ പജാനാതി. സദേവകോ ലോകോ സമാരകോ സബ്രഹ്മകോ സസ്സമണബ്രാഹ്മണീ പജാ സദേവമനുസ്സാ അന്തോബുദ്ധഞാണേ പരിവത്തതി 55.

    Sabbadhammesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati. Sabbe dhammā buddhassa bhagavato āvajjanapaṭibaddhā ākaṅkhapaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhā. Sabbasattesu buddhassa bhagavato ñāṇaṃ pavattati. Sabbesaṃ sattānaṃ bhagavā āsayaṃ jānāti, anusayaṃ jānāti, caritaṃ jānāti, adhimuttiṃ jānāti, apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe satte pajānāti. Sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati 56.

    യഥാ യേ കേചി മച്ഛകച്ഛപാ അന്തമസോ തിമിതിമിങ്ഗലം ഉപാദായ അന്തോമഹാസമുദ്ദേ പരിവത്തന്തി; ഏവമേവ സദേവകോ ലോകോ സമാരകോ സബ്രഹ്മകോ സസ്സമണബ്രാഹ്മണീ പജാ സദേവമനുസ്സാ അന്തോബുദ്ധഞാണേ പരിവത്തതി 57. യഥാ യേ കേചി പക്ഖീ അന്തമസോ ഗരുളം വേനതേയ്യം ഉപാദായ ആകാസസ്സ പദേസേ പരിവത്തന്തി; ഏവമേവ യേപി തേ സാരിപുത്തസമാ പഞ്ഞായ തേപി ബുദ്ധഞാണസ്സ പദേസേ പരിവത്തന്തി; ബുദ്ധഞാണം ദേവമനുസ്സാനം പഞ്ഞം ഫരിത്വാ അഭിഭവിത്വാ തിട്ഠതി. യേപി തേ ഖത്തിയപണ്ഡിതാ ബ്രാഹ്മണപണ്ഡിതാ ഗഹപതിപണ്ഡിതാ സമണപണ്ഡിതാ നിപുണാ കതപരപ്പവാദാ വാലവേധിരൂപാ വോഭിന്ദന്താ മഞ്ഞേ ചരന്തി പഞ്ഞാഗതേന ദിട്ഠിഗതാനി, തേ പഞ്ഹം അഭിസങ്ഖരിത്വാ അഭിസങ്ഖരിത്വാ തഥാഗതം ഉപസങ്കമിത്വാ പുച്ഛന്തി ഗൂള്ഹാനി ച പടിച്ഛന്നാനി ച. കഥിതാ വിസജ്ജിതാ ച തേ പഞ്ഹാ ഭഗവതാ ഹോന്തി നിദ്ദിട്ഠകാരണാ. ഉപക്ഖിത്തകാ ച തേ ഭഗവതോ സമ്പജ്ജന്തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ തത്ഥ അതിരോചതി യദിദം പഞ്ഞായാതി. ഏവം ഭഗവാ പഞ്ഞാചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു.

    Yathā ye keci macchakacchapā antamaso timitimiṅgalaṃ upādāya antomahāsamudde parivattanti; evameva sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati 58. Yathā ye keci pakkhī antamaso garuḷaṃ venateyyaṃ upādāya ākāsassa padese parivattanti; evameva yepi te sāriputtasamā paññāya tepi buddhañāṇassa padese parivattanti; buddhañāṇaṃ devamanussānaṃ paññaṃ pharitvā abhibhavitvā tiṭṭhati. Yepi te khattiyapaṇḍitā brāhmaṇapaṇḍitā gahapatipaṇḍitā samaṇapaṇḍitā nipuṇā kataparappavādā vālavedhirūpā vobhindantā maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni, te pañhaṃ abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti gūḷhāni ca paṭicchannāni ca. Kathitā visajjitā ca te pañhā bhagavatā honti niddiṭṭhakāraṇā. Upakkhittakā ca te bhagavato sampajjanti. Atha kho bhagavā tattha atirocati yadidaṃ paññāyāti. Evaṃ bhagavā paññācakkhunāpi vivaṭacakkhu.

    കഥം ഭഗവാ ബുദ്ധചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു? ഭഗവാ ബുദ്ധചക്ഖുനാ ലോകം വോലോകേന്തോ അദ്ദസ സത്തേ അപ്പരജക്ഖേ മഹാരജക്ഖേ തിക്ഖിന്ദ്രിയേ മുദിന്ദ്രിയേ സ്വാകാരേ ദ്വാകാരേ സുവിഞ്ഞാപയേ ദുവിഞ്ഞാപയേ അപ്പേകച്ചേ പരലോകവജ്ജഭയദസ്സാവിനോ വിഹരന്തേ, അപ്പേകച്ചേ ന പരലോകവജ്ജഭയദസ്സാവിനോ വിഹരന്തേ. സേയ്യഥാപി നാമ ഉപ്പലിനിയം വാ പദുമിനിയം വാ പുണ്ഡരീകിനിയം വാ അപ്പേകച്ചാനി ഉപ്പലാനി വാ പദുമാനി വാ പുണ്ഡരീകാനി വാ ഉദകേ ജാതാനി ഉദകേ സംവഡ്ഢാനി ഉദകാ അനുഗ്ഗതാനി അന്തോനിമുഗ്ഗപോസീനി, അപ്പേകച്ചാനി ഉപ്പലാനി വാ പദുമാനി വാ പുണ്ഡരീകാനി വാ ഉദകേ ജാതാനി ഉദകേ സംവഡ്ഢാനി സമോദകം ഠിതാനി, അപ്പേകച്ചാനി ഉപ്പലാനി വാ പദുമാനി വാ പുണ്ഡരീകാനി വാ ഉദകേ ജാതാനി ഉദകേ സംവഡ്ഢാനി ഉദകാ അച്ചുഗ്ഗമ്മ തിട്ഠന്തി അനുപലിത്താനി ഉദകേന; ഏവമേവ ഭഗവാ ബുദ്ധചക്ഖുനാ ലോകം വോലോകേന്തോ അദ്ദസ സത്തേ അപ്പരജക്ഖേ മഹാരജക്ഖേ തിക്ഖിന്ദ്രിയേ മുദിന്ദ്രിയേ സ്വാകാരേ ദ്വാകാരേ സുവിഞ്ഞാപയേ ദുവിഞ്ഞാപയേ അപ്പേകച്ചേ പരലോകവജ്ജഭയദസ്സാവിനോ വിഹരന്തേ, അപ്പേകച്ചേ ന പരലോകവജ്ജഭയദസ്സാവിനോ വിഹരന്തേ. ജാനാതി ഭഗവാ – ‘‘അയം പുഗ്ഗലോ രാഗചരിതോ, അയം ദോസചരിതോ, അയം മോഹചരിതോ, അയം വിതക്കചരിതോ, അയം സദ്ധാചരിതോ, അയം ഞാണചരിതോ’’തി. രാഗചരിതസ്സ ഭഗവാ പുഗ്ഗലസ്സ അസുഭകഥം കഥേതി; ദോസചരിതസ്സ ഭഗവാ പുഗ്ഗലസ്സ മേത്താഭാവനം ആചിക്ഖതി; മോഹചരിതസ്സ ഭഗവാ പുഗ്ഗലസ്സ ഉദ്ദേസേ പരിപുച്ഛായ കാലേന ധമ്മസ്സവനേ കാലേന ധമ്മസാകച്ഛായ ഗരുസംവാസേ നിവേസേതി; വിതക്കചരിതസ്സ ഭഗവാ പുഗ്ഗലസ്സ ആനാപാനസ്സതിം ആചിക്ഖതി; സദ്ധാചരിതസ്സ ഭഗവാ പുഗ്ഗലസ്സ പസാദനീയം നിമിത്തം ആചിക്ഖതി ബുദ്ധസുബോധിം 59 ധമ്മസുധമ്മതം സങ്ഘസുപ്പടിപത്തിം സീലാനി ച; അത്തനോ ഞാണചരിതസ്സ ഭഗവാ പുഗ്ഗലസ്സ ആചിക്ഖതി വിപസ്സനാനിമിത്തം അനിച്ചാകാരം ദുക്ഖാകാരം അനത്താകാരം.

    Kathaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu? Bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvino viharante. Seyyathāpi nāma uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakā anuggatāni antonimuggaposīni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni samodakaṃ ṭhitāni, appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakā accuggamma tiṭṭhanti anupalittāni udakena; evameva bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasa satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino viharante, appekacce na paralokavajjabhayadassāvino viharante. Jānāti bhagavā – ‘‘ayaṃ puggalo rāgacarito, ayaṃ dosacarito, ayaṃ mohacarito, ayaṃ vitakkacarito, ayaṃ saddhācarito, ayaṃ ñāṇacarito’’ti. Rāgacaritassa bhagavā puggalassa asubhakathaṃ katheti; dosacaritassa bhagavā puggalassa mettābhāvanaṃ ācikkhati; mohacaritassa bhagavā puggalassa uddese paripucchāya kālena dhammassavane kālena dhammasākacchāya garusaṃvāse niveseti; vitakkacaritassa bhagavā puggalassa ānāpānassatiṃ ācikkhati; saddhācaritassa bhagavā puggalassa pasādanīyaṃ nimittaṃ ācikkhati buddhasubodhiṃ 60 dhammasudhammataṃ saṅghasuppaṭipattiṃ sīlāni ca; attano ñāṇacaritassa bhagavā puggalassa ācikkhati vipassanānimittaṃ aniccākāraṃ dukkhākāraṃ anattākāraṃ.

    ‘‘സേലേ യഥാ പബ്ബതമുദ്ധനിട്ഠിതോ, യഥാപി പസ്സേ ജനതം സമന്തതോ;

    ‘‘Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito, yathāpi passe janataṃ samantato;

    തഥൂപമം ധമ്മമയം സുമേധ, പാസാദമാരുയ്ഹ സമന്തചക്ഖു;

    Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha, pāsādamāruyha samantacakkhu;

    സോകാവതിണ്ണം ജനതമപേതസോകോ, അവേക്ഖസ്സു ജാതിജരാഭിഭൂത’’ന്തി.

    Sokāvatiṇṇaṃ janatamapetasoko, avekkhassu jātijarābhibhūta’’nti.

    ഏവം ഭഗവാ ബുദ്ധചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു.

    Evaṃ bhagavā buddhacakkhunāpi vivaṭacakkhu.

    കഥം ഭഗവാ സമന്തചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖു? സമന്തചക്ഖു വുച്ചതി സബ്ബഞ്ഞുതഞാണം. ഭഗവാ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണേന ഉപേതോ സമുപേതോ ഉപഗതോ സമുപഗതോ ഉപപന്നോ സമുപപന്നോ സമന്നാഗതോ.

    Kathaṃ bhagavā samantacakkhunāpi vivaṭacakkhu? Samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ. Bhagavā sabbaññutañāṇena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato.

    ‘‘ന തസ്സ അദിട്ഠമിധത്ഥി കിഞ്ചി, അഥോ അവിഞ്ഞാതമജാനിതബ്ബം;

    ‘‘Na tassa adiṭṭhamidhatthi kiñci, atho aviññātamajānitabbaṃ;

    സബ്ബം അഭിഞ്ഞാസി യദത്ഥി നേയ്യം, തഥാഗതോ തേന സമന്തചക്ഖൂ’’തി.

    Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ, tathāgato tena samantacakkhū’’ti.

    ഏവം ഭഗവാ സമന്തചക്ഖുനാപി വിവടചക്ഖൂതി – അകിത്തയി വിവടചക്ഖു.

    Evaṃ bhagavā samantacakkhunāpi vivaṭacakkhūti – akittayi vivaṭacakkhu.

    സക്ഖിധമ്മം പരിസ്സയവിനയന്തി. സക്ഖിധമ്മന്തി ന ഇതിഹിതിഹം, ന ഇതികിരായ, ന പരമ്പരായ, ന പിടകസമ്പദായ, ന തക്കഹേതു, ന നയഹേതു, ന ആകാരപരിവിതക്കേന, ന ദിട്ഠിനിജ്ഝാനക്ഖന്തിയാ സാമം സയമഭിഞ്ഞാതം അത്തപച്ചക്ഖം ധമ്മന്തി – സക്ഖിധമ്മം. പരിസ്സയവിനയന്തി. പരിസ്സയാതി ദ്വേ പരിസ്സയാ – പാകടപരിസ്സയാ ച പടിച്ഛന്നപരിസ്സയാ ച. കതമേ പാകടപരിസ്സയാ? സീഹാ ബ്യഗ്ഘാ ദീപീ അച്ഛാ തരച്ഛാ കോകാ മഹിംസാ 61 ഹത്ഥീ അഹി വിച്ഛികാ സതപദീ, ചോരാ വാ അസ്സു മാനവാ വാ കതകമ്മാ വാ അകതകമ്മാ വാ, ചക്ഖുരോഗോ സോതരോഗോ ഘാനരോഗോ ജിവ്ഹാരോഗോ കായരോഗോ സീസരോഗോ കണ്ണരോഗോ മുഖരോഗോ ദന്തരോഗോ കാസോ സാസോ പിനാസോ ഡാഹോ 62 ജരോ കുച്ഛിരോഗോ മുച്ഛാ പക്ഖന്ദികാ സൂലാ വിസൂചികാ കുട്ഠം ഗണ്ഡോ കിലാസോ സോസോ അപമാരോ ദദ്ദു കണ്ഡു കച്ഛു രഖസാ വിതച്ഛികാ ലോഹിതപിത്തം 63 മധുമേഹോ അംസാ പിളകാ ഭഗന്ദലാ, പിത്തസമുട്ഠാനാ ആബാധാ സേമ്ഹസമുട്ഠാനാ ആബാധാ വാതസമുട്ഠാനാ ആബാധാ സന്നിപാതികാ ആബാധാ ഉതുപരിണാമജാ ആബാധാ വിസമപരിഹാരജാ ആബാധാ ഓപക്കമികാ ആബാധാ കമ്മവിപാകജാ ആബാധാ, സീതം ഉണ്ഹം ജിഘച്ഛാ പിപാസാ ഉച്ചാരോ പസ്സാവോ ഡംസമകസവാതാതപസരീസപസമ്ഫസ്സാ ഇതി വാ – ഇമേ വുച്ചന്തി പാകടപരിസ്സയാ.

    Sakkhidhammaṃ parissayavinayanti. Sakkhidhammanti na itihitihaṃ, na itikirāya, na paramparāya, na piṭakasampadāya, na takkahetu, na nayahetu, na ākāraparivitakkena, na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhaṃ dhammanti – sakkhidhammaṃ. Parissayavinayanti. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca. Katame pākaṭaparissayā? Sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā 64 hatthī ahi vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā, cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍāho 65 jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitapittaṃ 66 madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā, pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā, sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassā iti vā – ime vuccanti pākaṭaparissayā.

    കതമേ പടിച്ഛന്നപരിസ്സയാ? കായദുച്ചരിതം വചീദുച്ചരിതം മനോദുച്ചരിതം കാമച്ഛന്ദനീവരണം ബ്യാപാദനീവരണം ഥിനമിദ്ധനീവരണം ഉദ്ധച്ചകുക്കുച്ചനീവരണം വിചികിച്ഛാനീവരണം രാഗോ ദോസോ മോഹോ കോധോ ഉപനാഹോ മക്ഖോ പളാസോ ഇസ്സാ മച്ഛരിയം മായാ സാഠേയ്യം ഥമ്ഭോ സാരമ്ഭോ മാനോ അതിമാനോ മദോ പമാദോ, സബ്ബേ കിലേസാ സബ്ബേ ദുച്ചരിതാ സബ്ബേ ദരഥാ സബ്ബേ പരിളാഹാ സബ്ബേ സന്താപാ സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരാ – ഇമേ വുച്ചന്തി പടിച്ഛന്നപരിസ്സയാ.

    Katame paṭicchannaparissayā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ rāgo doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo, sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā – ime vuccanti paṭicchannaparissayā.

    പരിസ്സയാതി കേനട്ഠേന പരിസ്സയാ? പരിസഹന്തീതി പരിസ്സയാ, പരിഹാനായ സംവത്തന്തീതി പരിസ്സയാ, തത്രാസയാതി പരിസ്സയാ. കഥം പരിസഹന്തീതി പരിസ്സയാ? തേ പരിസ്സയാ തം പുഗ്ഗലം സഹന്തി പരിസഹന്തി അഭിഭവന്തി അജ്ഝോത്ഥരന്തി പരിയാദിയന്തി മദ്ദന്തി. ഏവം പരിസഹന്തീതി – പരിസ്സയാ.

    Parissayāti kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā. Kathaṃ parisahantīti parissayā? Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddanti. Evaṃ parisahantīti – parissayā.

    കഥം പരിഹാനായ സംവത്തന്തീതി പരിസ്സയാ? തേ പരിസ്സയാ കുസലാനം ധമ്മാനം അന്തരായായ പരിഹാനായ സംവത്തന്തി. കതമേസം കുസലാനം ധമ്മാനം? സമ്മാപടിപദായ അനുലോമപടിപദായ അപച്ചനീകപടിപദായ അവിരുദ്ധപടിപദായ അന്വത്ഥപടിപദായ ധമ്മാനുധമ്മപടിപദായ സീലേസു പരിപൂരകാരിതായ ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരതായ ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതായ ജാഗരിയാനുയോഗസ്സ സതിസമ്പജഞ്ഞസ്സ ചതുന്നം സതിപട്ഠാനാനം ഭാവനാനുയോഗസ്സ ചതുന്നം സമ്മപ്പധാനാനം ചതുന്നം ഇദ്ധിപാദാനം പഞ്ചന്നം ഇന്ദ്രിയാനം പഞ്ചന്നം ബലാനം സത്തന്നം ബോജ്ഝങ്ഗാനം അരിയസ്സ അട്ഠങ്ഗികസ്സ മഗ്ഗസ്സ ഭാവനാനുയോഗസ്സ – ഇമേസം കുസലാനം ധമ്മാനം അന്തരായായ പരിഹാനായ സംവത്തന്തി. ഏവമ്പി പരിഹാനായ സംവത്തന്തീതി – പരിസ്സയാ.

    Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? Sammāpaṭipadāya anulomapaṭipadāya apaccanīkapaṭipadāya aviruddhapaṭipadāya anvatthapaṭipadāya dhammānudhammapaṭipadāya sīlesu paripūrakāritāya indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya jāgariyānuyogassa satisampajaññassa catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogassa catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogassa – imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Evampi parihānāya saṃvattantīti – parissayā.

    കഥം തത്രാസയാതി പരിസ്സയാ? തത്ഥേതേ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ ഉപ്പജ്ജന്തി അത്തഭാവസന്നിസ്സയാ. യഥാ ബിലേ ബിലാസയാ പാണാ സയന്തി, ദകേ ദകാസയാ പാണാ സയന്തി, വനേ വനാസയാ പാണാ സയന്തി, രുക്ഖേ രുക്ഖാസയാ പാണാ സയന്തി; ഏവമേവ തത്ഥേതേ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ ഉപ്പജ്ജന്തി അത്തഭാവസന്നിസ്സയാതി. ഏവമ്പി തത്രാസയാതി – പരിസ്സയാ.

    Kathaṃ tatrāsayāti parissayā? Tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā. Yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, dake dakāsayā pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti, rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti; evameva tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.

    വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘സാന്തേവാസികോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സാചരിയകോ ദുക്ഖം ന ഫാസു വിഹരതി. കഥഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സാന്തേവാസികോ സാചരിയകോ ദുക്ഖം ന ഫാസു വിഹരതി? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനോ ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ ഉപ്പജ്ജന്തി പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ സരസങ്കപ്പാ സഞ്ഞോജനിയാ, ത്യസ്സ അന്തോ വസന്തി അന്വാസ്സവന്തി പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാതി. തസ്മാ സാന്തേവാസികോതി വുച്ചതി. തേ നം സമുദാചരന്തി, സമുദാചരന്തി 67 നം പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാതി. തസ്മാ സാചരിയകോതി വുച്ചതി.

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘sāntevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Te naṃ samudācaranti, samudācaranti 68 naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati.

    ‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനോ സോതേന സദ്ദം സുത്വാ…പേ॰… ഘാനേന ഗന്ധം ഘായിത്വാ… ജിവ്ഹായ രസം സായിത്വാ… കായേന ഫോട്ഠബ്ബം ഫുസിത്വാ … മനസാ ധമ്മം വിഞ്ഞായ ഉപ്പജ്ജന്തി പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ സരസങ്കപ്പാ സഞ്ഞോജനിയാ, ത്യസ്സ അന്തോ വസന്തി അന്വാസ്സവന്തി പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാതി. തസ്മാ സാന്തേവാസികോതി വുച്ചതി. തേ നം സമുദാചരന്തി, സമുദാചരന്തി നം പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാതി. തസ്മാ സാചരിയകോതി വുച്ചതി. ഏവം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സാന്തേവാസികോ സാചരിയകോ ദുക്ഖം ന ഫാസു വിഹരതീ’’തി. ഏവമ്പി തത്രാസയാതി – പരിസ്സയാ.

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā … manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharatī’’ti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.

    വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘തയോമേ, ഭിക്ഖവേ, അന്തരാമലാ അന്തരാഅമിത്താ അന്തരാസപത്താ അന്തരാവധകാ അന്തരാപച്ചത്ഥികാ. കതമേ തയോ? ലോഭോ, ഭിക്ഖവേ, അന്തരാമലോ 69 അന്തരാഅമിത്തോ അന്തരാസപത്തോ അന്തരാവധകോ അന്തരാപച്ചത്ഥികോ; ദോസോ, ഭിക്ഖവേ…പേ॰… മോഹോ, ഭിക്ഖവേ, അന്തരാമലോ അന്തരാഅമിത്തോ അന്തരാസപത്തോ അന്തരാവധകോ അന്തരാപച്ചത്ഥികോ. ഇമേ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, തയോ അന്തരാമലാ അന്തരാഅമിത്താ അന്തരാസപത്താ അന്തരാവധകാ അന്തരാപച്ചത്ഥികാ’’തി.

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayome, bhikkhave, antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā. Katame tayo? Lobho, bhikkhave, antarāmalo 70 antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko; doso, bhikkhave…pe… moho, bhikkhave, antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko. Ime kho, bhikkhave, tayo antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā’’ti.

    ‘‘അനത്ഥജനനോ ലോഭോ, ലോഭോ ചിത്തപ്പകോപനോ;

    ‘‘Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano;

    ഭയമന്തരതോ ജാതം, തം ജനോ നാവബുജ്ഝതി.

    Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

    ‘‘ലുദ്ധോ അത്ഥം ന ജാനാതി, ലുദ്ധോ ധമ്മം ന പസ്സതി;

    ‘‘Luddho atthaṃ na jānāti, luddho dhammaṃ na passati;

    അന്ധന്തമം 71 തദാ ഹോതി, യം ലോഭോ സഹതേ നരം.

    Andhantamaṃ 72 tadā hoti, yaṃ lobho sahate naraṃ.

    ‘‘അനത്ഥജനനോ ദോസോ, ദോസോ ചിത്തപ്പകോപനോ;

    ‘‘Anatthajanano doso, doso cittappakopano;

    ഭയമന്തരതോ ജാതം, തം ജനോ നാവബുജ്ഝതി.

    Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

    ‘‘കുദ്ധോ അത്ഥം ന ജാനാതി, കുദ്ധോ ധമ്മം ന പസ്സതി;

    ‘‘Kuddho atthaṃ na jānāti, kuddho dhammaṃ na passati;

    അന്ധന്തമം തദാ ഹോതി, യം ദോസോ സഹതേ നരം.

    Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ doso sahate naraṃ.

    ‘‘അനത്ഥജനനോ മോഹോ, മോഹോ ചിത്തപ്പകോപനോ;

    ‘‘Anatthajanano moho, moho cittappakopano;

    ഭയമന്തരതോ ജാതം, തം ജനോ നാവബുജ്ഝതി.

    Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

    ‘‘മൂള്ഹോ അത്ഥം ന ജാനാതി, മൂള്ഹോ ധമ്മം ന പസ്സതി;

    ‘‘Mūḷho atthaṃ na jānāti, mūḷho dhammaṃ na passati;

    അന്ധന്തമം തദാ ഹോതി, യം മോഹോ സഹതേ നര’’ന്തി.

    Andhantamaṃ tadā hoti, yaṃ moho sahate nara’’nti.

    ഏവമ്പി തത്രാസയാതി – പരിസ്സയാ.

    Evampi tatrāsayāti – parissayā.

    വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘തയോ ഖോ, മഹാരാജ, പുരിസസ്സ ധമ്മാ അജ്ഝത്തം ഉപ്പജ്ജമാനാ ഉപ്പജ്ജന്തി അഹിതായ ദുക്ഖായ അഫാസുവിഹാരായ. കതമേ തയോ? ലോഭോ ഖോ, മഹാരാജ, പുരിസസ്സ ധമ്മോ അജ്ഝത്തം ഉപ്പജ്ജമാനോ ഉപ്പജ്ജതി അഹിതായ ദുക്ഖായ അഫാസുവിഹാരായ; ദോസോ ഖോ, മഹാരാജ…പേ॰… മോഹോ ഖോ, മഹാരാജ, പുരിസസ്സ ധമ്മോ അജ്ഝത്തം ഉപ്പജ്ജമാനോ ഉപ്പജ്ജതി അഹിതായ ദുക്ഖായ അഫാസുവിഹാരായ. ഇമേ ഖോ, മഹാരാജ, തയോ പുരിസസ്സ ധമ്മാ അജ്ഝത്തം ഉപ്പജ്ജമാനാ ഉപ്പജ്ജന്തി അഹിതായ ദുക്ഖായ അഫാസുവിഹാരായ.

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayo kho, mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Katame tayo? Lobho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya; doso kho, mahārāja…pe… moho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Ime kho, mahārāja, tayo purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya.

    ‘‘ലോഭോ ദോസോ ച മോഹോ ച, പുരിസം പാപചേതസം;

    ‘‘Lobho doso ca moho ca, purisaṃ pāpacetasaṃ;

    ഹിംസന്തി അത്തസമ്ഭൂതാ, തചസാരംവ സമ്ഫല’’ന്തി.

    Hiṃsanti attasambhūtā, tacasāraṃva samphala’’nti.

    ഏവമ്പി തത്രാസയാതി – പരിസ്സയാ.

    Evampi tatrāsayāti – parissayā.

    വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ –

    Vuttañhetaṃ bhagavatā –

    ‘‘രാഗോ ച ദോസോ ച ഇതോ നിദാനാ, അരതീ രതീ ലോമഹംസോ ഇതോജാ;

    ‘‘Rāgo ca doso ca ito nidānā, aratī ratī lomahaṃso itojā;

    ഇതോ സമുട്ഠായ മനോവിതക്കാ, കുമാരകാ ധങ്കമിവോസ്സജന്തീ’’തി.

    Ito samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajantī’’ti.

    ഏവമ്പി തത്രാസയാതി – പരിസ്സയാ.

    Evampi tatrāsayāti – parissayā.

    പരിസ്സയവിനയന്തി പരിസ്സയവിനയം പരിസ്സയപ്പഹാനം പരിസ്സയവൂപസമം പരിസ്സയപടിനിസ്സഗ്ഗം പരിസ്സയപടിപസ്സദ്ധിം അമതം നിബ്ബാനന്തി – സക്ഖിധമ്മം പരിസ്സയവിനയം.

    Parissayavinayanti parissayavinayaṃ parissayappahānaṃ parissayavūpasamaṃ parissayapaṭinissaggaṃ parissayapaṭipassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ.

    പടിപദം വദേഹി ഭദ്ദന്തേതി. പടിപദം വദേഹി – സമ്മാപടിപദം അനുലോമപടിപദം അപച്ചനീകപടിപദം അവിരുദ്ധപടിപദം അന്വത്ഥപടിപദം ധമ്മാനുധമ്മപടിപദം സീലേസു പരിപൂരകാരിതം ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരതം ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതം ജാഗരിയാനുയോഗം സതിസമ്പജഞ്ഞം ചത്താരോ സതിപട്ഠാനേ ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനേ ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദേ പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി പഞ്ച ബലാനി സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗേ അരിയം അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം നിബ്ബാനഞ്ച നിബ്ബാനഗാമിനിഞ്ച പടിപദം വദേഹി ആചിക്ഖ ദേസേഹി പഞ്ഞപേഹി പട്ഠപേഹി വിവര വിഭജ ഉത്താനീകരോഹി പകാസേഹീതി – പടിപദം വദേഹി. ഭദ്ദന്തേതി സോ നിമ്മിതോ ബുദ്ധം ഭഗവന്തം ആലപതി. അഥ വാ യം ത്വം ധമ്മം ആചിക്ഖസി ദേസേസി പഞ്ഞപേസി പട്ഠപേസി വിവരി വിഭജി ഉത്താനീഅകാസി പകാസേസി സബ്ബം തം സുന്ദരം ഭദ്ദകം കല്യാണം അനവജ്ജം സേവിതബ്ബന്തി – പടിപദം വദേഹി ഭദ്ദന്തേ.

    Paṭipadaṃ vadehi bhaddanteti. Paṭipadaṃ vadehi – sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ aviruddhapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ sīlesu paripūrakāritaṃ indriyesu guttadvārataṃ bhojane mattaññutaṃ jāgariyānuyogaṃ satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhipāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ vadehi ācikkha desehi paññapehi paṭṭhapehi vivara vibhaja uttānīkarohi pakāsehīti – paṭipadaṃ vadehi. Bhaddanteti so nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ ālapati. Atha vā yaṃ tvaṃ dhammaṃ ācikkhasi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānīakāsi pakāsesi sabbaṃ taṃ sundaraṃ bhaddakaṃ kalyāṇaṃ anavajjaṃ sevitabbanti – paṭipadaṃ vadehi bhaddante.

    പാതിമോക്ഖം അഥ വാപി സമാധിന്തി. പാതിമോക്ഖന്തി സീലം പതിട്ഠാ ആദി ചരണം സംയമോ സംവരോ മുഖം പമുഖം കുസലാനം ധമ്മാനം സമാപത്തിയാ. അഥ വാപി സമാധിന്തി യാ ചിത്തസ്സ ഠിതി സണ്ഠിതി അവട്ഠിതി അവിസാഹാരോ അവിക്ഖേപോ അവിസാഹതമാനസതാ സമഥോ സമാധിന്ദ്രിയം സമാധിബലം സമ്മാസമാധീതി – പാതിമോക്ഖം അഥ വാപി സമാധിം.

    Pātimokkhaṃ atha vāpi samādhinti. Pātimokkhanti sīlaṃ patiṭṭhā ādi caraṇaṃ saṃyamo saṃvaro mukhaṃ pamukhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā. Atha vāpi samādhinti yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhatamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhīti – pātimokkhaṃ atha vāpi samādhiṃ.

    തേനാഹ സോ നിമ്മിതോ –

    Tenāha so nimmito –

    ‘‘അകിത്തയീ വിവടചക്ഖു, സക്ഖിധമ്മം പരിസ്സയവിനയം;

    ‘‘Akittayī vivaṭacakkhu, sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ;

    പടിപദം വദേഹി ഭദ്ദന്തേ, പാതിമോക്ഖം അഥ വാപി സമാധി’’ന്തി.

    Paṭipadaṃ vadehi bhaddante, pātimokkhaṃ atha vāpi samādhi’’nti.

    ൧൫൭.

    157.

    ചക്ഖൂഹി നേവ ലോലസ്സ, ഗാമകഥായ ആവരയേ സോതം;

    Cakkhūhineva lolassa, gāmakathāya āvaraye sotaṃ;

    രസേ ച നാനുഗിജ്ഝേയ്യ, ന ച മമായേഥ കിഞ്ചി ലോകസ്മിം.

    Rase ca nānugijjheyya, na ca mamāyetha kiñci lokasmiṃ.

    ചക്ഖൂഹി നേവ ലോലസ്സാതി. കഥം ചക്ഖുലോലോതി? ഇധേകച്ചോ ചക്ഖുലോലിയേന സമന്നാഗതോ ഹോതി – ‘‘അദിട്ഠം ദക്ഖിതബ്ബം , ദിട്ഠം സമതിക്കമിതബ്ബ’’ന്തി ആരാമേന ആരാമം ഉയ്യാനേന ഉയ്യാനം ഗാമേന ഗാമം നിഗമേന നിഗമം നഗരേന നഗരം രട്ഠേന രട്ഠം ജനപദേന ജനപദം ദീഘചാരികം അനവട്ഠിതചാരികം 73 അനുയുത്തോ ച ഹോതി രൂപസ്സ ദസ്സനായ. ഏവമ്പി ചക്ഖുലോലോ ഹോതി.

    Cakkhūhineva lolassāti. Kathaṃ cakkhuloloti? Idhekacco cakkhuloliyena samannāgato hoti – ‘‘adiṭṭhaṃ dakkhitabbaṃ , diṭṭhaṃ samatikkamitabba’’nti ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ 74 anuyutto ca hoti rūpassa dassanāya. Evampi cakkhulolo hoti.

    അഥ വാ ഭിക്ഖു അന്തരഘരം പവിട്ഠോ വീഥിം പടിപന്നോ അസംവുതോ ഗച്ഛതി ഹത്ഥിം ഓലോകേന്തോ, അസ്സം ഓലോകേന്തോ, രഥം ഓലോകേന്തോ, പത്തിം ഓലോകേന്തോ, ഇത്ഥിയോ ഓലോകേന്തോ, പുരിസേ ഓലോകേന്തോ, കുമാരകേ ഓലോകേന്തോ, കുമാരികായോ ഓലോകേന്തോ, അന്തരാപണം ഓലോകേന്തോ , ഘരമുഖാനി ഓലോകേന്തോ, ഉദ്ധം ഓലോകേന്തോ, അധോ ഓലോകേന്തോ, ദിസാവിദിസം വിപേക്ഖമാനോ ഗച്ഛതി. ഏവമ്പി ചക്ഖുലോലോ ഹോതി.

    Atha vā bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno asaṃvuto gacchati hatthiṃ olokento, assaṃ olokento, rathaṃ olokento, pattiṃ olokento, itthiyo olokento, purise olokento, kumārake olokento, kumārikāyo olokento, antarāpaṇaṃ olokento , gharamukhāni olokento, uddhaṃ olokento, adho olokento, disāvidisaṃ vipekkhamāno gacchati. Evampi cakkhulolo hoti.

    അഥ വാ ഭിക്ഖു ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി അനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ. യത്വാധികരണമേനം ചക്ഖുന്ദ്രിയം അസംവുതം വിഹരന്തം അഭിജ്ഝാദോമനസ്സാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അന്വാസ്സവേയ്യും, തസ്സ സംവരായ ന പടിപജ്ജതി, ന രക്ഖതി ചക്ഖുന്ദ്രിയം, ചക്ഖുന്ദ്രിയേ ന സംവരം ആപജ്ജതി. ഏവമ്പി ചക്ഖുലോലോ ഹോതി.

    Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Evampi cakkhulolo hoti.

    യഥാ വാ പനേകേ ഭോന്തോ സമണബ്രാഹ്മണാ സദ്ധാദേയ്യാനി ഭോജനാനി ഭുഞ്ജിത്വാ തേ ഏവരൂപം വിസൂകദസ്സനം അനുയുത്താ വിഹരന്തി, സേയ്യഥിദം – നച്ചം ഗീതം വാദിതം പേക്ഖം അക്ഖാനം പാണിസ്സരം വേതാളം കുമ്ഭഥൂണം 75 സോഭനകം 76 ചണ്ഡാലം വംസം ധോവനം ഹത്ഥിയുദ്ധം അസ്സയുദ്ധം മഹിംസയുദ്ധം 77 ഉസഭയുദ്ധം അജയുദ്ധം മേണ്ഡയുദ്ധം കുക്കുടയുദ്ധം വട്ടകയുദ്ധം ദണ്ഡയുദ്ധം മുട്ഠിയുദ്ധം നിബ്ബുദ്ധം ഉയ്യോധികം ബലഗ്ഗം സേനാബ്യൂഹം അനീകദസ്സനം ഇതി വാ . ഏവമ്പി ചക്ഖുലോലോ ഹോതി.

    Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ anuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetāḷaṃ kumbhathūṇaṃ 78 sobhanakaṃ 79 caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ 80 usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā . Evampi cakkhulolo hoti.

    കഥം ന ചക്ഖുലോലോ ഹോതി? ഇധ ഭിക്ഖു അന്തരഘരം പവിട്ഠോ വീഥിം പടിപന്നോ സംവുതോ ഗച്ഛതി ന ഹത്ഥിം ഓലോകേന്തോ, ന അസ്സം ഓലോകേന്തോ, ന രഥം ഓലോകേന്തോ, ന പത്തിം ഓലോകേന്തോ, ന ഇത്ഥിയോ ഓലോകേന്തോ, ന പുരിസേ ഓലോകേന്തോ, ന കുമാരകേ ഓലോകേന്തോ, ന കുമാരികായോ ഓലോകേന്തോ, ന അന്തരാപണം ഓലോകേന്തോ, ന ഘരമുഖാനി ഓലോകേന്തോ, ന ഉദ്ധം ഓലോകേന്തോ, ന അധോ ഓലോകേന്തോ, ന ദിസാവിദിസാവിപേക്ഖമാനോ ഗച്ഛതി. ഏവമ്പി ന ചക്ഖുലോലോ ഹോതി.

    Kathaṃ na cakkhulolo hoti? Idha bhikkhu antaragharaṃ paviṭṭho vīthiṃ paṭipanno saṃvuto gacchati na hatthiṃ olokento, na assaṃ olokento, na rathaṃ olokento, na pattiṃ olokento, na itthiyo olokento, na purise olokento, na kumārake olokento, na kumārikāyo olokento, na antarāpaṇaṃ olokento, na gharamukhāni olokento, na uddhaṃ olokento, na adho olokento, na disāvidisāvipekkhamāno gacchati. Evampi na cakkhulolo hoti.

    അഥ വാ ഭിക്ഖു ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ ന നിമിത്തഗ്ഗാഹീ ഹോതി നാനുബ്യഞ്ജനഗ്ഗാഹീ. യത്വാധികരണമേനം ചക്ഖുന്ദ്രിയം അസംവുതം വിഹരന്തം അഭിജ്ഝാദോമനസ്സാ പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ അന്വാസ്സവേയ്യും, തസ്സ സംവരായ പടിപജ്ജതി, രക്ഖതി ചക്ഖുന്ദ്രിയം, ചക്ഖുന്ദ്രിയേ സംവരം ആപജ്ജതി. ഏവമ്പി ന ചക്ഖുലോലോ ഹോതി.

    Atha vā bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Evampi na cakkhulolo hoti.

    യഥാ വാ പനേകേ ഭോന്തോ സമണബ്രാഹ്മണാ സദ്ധാദേയ്യാനി ഭോജനാനി ഭുഞ്ജിത്വാ തേ ഏവരൂപം വിസൂകദസ്സനം അനനുയുത്താ വിഹരന്തി, സേയ്യഥിദം – നച്ചം ഗീതം വാദിതം പേക്ഖം അക്ഖാനം…പേ॰… അനീകദസ്സനം ഇതി വാ. ഏവരൂപാ വിസൂകദസ്സനാ പടിവിരതോ ഹോതി. ഏവമ്പി ന ചക്ഖുലോലോ ഹോതി.

    Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanaṃ ananuyuttā viharanti, seyyathidaṃ – naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ…pe… anīkadassanaṃ iti vā. Evarūpā visūkadassanā paṭivirato hoti. Evampi na cakkhulolo hoti.

    ചക്ഖൂഹി നേവ ലോലസ്സാതി. ചക്ഖുലോലിയം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, ചക്ഖുലോലിയാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – ചക്ഖൂഹി നേവ ലോലസ്സ.

    Cakkhūhineva lolassāti. Cakkhuloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, cakkhuloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – cakkhūhi neva lolassa.

    ഗാമകഥായ ആവരയേ സോതന്തി. ഗാമകഥാ വുച്ചതി ബാത്തിംസ തിരച്ഛാനകഥാ, സേയ്യഥിദം – രാജകഥാ ചോരകഥാ മഹാമത്തകഥാ സേനാകഥാ ഭയകഥാ യുദ്ധകഥാ അന്നകഥാ പാനകഥാ വത്ഥകഥാ യാനകഥാ സയനകഥാ മാലാകഥാ ഗന്ധകഥാ ഞാതികഥാ ഗാമകഥാ നിഗമകഥാ നഗരകഥാ ജനപദകഥാ ഇത്ഥികഥാ 81 സൂരകഥാ വിസിഖാകഥാ കുമ്ഭട്ഠാനകഥാ പുബ്ബപേതകഥാ നാനത്തകഥാ ലോകക്ഖായികാ സമുദ്ദക്ഖായികാ ഇതിഭവാഭവകഥാ ഇതി വാ. ഗാമകഥായ ആവരയേ സോതന്തി . ഗാമകഥായ സോതം ആവരേയ്യ നിവാരേയ്യ സംവരേയ്യ രക്ഖേയ്യ ഗോപേയ്യ പിദഹേയ്യ പച്ഛിന്ദേയ്യാതി – ഗാമകഥായ ആവരയേ സോതം.

    Gāmakathāya āvaraye sotanti. Gāmakathā vuccati bāttiṃsa tiracchānakathā, seyyathidaṃ – rājakathā corakathā mahāmattakathā senākathā bhayakathā yuddhakathā annakathā pānakathā vatthakathā yānakathā sayanakathā mālākathā gandhakathā ñātikathā gāmakathā nigamakathā nagarakathā janapadakathā itthikathā 82 sūrakathā visikhākathā kumbhaṭṭhānakathā pubbapetakathā nānattakathā lokakkhāyikā samuddakkhāyikā itibhavābhavakathā iti vā. Gāmakathāya āvaraye sotanti . Gāmakathāya sotaṃ āvareyya nivāreyya saṃvareyya rakkheyya gopeyya pidaheyya pacchindeyyāti – gāmakathāya āvaraye sotaṃ.

    രസേ ച നാനുഗിജ്ഝേയ്യാതി. രസേ ചാതി മൂലരസോ ഖന്ധരസോ തചരസോ പത്തരസോ പുപ്ഫരസോ ഫലരസോ അമ്ബിലം മധുരം തിത്തകം കടുകം ലോണികം ഖാരികം ലമ്ബികം കസാവോ സാദു അസാദു സീതം ഉണ്ഹം. സന്തേകേ സമണബ്രാഹ്മണാ രസഗിദ്ധാ; തേ ജിവ്ഹഗ്ഗേന രസഗ്ഗാനി പരിയേസന്താ ആഹിണ്ഡന്തി, തേ അമ്ബിലം ലഭിത്വാ അനമ്ബിലം പരിയേസന്തി, അനമ്ബിലം ലഭിത്വാ അമ്ബിലം പരിയേസന്തി…പേ॰… സീതം ലഭിത്വാ ഉണ്ഹം പരിയേസന്തി, ഉണ്ഹം ലഭിത്വാ സീതം പരിയേസന്തി. തേ യം യം ലഭിത്വാ തേന തേന ന തുസ്സന്തി, അപരാപരം പരിയേസന്തി, മനാപികേസു രസേസു രത്താ ഗിദ്ധാ ഗധിതാ മുച്ഛിതാ അജ്ഝോസന്നാ ലഗ്ഗാ ലഗ്ഗിതാ പലിബുദ്ധാ. യസ്സേസാ രസതണ്ഹാ പഹീനാ സമുച്ഛിന്നാ…പേ॰… ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢാ, സോ പടിസങ്ഖാ യോനിസോ ആഹാരം ആഹാരേതി നേവ ദവായ…പേ॰… അനവജ്ജതാ ച ഫാസുവിഹാരോ ചാതി.

    Rase ca nānugijjheyyāti. Rase cāti mūlaraso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso ambilaṃ madhuraṃ tittakaṃ kaṭukaṃ loṇikaṃ khārikaṃ lambikaṃ kasāvo sādu asādu sītaṃ uṇhaṃ. Santeke samaṇabrāhmaṇā rasagiddhā; te jivhaggena rasaggāni pariyesantā āhiṇḍanti, te ambilaṃ labhitvā anambilaṃ pariyesanti, anambilaṃ labhitvā ambilaṃ pariyesanti…pe… sītaṃ labhitvā uṇhaṃ pariyesanti, uṇhaṃ labhitvā sītaṃ pariyesanti. Te yaṃ yaṃ labhitvā tena tena na tussanti, aparāparaṃ pariyesanti, manāpikesu rasesu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhosannā laggā laggitā palibuddhā. Yassesā rasataṇhā pahīnā samucchinnā…pe… ñāṇagginā daḍḍhā, so paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti neva davāya…pe… anavajjatā ca phāsuvihāro cāti.

    യഥാ വണം ആലിമ്പേയ്യ യാവദേവ ആരുഹണത്ഥായ 83, യഥാ വാ പന അക്ഖം അബ്ഭഞ്ജേയ്യ യാവദേവ ഭാരസ്സ നിത്ഥരണത്ഥായ, യഥാ വാ പുത്തമംസം ആഹാരം ആഹാരേയ്യ യാവദേവ കന്താരസ്സ നിത്ഥരണത്ഥായ; ഏവമേവം ഭിക്ഖു പടിസങ്ഖാ യോനിസോ ആഹാരം ആഹാരേതി നേവ ദവായ…പേ॰… അനവജ്ജതാ ച ഫാസുവിഹാരോ ചാതി രസതണ്ഹം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, രസതണ്ഹായ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – രസേ ച നാനുഗിജ്ഝേയ്യ.

    Yathā vaṇaṃ ālimpeyya yāvadeva āruhaṇatthāya 84, yathā vā pana akkhaṃ abbhañjeyya yāvadeva bhārassa nittharaṇatthāya, yathā vā puttamaṃsaṃ āhāraṃ āhāreyya yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya; evamevaṃ bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti neva davāya…pe… anavajjatā ca phāsuvihāro cāti rasataṇhaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, rasataṇhāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – rase ca nānugijjheyya.

    ന ച മമായേഥ കിഞ്ചി ലോകസ്മിന്തി. മമത്താതി ദ്വേ മമത്താ – തണ്ഹാമമത്തഞ്ച ദിട്ഠിമമത്തഞ്ച …പേ॰… ഇദം തണ്ഹാമമത്തം…പേ॰… ഇദം ദിട്ഠിമമത്തം. തണ്ഹാമമത്തം പഹായ ദിട്ഠിമമത്തം പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ ചക്ഖും ന മമായേയ്യ ന ഗണ്ഹേയ്യ ന പരാമസേയ്യ നാഭിനിവിസേയ്യ; സോതം… ഘാനം… ജിവ്ഹം… കായം… രൂപേ… സദ്ദേ… ഗന്ധേ… രസേ… ഫോട്ഠബ്ബേ… കുലം… ഗണം… ആവാസം… ലാഭം… യസം… പസംസം… സുഖം… ചീവരം… പിണ്ഡപാതം… സേനാസനം… ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം… കാമധാതും… രൂപധാതും… അരൂപധാതും… കാമഭവം… രൂപഭവം… അരൂപഭവം… സഞ്ഞാഭവം… അസഞ്ഞാഭവം… നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞാഭവം … ഏകവോകാരഭവം… ചതുവോകാരഭവം… പഞ്ചവോകാരഭവം … അതീതം… അനാഗതം… പച്ചുപ്പന്നം… ദിട്ഠസുതമുതവിഞ്ഞാതബ്ബേ ധമ്മേ ന മമായേയ്യ ന ഗണ്ഹേയ്യ ന പരാമസേയ്യ നാഭിനിവിസേയ്യ. കിഞ്ചീതി കിഞ്ചി രൂപഗതം വേദനാഗതം സഞ്ഞാഗതം സങ്ഖാരഗതം വിഞ്ഞാണഗതം. ലോകസ്മിന്തി അപായലോകേ…പേ॰… ആയതനലോകേതി – ന ച മമായേഥ കിഞ്ചി ലോകസ്മിം.

    Na ca mamāyetha kiñci lokasminti. Mamattāti dve mamattā – taṇhāmamattañca diṭṭhimamattañca …pe… idaṃ taṇhāmamattaṃ…pe… idaṃ diṭṭhimamattaṃ. Taṇhāmamattaṃ pahāya diṭṭhimamattaṃ paṭinissajjitvā cakkhuṃ na mamāyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyya; sotaṃ… ghānaṃ… jivhaṃ… kāyaṃ… rūpe… sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… kulaṃ… gaṇaṃ… āvāsaṃ… lābhaṃ… yasaṃ… pasaṃsaṃ… sukhaṃ… cīvaraṃ… piṇḍapātaṃ… senāsanaṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ… kāmadhātuṃ… rūpadhātuṃ… arūpadhātuṃ… kāmabhavaṃ… rūpabhavaṃ… arūpabhavaṃ… saññābhavaṃ… asaññābhavaṃ… nevasaññānāsaññābhavaṃ … ekavokārabhavaṃ… catuvokārabhavaṃ… pañcavokārabhavaṃ … atītaṃ… anāgataṃ… paccuppannaṃ… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme na mamāyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyya. Kiñcīti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ. Lokasminti apāyaloke…pe… āyatanaloketi – na ca mamāyetha kiñci lokasmiṃ.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ചക്ഖൂഹി നേവ ലോലസ്സ, ഗാമകഥായ ആവരയേ സോതം;

    ‘‘Cakkhūhi neva lolassa, gāmakathāya āvaraye sotaṃ;

    രസേ ച നാനുഗിജ്ഝേയ്യ, ന ച മമായേഥ കിഞ്ചി ലോകസ്മി’’ന്തി.

    Rase ca nānugijjheyya, na ca mamāyetha kiñci lokasmi’’nti.

    ൧൫൮.

    158.

    ഫസ്സേന യദാ ഫുട്ഠസ്സ, പരിദേവം ഭിക്ഖു ന കരേയ്യ കുഹിഞ്ചി;

    Phassena yadā phuṭṭhassa, paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci;

    ഭവഞ്ച നാഭിജപ്പേയ്യ, ഭേരവേസു ച ന സമ്പവേധേയ്യ.

    Bhavañca nābhijappeyya, bheravesu ca na sampavedheyya.

    ഫസ്സേന യദാ ഫുട്ഠസ്സാതി. ഫസ്സോതി രോഗഫസ്സോ. രോഗഫസ്സേന ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ അസ്സ; ചക്ഖുരോഗേന ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ അസ്സ, സോതരോഗേന…പേ॰… ഘാനരോഗേന… ജിവ്ഹാരോഗേന… കായരോഗേന… സീസരോഗേന… കണ്ണരോഗേന… മുഖരോഗേന… ദന്തരോഗേന… കാസേന… സാസേന… പിനാസേന… ഡാഹേന… ജരേന… കുച്ഛിരോഗേന… മുച്ഛായ… പക്ഖന്ദികായ… സൂലായ… വിസൂചികായ… കുട്ഠേന… ഗണ്ഡേന… കിലാസേന… സോസേന… അപമാരേന… ദദ്ദുയാ… കണ്ഡുയാ … കച്ഛുയാ… രഖസായ… വിതച്ഛികായ… ലോഹിതേന… പിത്തേന… മധുമേഹേന… അംസായ… പിളകായ… ഭഗന്ദലേന… പിത്തസമുട്ഠാനേന ആബാധേന… സേമ്ഹസമുട്ഠാനേന ആബാധേന… വാതസമുട്ഠാനേന ആബാധേന… സന്നിപാതികേന ആബാധേന… ഉതുപരിണാമജേന ആബാധേന… വിസമപരിഹാരജേന ആബാധേന… ഓപക്കമികേന ആബാധേന… കമ്മവിപാകജേന ആബാധേന… സീതേന… ഉണ്ഹേന… ജിഘച്ഛായ… പിപാസായ… ഉച്ചാരേന… പസ്സാവേന… ഡംസമകസവാതാതപസരീസപസമ്ഫസ്സേഹി ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ അസ്സാതി – ഫസ്സേന യദാ ഫുട്ഠസ്സ.

    Phassenayadā phuṭṭhassāti. Phassoti rogaphasso. Rogaphassena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa; cakkhurogena phuṭṭho pareto samohito samannāgato assa, sotarogena…pe… ghānarogena… jivhārogena… kāyarogena… sīsarogena… kaṇṇarogena… mukharogena… dantarogena… kāsena… sāsena… pināsena… ḍāhena… jarena… kucchirogena… mucchāya… pakkhandikāya… sūlāya… visūcikāya… kuṭṭhena… gaṇḍena… kilāsena… sosena… apamārena… dadduyā… kaṇḍuyā … kacchuyā… rakhasāya… vitacchikāya… lohitena… pittena… madhumehena… aṃsāya… piḷakāya… bhagandalena… pittasamuṭṭhānena ābādhena… semhasamuṭṭhānena ābādhena… vātasamuṭṭhānena ābādhena… sannipātikena ābādhena… utupariṇāmajena ābādhena… visamaparihārajena ābādhena… opakkamikena ābādhena… kammavipākajena ābādhena… sītena… uṇhena… jighacchāya… pipāsāya… uccārena… passāvena… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassehi phuṭṭho pareto samohito samannāgato assāti – phassena yadā phuṭṭhassa.

    പരിദേവം ഭിക്ഖു ന കരേയ്യ കുഹിഞ്ചീതി. ആദേവം പരിദേവം ആദേവനം പരിദേവനം ആദേവിതത്തം പരിദേവിതത്തം വാചാ പലാപം വിപ്പലാപം ലാലപ്പം ലാലപ്പായനം ലാലപ്പായിതത്തം ന കരേയ്യ ന ജനേയ്യ ന സഞ്ജനേയ്യ ന നിബ്ബത്തേയ്യ നാഭിനിബ്ബത്തേയ്യ. കുഹിഞ്ചീതി കുഹിഞ്ചി കിമ്ഹിചി കത്ഥചി അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ വാതി – പരിദേവം ഭിക്ഖു ന കരേയ്യ കുഹിഞ്ചി.

    Paridevaṃbhikkhu na kareyya kuhiñcīti. Ādevaṃ paridevaṃ ādevanaṃ paridevanaṃ ādevitattaṃ paridevitattaṃ vācā palāpaṃ vippalāpaṃ lālappaṃ lālappāyanaṃ lālappāyitattaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya. Kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.

    ഭവഞ്ച നാഭിജപ്പേയ്യാതി. കാമഭവം ന ജപ്പേയ്യ, രൂപഭവം ന ജപ്പേയ്യ, അരൂപഭവം ന ജപ്പേയ്യ ന പജപ്പേയ്യ നാഭിജപ്പേയ്യാതി – ഭവഞ്ച നാഭിജപ്പേയ്യ.

    Bhavañca nābhijappeyyāti. Kāmabhavaṃ na jappeyya, rūpabhavaṃ na jappeyya, arūpabhavaṃ na jappeyya na pajappeyya nābhijappeyyāti – bhavañca nābhijappeyya.

    ഭേരവേസു ച ന സമ്പവേധേയ്യാതി. ഭേരവാതി ഏകേനാകാരേന ഭയമ്പി ഭേരവമ്പി തഞ്ഞേവ. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘ഏതം നൂന തം ഭയം ഭേരവം ന ജഹേ ആഗച്ഛതീ’’തി. ബഹിദ്ധാരമ്മണം വുത്തം സീഹാ ബ്യഗ്ഘാ ദീപീ അച്ഛാ തരച്ഛാ കോകാ മഹിംസാ അസ്സാ ഹത്ഥീ അഹി വിച്ഛികാ സതപദീ, ചോരാ വാ അസ്സു മാനവാ വാ കതകമ്മാ വാ അകതകമ്മാ വാ. അഥാപരേന ആകാരേന ഭയം വുച്ചതി അജ്ഝത്തികം ചിത്തസമുട്ഠാനം ഭയം ഭയാനകം ഛമ്ഭിതത്തം ലോമഹംസോ ചേതസോ ഉബ്ബേഗോ ഉത്രാസോ, ജാതിഭയം ജരാഭയം ബ്യാധിഭയം മരണഭയം രാജഭയം ചോരഭയം അഗ്ഗിഭയം ഉദകഭയം അത്താനുവാദഭയം പരാനുവാദഭയം ദണ്ഡഭയം ദുഗ്ഗതിഭയം ഊമിഭയം കുമ്ഭീലഭയം ആവട്ടഭയം സുസുകാഭയം 85 ആജീവികഭയം അസിലോകഭയം പരിസായ സാരജ്ജഭയം മദനഭയം ദുഗ്ഗതിഭയം ഭയം ഭയാനകം ഛമ്ഭിതത്തം ലോമഹംസോ ചേതസോ ഉബ്ബേഗോ ഉത്രാസോ. ഭേരവേസു ച ന സമ്പവേധേയ്യാതി ഭേരവേ പസ്സിത്വാ വാ സുണിത്വാ വാ ന വേധേയ്യ ന പവേധേയ്യ ന സമ്പവേധേയ്യ ന തസേയ്യ ന ഉത്തസേയ്യ ന പരിതസേയ്യ ന ഭായേയ്യ ന സന്താസം ആപജ്ജേയ്യ, അഭീരൂ അസ്സ അഛമ്ഭീ അനുത്രാസീ അപലായീ, പഹീനഭയഭേരവോ വിഗതലോമഹംസോ വിഹരേയ്യാതി – ഭേരവേസു ച ന സമ്പവേധേയ്യ.

    Bheravesu ca na sampavedheyyāti. Bheravāti ekenākārena bhayampi bheravampi taññeva. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘etaṃ nūna taṃ bhayaṃ bheravaṃ na jahe āgacchatī’’ti. Bahiddhārammaṇaṃ vuttaṃ sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā assā hatthī ahi vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā. Athāparena ākārena bhayaṃ vuccati ajjhattikaṃ cittasamuṭṭhānaṃ bhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso, jātibhayaṃ jarābhayaṃ byādhibhayaṃ maraṇabhayaṃ rājabhayaṃ corabhayaṃ aggibhayaṃ udakabhayaṃ attānuvādabhayaṃ parānuvādabhayaṃ daṇḍabhayaṃ duggatibhayaṃ ūmibhayaṃ kumbhīlabhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ susukābhayaṃ 86 ājīvikabhayaṃ asilokabhayaṃ parisāya sārajjabhayaṃ madanabhayaṃ duggatibhayaṃ bhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso. Bheravesu ca na sampavedheyyāti bherave passitvā vā suṇitvā vā na vedheyya na pavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na paritaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya, abhīrū assa achambhī anutrāsī apalāyī, pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – bheravesu ca na sampavedheyya.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ഫസ്സേന യദാ ഫുട്ഠസ്സ, പരിദേവം ഭിക്ഖു ന കരേയ്യ കുഹിഞ്ചി;

    ‘‘Phassena yadā phuṭṭhassa, paridevaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci;

    ഭവഞ്ച നാഭിജപ്പേയ്യ, ഭേരവേസു ച ന സമ്പവേധേയ്യാ’’തി.

    Bhavañca nābhijappeyya, bheravesu ca na sampavedheyyā’’ti.

    ൧൫൯.

    159.

    അന്നാനമഥോ പാനാനം, ഖാദനീയാനമഥോപി വത്ഥാനം;

    Annānamatho pānānaṃ, khādanīyānamathopi vatthānaṃ;

    ലദ്ധാ ന സന്നിധിം കയിരാ, ന ച പരിത്തസേ താനി അലഭമാനോ.

    Laddhāna sannidhiṃ kayirā, na ca parittase tāni alabhamāno.

    അന്നാനമഥോ പാനാനം, ഖാദനീയാനമഥോപി വത്ഥാനന്തി. അന്നാനന്തി ഓദനോ കുമ്മാസോ സത്തു മച്ഛോ മംസം. പാനാനന്തി അട്ഠ പാനാനി – അമ്ബപാനം, ജമ്ബുപാനം, ചോചപാനം, മോചപാനം, മധുപാനം , മുദ്ദികപാനം, സാലുകപാനം, ഫാരുസകപാനം. അപരാനിപി അട്ഠ പാനാനി – കോസമ്ബപാനം, കോലപാനം, ബദരപാനം, ഘതപാനം, തേലപാനം, പയോപാനം, യാഗുപാനം, രസപാനം. ഖാദനീയാനന്തി പിട്ഠഖജ്ജകം, പൂവഖജ്ജകം, മൂലഖജ്ജകം, തചഖജ്ജകം, പത്തഖജ്ജകം, പുപ്ഫഖജ്ജകം, ഫലഖജ്ജകം. വത്ഥാനന്തി ഛ ചീവരാനി – ഖോമം, കപ്പാസികം, കോസേയ്യം, കമ്ബലം, സാണം, ഭങ്ഗന്തി – അന്നാനമഥോ പാനാനം ഖാദനീയാനമഥോപി വത്ഥാനം.

    Annānamathopānānaṃ, khādanīyānamathopi vatthānanti. Annānanti odano kummāso sattu maccho maṃsaṃ. Pānānanti aṭṭha pānāni – ambapānaṃ, jambupānaṃ, cocapānaṃ, mocapānaṃ, madhupānaṃ , muddikapānaṃ, sālukapānaṃ, phārusakapānaṃ. Aparānipi aṭṭha pānāni – kosambapānaṃ, kolapānaṃ, badarapānaṃ, ghatapānaṃ, telapānaṃ, payopānaṃ, yāgupānaṃ, rasapānaṃ. Khādanīyānanti piṭṭhakhajjakaṃ, pūvakhajjakaṃ, mūlakhajjakaṃ, tacakhajjakaṃ, pattakhajjakaṃ, pupphakhajjakaṃ, phalakhajjakaṃ. Vatthānanti cha cīvarāni – khomaṃ, kappāsikaṃ, koseyyaṃ, kambalaṃ, sāṇaṃ, bhaṅganti – annānamatho pānānaṃ khādanīyānamathopi vatthānaṃ.

    ലദ്ധാ ന സന്നിധിം കയിരാതി. ലദ്ധാതി ലദ്ധാ ലഭിത്വാ അധിഗന്ത്വാ വിന്ദിത്വാ പടിലഭിത്വാ ന കുഹനായ, ന ലപനായ, ന നേമിത്തികതായ, ന നിപ്പേസികതായ, ന ലാഭേന ലാഭം നിജിഗീസനതായ 87, ന കട്ഠദാനേന, ന വേളുദാനേന, ന പത്തദാനേന, ന പുപ്ഫദാനേന, ന ഫലദാനേന, ന സിനാനദാനേന, ന ചുണ്ണദാനേന, ന മത്തികാദാനേന, ന ദന്തകട്ഠദാനേന, ന മുഖോദകദാനേന, ന ചാടുകമ്യതായ, ന മുഗ്ഗസൂപ്യതായ 88, ന പാരിഭടയയതായ, ന പീഠമദ്ദികതായ 89, ന വത്ഥുവിജ്ജായ, ന തിരച്ഛാനവിജ്ജായ, ന അങ്ഗവിജ്ജായ, ന നക്ഖത്തവിജ്ജായ, ന ദൂതഗമനേന, ന പഹിണഗമനേന, ന ജങ്ഘപേസനിയേന, ന വേജ്ജകമ്മേന, ന നവകമ്മേന, ന പിണ്ഡപടിപിണ്ഡകേന, ന ദാനാനുപ്പദാനേന ധമ്മേന സമേന ലദ്ധാ ലഭിത്വാ അധിഗന്ത്വാ വിന്ദിത്വാ പടിലഭിത്വാതി – ലദ്ധാ. ന സന്നിധിം കയിരാതി അന്നസന്നിധിം പാനസന്നിധിം വത്ഥസന്നിധിം യാനസന്നിധിം സയനസന്നിധിം ഗന്ധസന്നിധിം ആമിസസന്നിധിം ന കരേയ്യ ന ജനേയ്യ ന സഞ്ജനേയ്യ ന നിബ്ബത്തേയ്യ നാഭിനിബ്ബത്തേയ്യാതി – ലദ്ധാ ന സന്നിധിം കയിരാ.

    Laddhā na sannidhiṃ kayirāti. Laddhāti laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvā na kuhanāya, na lapanāya, na nemittikatāya, na nippesikatāya, na lābhena lābhaṃ nijigīsanatāya 90, na kaṭṭhadānena, na veḷudānena, na pattadānena, na pupphadānena, na phaladānena, na sinānadānena, na cuṇṇadānena, na mattikādānena, na dantakaṭṭhadānena, na mukhodakadānena, na cāṭukamyatāya, na muggasūpyatāya 91, na pāribhaṭayayatāya, na pīṭhamaddikatāya 92, na vatthuvijjāya, na tiracchānavijjāya, na aṅgavijjāya, na nakkhattavijjāya, na dūtagamanena, na pahiṇagamanena, na jaṅghapesaniyena, na vejjakammena, na navakammena, na piṇḍapaṭipiṇḍakena, na dānānuppadānena dhammena samena laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvāti – laddhā. Na sannidhiṃ kayirāti annasannidhiṃ pānasannidhiṃ vatthasannidhiṃ yānasannidhiṃ sayanasannidhiṃ gandhasannidhiṃ āmisasannidhiṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyyāti – laddhā na sannidhiṃ kayirā.

    ന ച പരിത്തസേ താനി അലഭമാനോതി. അന്നം വാ ന ലഭാമി , പാനം വാ ന ലഭാമി, വത്ഥം വാ ന ലഭാമി, കുലം വാ ന ലഭാമി, ഗണം വാ ന ലഭാമി, ആവാസം വാ ന ലഭാമി, ലാഭം വാ ന ലഭാമി, യസം വാ ന ലഭാമി, പസംസം വാ ന ലഭാമി, സുഖം വാ ന ലഭാമി, ചീവരം വാ ന ലഭാമി, പിണ്ഡപാതം വാ ന ലഭാമി, സേനാസനം വാ ന ലഭാമി, ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം വാ ന ലഭാമി, ഗിലാനുപട്ഠാകം വാ ന ലഭാമി, ‘‘അപ്പഞ്ഞാതോമ്ഹീ’’തി ന തസേയ്യ ന ഉത്തസേയ്യ ന പരിത്തസേയ്യ ന ഭായേയ്യ ന സന്താസം ആപജ്ജേയ്യ , അഭീരൂ അസ്സ അഛമ്ഭീ അനുത്രാസീ അപലായീ, പഹീനഭയഭേരവോ വിഗതലോമഹംസോ വിഹരേയ്യാതി – ന ച പരിത്തസേ താനി അലഭമാനോ.

    Na ca parittase tāni alabhamānoti. Annaṃ vā na labhāmi , pānaṃ vā na labhāmi, vatthaṃ vā na labhāmi, kulaṃ vā na labhāmi, gaṇaṃ vā na labhāmi, āvāsaṃ vā na labhāmi, lābhaṃ vā na labhāmi, yasaṃ vā na labhāmi, pasaṃsaṃ vā na labhāmi, sukhaṃ vā na labhāmi, cīvaraṃ vā na labhāmi, piṇḍapātaṃ vā na labhāmi, senāsanaṃ vā na labhāmi, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ vā na labhāmi, gilānupaṭṭhākaṃ vā na labhāmi, ‘‘appaññātomhī’’ti na taseyya na uttaseyya na parittaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya , abhīrū assa achambhī anutrāsī apalāyī, pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – na ca parittase tāni alabhamāno.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘അന്നാനമഥോ പാനാനം, ഖാദനീയാനമഥോപി വത്ഥാനം;

    ‘‘Annānamatho pānānaṃ, khādanīyānamathopi vatthānaṃ;

    ലദ്ധാ ന സന്നിധിം കയിരാ, ന ച പരിത്തസേ താനി അലഭമാനോ’’തി.

    Laddhā na sannidhiṃ kayirā, na ca parittase tāni alabhamāno’’ti.

    ൧൬൦.

    160.

    ഝായീ ന പാദലോലസ്സ, വിരമേ കുക്കുച്ചാ നപ്പമജ്ജേയ്യ;

    Jhāyīna pādalolassa, virame kukkuccā nappamajjeyya;

    അഥാസനേസു സയനേസു, അപ്പസദ്ദേസു ഭിക്ഖു വിഹരേയ്യ.

    Athāsanesu sayanesu, appasaddesu bhikkhu vihareyya.

    ഝായീ ന പാദലോലസ്സാതി. ഝായീതി പഠമേനപി ഝാനേന ഝായീ, ദുതിയേനപി ഝാനേന ഝായീ, തതിയേനപി ഝാനേന ഝായീ, ചതുത്ഥേനപി ഝാനേന ഝായീ, സവിതക്കസവിചാരേനപി ഝാനേന ഝായീ, അവിതക്കവിചാരമത്തേനപി ഝാനേന ഝായീ, അവിതക്കഅവിചാരേനപി ഝാനേന ഝായീ, സപ്പീതികേനപി ഝാനേന ഝായീ, നിപ്പീതികേനപി ഝാനേന ഝായീ, പീതിസഹഗതേനപി ഝാനേന ഝായീ, സാതസഹഗതേനപി ഝാനേന ഝായീ, സുഖസഹഗതേനപി ഝാനേന ഝായീ, ഉപേക്ഖാസഹഗതേനപി ഝാനേന ഝായീ, സുഞ്ഞതേനപി ഝാനേന ഝായീ, അനിമിത്തേനപി ഝാനേന ഝായീ, അപ്പണിഹിതേനപി ഝാനേന ഝായീ, ലോകിയേനപി ഝാനേന ഝായീ, ലോകുത്തരേനപി ഝാനേന ഝായീ, ഝാനരതോ ഏകത്തമനുയുത്തോ പരമത്ഥഗരുകോതി 93 – ഝായീ.

    Jhāyī na pādalolassāti. Jhāyīti paṭhamenapi jhānena jhāyī, dutiyenapi jhānena jhāyī, tatiyenapi jhānena jhāyī, catutthenapi jhānena jhāyī, savitakkasavicārenapi jhānena jhāyī, avitakkavicāramattenapi jhānena jhāyī, avitakkaavicārenapi jhānena jhāyī, sappītikenapi jhānena jhāyī, nippītikenapi jhānena jhāyī, pītisahagatenapi jhānena jhāyī, sātasahagatenapi jhānena jhāyī, sukhasahagatenapi jhānena jhāyī, upekkhāsahagatenapi jhānena jhāyī, suññatenapi jhānena jhāyī, animittenapi jhānena jhāyī, appaṇihitenapi jhānena jhāyī, lokiyenapi jhānena jhāyī, lokuttarenapi jhānena jhāyī, jhānarato ekattamanuyutto paramatthagarukoti 94 – jhāyī.

    പാദലോലസ്സാതി. കഥം പാദലോലോ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ പാദലോലിയേന സമന്നാഗതോ ഹോതി ആരാമേന ആരാമം ഉയ്യാനേന ഉയ്യാനം ഗാമേന ഗാമം നിഗമേന നിഗമം നഗരേന നഗരം രട്ഠേന രട്ഠം ജനപദേന ജനപദം ദീഘചാരികം അനവട്ഠിതചാരികം അനുയുത്തോ വിഹരതി. ഏവമ്പി പാദലോലോ ഹോതി.

    Napādalolassāti. Kathaṃ pādalolo hoti? Idhekacco pādaloliyena samannāgato hoti ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ gāmena gāmaṃ nigamena nigamaṃ nagarena nagaraṃ raṭṭhena raṭṭhaṃ janapadena janapadaṃ dīghacārikaṃ anavaṭṭhitacārikaṃ anuyutto viharati. Evampi pādalolo hoti.

    അഥ വാ ഭിക്ഖു അന്തോപിസങ്ഘാരാമേ പാദലോലിയേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. ന അത്ഥഹേതു ന കാരണഹേതു ഉദ്ധതോ അവൂപസന്തചിത്തോ പരിവേണതോ പരിവേണം ഗച്ഛതി വിഹാരതോ വിഹാരം ഗച്ഛതി അഡ്ഢയോഗതോ അഡ്ഢയോഗം ഗച്ഛതി പാസാദതോ പാസാദം ഗച്ഛതി ഹമ്മിയതോ ഹമ്മിയം ഗച്ഛതി ഗുഹായ ഗുഹം ഗച്ഛതി ലേണതോ ലേണം ഗച്ഛതി കുടിതോ കുടിം ഗച്ഛതി കൂടാഗാരതോ കൂടാഗാരം ഗച്ഛതി അട്ടതോ അട്ടം ഗച്ഛതി മാളതോ മാളം ഗച്ഛതി ഉദ്ദണ്ഡതോ ഉദ്ദണ്ഡം ഗച്ഛതി ഉപട്ഠാനസാലതോ ഉപട്ഠാനസാലം ഗച്ഛതി മണ്ഡലമാളതോ മണ്ഡലമാളം ഗച്ഛതി രുക്ഖമൂലതോ രുക്ഖമൂലം ഗച്ഛതി. യത്ഥ വാ പന ഭിക്ഖൂ നിസീദന്തി തഹിം ഗച്ഛതി, തത്ഥ ഏകസ്സ വാ ദുതിയോ ഹോതി, ദ്വിന്നം വാ തതിയോ ഹോതി, തിണ്ണം വാ ചതുത്ഥോ ഹോതി. തത്ഥ ബഹും സമ്ഫപ്പലാപം പലപതി, സേയ്യഥിദം – രാജകഥം ചോരകഥം മഹാമത്തകഥം സേനാകഥം ഭയകഥം യുദ്ധകഥം അന്നകഥം പാനകഥം വത്ഥകഥം യാനകഥം സയനകഥം മാലാകഥം ഗന്ധകഥം ഞാതികഥം ഗാമകഥം നിഗമകഥം നഗരകഥം ജനപദകഥം ഇത്ഥികഥം സൂരകഥം വിസിഖാകഥം കുമ്ഭട്ഠാനകഥം പുബ്ബപേതകഥം നാനത്തകഥം ലോകക്ഖായികം സമുദ്ദക്ഖായികം ഇതി ഭവാഭവകഥം ഇതി വാ. ഏവമ്പി പാദലോലോ ഹോതി.

    Atha vā bhikkhu antopisaṅghārāme pādaloliyena samannāgato hoti. Na atthahetu na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto pariveṇato pariveṇaṃ gacchati vihārato vihāraṃ gacchati aḍḍhayogato aḍḍhayogaṃ gacchati pāsādato pāsādaṃ gacchati hammiyato hammiyaṃ gacchati guhāya guhaṃ gacchati leṇato leṇaṃ gacchati kuṭito kuṭiṃ gacchati kūṭāgārato kūṭāgāraṃ gacchati aṭṭato aṭṭaṃ gacchati māḷato māḷaṃ gacchati uddaṇḍato uddaṇḍaṃ gacchati upaṭṭhānasālato upaṭṭhānasālaṃ gacchati maṇḍalamāḷato maṇḍalamāḷaṃ gacchati rukkhamūlato rukkhamūlaṃ gacchati. Yattha vā pana bhikkhū nisīdanti tahiṃ gacchati, tattha ekassa vā dutiyo hoti, dvinnaṃ vā tatiyo hoti, tiṇṇaṃ vā catuttho hoti. Tattha bahuṃ samphappalāpaṃ palapati, seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ yānakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ iti bhavābhavakathaṃ iti vā. Evampi pādalolo hoti.

    പാദലോലസ്സാതി. പാദലോലിയം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, പാദലോലിയാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യ ചരേയ്യ വിചരേയ്യ ഇരിയേയ്യ വത്തേയ്യ പാലേയ്യ യപേയ്യ യാപേയ്യ, പടിസല്ലാനാരാമോ അസ്സ പടിസല്ലാനരതോ അജ്ഝത്തം ചേതോസമഥമനുയുത്തോ അനിരാകതജ്ഝാനോ വിപസ്സനാ സമന്നാഗതോ ബ്രൂഹേതാ സുഞ്ഞാഗാരാനം ഝായീ ഝാനരതോ ഏകത്തമനുയുത്തോ പരമത്ഥഗരുകോതി – ഝായീ ന പാദലോലസ്സ.

    Napādalolassāti. Pādaloliyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, pādaloliyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyya careyya vicareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyya, paṭisallānārāmo assa paṭisallānarato ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanā samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ jhāyī jhānarato ekattamanuyutto paramatthagarukoti – jhāyī na pādalolassa.

    വിരമേ കുക്കുച്ചാ നപ്പമജ്ജേയ്യാതി. കുക്കുച്ചന്തി ഹത്ഥകുക്കുച്ചമ്പി കുക്കുച്ചം, പാദകുക്കുച്ചമ്പി കുക്കുച്ചം, ഹത്ഥപാദകുക്കുച്ചമ്പി കുക്കുച്ചം, അകപ്പിയേ കപ്പിയസഞ്ഞിതാ, കപ്പിയേ അകപ്പിയസഞ്ഞിതാ, അവജ്ജേ വജ്ജസഞ്ഞിതാ, വജ്ജേ അവജ്ജസഞ്ഞിതാ, യം ഏവരൂപം കുക്കുച്ചം കുക്കുച്ചായനാ കുക്കുച്ചായിതത്തം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ – ഇദം വുച്ചതി കുക്കുച്ചം.

    Virame kukkuccā nappamajjeyyāti. Kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ, pādakukkuccampi kukkuccaṃ, hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ, akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā, avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā, yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – idaṃ vuccati kukkuccaṃ.

    അപി ച ദ്വീഹി കാരണേഹി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ – കതത്താ ച അകതത്താ ച. കഥം കതത്താ ച അകതത്താ ച ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ? ‘‘കതം മേ കായദുച്ചരിതം, അകതം മേ കായസുചരിത’’ന്തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ, ‘‘കതം മേ വചീദുച്ചരിതം, അകതം മേ വചീസുചരിത’’ന്തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ, ‘‘കതം മേ മനോദുച്ചരിതം, അകതം മേ മനോസുചരിതന്തി…പേ॰… ‘‘കതോ മേ പാണാതിപാതോ, അകതാ മേ പാണാതിപാതാ വേരമണീ’’തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം…പേ॰… മനോവിലേഖോ, ‘‘കതം മേ അദിന്നാദാനം… കതോ മേ കാമേസുമിച്ഛാചാരോ… കതോ മേ മുസാവാദോ… കതാ മേ പിസുണവാചാ… കതാ മേ ഫരുസവാചാ… കതോ മേ സമ്ഫപ്പലാപോ… കതാ മേ അഭിജ്ഝാ… കതോ മേ ബ്യാപാദോ… കതാ മേ മിച്ഛാദിട്ഠി, അകതാ മേ സമ്മാദിട്ഠീ’’തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ . ഏവം കതത്താ ച അകതത്താ ച ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ.

    Api ca dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho? ‘‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucarita’’nti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho, ‘‘kataṃ me vacīduccaritaṃ, akataṃ me vacīsucarita’’nti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho, ‘‘kataṃ me manoduccaritaṃ, akataṃ me manosucaritanti…pe… ‘‘kato me pāṇātipāto, akatā me pāṇātipātā veramaṇī’’ti uppajjati kukkuccaṃ…pe… manovilekho, ‘‘kataṃ me adinnādānaṃ… kato me kāmesumicchācāro… kato me musāvādo… katā me pisuṇavācā… katā me pharusavācā… kato me samphappalāpo… katā me abhijjhā… kato me byāpādo… katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho . Evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

    അഥ വാ ‘‘സീലേസുമ്ഹി ന പരിപൂരകാരീ’’തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ, ‘‘ഇന്ദ്രിയേസുമ്ഹി അഗുത്തദ്വാരോ’’തി…പേ॰… ‘‘ഭോജനേ അമത്തഞ്ഞുമ്ഹീ’’തി… ‘‘ജാഗരിയം അനനുയുത്തോമ്ഹീ’’തി… ‘‘ന സതിസമ്പജഞ്ഞേന സമന്നാഗതോമ്ഹീ’’തി… ‘‘അഭാവിതാ മേ ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ’’തി… ‘‘അഭാവിതാ മേ ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ’’തി… ‘‘അഭാവിതാ മേ ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദാ’’തി… ‘‘അഭാവിതാനി മേ പഞ്ചിന്ദ്രിയാനീ’’തി… ‘‘അഭാവിതാനി മേ പഞ്ച ബലാനീ’’തി… ‘‘അഭാവിതാ മേ സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗാ’’തി… ‘‘അഭാവിതോ മേ അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ’’തി… ‘‘ദുക്ഖം മേ അപരിഞ്ഞാത’’ന്തി… ‘‘സമുദയോ മേ അപ്പഹീനോ’’തി… ‘‘മഗ്ഗോ മേ അഭാവിതോ’’തി… ‘‘നിരോധോ മേ അസച്ഛികതോ’’തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ. വിരമേ കുക്കുച്ചാതി കുക്കുച്ചാ ആരമേയ്യ വിരമേയ്യ പടിവിരമേയ്യ കുക്കുച്ചം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ. കുക്കുച്ചാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – വിരമേ കുക്കുച്ചാ.

    Atha vā ‘‘sīlesumhi na paripūrakārī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho, ‘‘indriyesumhi aguttadvāro’’ti…pe… ‘‘bhojane amattaññumhī’’ti… ‘‘jāgariyaṃ ananuyuttomhī’’ti… ‘‘na satisampajaññena samannāgatomhī’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro sammappadhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro iddhipādā’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañcindriyānī’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañca balānī’’ti… ‘‘abhāvitā me satta bojjhaṅgā’’ti… ‘‘abhāvito me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti… ‘‘dukkhaṃ me apariññāta’’nti… ‘‘samudayo me appahīno’’ti… ‘‘maggo me abhāvito’’ti… ‘‘nirodho me asacchikato’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Virame kukkuccāti kukkuccā ārameyya virameyya paṭivirameyya kukkuccaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya. Kukkuccā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – virame kukkuccā.

    നപ്പമജ്ജേയ്യാതി സക്കച്ചകാരീ അസ്സ സാതച്ചകാരീ അട്ഠിതകാരീ അനോലീനവുത്തികോ അനിക്ഖിത്തച്ഛന്ദോ അനിക്ഖിത്തധുരോ അപ്പമാദോ കുസലേസു ധമ്മേസു. ‘‘കദാഹം അപരിപൂരം വാ സീലക്ഖന്ധം പരിപൂരേയ്യം, പരിപൂരം വാ സീലക്ഖന്ധം തത്ഥ തത്ഥ പഞ്ഞായ അനുഗ്ഗണ്ഹേയ്യ’’ന്തി? യോ തത്ഥ ഛന്ദോ ച വായാമോ ച ഉസ്സാഹോ ച ഉസ്സോള്ഹീ ച ഥാമോ ച അപ്പടിവാനീ ച സതി ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച ആതപ്പം പധാനം അധിട്ഠാനം അനുയോഗോ അപ്പമാദോ കുസലേസു ധമ്മേസു . ‘‘കദാഹം അപരിപൂരം വാ സമാധിക്ഖന്ധം…പേ॰… പഞ്ഞാക്ഖന്ധം… വിമുത്തിക്ഖന്ധം… വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധം… കദാഹം അപരിഞ്ഞാതം വാ ദുക്ഖം പരിജാനേയ്യം, അപ്പഹീനേ വാ കിലേസേ പജഹേയ്യം, അഭാവിതം വാ മഗ്ഗം ഭാവേയ്യം, അസച്ഛികതം വാ നിരോധം സച്ഛികരേയ്യ’’ന്തി? യോ തത്ഥ ഛന്ദോ ച വായാമോ ച ഉസ്സാഹോ ച ഉസ്സോള്ഹീ ച ഥാമോ ച അപ്പടിവാനീ ച സതി ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച ആതപ്പം പധാനം അധിട്ഠാനം അനുയോഗോ അപ്പമാദോ കുസലേസു ധമ്മേസൂതി – വിരമേ കുക്കുച്ചാ നപ്പമജ്ജേയ്യ.

    Nappamajjeyyāti sakkaccakārī assa sātaccakārī aṭṭhitakārī anolīnavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro appamādo kusalesu dhammesu. ‘‘Kadāhaṃ aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūreyyaṃ, paripūraṃ vā sīlakkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggaṇheyya’’nti? Yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca thāmo ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesu . ‘‘Kadāhaṃ aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ…pe… paññākkhandhaṃ… vimuttikkhandhaṃ… vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ… kadāhaṃ apariññātaṃ vā dukkhaṃ parijāneyyaṃ, appahīne vā kilese pajaheyyaṃ, abhāvitaṃ vā maggaṃ bhāveyyaṃ, asacchikataṃ vā nirodhaṃ sacchikareyya’’nti? Yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca thāmo ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesūti – virame kukkuccā nappamajjeyya.

    അഥാസനേസു സയനേസു, അപ്പസദ്ദേസു ഭിക്ഖു വിഹരേയ്യാതി. അഥാതി പദസന്ധി…പേ॰… ആസനം വുച്ചതി യത്ഥ നിസീദതി – മഞ്ചോ പീഠം ഭിസി തട്ടികാ ചമ്മഖണ്ഡോ തിണസന്ഥാരോ പണ്ണസന്ഥാരോ പലാലസന്ഥാരോ. സയനം വുച്ചതി സേനാസനം വിഹാരോ അഡ്ഢയോഗോ പാസാദോ ഹമ്മിയം ഗുഹാതി – അഥാസനേസു സയനേസു.

    Athāsanesu sayanesu, appasaddesu bhikkhu vihareyyāti. Athāti padasandhi…pe… āsanaṃ vuccati yattha nisīdati – mañco pīṭhaṃ bhisi taṭṭikā cammakhaṇḍo tiṇasanthāro paṇṇasanthāro palālasanthāro. Sayanaṃ vuccati senāsanaṃ vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhāti – athāsanesu sayanesu.

    അപ്പസദ്ദേസു ഭിക്ഖു വിഹരേയ്യാതി. അപ്പസദ്ദേസു അപ്പനിഗ്ഘോസേസു വിജനവാതേസു മനുസ്സരാഹസ്സേയ്യകേസു പടിസല്ലാനസാരുപ്പേസു സേനാസനേസു ചരേയ്യ വിചരേയ്യ വിഹരേയ്യ ഇരിയേയ്യ വത്തേയ്യ പാലേയ്യ യപേയ്യ യാപേയ്യാതി – അഥാസനേസു സയനേസു അപ്പസദ്ദേസു ഭിക്ഖു വിഹരേയ്യ.

    Appasaddesu bhikkhu vihareyyāti. Appasaddesu appanigghosesu vijanavātesu manussarāhasseyyakesu paṭisallānasāruppesu senāsanesu careyya vicareyya vihareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyyāti – athāsanesu sayanesu appasaddesu bhikkhu vihareyya.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ഝായീ ന പാദലോലസ്സ, വിരമേ കുക്കുച്ചാ നപ്പമജ്ജേയ്യ;

    ‘‘Jhāyī na pādalolassa, virame kukkuccā nappamajjeyya;

    അഥാസനേസു സയനേസു, അപ്പസദ്ദേസു ഭിക്ഖു വിഹരേയ്യാ’’തി.

    Athāsanesu sayanesu, appasaddesu bhikkhu vihareyyā’’ti.

    ൧൬൧.

    161.

    നിദ്ദം ന ബഹുലീകരേയ്യ, ജാഗരിയം ഭജേയ്യ ആതാപീ;

    Niddaṃ na bahulīkareyya, jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī;

    തന്ദിം മായം ഹസ്സം ഖിഡ്ഡം, മേഥുനം വിപ്പജഹേ സവിഭൂസം.

    Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsaṃ.

    നിദ്ദം ന ബഹുലീകരേയ്യാതി. രത്തിന്ദിവം ഛകോട്ഠാസം കാരേത്വാ പഞ്ചകോട്ഠാസം പടിപജ്ജേയ്യ ഏകകോട്ഠാസം നിപ്പജ്ജേയ്യാതി – നിദ്ദം ന ബഹുലീകരേയ്യ.

    Niddaṃ na bahulīkareyyāti. Rattindivaṃ chakoṭṭhāsaṃ kāretvā pañcakoṭṭhāsaṃ paṭipajjeyya ekakoṭṭhāsaṃ nippajjeyyāti – niddaṃ na bahulīkareyya.

    ജാഗരിയം ഭജേയ്യ ആതാപീതി. ഇധ ഭിക്ഖു ദിവസം ചങ്കമേന നിസജ്ജായ ആവരണീയേഹി ധമ്മേഹി ചിത്തം പരിസോധേയ്യ, രത്തിയാ പഠമം യാമം ചങ്കമേന നിസജ്ജായ ആവരണീയേഹി ധമ്മേഹി ചിത്തം പരിസോധേയ്യ, രത്തിയാ മജ്ഝിമം യാമം ദക്ഖിണേന പസ്സേന സീഹസേയ്യം കപ്പേയ്യ പാദേപാദം അച്ചാധായ സതോ സമ്പജാനോ ഉട്ഠാനസഞ്ഞം മനസികരിത്വാ, രത്തിയാ പച്ഛിമം യാമം പച്ചുട്ഠായ ചങ്കമേന നിസജ്ജായ ആവരണീയേഹി ധമ്മേഹി ചിത്തം പരിസോധേയ്യ.

    Jāgariyaṃ bhajeyya ātāpīti. Idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheyya, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheyya, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeyya pādepādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheyya.

    ജാഗരിയം ഭജേയ്യാതി ജാഗരിയം ഭജേയ്യ സമ്ഭജേയ്യ സേവേയ്യ നിസേവേയ്യ സംസേവേയ്യ പടിസേവേയ്യാതി – ജാഗരിയം ഭജേയ്യ.

    Jāgariyaṃ bhajeyyāti jāgariyaṃ bhajeyya sambhajeyya seveyya niseveyya saṃseveyya paṭiseveyyāti – jāgariyaṃ bhajeyya.

    ആതാപീതി. ആതപ്പം വുച്ചതി വീരിയം 95. യോ ചേതസികോ വീരിയാരമ്ഭോ നിക്കമോ പരക്കമോ ഉയ്യാമോ വായാമോ ഉസ്സാഹോ ഉസ്സോള്ഹീ ഥാമോ ഠിതി അസിഥിലപരക്കമതാ അനിക്ഖിത്തച്ഛന്ദതാ അനിക്ഖിത്തധുരതാ ധുരസമ്പഗ്ഗഹോ വീരിയം വീരിയിന്ദ്രിയം വീരിയബലം സമ്മാവായാമോ. ഇമിനാ ആതാപേന ഉപേതോ സമുപേതോ ഉപഗതോ സമുപഗതോ ഉപപന്നോ സമുപപന്നോ സമന്നാഗതോ സോ വുച്ചതി ആതാപീതി – ജാഗരിയം ഭജേയ്യ ആതാപീ.

    Ātāpīti. Ātappaṃ vuccati vīriyaṃ 96. Yo cetasiko vīriyārambho nikkamo parakkamo uyyāmo vāyāmo ussāho ussoḷhī thāmo ṭhiti asithilaparakkamatā anikkhittacchandatā anikkhittadhuratā dhurasampaggaho vīriyaṃ vīriyindriyaṃ vīriyabalaṃ sammāvāyāmo. Iminā ātāpena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato so vuccati ātāpīti – jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī.

    തന്ദിം മായം ഹസ്സം ഖിഡ്ഡം, മേഥുനം വിപ്പജഹേ സവിഭൂസന്തി. തന്ദീതി 97 തന്ദീ തന്ദിയനാ തന്ദിയിതത്തം 98 തന്ദിമനകതാ ആലസ്യം ആലസ്യായനാ ആലസ്യായിതത്തം. മായാ വുച്ചതി വഞ്ചനികാ ചരിയാ. ഇധേകച്ചോ കായേന ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ…പേ॰… വാചായ മനസാ ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ തസ്സ പടിച്ഛാദനഹേതു പാപികം ഇച്ഛം പണിദഹതി. മാ മം ജഞ്ഞാതി 99 ഇച്ഛതി, മാ മം ജഞ്ഞാതി സങ്കപ്പേതി, മാ മം ജഞ്ഞാതി വാചം ഭാസതി, മാ മം ജഞ്ഞാതി കായേന പരക്കമതി. യാ ഏവരൂപാ മായാവിതാ അച്ചസരാ വഞ്ചനാ നികതി നികിരണാ പരിഹരണാ ഗൂഹനാ പരിഗൂഹനാ ഛാദനാ പരിച്ഛാദനാ 100 അനുത്താനീകമ്മം അനാവികമ്മം വോച്ഛാദനാ പാപകിരിയാ – അയം വുച്ചതി മായാ. ഹസ്സന്തി ഇധേകച്ചോ അതിവേലം ദന്തവിദംസകം ഹസതി. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘കുമാരകമിദം, ഭിക്ഖവേ , അരിയസ്സ വിനയേ യദിദം അതിവേലം ദന്തവിദംസകം ഹസിത’’ന്തി.

    Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsanti. Tandīti 101 tandī tandiyanā tandiyitattaṃ 102 tandimanakatā ālasyaṃ ālasyāyanā ālasyāyitattaṃ. Māyā vuccati vañcanikā cariyā. Idhekacco kāyena duccaritaṃ caritvā…pe… vācāya manasā duccaritaṃ caritvā tassa paṭicchādanahetu pāpikaṃ icchaṃ paṇidahati. Mā maṃ jaññāti 103 icchati, mā maṃ jaññāti saṅkappeti, mā maṃ jaññāti vācaṃ bhāsati, mā maṃ jaññāti kāyena parakkamati. Yā evarūpā māyāvitā accasarā vañcanā nikati nikiraṇā pariharaṇā gūhanā parigūhanā chādanā paricchādanā 104 anuttānīkammaṃ anāvikammaṃ vocchādanā pāpakiriyā – ayaṃ vuccati māyā. Hassanti idhekacco ativelaṃ dantavidaṃsakaṃ hasati. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘kumārakamidaṃ, bhikkhave , ariyassa vinaye yadidaṃ ativelaṃ dantavidaṃsakaṃ hasita’’nti.

    ഖിഡ്ഡാതി ദ്വേ ഖിഡ്ഡാ – കായികാ ച ഖിഡ്ഡാ വാചസികാ ച ഖിഡ്ഡാ. കതമാ കായികാ ഖിഡ്ഡാ? ഹത്ഥീഹിപി കീളന്തി, അസ്സേഹിപി കീളന്തി, രഥേഹിപി കീളന്തി, ധനൂഹിപി കീളന്തി, അട്ഠപദേഹിപി കീളന്തി, ദസപദേഹിപി കീളന്തി, ആകാസേപി കീളന്തി, പരിഹാരപഥേപി കീളന്തി, സന്തികായപി കീളന്തി , ഖലികായപി കീളന്തി, ഘടികായപി കീളന്തി, സലാകഹത്ഥേനപി കീളന്തി, അക്ഖേനപി കീളന്തി, പങ്കചീരേനപി കീളന്തി , വങ്കകേനപി കീളന്തി, മോക്ഖചികായപി കീളന്തി, ചിങ്ഗുലകേനപി കീളന്തി, പത്താള്ഹകേനപി കീളന്തി, രഥകേനപി കീളന്തി, ധനുകേനപി കീളന്തി, അക്ഖരികായപി കീളന്തി, മനേസികായപി കീളന്തി, യഥാവജ്ജേനപി കീളന്തി – അയം കായികാ ഖിഡ്ഡാ. കതമാ വാചസികാ ഖിഡ്ഡാ? മുഖഭേരികം 105 മുഖാലമ്ബരം മുഖഡിണ്ഡിമകം 106 മുഖവലിമകം മുഖഭേരുളകം 107 മുഖദദ്ദരികം നാടകം ലാപം ഗീതം ദവകമ്മം – അയം വാചസികാ ഖിഡ്ഡാ.

    Khiḍḍāti dve khiḍḍā – kāyikā ca khiḍḍā vācasikā ca khiḍḍā. Katamā kāyikā khiḍḍā? Hatthīhipi kīḷanti, assehipi kīḷanti, rathehipi kīḷanti, dhanūhipi kīḷanti, aṭṭhapadehipi kīḷanti, dasapadehipi kīḷanti, ākāsepi kīḷanti, parihārapathepi kīḷanti, santikāyapi kīḷanti , khalikāyapi kīḷanti, ghaṭikāyapi kīḷanti, salākahatthenapi kīḷanti, akkhenapi kīḷanti, paṅkacīrenapi kīḷanti , vaṅkakenapi kīḷanti, mokkhacikāyapi kīḷanti, ciṅgulakenapi kīḷanti, pattāḷhakenapi kīḷanti, rathakenapi kīḷanti, dhanukenapi kīḷanti, akkharikāyapi kīḷanti, manesikāyapi kīḷanti, yathāvajjenapi kīḷanti – ayaṃ kāyikā khiḍḍā. Katamā vācasikā khiḍḍā? Mukhabherikaṃ 108 mukhālambaraṃ mukhaḍiṇḍimakaṃ 109 mukhavalimakaṃ mukhabheruḷakaṃ 110 mukhadaddarikaṃ nāṭakaṃ lāpaṃ gītaṃ davakammaṃ – ayaṃ vācasikā khiḍḍā.

    മേഥുനധമ്മോ നാമ യോ സോ അസദ്ധമ്മോ ഗാമധമ്മോ വസലധമ്മോ ദുട്ഠുല്ലോ ഓദകന്തികോ രഹസ്സോ ദ്വയംദ്വയസമാപത്തി. കിംകാരണാ വുച്ചതി മേഥുനധമ്മോ? ഉഭിന്നം രത്താനം സാരത്താനം അവസ്സുതാനം പരിയുട്ഠിതാനം പരിയാദിന്നചിത്താനം ഉഭിന്നം സദിസാനം ധമ്മോതി, തംകാരണാ വുച്ചതി മേഥുനധമ്മോ. യഥാ ഉഭോ കലഹകാരകാ മേഥുനകാതി വുച്ചന്തി, ഉഭോ ഭണ്ഡനകാരകാ…പേ॰… ഉഭോ ഭസ്സകാരകാ… ഉഭോ അധികരണകാരകാ… ഉഭോ വിവാദകാരകാ… ഉഭോ വാദിനോ… ഉഭോ സല്ലാപകാ മേഥുനകാതി വുച്ചന്തി ; ഏവമേവ ഉഭിന്നം രത്താനം സാരത്താനം അവസ്സുതാനം പരിയുട്ഠിതാനം പരിയാദിന്നചിത്താനം ഉഭിന്നം സദിസാനം ധമ്മോതി, തംകാരണാ വുച്ചതി മേഥുനധമ്മോ.

    Methunadhammo nāma yo so asaddhammo gāmadhammo vasaladhammo duṭṭhullo odakantiko rahasso dvayaṃdvayasamāpatti. Kiṃkāraṇā vuccati methunadhammo? Ubhinnaṃ rattānaṃ sārattānaṃ avassutānaṃ pariyuṭṭhitānaṃ pariyādinnacittānaṃ ubhinnaṃ sadisānaṃ dhammoti, taṃkāraṇā vuccati methunadhammo. Yathā ubho kalahakārakā methunakāti vuccanti, ubho bhaṇḍanakārakā…pe… ubho bhassakārakā… ubho adhikaraṇakārakā… ubho vivādakārakā… ubho vādino… ubho sallāpakā methunakāti vuccanti ; evameva ubhinnaṃ rattānaṃ sārattānaṃ avassutānaṃ pariyuṭṭhitānaṃ pariyādinnacittānaṃ ubhinnaṃ sadisānaṃ dhammoti, taṃkāraṇā vuccati methunadhammo.

    വിഭൂസാതി ദ്വേ വിഭൂസാ – അത്ഥി അഗാരിയസ്സ വിഭൂസാ, അത്ഥി പബ്ബജിതസ്സ വിഭൂസാ. കതമാ അഗാരിയസ്സ വിഭൂസാ? കേസാ ച മസ്സു ച മാലാ ച ഗന്ധാ ച വിലേപനാ ച ആഭരണാ ച പിലന്ധനാ ച വത്ഥഞ്ച സയനാസനഞ്ച വേഠനഞ്ച ഉച്ഛാദനം പരിമദ്ദനം ന്ഹാപനം സമ്ബാഹനം ആദാസം അഞ്ജനം മാലാവിലേപനം മുഖചുണ്ണകം മുഖലേപം ഹത്ഥബന്ധം സിഖാബന്ധം 111 ദണ്ഡനാളിയം ഖഗ്ഗം ഛത്തം ചിത്രാ ഉപാഹനാ ഉണ്ഹീസം മണിം വാളബീജനിം ഓദാതാനി വത്ഥാനി ദീഘദസാനി ഇതി വാ – അയം അഗാരിയസ്സ വിഭൂസാ. കതമാ പബ്ബജിതസ്സ വിഭൂസാ? ചീവരമണ്ഡനാ പത്തമണ്ഡനാ സേനാസനമണ്ഡനാ ഇമസ്സ വാ പൂതികായസ്സ ബാഹിരാനം വാ പരിക്ഖാരാനം മണ്ഡനാ വിഭൂസനാ കേളനാ പരികേളനാ ഗേധിതതാ ഗേധിതത്തം ചപലതാ ചാപല്യം – അയം പബ്ബജിതസ്സ വിഭൂസാ.

    Vibhūsāti dve vibhūsā – atthi agāriyassa vibhūsā, atthi pabbajitassa vibhūsā. Katamā agāriyassa vibhūsā? Kesā ca massu ca mālā ca gandhā ca vilepanā ca ābharaṇā ca pilandhanā ca vatthañca sayanāsanañca veṭhanañca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāvilepanaṃ mukhacuṇṇakaṃ mukhalepaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ 112 daṇḍanāḷiyaṃ khaggaṃ chattaṃ citrā upāhanā uṇhīsaṃ maṇiṃ vāḷabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni iti vā – ayaṃ agāriyassa vibhūsā. Katamā pabbajitassa vibhūsā? Cīvaramaṇḍanā pattamaṇḍanā senāsanamaṇḍanā imassa vā pūtikāyassa bāhirānaṃ vā parikkhārānaṃ maṇḍanā vibhūsanā keḷanā parikeḷanā gedhitatā gedhitattaṃ capalatā cāpalyaṃ – ayaṃ pabbajitassa vibhūsā.

    തന്ദിം മായം ഹസ്സം ഖിഡ്ഡം, മേഥുനം വിപ്പജഹേ സവിഭൂസന്തി. തന്ദിഞ്ച മായഞ്ച ഹസ്സഞ്ച ഖിഡ്ഡഞ്ച മേഥുനധമ്മഞ്ച സവിഭൂസം സപരിവാരം സപരിഭണ്ഡം സപരിക്ഖാരം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യാതി – തന്ദിം മായം ഹസ്സം ഖിഡ്ഡം, മേഥുനം വിപ്പജഹേ സവിഭൂസം.

    Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsanti. Tandiñca māyañca hassañca khiḍḍañca methunadhammañca savibhūsaṃ saparivāraṃ saparibhaṇḍaṃ saparikkhāraṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsaṃ.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘നിദ്ദം ന ബഹുലീകരേയ്യ, ജാഗരിയം ഭജേയ്യ ആതാപീ;

    ‘‘Niddaṃ na bahulīkareyya, jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī;

    തന്ദിം മായം ഹസ്സം ഖിഡ്ഡം, മേഥുനം വിപ്പജഹേ സവിഭൂസ’’ന്തി.

    Tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ, methunaṃ vippajahe savibhūsa’’nti.

    ൧൬൨.

    162.

    ആഥബ്ബണം സുപിനം ലക്ഖണം, നോ വിദഹേ അഥോപി നക്ഖത്തം;

    Āthabbaṇaṃsupinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattaṃ;

    വിരുതഞ്ച ഗബ്ഭകരണം, തികിച്ഛം മാമകോ ന സേവേയ്യ.

    Virutañcagabbhakaraṇaṃ, tikicchaṃ māmako na seveyya.

    ആഥബ്ബണം സുപിനം ലക്ഖണം, നോ വിദഹേ അഥോപി നക്ഖത്തന്തി. ആഥബ്ബണികാ ആഥബ്ബണം പയോജേന്തി, നഗരേ വാ രുദ്ധേ 113 സങ്ഗാമേ വാ പച്ചുപട്ഠിതേ പരസേനപച്ചത്ഥികേസു പച്ചാമിത്തേസു ഈതിം ഉപ്പാദേന്തി, ഉപദ്ദവം ഉപ്പാദേന്തി, രോഗം ഉപ്പാദേന്തി, പജ്ജരകം കരോന്തി, സൂലം കരോന്തി, വിസൂചികം കരോന്തി, പക്ഖന്ദികം കരോന്തി. ഏവം ആഥബ്ബണികാ ആഥബ്ബണം പയോജേന്തി.

    Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattanti. Āthabbaṇikā āthabbaṇaṃ payojenti, nagare vā ruddhe 114 saṅgāme vā paccupaṭṭhite parasenapaccatthikesu paccāmittesu ītiṃ uppādenti, upaddavaṃ uppādenti, rogaṃ uppādenti, pajjarakaṃ karonti, sūlaṃ karonti, visūcikaṃ karonti, pakkhandikaṃ karonti. Evaṃ āthabbaṇikā āthabbaṇaṃ payojenti.

    സുപിനപാഠകാ സുപിനം ആദിസന്തി, യോ പുബ്ബണ്ഹസമയം സുപിനം പസ്സതി, ഏവം വിപാകോ ഹോതി. യോ മജ്ഝന്ഹികസമയം 115 സുപിനം പസ്സതി, ഏവം വിപാകോ ഹോതി. യോ സായന്ഹസമയം സുപിനം പസ്സതി, ഏവം വിപാകോ ഹോതി. യോ പുരിമേ യാമേ…പേ॰… യോ മജ്ഝിമേ യാമേ… യോ പച്ഛിമേ യാമേ… യോ ദക്ഖിണേന പസ്സേന നിപന്നോ… യോ വാമേന പസ്സേന നിപന്നോ… യോ ഉത്താനം നിപന്നോ… യോ അവകുജ്ജ നിപന്നോ… യോ ചന്ദം പസ്സതി… യോ സൂരിയം പസ്സതി… യോ മഹാസമുദ്ദം പസ്സതി… യോ സിനേരും പബ്ബതരാജാനം പസ്സതി… യോ ഹത്ഥിം പസ്സതി… യോ അസ്സം പസ്സതി… യോ രഥം പസ്സതി… യോ പത്തിം പസ്സതി… യോ സേനാബ്യൂഹം പസ്സതി… യോ ആരാമരാമണേയ്യകം പസ്സതി… യോ വനരാമണേയ്യകം പസ്സതി… യോ ഭൂമിരാമണേയ്യകം പസ്സതി… യോ പോക്ഖരണീരാമണേയ്യകം 116 പസ്സതി, ഏവം വിപാകോ ഹോതീതി. ഏവം സുപിനപാഠകാ സുപിനം ആദിസന്തി.

    Supinapāṭhakā supinaṃ ādisanti, yo pubbaṇhasamayaṃ supinaṃ passati, evaṃ vipāko hoti. Yo majjhanhikasamayaṃ 117 supinaṃ passati, evaṃ vipāko hoti. Yo sāyanhasamayaṃ supinaṃ passati, evaṃ vipāko hoti. Yo purime yāme…pe… yo majjhime yāme… yo pacchime yāme… yo dakkhiṇena passena nipanno… yo vāmena passena nipanno… yo uttānaṃ nipanno… yo avakujja nipanno… yo candaṃ passati… yo sūriyaṃ passati… yo mahāsamuddaṃ passati… yo sineruṃ pabbatarājānaṃ passati… yo hatthiṃ passati… yo assaṃ passati… yo rathaṃ passati… yo pattiṃ passati… yo senābyūhaṃ passati… yo ārāmarāmaṇeyyakaṃ passati… yo vanarāmaṇeyyakaṃ passati… yo bhūmirāmaṇeyyakaṃ passati… yo pokkharaṇīrāmaṇeyyakaṃ 118 passati, evaṃ vipāko hotīti. Evaṃ supinapāṭhakā supinaṃ ādisanti.

    ലക്ഖണപാഠകാ ലക്ഖണം ആദിസന്തി – മണിലക്ഖണം ദണ്ഡലക്ഖണം വത്ഥലക്ഖണം അസിലക്ഖണം ഉസുലക്ഖണം ധനുലക്ഖണം ആവുധലക്ഖണം ഇത്ഥിലക്ഖണം പുരിസലക്ഖണം കുമാരികാലക്ഖണം കുമാരലക്ഖണം ദാസിലക്ഖണം ദാസലക്ഖണം ഹത്ഥിലക്ഖണം അസ്സലക്ഖണം മഹിംസലക്ഖണം ഉസഭലക്ഖണം ഗോണലക്ഖണം അജലക്ഖണം മേണ്ഡലക്ഖണം കുക്കുടലക്ഖണം വട്ടലക്ഖണം ഗോധാലക്ഖണം കണ്ണികാലക്ഖണം കച്ഛപലക്ഖണം മിഗലക്ഖണം ഇതി വാതി. ഏവം ലക്ഖണപാഠകാ ലക്ഖണം ആദിസന്തി.

    Lakkhaṇapāṭhakā lakkhaṇaṃ ādisanti – maṇilakkhaṇaṃ daṇḍalakkhaṇaṃ vatthalakkhaṇaṃ asilakkhaṇaṃ usulakkhaṇaṃ dhanulakkhaṇaṃ āvudhalakkhaṇaṃ itthilakkhaṇaṃ purisalakkhaṇaṃ kumārikālakkhaṇaṃ kumāralakkhaṇaṃ dāsilakkhaṇaṃ dāsalakkhaṇaṃ hatthilakkhaṇaṃ assalakkhaṇaṃ mahiṃsalakkhaṇaṃ usabhalakkhaṇaṃ goṇalakkhaṇaṃ ajalakkhaṇaṃ meṇḍalakkhaṇaṃ kukkuṭalakkhaṇaṃ vaṭṭalakkhaṇaṃ godhālakkhaṇaṃ kaṇṇikālakkhaṇaṃ kacchapalakkhaṇaṃ migalakkhaṇaṃ iti vāti. Evaṃ lakkhaṇapāṭhakā lakkhaṇaṃ ādisanti.

    നക്ഖത്തപാഠകാ നക്ഖത്തം ആദിസന്തി. അട്ഠവീസതി നക്ഖത്താനി. ഇമിനാ നക്ഖത്തേന ഘരപ്പവേസോ കത്തബ്ബോ, ഇമിനാ നക്ഖത്തേന മകുടം ബന്ധിതബ്ബം, ഇമിനാ നക്ഖത്തേന വാരേയ്യം കാരേതബ്ബം, ഇമിനാ നക്ഖത്തേന ബീജനീഹാരോ 119 കത്തബ്ബോ, ഇമിനാ നക്ഖത്തേന സംവാസോ 120 ഗന്തബ്ബോതി. ഏവം നക്ഖത്തപാഠകാ നക്ഖത്തം ആദിസന്തി.

    Nakkhattapāṭhakā nakkhattaṃ ādisanti. Aṭṭhavīsati nakkhattāni. Iminā nakkhattena gharappaveso kattabbo, iminā nakkhattena makuṭaṃ bandhitabbaṃ, iminā nakkhattena vāreyyaṃ kāretabbaṃ, iminā nakkhattena bījanīhāro 121 kattabbo, iminā nakkhattena saṃvāso 122 gantabboti. Evaṃ nakkhattapāṭhakā nakkhattaṃ ādisanti.

    ആഥബ്ബണം സുപിനം ലക്ഖണം, നോ വിദഹേ അഥോപി നക്ഖത്തന്തി. ആഥബ്ബണഞ്ച സുപിനഞ്ച ലക്ഖണഞ്ച നക്ഖത്തഞ്ച നോ വിദഹേയ്യ ന ചരേയ്യ ന സമാചരേയ്യ ന സമാദായ വത്തേയ്യ. അഥ വാ ന ഗണ്ഹേയ്യ ന ഉഗ്ഗണ്ഹേയ്യ ന ധാരേയ്യ ന ഉപധാരേയ്യ ന ഉപലക്ഖേയ്യ നപ്പയോജേയ്യാതി – ആഥബ്ബണം സുപിനം ലക്ഖണം, നോ വിദഹേ അഥോപി നക്ഖത്തം.

    Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattanti. Āthabbaṇañca supinañca lakkhaṇañca nakkhattañca no vidaheyya na careyya na samācareyya na samādāya vatteyya. Atha vā na gaṇheyya na uggaṇheyya na dhāreyya na upadhāreyya na upalakkheyya nappayojeyyāti – āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattaṃ.

    വിരുതഞ്ച ഗബ്ഭകരണം, തികിച്ഛം മാമകോ ന സേവേയ്യാതി. വിരുതം വുച്ചതി മിഗവാക്കം. മിഗവാക്കപാഠകാ 123 മിഗവാക്കം ആദിസന്തി – സകുന്താനം വാ ചതുപ്പദാനം വാ രുതം 124 വസ്സിതം ജാനന്തീതി. ഏവം മിഗവാക്കപാഠകാ മിഗവാക്കം ആദിസന്തി. ഗബ്ഭകരണീയാ ഗബ്ഭം സണ്ഠാപേന്തി. ദ്വീഹി കാരണേഹി ഗബ്ഭോ ന സണ്ഠാതി – പാണകേഹി വാ വാതകുപ്പേഹി വാ. പാണകാനം വാ വാതകുപ്പാനം വാ പടിഘാതായ ഓസധം ദേന്തീതി. ഏവം ഗബ്ഭകരണീയാ ഗബ്ഭം സണ്ഠാപേന്തി. തികിച്ഛാതി പഞ്ച തികിച്ഛാ – സാലാകിയം, സല്ലകത്തിയം, കായതികിച്ഛം, ഭൂതിയം, കോമാരഭച്ചം. മാമകോതി ബുദ്ധമാമകോ ധമ്മമാമകോ സങ്ഘമാമകോ, സോ വാ ഭഗവന്തം മമായതി ഭഗവാ വാ തം പുഗ്ഗലം പരിഗ്ഗണ്ഹാതി. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘യേ തേ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ കുഹാ ഥദ്ധാ ലപാ സിങ്ഗീ ഉന്നളാ അസമാഹിതാ ന മേ തേ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ മാമകാ, അപഗതാ ച തേ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ ഇമസ്മാ ധമ്മവിനയാ, ന ച തേ ഭിക്ഖൂ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ വുദ്ധിം വിരൂള്ഹിം വേപുല്ലം ആപജ്ജന്തി. യേ ച ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ നിക്കുഹാ നില്ലപാ ധീരാ അത്ഥദ്ധാ സുസമാഹിതാ തേ ഖോ മേ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ മാമകാ ന ച അപഗതാ തേ , ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖൂ ഇമസ്മാ ധമ്മവിനയാ, തേ ച ഭിക്ഖൂ ഇമസ്മിം ധമ്മവിനയേ വുദ്ധിം വിരൂള്ഹിം വേപുല്ലം ആപജ്ജന്തി’’.

    Virutañca gabbhakaraṇaṃ, tikicchaṃ māmako na seveyyāti. Virutaṃ vuccati migavākkaṃ. Migavākkapāṭhakā 125 migavākkaṃ ādisanti – sakuntānaṃ vā catuppadānaṃ vā rutaṃ 126 vassitaṃ jānantīti. Evaṃ migavākkapāṭhakā migavākkaṃ ādisanti. Gabbhakaraṇīyā gabbhaṃ saṇṭhāpenti. Dvīhi kāraṇehi gabbho na saṇṭhāti – pāṇakehi vā vātakuppehi vā. Pāṇakānaṃ vā vātakuppānaṃ vā paṭighātāya osadhaṃ dentīti. Evaṃ gabbhakaraṇīyā gabbhaṃ saṇṭhāpenti. Tikicchāti pañca tikicchā – sālākiyaṃ, sallakattiyaṃ, kāyatikicchaṃ, bhūtiyaṃ, komārabhaccaṃ. Māmakoti buddhamāmako dhammamāmako saṅghamāmako, so vā bhagavantaṃ mamāyati bhagavā vā taṃ puggalaṃ pariggaṇhāti. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘ye te, bhikkhave, bhikkhū kuhā thaddhā lapā siṅgī unnaḷā asamāhitā na me te, bhikkhave, bhikkhū māmakā, apagatā ca te, bhikkhave, bhikkhū imasmā dhammavinayā, na ca te bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti. Ye ca kho, bhikkhave, bhikkhū nikkuhā nillapā dhīrā atthaddhā susamāhitā te kho me, bhikkhave, bhikkhū māmakā na ca apagatā te , bhikkhave, bhikkhū imasmā dhammavinayā, te ca bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti’’.

    ‘‘കുഹാ ഥദ്ധാ ലപാ സിങ്ഗീ, ഉന്നളാ അസമാഹിതാ;

    ‘‘Kuhā thaddhā lapā siṅgī, unnaḷā asamāhitā;

    ന തേ ധമ്മേ വിരൂഹന്തി, സമ്മാസമ്ബുദ്ധദേസിതേ.

    Na te dhamme virūhanti, sammāsambuddhadesite.

    ‘‘നിക്കുഹാ നില്ലപാ ധീരാ, അത്ഥദ്ധാ സുസമാഹിതാ;

    ‘‘Nikkuhā nillapā dhīrā, atthaddhā susamāhitā;

    തേ വേ ധമ്മേ വിരൂഹന്തി, സമ്മാസമ്ബുദ്ധദേസിതേ’’.

    Te ve dhamme virūhanti, sammāsambuddhadesite’’.

    വിരുതഞ്ച ഗബ്ഭകരണം, തികിച്ഛം മാമകോ ന സേവേയ്യാതി. വിരുതഞ്ച ഗബ്ഭകരണഞ്ച തികിച്ഛഞ്ച മാമകോ ന സേവേയ്യ ന നിസേവേയ്യ ന സംസേവേയ്യ നപ്പടിസേവേയ്യ ന ചരേയ്യ ന സമാചരേയ്യ ന സമാദായ വത്തേയ്യ. അഥ വാ ന ഗണ്ഹേയ്യ ന ഉഗ്ഗണ്ഹേയ്യ ന ധാരേയ്യ ന ഉപധാരേയ്യ ന ഉപലക്ഖേയ്യ നപ്പയോജേയ്യാതി – വിരുതഞ്ച ഗബ്ഭകരണം തികിച്ഛം മാമകോ ന സേവേയ്യ.

    Virutañca gabbhakaraṇaṃ, tikicchaṃ māmako na seveyyāti. Virutañca gabbhakaraṇañca tikicchañca māmako na seveyya na niseveyya na saṃseveyya nappaṭiseveyya na careyya na samācareyya na samādāya vatteyya. Atha vā na gaṇheyya na uggaṇheyya na dhāreyya na upadhāreyya na upalakkheyya nappayojeyyāti – virutañca gabbhakaraṇaṃ tikicchaṃ māmako na seveyya.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ആഥബ്ബണം സുപിനം ലക്ഖണം, നോ വിദഹേ അഥോപി നക്ഖത്തം;

    ‘‘Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ, no vidahe athopi nakkhattaṃ;

    വിരുതഞ്ച ഗബ്ഭകരണം, തികിച്ഛം മാമകോ ന സേവേയ്യാ’’തി.

    Virutañca gabbhakaraṇaṃ, tikicchaṃ māmako na seveyyā’’ti.

    ൧൬൩.

    163.

    നിന്ദായ നപ്പവേധേയ്യ, ന ഉന്നമേയ്യ പസംസിതോ ഭിക്ഖു;

    Nindāyanappavedheyya, na unnameyya pasaṃsito bhikkhu;

    ലോഭം സഹ മച്ഛരിയേന, കോധം പേസുണിയഞ്ച പനുദേയ്യ.

    Lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyya.

    നിന്ദായ നപ്പവേധേയ്യാതി. ഇധേകച്ചേ ഭിക്ഖൂ നിന്ദന്തി ജാതിയാ വാ ഗോത്തേന വാ കോലപുത്തിയേന വാ വണ്ണപോക്ഖരതായ വാ ധനേന വാ അജ്ഝേനേന വാ കമ്മായതനേന വാ സിപ്പായതനേന വാ വിജ്ജാട്ഠാനേന വാ സുതേന വാ പടിഭാനേന വാ അഞ്ഞതരഞ്ഞതരേന വാ വത്ഥുനാ നിന്ദന്തി ഗരഹന്തി ഉപവദന്തി, നിന്ദിതോ ഗരഹിതോ ഉപവദിതോ നിന്ദായ ഗരഹായ ഉപവാദേന അകിത്തിയാ അവണ്ണഹാരികായ ന വേധേയ്യ നപ്പവേധേയ്യ ന സമ്പവേധേയ്യ ന തസേയ്യ ന ഉത്തസേയ്യ ന പരിതസേയ്യ ന ഭായേയ്യ ന സന്താസം ആപജ്ജേയ്യ, അഭീരൂ അസ്സ അഛമ്ഭീ അനുത്രാസീ അപലായീ, പഹീനഭയഭേരവോ വിഗതലോമഹംസോ വിഹരേയ്യാതി – നിന്ദായ നപ്പവേധേയ്യ.

    Nindāya nappavedheyyāti. Idhekacce bhikkhū nindanti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā nindanti garahanti upavadanti, nindito garahito upavadito nindāya garahāya upavādena akittiyā avaṇṇahārikāya na vedheyya nappavedheyya na sampavedheyya na taseyya na uttaseyya na paritaseyya na bhāyeyya na santāsaṃ āpajjeyya, abhīrū assa achambhī anutrāsī apalāyī, pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso vihareyyāti – nindāya nappavedheyya.

    ഉന്നമേയ്യ പസംസിതോ ഭിക്ഖൂതി. ഇധേകച്ചേ ഭിക്ഖൂ പസംസന്തി ജാതിയാ വാ ഗോത്തേന വാ കോലപുത്തിയേന വാ വണ്ണപോക്ഖരതായ വാ ധനേന വാ അജ്ഝേനേന വാ കമ്മായതനേന വാ സിപ്പായതനേന വാ വിജ്ജാട്ഠാനേന വാ സുതേന വാ പടിഭാനേന വാ അഞ്ഞതരഞ്ഞതരേന വാ വത്ഥുനാ പസംസന്തി ഥോമേന്തി കിത്തേന്തി വണ്ണേന്തി, പസംസിതോ ഥോമിതോ കിത്തിതോ വണ്ണിതോ പസംസായ ഥോമനേന കിത്തിയാ വണ്ണഹാരികായ ഉന്നതിം ന കരേയ്യ ഉന്നമം ന കരേയ്യ മാനം ന കരേയ്യ ഥമ്ഭം ന കരേയ്യ, ന തേന മാനം ജനേയ്യ ന തേന ഥദ്ധോ അസ്സ പത്ഥദ്ധോ പഗ്ഗഹിതസിരോതി – ന ഉന്നമേയ്യ പസംസിതോ ഭിക്ഖു.

    Naunnameyya pasaṃsito bhikkhūti. Idhekacce bhikkhū pasaṃsanti jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā pasaṃsanti thomenti kittenti vaṇṇenti, pasaṃsito thomito kittito vaṇṇito pasaṃsāya thomanena kittiyā vaṇṇahārikāya unnatiṃ na kareyya unnamaṃ na kareyya mānaṃ na kareyya thambhaṃ na kareyya, na tena mānaṃ janeyya na tena thaddho assa patthaddho paggahitasiroti – na unnameyya pasaṃsito bhikkhu.

    ലോഭം സഹ മച്ഛരിയേന, കോധം പേസുണിയഞ്ച പനുദേയ്യാതി. ലോഭോതി യോ ലോഭോ ലുബ്ഭനാ ലുബ്ഭിതത്തം സാരാഗോ സാരജ്ജനാ സാരജ്ജിതത്തം അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. മച്ഛരിയന്തി പഞ്ച മച്ഛരിയാനി – ആവാസമച്ഛരിയം…പേ॰… ഗാഹോ വുച്ചതി മച്ഛരിയം. കോധോതി യോ ചിത്തസ്സ ആഘാതോ പടിഘാതോ പടിഘം പടിവിരോധോ, കോപോ പകോപോ സമ്പകോപോ, ദോസോ പദോസോ സമ്പദോസോ, ചിത്തസ്സ ബ്യാപത്തി മനോപദോസോ, കോധോ കുജ്ഝനാ കുജ്ഝിതത്തം, ദോസോ ദുസ്സനാ ദുസ്സിതത്തം, ബ്യാപത്തിം ബ്യാപജ്ജനാ ബ്യാപജ്ജിതത്തം, വിരോധോ പടിവിരോധോ ചണ്ഡിക്കം അസുരോപോ അനത്തമനതാ ചിത്തസ്സ. പേസുഞ്ഞന്തി ഇധേകച്ചോ പിസുണവാചോ ഹോതി ഇതോ സുത്വാ അമുത്ര അക്ഖാതാ ഇമേസം ഭേദായ, അമുത്ര വാ സുത്വാ ഇമേസം അക്ഖാതാ അമൂസം ഭേദായ. ഇതി സമഗ്ഗാനം വാ ഭേത്താ ഭിന്നാനം വാ അനുപ്പദാതാ, വഗ്ഗാരാമോ വഗ്ഗരതോ വഗ്ഗനന്ദീ വഗ്ഗകരണിം വാചം ഭാസിതാ ഹോതി – ഇദം വുച്ചതി പേസുഞ്ഞം.

    Lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyyāti. Lobhoti yo lobho lubbhanā lubbhitattaṃ sārāgo sārajjanā sārajjitattaṃ abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Macchariyanti pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ…pe… gāho vuccati macchariyaṃ. Kodhoti yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho, kopo pakopo sampakopo, doso padoso sampadoso, cittassa byāpatti manopadoso, kodho kujjhanā kujjhitattaṃ, doso dussanā dussitattaṃ, byāpattiṃ byāpajjanā byāpajjitattaṃ, virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa. Pesuññanti idhekacco pisuṇavāco hoti ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti samaggānaṃ vā bhettā bhinnānaṃ vā anuppadātā, vaggārāmo vaggarato vagganandī vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti – idaṃ vuccati pesuññaṃ.

    അപി ച ദ്വീഹി കാരണേഹി പേസുഞ്ഞം ഉപസംഹരതി – പിയകമ്യതായ വാ ഭേദാധിപ്പായേന വാ. കഥം പിയകമ്യതായ പേസുഞ്ഞം ഉപസംഹരതി? ഇമസ്സ പിയോ ഭവിസ്സാമി മനാപോ ഭവിസ്സാമി വിസ്സാസികോ ഭവിസ്സാമി അബ്ഭന്തരികോ ഭവിസ്സാമി സുഹദയോ ഭവിസ്സാമീതി. ഏവം പിയകമ്യതായ പേസുഞ്ഞം ഉപസംഹരതി. കഥം ഭേദാധിപ്പായേന പേസുഞ്ഞം ഉപസംഹരതി? കഥം ഇമേ നാനാ അസ്സു വിനാ അസ്സു വഗ്ഗാ അസ്സു ദ്വേധാ അസ്സു ദ്വേജ്ഝാ അസ്സു ദ്വേ പക്ഖാ അസ്സു ഭിജ്ഝേയ്യും ന സമാഗച്ഛേയ്യും ദുക്ഖം ന ഫാസു വിഹരേയ്യുന്തി. ഏവം ഭേദാധിപ്പായേന പേസുഞ്ഞം ഉപസംഹരതി. ലോഭം സഹ മച്ഛരിയേന, കോധം പേസുണിയഞ്ച പനുദേയ്യാതി. ലോഭഞ്ച മച്ഛരിയഞ്ച കോധഞ്ച പേസുഞ്ഞഞ്ച നുദേയ്യ പനുദേയ്യ പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യാതി – ലോഭം സഹ മച്ഛരിയേന, കോധം പേസുണിയഞ്ച പനുദേയ്യ.

    Api ca dvīhi kāraṇehi pesuññaṃ upasaṃharati – piyakamyatāya vā bhedādhippāyena vā. Kathaṃ piyakamyatāya pesuññaṃ upasaṃharati? Imassa piyo bhavissāmi manāpo bhavissāmi vissāsiko bhavissāmi abbhantariko bhavissāmi suhadayo bhavissāmīti. Evaṃ piyakamyatāya pesuññaṃ upasaṃharati. Kathaṃ bhedādhippāyena pesuññaṃ upasaṃharati? Kathaṃ ime nānā assu vinā assu vaggā assu dvedhā assu dvejjhā assu dve pakkhā assu bhijjheyyuṃ na samāgaccheyyuṃ dukkhaṃ na phāsu vihareyyunti. Evaṃ bhedādhippāyena pesuññaṃ upasaṃharati. Lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyyāti. Lobhañca macchariyañca kodhañca pesuññañca nudeyya panudeyya pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyya.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘നിന്ദായ നപ്പവേധേയ്യ, ന ഉന്നമേയ്യ പസംസിതോ ഭിക്ഖു;

    ‘‘Nindāya nappavedheyya, na unnameyya pasaṃsito bhikkhu;

    ലോഭം സഹ മച്ഛരിയേന, കോധം പേസുണിയഞ്ച പനുദേയ്യാ’’തി.

    Lobhaṃ saha macchariyena, kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyyā’’ti.

    ൧൬൪.

    164.

    കയവിക്കയേ ന തിട്ഠേയ്യ, ഉപവാദം ഭിക്ഖു ന കരേയ്യ കുഹിഞ്ചി;

    Kayavikkaye na tiṭṭheyya, upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci;

    ഗാമേ ച നാഭിസജ്ജേയ്യ, ലാഭകമ്യാ ജനം ന ലപയേയ്യ.

    Gāme ca nābhisajjeyya, lābhakamyā janaṃ na lapayeyya.

    കയവിക്കയേ ന തിട്ഠേയ്യാതി. യേ കയവിക്കയാ വിനയേ പടിക്ഖിത്താ ന തേ ഇമസ്മിം അത്ഥേ അധിപ്പേതാ. കഥം കയവിക്കയേ തിട്ഠതി? പഞ്ചന്നം സദ്ധിം പത്തം വാ ചീവരം വാ അഞ്ഞം വാ കിഞ്ചി പരിക്ഖാരം വഞ്ചനിയം വാ കരോന്തോ ഉദയം വാ പത്ഥയന്തോ പരിവത്തേതി. ഏവം കയവിക്കയേ തിട്ഠതി. കഥം കയവിക്കയേ ന തിട്ഠതി? പഞ്ചന്നം സദ്ധിം പത്തം വാ ചീവരം വാ അഞ്ഞം വാ കിഞ്ചി പരിക്ഖാരം ന വഞ്ചനിയം വാ കരോന്തോ ന ഉദയം വാ പത്ഥയന്തോ പരിവത്തേതി. ഏവം കയവിക്കയേ ന തിട്ഠതി. കയവിക്കയേ ന തിട്ഠേയ്യാതി. കയവിക്കയേ ന തിട്ഠേയ്യ ന സന്തിട്ഠേയ്യ, കയവിക്കയം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, കയവിക്കയാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – കയവിക്കയേ ന തിട്ഠേയ്യ.

    Kayavikkayena tiṭṭheyyāti. Ye kayavikkayā vinaye paṭikkhittā na te imasmiṃ atthe adhippetā. Kathaṃ kayavikkaye tiṭṭhati? Pañcannaṃ saddhiṃ pattaṃ vā cīvaraṃ vā aññaṃ vā kiñci parikkhāraṃ vañcaniyaṃ vā karonto udayaṃ vā patthayanto parivatteti. Evaṃ kayavikkaye tiṭṭhati. Kathaṃ kayavikkaye na tiṭṭhati? Pañcannaṃ saddhiṃ pattaṃ vā cīvaraṃ vā aññaṃ vā kiñci parikkhāraṃ na vañcaniyaṃ vā karonto na udayaṃ vā patthayanto parivatteti. Evaṃ kayavikkaye na tiṭṭhati. Kayavikkaye na tiṭṭheyyāti. Kayavikkaye na tiṭṭheyya na santiṭṭheyya, kayavikkayaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, kayavikkayā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – kayavikkaye na tiṭṭheyya.

    ഉപവാദം ഭിക്ഖു ന കരേയ്യ കുഹിഞ്ചീതി. കതമേ ഉപവാദകരാതി കിലേസാ? സന്തേകേ സമണബ്രാഹ്മണാ ഇദ്ധിമന്തോ ദിബ്ബചക്ഖുകാ പരചിത്തവിദുനോ, തേ ദൂരതോപി പസ്സന്തി ആസന്നാപി ന ദിസ്സന്തി ചേതസാപി ചിത്തം പജാനന്തി, ദേവതാപി ഖോ സന്തി ഇദ്ധിമന്തിനിയോ ദിബ്ബചക്ഖുകാ പരചിത്തവിദുനിയോ, താ ദൂരതോപി പസ്സന്തി, ആസന്നാപി ന ദിസ്സന്തി ചേതസാപി ചിത്തം പജാനന്തി. തേ ഓളാരികേഹി വാ കിലേസേഹി മജ്ഝിമേഹി വാ കിലേസേഹി സുഖുമേഹി വാ കിലേസേഹി ഉപവദേയ്യും. കതമേ ഓളാരികാ കിലേസാ? കായദുച്ചരിതം വചീദുച്ചരിതം മനോദുച്ചരിതം – ഇമേ വുച്ചന്തി ഓളാരികാ കിലേസാ. കതമേ മജ്ഝിമാ കിലേസാ? കാമവിതക്കോ ബ്യാപാദവിതക്കോ വിഹിംസാവിതക്കോ – ഇമേ വുച്ചന്തി മജ്ഝിമാ കിലേസാ. കതമേ സുഖുമാ കിലേസാ? ഞാതിവിതക്കോ, ജനപദവിതക്കോ, അപരവിതക്കോ, പരാനുദയതാ പടിസഞ്ഞുത്തോ വിതക്കോ , ലാഭസക്കാരസിലോകപടിസഞ്ഞുത്തോ വിതക്കോ, അനവഞ്ഞത്തിപടിസഞ്ഞുത്തോ വിതക്കോ – ഇമേ വുച്ചന്തി സുഖുമാ കിലേസാ. തേ ഓളാരികേഹി വാ കിലേസേഹി മജ്ഝിമേഹി വാ കിലേസേഹി സുഖുമേഹി വാ കിലേസേഹി ന ഉപവദേയ്യ ഉപവാദം ന കരേയ്യ ഉപവാദകരേ കിലേസേ ന കരേയ്യ ന ജനേയ്യ ന സഞ്ജനേയ്യ ന നിബ്ബത്തേയ്യ നാഭിനിബ്ബത്തേയ്യ, ഉപവാദകരേ കിലേസേ പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, ഉപവാദകരേഹി കിലേസേഹി ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യ. കുഹിഞ്ചീതി കുഹിഞ്ചി കിമ്ഹിചി കത്ഥചി അജ്ഝത്തം വാ ബഹിദ്ധാ വാ അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ വാതി – ഉപവാദം ഭിക്ഖു ന കരേയ്യ കുഹിഞ്ചി.

    Upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñcīti. Katame upavādakarāti kilesā? Santeke samaṇabrāhmaṇā iddhimanto dibbacakkhukā paracittaviduno, te dūratopi passanti āsannāpi na dissanti cetasāpi cittaṃ pajānanti, devatāpi kho santi iddhimantiniyo dibbacakkhukā paracittaviduniyo, tā dūratopi passanti, āsannāpi na dissanti cetasāpi cittaṃ pajānanti. Te oḷārikehi vā kilesehi majjhimehi vā kilesehi sukhumehi vā kilesehi upavadeyyuṃ. Katame oḷārikā kilesā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ – ime vuccanti oḷārikā kilesā. Katame majjhimā kilesā? Kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko – ime vuccanti majjhimā kilesā. Katame sukhumā kilesā? Ñātivitakko, janapadavitakko, aparavitakko, parānudayatā paṭisaññutto vitakko , lābhasakkārasilokapaṭisaññutto vitakko, anavaññattipaṭisaññutto vitakko – ime vuccanti sukhumā kilesā. Te oḷārikehi vā kilesehi majjhimehi vā kilesehi sukhumehi vā kilesehi na upavadeyya upavādaṃ na kareyya upavādakare kilese na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya, upavādakare kilese pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, upavādakarehi kilesehi ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyya. Kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vāti – upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.

    ഗാമേ ച നാഭിസജ്ജേയ്യാതി. കഥം ഗാമേ സജ്ജതി? ഇധ ഭിക്ഖു ഗാമേ ഗിഹീഹി സംസട്ഠോ വിഹരതി സഹനന്ദീ സഹസോകീ സുഖിതേസു സുഖിതോ ദുക്ഖിതേസു ദുക്ഖിതോ, ഉപ്പന്നേസു കിച്ചകരണീയേസു അത്തനാ വോയോഗം ആപജ്ജതി. ഏവമ്പി ഗാമേ സജ്ജതി.

    Gāme ca nābhisajjeyyāti. Kathaṃ gāme sajjati? Idha bhikkhu gāme gihīhi saṃsaṭṭho viharati sahanandī sahasokī sukhitesu sukhito dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu attanā voyogaṃ āpajjati. Evampi gāme sajjati.

    അഥ വാ ഭിക്ഖു പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ ഗാമം വാ നിഗമം വാ പിണ്ഡായ പവിസതി അരക്ഖിതേനേവ കായേന അരക്ഖിതായ വാചായ അരക്ഖിതേന ചിത്തേന അനുപട്ഠിതായ സതിയാ അസംവുതേഹി ഇന്ദ്രിയേഹി. സോ തത്ര തത്ര സജ്ജതി തത്ര തത്ര ഗണ്ഹാതി തത്ര തത്ര ബജ്ഝതി തത്ര തത്ര അനയബ്യസനം ആപജ്ജതി. ഏവമ്പി ഗാമേ സജ്ജതി.

    Atha vā bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati arakkhiteneva kāyena arakkhitāya vācāya arakkhitena cittena anupaṭṭhitāya satiyā asaṃvutehi indriyehi. So tatra tatra sajjati tatra tatra gaṇhāti tatra tatra bajjhati tatra tatra anayabyasanaṃ āpajjati. Evampi gāme sajjati.

    കഥം ഗാമേ ന സജ്ജതി? ഇധ ഭിക്ഖു ഗാമേ ഗിഹീഹി അസംസട്ഠോ വിഹരതി ന സഹനന്ദീ ന സഹസോകീ ന സുഖിതേസു സുഖിതോ ന ദുക്ഖിതേസു ദുക്ഖിതോ, ഉപ്പന്നേസു കിച്ചകരണീയേസു ന അത്തനാ വോയോഗം ആപജ്ജതി. ഏവമ്പി ഗാമേ ന സജ്ജതി.

    Kathaṃ gāme na sajjati? Idha bhikkhu gāme gihīhi asaṃsaṭṭho viharati na sahanandī na sahasokī na sukhitesu sukhito na dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu na attanā voyogaṃ āpajjati. Evampi gāme na sajjati.

    അഥ വാ ഭിക്ഖു പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ ഗാമം വാ നിഗമം വാ പിണ്ഡായ പവിസതി രക്ഖിതേനേവ കായേന രക്ഖിതായ വാചായ രക്ഖിതേന ചിത്തേന ഉപട്ഠിതായ സതിയാ സംവുതേഹി ഇന്ദ്രിയേഹി. സോ തത്ര തത്ര ന സജ്ജതി തത്ര തത്ര ന ഗണ്ഹാതി തത്ര തത്ര ന ബജ്ഝതി തത്ര തത്ര ന അനയബ്യസനം ആപജ്ജതി. ഏവമ്പി ഗാമേ ന സജ്ജതി. ഗാമേ ച നാഭിസജ്ജേയ്യാതി ഗാമേ ന സജ്ജേയ്യ ന ഗണ്ഹേയ്യ ന ബജ്ഝേയ്യ ന പലിബജ്ഝേയ്യ, അഗിദ്ധോ അസ്സ അഗധിതോ അമുച്ഛിതോ അനജ്ഝോസന്നോ വീതഗേധോ വിഗതഗേധോ ചത്തഗേധോ…പേ॰… ബ്രഹ്മഭൂതേന അത്തനാ വിഹരേയ്യാതി – ഗാമേ ച നാഭിസജ്ജേയ്യ.

    Atha vā bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati rakkhiteneva kāyena rakkhitāya vācāya rakkhitena cittena upaṭṭhitāya satiyā saṃvutehi indriyehi. So tatra tatra na sajjati tatra tatra na gaṇhāti tatra tatra na bajjhati tatra tatra na anayabyasanaṃ āpajjati. Evampi gāme na sajjati. Gāme ca nābhisajjeyyāti gāme na sajjeyya na gaṇheyya na bajjheyya na palibajjheyya, agiddho assa agadhito amucchito anajjhosanno vītagedho vigatagedho cattagedho…pe… brahmabhūtena attanā vihareyyāti – gāme ca nābhisajjeyya.

    ലാഭകമ്യാ ജനം ന ലപയേയ്യാതി. കതമാ ലപനാ? ലാഭസക്കാരസിലോകസന്നിസ്സിതസ്സ പാപിച്ഛസ്സ ഇച്ഛാപകതസ്സ ആമിസചക്ഖുകസ്സ ലോകധമ്മഗരുകസ്സ യാ പരേസം ആലപനാ ലപനാ സല്ലപനാ ഉല്ലപനാ സമുല്ലപനാ ഉന്നഹനാ സമുന്നഹനാ ഉക്കാചനാ സമുക്കാചനാ 127 അനുപിയഭാണിതാ ചാതുകമ്യതാ മുഗ്ഗസൂപ്യതാ പാരിഭടയതാ പരപിട്ഠിമംസികതാ 128, യാ തത്ഥ സണ്ഹവാചതാ സഖിലവാചതാ സിഥിലവാചതാ 129 അഫരുസവാചതാ – അയം വുച്ചതി ലപനാ.

    Lābhakamyā janaṃ na lapayeyyāti. Katamā lapanā? Lābhasakkārasilokasannissitassa pāpicchassa icchāpakatassa āmisacakkhukassa lokadhammagarukassa yā paresaṃ ālapanā lapanā sallapanā ullapanā samullapanā unnahanā samunnahanā ukkācanā samukkācanā 130 anupiyabhāṇitā cātukamyatā muggasūpyatā pāribhaṭayatā parapiṭṭhimaṃsikatā 131, yā tattha saṇhavācatā sakhilavācatā sithilavācatā 132 apharusavācatā – ayaṃ vuccati lapanā.

    അപി ച ദ്വീഹി കാരണേഹി ജനം ലപതി – അത്താനം വാ നീചം ഠപേന്തോ പരം ഉച്ചം ഠപേന്തോ ജനം ലപതി, അത്താനം വാ ഉച്ചം ഠപേന്തോ പരം നീചം ഠപേന്തോ ജനം ലപതി. കഥം അത്താനം നീചം ഠപേന്തോ പരം ഉച്ചം ഠപേന്തോ ജനം ലപതി? ‘‘തുമ്ഹേ മേ ബഹൂപകാരാ, അഹം തുമ്ഹേ നിസ്സായ ലഭാമി ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരം, യേപി മേ അഞ്ഞേ ദാതും വാ കാതും വാ മഞ്ഞന്തി, തുമ്ഹേ നിസ്സായ തുമ്ഹേ സമ്പസ്സന്താ യമ്പി മേ പുരാണം മാതാപേത്തികം നാമധേയ്യം തമ്പി മേ അന്തരഹിതം. തുമ്ഹേഹി അഹം ഞായാമി അസുകസ്സ കുലൂപകോ അസുകായ കുലൂപകോ’’തി. ഏവം അത്താനം നീചം ഠപേന്തോ പരം ഉച്ചം ഠപേന്തോ ജനം ലപതി.

    Api ca dvīhi kāraṇehi janaṃ lapati – attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento janaṃ lapati, attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento janaṃ lapati. Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento janaṃ lapati? ‘‘Tumhe me bahūpakārā, ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ, yepi me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti, tumhe nissāya tumhe sampassantā yampi me purāṇaṃ mātāpettikaṃ nāmadheyyaṃ tampi me antarahitaṃ. Tumhehi ahaṃ ñāyāmi asukassa kulūpako asukāya kulūpako’’ti. Evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento janaṃ lapati.

    കഥം അത്താനം ഉച്ചം ഠപേന്തോ പരം നീചം ഠപേന്തോ ജനം ലപതി? ‘‘അഹം തുമ്ഹാകം ബഹൂപകാരോ, തുമ്ഹേ മം ആഗമ്മ ബുദ്ധം സരണം ഗതാ, ധമ്മം സരണം ഗതാ, സങ്ഘം സരണം ഗതാ, പാണാതിപാതാ പടിവിരതാ, അദിന്നാദാനാ പടിവിരതാ, കാമേസുമിച്ഛാചാരാ പടിവിരതാ, മുസാവാദാ പടിവിരതാ, സുരാമേരയമജ്ജപ്പമാദട്ഠാനാ പടിവിരതാ. അഹം തുമ്ഹാകം ഉദ്ദേസം ദേമി, പരിപുച്ഛം ദേമി, ഉപോസഥം ആചിക്ഖാമി, നവകമ്മം അധിട്ഠാമി. അഥ പന തുമ്ഹേ മം ഉജ്ഝിത്വാ അഞ്ഞേ സക്കരോഥ ഗരും കരോഥ മാനേഥ പൂജേഥാ’’തി. ഏവം അത്താനം ഉച്ചം ഠപേന്തോ പരം നീചം ഠപേന്തോ ജനം ലപതി.

    Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento janaṃ lapati? ‘‘Ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro, tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā, dhammaṃ saraṇaṃ gatā, saṅghaṃ saraṇaṃ gatā, pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesumicchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā, surāmerayamajjappamādaṭṭhānā paṭiviratā. Ahaṃ tumhākaṃ uddesaṃ demi, paripucchaṃ demi, uposathaṃ ācikkhāmi, navakammaṃ adhiṭṭhāmi. Atha pana tumhe maṃ ujjhitvā aññe sakkarotha garuṃ karotha mānetha pūjethā’’ti. Evaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento janaṃ lapati.

    ലാഭകമ്യാ ജനം ന ലപയേയ്യാതി. ലാഭഹേതു ലാഭപച്ചയാ ലാഭകാരണാ ലാഭാഭിനിബ്ബത്തിയാ ലാഭം പരിപാചേന്തോ ജനം ന ലപയേയ്യ, ലപനം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, ലപനാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – ലാഭകമ്യാ ജനം ന ലപയേയ്യ.

    Lābhakamyājanaṃ na lapayeyyāti. Lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā lābhābhinibbattiyā lābhaṃ paripācento janaṃ na lapayeyya, lapanaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, lapanā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – lābhakamyā janaṃ na lapayeyya.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘കയവിക്കയേ ന തിട്ഠേയ്യ, ഉപവാദം ഭിക്ഖു ന കരേയ്യ കുഹിഞ്ചി;

    ‘‘Kayavikkaye na tiṭṭheyya, upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci;

    ഗാമേ ച നാഭിസജ്ജേയ്യ, ലാഭകമ്യാ ജനം ന ലപയേയ്യാ’’തി.

    Gāme ca nābhisajjeyya, lābhakamyā janaṃ na lapayeyyā’’ti.

    ൧൬൫.

    165.

    ന ച കത്ഥികോ 133 സിയാ ഭിക്ഖു, ന ച വാചം പയുത്തം ഭാസേയ്യ;

    Na ca katthiko134siyā bhikkhu, na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya;

    പാഗബ്ഭിയം ന സിക്ഖേയ്യ, കഥം വിഗ്ഗാഹികം ന കഥയേയ്യ.

    Pāgabbhiyaṃ na sikkheyya, kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyya.

    ച കത്ഥികോ സിയാ ഭിക്ഖൂതി. ഇധേകച്ചോ കത്ഥീ ഹോതി വികത്ഥീ. സോ കത്ഥതി വികത്ഥതി അഹമസ്മി സീലസമ്പന്നോതി വാ വതസമ്പന്നോതി വാ സീലബ്ബതസമ്പന്നോതി വാ ജാതിയാ വാ ഗോത്തേന വാ കോലപുത്തിയേന വാ വണ്ണപോക്ഖരതായ വാ ധനേന വാ അജ്ഝേനേന വാ കമ്മായതനേന വാ സിപ്പായതനേന വാ വിജ്ജാട്ഠാനേന വാ സുതേന വാ പടിഭാനേന വാ അഞ്ഞതരഞ്ഞതരേന വാ വത്ഥുനാ. ഉച്ചാ കുലാ പബ്ബജിതോതി വാ മഹാഭോഗകുലാ പബ്ബജിതോതി വാ ഉളാരഭോഗകുലാ പബ്ബജിതോതി വാ സുത്തന്തികോതി വാ വിനയധരോതി വാ ധമ്മകഥികോതി വാ ആരഞ്ഞികോതി വാ…പേ॰… നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനസമാപത്തിയാ ലാഭീതി വാ കത്ഥതി വികത്ഥതി. ഏവം ന കത്ഥേയ്യ ന വികത്ഥേയ്യ, കത്ഥം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, കത്ഥനാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – ന ച കത്ഥികോ സിയാ ഭിക്ഖു.

    Naca katthiko siyā bhikkhūti. Idhekacco katthī hoti vikatthī. So katthati vikatthati ahamasmi sīlasampannoti vā vatasampannoti vā sīlabbatasampannoti vā jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā. Uccā kulā pabbajitoti vā mahābhogakulā pabbajitoti vā uḷārabhogakulā pabbajitoti vā suttantikoti vā vinayadharoti vā dhammakathikoti vā āraññikoti vā…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā katthati vikatthati. Evaṃ na kattheyya na vikattheyya, katthaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, katthanā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – na ca katthiko siyā bhikkhu.

    ച വാചം പയുത്തം ഭാസേയ്യാതി. കതമാ പയുത്തവാചാ? ഇധേകച്ചോ ചീവരപയുത്തം വാചം ഭാസതി, പിണ്ഡപാതപയുത്തം വാചം ഭാസതി, സേനാസനപയുത്തം വാചം ഭാസതി, ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരപയുത്തം വാചം ഭാസതി – അയമ്പി വുച്ചതി പയുത്തവാചാ.

    Naca vācaṃ payuttaṃ bhāseyyāti. Katamā payuttavācā? Idhekacco cīvarapayuttaṃ vācaṃ bhāsati, piṇḍapātapayuttaṃ vācaṃ bhāsati, senāsanapayuttaṃ vācaṃ bhāsati, gilānapaccayabhesajjaparikkhārapayuttaṃ vācaṃ bhāsati – ayampi vuccati payuttavācā.

    അഥ വാ ചീവരഹേതു പിണ്ഡപാതഹേതു സേനാസനഹേതു ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരഹേതു സച്ചമ്പി ഭണതി മുസാപി ഭണതി, പിസുണമ്പി ഭണതി അപിസുണമ്പി ഭണതി, ഫരുസമ്പി ഭണതി അഫരുസമ്പി ഭണതി, സമ്ഫപ്പലാപമ്പി ഭണതി അസമ്ഫപ്പലാപമ്പി ഭണതി, മന്താപി വാചം ഭാസതി – അയമ്പി വുച്ചതി പയുത്തവാചാ. അഥ വാ പസന്നചിത്തോ പരേസം ധമ്മം ദേസേതി – ‘‘അഹോ വത മേ ധമ്മം സുണേയ്യും, സുത്വാവ ധമ്മം പസീദേയ്യും, പസന്നാ ച മേ പസന്നാകാരം കരേയ്യു’’ന്തി – അയം വുച്ചതി പയുത്തവാചാ. ന ച വാചം പയുത്തം ഭാസേയ്യാതി. അന്തമസോ ധമ്മദേസനം വാചം ഉപാദായ പയുത്തവാചം ന ഭാസേയ്യ ന കഥേയ്യ ന ഭണേയ്യ ന ദീപേയ്യ ന വോഹരേയ്യ, പയുത്തം വാചം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, പയുത്തവാചായ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – ന ച വാചം പയുത്തം ഭാസേയ്യ.

    Atha vā cīvarahetu piṇḍapātahetu senāsanahetu gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu saccampi bhaṇati musāpi bhaṇati, pisuṇampi bhaṇati apisuṇampi bhaṇati, pharusampi bhaṇati apharusampi bhaṇati, samphappalāpampi bhaṇati asamphappalāpampi bhaṇati, mantāpi vācaṃ bhāsati – ayampi vuccati payuttavācā. Atha vā pasannacitto paresaṃ dhammaṃ deseti – ‘‘aho vata me dhammaṃ suṇeyyuṃ, sutvāva dhammaṃ pasīdeyyuṃ, pasannā ca me pasannākāraṃ kareyyu’’nti – ayaṃ vuccati payuttavācā. Na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyyāti. Antamaso dhammadesanaṃ vācaṃ upādāya payuttavācaṃ na bhāseyya na katheyya na bhaṇeyya na dīpeyya na vohareyya, payuttaṃ vācaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, payuttavācāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya.

    പാഗബ്ഭിയം ന സിക്ഖേയ്യാതി. പാഗബ്ഭിയന്തി തീണി പാഗബ്ഭിയാനി – കായികം പാഗബ്ഭിയം, വാചസികം പാഗബ്ഭിയം, ചേതസികം പാഗബ്ഭിയം. കതമം കായികം പാഗബ്ഭിയം? ഇധേകച്ചോ സങ്ഘഗതോപി കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി, ഗണഗതോപി കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി, ഭോജനസാലായപി കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി, ജന്താഘരേപി കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി, ഉദകതിത്ഥേപി കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി, അന്തരഘരം പവിസന്തോപി കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി, അന്തരഘരം പവിട്ഠോപി കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി.

    Pāgabbhiyaṃ na sikkheyyāti. Pāgabbhiyanti tīṇi pāgabbhiyāni – kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ, vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ, cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Katamaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ? Idhekacco saṅghagatopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, gaṇagatopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, bhojanasālāyapi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, jantāgharepi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, udakatitthepi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, antaragharaṃ pavisantopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, antaragharaṃ paviṭṭhopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    കഥം സങ്ഘഗതോ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി? ഇധേകച്ചോ സങ്ഘഗതോ അചിത്തീകാരകതോ ഥേരേ ഭിക്ഖൂ ഘട്ടയന്തോപി തിട്ഠതി, ഘട്ടയന്തോപി നിസീദതി, പുരതോപി തിട്ഠതി, പുരതോപി നിസീദതി, ഉച്ചേപി ആസനേ നിസീദതി, സസീസം പാരുപിത്വാ നിസീദതി , ഠിതകോപി ഭണതി, ബാഹാവിക്ഖേപകോപി ഭണതി. ഏവം സങ്ഘഗതോ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി.

    Kathaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, sasīsaṃ pārupitvā nisīdati , ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    കഥം ഗണഗതോ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി? ഇധേകച്ചോ ഗണഗതോ അചിത്തീകാരകതോ ഥേരാനം ഭിക്ഖൂനം അനുപാഹനാനം ചങ്കമന്താനം സഉപാഹനോ ചങ്കമതി , നീചേ ചങ്കമേ ചങ്കമന്താനം ഉച്ചേ ചങ്കമേ ചങ്കമതി, ഛമായ ചങ്കമന്താനം ചങ്കമേ ചങ്കമതി, ഘട്ടയന്തോപി തിട്ഠതി, ഘട്ടയന്തോപി നിസീദതി, പുരതോപി തിട്ഠതി, പുരതോപി നിസീദതി, ഉച്ചേപി ആസനേ നിസീദതി, സസീസം പാരുപിത്വാപി നിസീദതി, ഠിതോപി ഭണതി, ബാഹാവിക്ഖേപകോപി ഭണതി. ഏവം ഗണഗതോ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി.

    Kathaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittīkārakato therānaṃ bhikkhūnaṃ anupāhanānaṃ caṅkamantānaṃ saupāhano caṅkamati , nīce caṅkame caṅkamantānaṃ ucce caṅkame caṅkamati, chamāya caṅkamantānaṃ caṅkame caṅkamati, ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, sasīsaṃ pārupitvāpi nisīdati, ṭhitopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    കഥം ഭോജനസാലായ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി? ഇധേകച്ചോ ഭോജനസാലായ അചിത്തീകാരകതോ ഥേരേ ഭിക്ഖൂ അനുപഖജ്ജ നിസീദതി, നവേപി ഭിക്ഖൂ ആസനേന പടിബാഹതി, ഘട്ടയന്തോപി തിട്ഠതി, ഘട്ടയന്തോപി നിസീദതി, പുരതോപി തിട്ഠതി, പുരതോപി നിസീദതി, ഉച്ചേപി ആസനേ നിസീദതി, സസീസം പാരുപിത്വാ നിസീദതി, ഠിതകോപി ഭണതി, ബാഹാവിക്ഖേപകോപി ഭണതി. ഏവം ഭോജനസാലായ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി.

    Kathaṃ bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco bhojanasālāya acittīkārakato there bhikkhū anupakhajja nisīdati, navepi bhikkhū āsanena paṭibāhati, ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, sasīsaṃ pārupitvā nisīdati, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ bhojanasālāya kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    കഥം ജന്താഘരേ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി? ഇധേകച്ചോ ജന്താഘരേ അചിത്തീകാരകതോ ഥേരേ ഭിക്ഖൂ ഘട്ടയന്തോപി തിട്ഠതി, ഘട്ടയന്തോപി നിസീദതി, പുരതോപി തിട്ഠതി, പുരതോപി നിസീദതി, ഉച്ചേപി ആസനേ നിസീദതി, അനാപുച്ഛാപി കട്ഠം പക്ഖിപതി, അനാപുച്ഛാപി ദ്വാരം പിദഹതി. ഏവം ജന്താഘരേ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി.

    Kathaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco jantāghare acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, anāpucchāpi kaṭṭhaṃ pakkhipati, anāpucchāpi dvāraṃ pidahati. Evaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    കഥം ഉദകതിത്ഥേ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി? ഇധേകച്ചോ ഉദകതിത്ഥേ അചിത്തീകാരകതോ ഥേരേ ഭിക്ഖൂ ഘട്ടയന്തോപി ഓതരതി, പുരതോപി ഓതരതി, ഘട്ടയന്തോപി ന്ഹായതി, പുരതോപി ന്ഹായതി, ഉപരിതോപി ന്ഹായതി, ഘട്ടയന്തോപി ഉത്തരതി, പുരതോപി ഉത്തരതി . ഏവം ഉദകതിത്ഥേ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി.

    Kathaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco udakatitthe acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi otarati, puratopi otarati, ghaṭṭayantopi nhāyati, puratopi nhāyati, uparitopi nhāyati, ghaṭṭayantopi uttarati, puratopi uttarati . Evaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    കഥം അന്തരഘരം പവിസന്തോ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി? ഇധേകച്ചോ അന്തരഘരം പവിസന്തോ അചിത്തീകാരകതോ ഥേരേ ഭിക്ഖൂ ഘട്ടയന്തോപി ഗച്ഛതി, പുരതോപി ഗച്ഛതി, വോക്കമ്മപി ഥേരാനം ഭിക്ഖൂനം പുരതോ ഗച്ഛതി . ഏവം അന്തരഘരം പവിസന്തോ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി.

    Kathaṃ antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ pavisanto acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi gacchati, puratopi gacchati, vokkammapi therānaṃ bhikkhūnaṃ purato gacchati . Evaṃ antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    കഥം അന്തരഘരം പവിട്ഠോ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി? ഇധേകച്ചോ അന്തരഘരം പവിട്ഠോ ‘‘ന പവിസ, ഭന്തേ’’തി വുച്ചമാനോ പവിസതി, ‘‘ന തിട്ഠ, ഭന്തേ’’തി വുച്ചമാനോ തിട്ഠതി, ‘‘ന നിസീദ, ഭന്തേ’’തി വുച്ചമാനോ നിസീദതി, അനോകാസമ്പി പവിസതി, അനോകാസേപി തിട്ഠതി, അനോകാസേപി നിസീദതി, യാനിപി താനി ഹോന്തി കുലാനം ഓവരകാനി ഗൂള്ഹാനി ച പടിച്ഛന്നാനി ച, യത്ഥ കുലിത്ഥിയോ കുലധീതരോ കുലസുണ്ഹായോ കുലകുമാരിയോ നിസീദന്തി തത്ഥപി സഹസാ പവിസതി, കുമാരകസ്സ സീസമ്പി പരാമസതി. ഏവം അന്തരഘരം പവിട്ഠോ കായികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി – ഇദം കായികം പാഗബ്ഭിയം.

    Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho ‘‘na pavisa, bhante’’ti vuccamāno pavisati, ‘‘na tiṭṭha, bhante’’ti vuccamāno tiṭṭhati, ‘‘na nisīda, bhante’’ti vuccamāno nisīdati, anokāsampi pavisati, anokāsepi tiṭṭhati, anokāsepi nisīdati, yānipi tāni honti kulānaṃ ovarakāni gūḷhāni ca paṭicchannāni ca, yattha kulitthiyo kuladhītaro kulasuṇhāyo kulakumāriyo nisīdanti tatthapi sahasā pavisati, kumārakassa sīsampi parāmasati. Evaṃ antaragharaṃ paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti – idaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ.

    കതമം വാചസികം പാഗബ്ഭിയം? ഇധേകച്ചോ സങ്ഘഗതോപി വാചസികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി, ഗണഗതോപി വാചസികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി, അന്തരഘരം പവിട്ഠോപി വാചസികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി. കഥം സങ്ഘഗതോ വാചസികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി? ഇധേകച്ചോ സങ്ഘഗതോ അചിത്തീകാരകതോ ഥേരേ ഭിക്ഖൂ അനാപുച്ഛം വാ അനജ്ഝിട്ഠോ വാ ആരാമഗതാനം ഭിക്ഖൂനം ധമ്മം ഭണതി, പഞ്ഹം വിസജ്ജേതി, പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസതി , ഠിതകോപി ഭണതി, ബാഹാവിക്ഖേപകോപി ഭണതി. ഏവം സങ്ഘഗതോ വാചസികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി.

    Katamaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ? Idhekacco saṅghagatopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, gaṇagatopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, antaragharaṃ paviṭṭhopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti. Kathaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittīkārakato there bhikkhū anāpucchaṃ vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati, pañhaṃ visajjeti, pātimokkhaṃ uddisati , ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    കഥം ഗണഗതോ വാചസികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി? ഇധേകച്ചോ ഗണഗതോ അചിത്തീകാരകതോ ഥേരേ ഭിക്ഖൂ അനാപുച്ഛം വാ അനജ്ഝിട്ഠോ വാ ആരാമഗതാനം ഭിക്ഖൂനം ധമ്മം ഭണതി, പഞ്ഹം വിസജ്ജേതി, ഠിതകോപി ഭണതി, ബാഹാവിക്ഖേപകോപി ഭണതി; ആരാമഗതാനം ഭിക്ഖുനീനം ഉപാസകാനം ഉപാസികാനം ധമ്മം ഭണതി, പഞ്ഹം വിസജ്ജേതി, ഠിതകോപി ഭണതി, ബാഹാവിക്ഖേപകോപി ഭണതി. ഏവം ഗണഗതോ വാചസികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി.

    Kathaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittīkārakato there bhikkhū anāpucchaṃ vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati, pañhaṃ visajjeti, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati; ārāmagatānaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ bhaṇati, pañhaṃ visajjeti, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

    കഥം അന്തരഘരം പവിട്ഠോ വാചസികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി? ഇധേകച്ചോ അന്തരഘരം പവിട്ഠോ ഇത്ഥിം വാ കുമാരിം വാ ഏവമാഹ – ‘‘ഇത്ഥന്നാമേ ഇത്ഥംഗോത്തേ കിം അത്ഥി? യാഗു അത്ഥി, ഭത്തം അത്ഥി, ഖാദനീയം അത്ഥി? കിം പിവിസ്സാമ , കിം ഭുഞ്ജിസ്സാമ, കിം ഖാദിസ്സാമ, കിം വാ അത്ഥി, കിം വാ മേ ദസ്സഥാ’’തി വിപ്പലപതി. ഏവം അന്തരഘരം പവിട്ഠോ വാചസികം പാഗബ്ഭിയം ദസ്സേതി – ഇദം വാചസികം പാഗബ്ഭിയം.

    Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho itthiṃ vā kumāriṃ vā evamāha – ‘‘itthannāme itthaṃgotte kiṃ atthi? Yāgu atthi, bhattaṃ atthi, khādanīyaṃ atthi? Kiṃ pivissāma , kiṃ bhuñjissāma, kiṃ khādissāma, kiṃ vā atthi, kiṃ vā me dassathā’’ti vippalapati. Evaṃ antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti – idaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ.

    കതമം ചേതസികം പാഗബ്ഭിയം? ഇധേകച്ചോ ന ഉച്ചാ കുലാ പബ്ബജിതോ സമാനോ ഉച്ചാ കുലാ പബ്ബജിതേന സദ്ധിം സദിസം അത്താനം കരോതി ചിത്തേന, ന മഹാഭോഗകുലാ പബ്ബജിതോ സമാനോ മഹാഭോഗകുലാ പബ്ബജിതേന സദ്ധിം സദിസം അത്താനം കരോതി ചിത്തേന, ന ഉളാരഭോഗകുലാ പബ്ബജിതോ സമാനോ ഉളാരഭോഗകുലാ പബ്ബജിതേന സദ്ധിം സദിസം അത്താനം കരോതി ചിത്തേന, ന സുത്തന്തികോ സമാനോ സുത്തന്തികേന സദ്ധിം സദിസം അത്താനം കരോതി ചിത്തേന, ന വിനയധരോ സമാനോ വിനയധരേന… ന ധമ്മകഥികോ സമാനോ ധമ്മകഥികേന… ന ആരഞ്ഞികോ സമാനോ ആരഞ്ഞകേന… ന പിണ്ഡപാതികോ സമാനോ പിണ്ഡപാതികേന… ന പംസുകൂലികോ സമാനോ പംസുകൂലികേന… ന തേചീവരികോ സമാനോ തേചീവരകേന… ന സപദാനചാരികോ സമാനോ സപദാനചാരികേന… ന ഖലുപച്ഛാഭത്തികോ സമാനോ ഖലുപച്ഛാഭത്തികേന… ന നേസജ്ജികോ സമാനോ നേസഞ്ഞികേന… ന യഥാസന്ഥതികോ സമാനോ യഥാസന്ഥതികേന സദ്ധിം സദിസം അത്താനം കരോതി ചിത്തേന, ന പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ സമാനോ പഠമസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭിനാ സദ്ധിം സദിസം അത്താനം കരോതി ചിത്തേന, ന ദുതിയസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ സമാനോ ദുതിയസ്സ… ന തതിയസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ സമാനോ തതിയസ്സ… ന ചതുത്ഥസ്സ ഝാനസ്സ ലാഭീ സമാനോ ലാഭീ സമാനോ ചതുത്ഥസ്സ… ന ആകാസാനഞ്ചായതനസമാപത്തിയാ ലാഭീ സമാനോ ആകാസനഞ്ചായതനസമാപത്തിയാ… ന വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനസമാപത്തിയാ ലാഭീ സമാനോ വിഞ്ഞാണഞ്ചായതന സമാപത്തിയാ… ന ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസമാപത്തിയാ ലാഭീ സമാനോ ആകിഞ്ചഞ്ഞായതന സമാപത്തിയാ… ന നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനസമാപത്തിയാ ലാഭീ സമാനോ നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനസമാപത്തിയാ ലാഭിനാ സദ്ധിം സദിസം അത്താനം കരോതി ചിത്തേന – ഇദം ചേതസികം പാഗബ്ഭിയം. ന സിക്ഖേയ്യാതി പാഗബ്ഭിയം ന സിക്ഖേയ്യ ന ചരേയ്യ ന ആചരേയ്യ ന സമാചരേയ്യ ന സമാദായ വത്തേയ്യ, പാഗബ്ഭിയം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, പാഗബ്ഭിയാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – പാഗബ്ഭിയം ന സിക്ഖേയ്യ.

    Katamaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ? Idhekacco na uccā kulā pabbajito samāno uccā kulā pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na mahābhogakulā pabbajito samāno mahābhogakulā pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na uḷārabhogakulā pabbajito samāno uḷārabhogakulā pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na suttantiko samāno suttantikena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na vinayadharo samāno vinayadharena… na dhammakathiko samāno dhammakathikena… na āraññiko samāno āraññakena… na piṇḍapātiko samāno piṇḍapātikena… na paṃsukūliko samāno paṃsukūlikena… na tecīvariko samāno tecīvarakena… na sapadānacāriko samāno sapadānacārikena… na khalupacchābhattiko samāno khalupacchābhattikena… na nesajjiko samāno nesaññikena… na yathāsanthatiko samāno yathāsanthatikena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na paṭhamassa jhānassa lābhī samāno paṭhamassa jhānassa lābhinā saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena, na dutiyassa jhānassa lābhī samāno dutiyassa… na tatiyassa jhānassa lābhī samāno tatiyassa… na catutthassa jhānassa lābhī samāno lābhī samāno catutthassa… na ākāsānañcāyatanasamāpattiyā lābhī samāno ākāsanañcāyatanasamāpattiyā… na viññāṇañcāyatanasamāpattiyā lābhī samāno viññāṇañcāyatana samāpattiyā… na ākiñcaññāyatanasamāpattiyā lābhī samāno ākiñcaññāyatana samāpattiyā… na nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhī samāno nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhinā saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ karoti cittena – idaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Na sikkheyyāti pāgabbhiyaṃ na sikkheyya na careyya na ācareyya na samācareyya na samādāya vatteyya, pāgabbhiyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, pāgabbhiyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – pāgabbhiyaṃ na sikkheyya.

    കഥം വിഗ്ഗാഹികം ന കഥയേയ്യാതി. കതമാ വിഗ്ഗാഹികാ കഥാ? ഇധേകച്ചോ ഏവരൂപിം കഥം കത്താ ഹോതി – ‘‘ന ത്വം ഇമം ധമ്മവിനയം ആജാനാസി…പേ॰… നിബ്ബേഠേഹി വാ സചേ പഹോസീ’’തി. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘വിഗ്ഗാഹികായ ഖോ, മോഗ്ഗല്ലാന, കഥായ സതി കഥാബാഹുല്ലം പാടികങ്ഖം, കഥാബാഹുല്ലേ സതി ഉദ്ധച്ചം, ഉദ്ധതസ്സ അസംവരോ, അസംവുതസ്സ ആരാ ചിത്തം സമാധിമ്ഹാ’’തി. കഥം വിഗ്ഗാഹികം ന കഥയേയ്യാതി. വിഗ്ഗാഹികം കഥം ന കഥേയ്യ ന ഭണേയ്യ ന ദീപേയ്യ ന വോഹരേയ്യ, വിഗ്ഗാഹികം കഥം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, വിഗ്ഗാഹികകഥായ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – കഥം വിഗ്ഗാഹികം ന കഥയേയ്യ.

    Kathaṃviggāhikaṃ na kathayeyyāti. Katamā viggāhikā kathā? Idhekacco evarūpiṃ kathaṃ kattā hoti – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi…pe… nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘viggāhikāya kho, moggallāna, kathāya sati kathābāhullaṃ pāṭikaṅkhaṃ, kathābāhulle sati uddhaccaṃ, uddhatassa asaṃvaro, asaṃvutassa ārā cittaṃ samādhimhā’’ti. Kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyyāti. Viggāhikaṃ kathaṃ na katheyya na bhaṇeyya na dīpeyya na vohareyya, viggāhikaṃ kathaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, viggāhikakathāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyya.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ന ച കത്ഥികോ സിയാ ഭിക്ഖു, ന ച വാചം പയുത്തം ഭാസേയ്യ;

    ‘‘Na ca katthiko siyā bhikkhu, na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya;

    പാഗബ്ഭിയം ന സിക്ഖേയ്യ, കഥം വിഗ്ഗാഹികം ന കഥയേയ്യാ’’തി.

    Pāgabbhiyaṃ na sikkheyya, kathaṃ viggāhikaṃ na kathayeyyā’’ti.

    ൧൬൬.

    166.

    മോസവജ്ജേ ന നിയ്യേഥ, സമ്പജാനോ സഠാനി ന കയിരാ;

    Mosavajje na niyyetha, sampajāno saṭhāni na kayirā;

    അഥ ജീവിതേന പഞ്ഞായ, സീലബ്ബതേന നാഞ്ഞമതിമഞ്ഞേ.

    Atha jīvitena paññāya, sīlabbatena nāññamatimaññe.

    മോസവജ്ജേ ന നിയ്യേഥാതി. മോസവജ്ജം വുച്ചതി മുസാവാദോ. ഇധേകച്ചോ സഭഗ്ഗതോ 135 വാ പരിസഗ്ഗതോ 136 വാ…പേ॰… ആമിസകിഞ്ചിക്ഖഹേതു വാ സമ്പജാനമുസാ ഭാസിതാ ഹോതി – ഇദം വുച്ചതി മോസവജ്ജം. അപി ച തീഹാകാരേഹി മുസാവാദോ ഹോതി – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി ‘‘മുസാ ഭണിസ്സ’’ന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി ‘‘മുസാ ഭണാമീ’’തി, ഭണിതസ്സ ഹോതി ‘‘മുസാ മയാ ഭണിത’’ന്തി, ഇമേഹി തീഹാകാരേഹി മുസാവാദോ ഹോതി. അപി ച ചതൂഹാകാരേഹി… പഞ്ചഹാകാരേഹി… ഛഹാകാരേഹി… സത്തഹാകാരേഹി… അട്ഠഹാകാരേഹി… മുസാവാദോ ഹോതി – പുബ്ബേവസ്സ ഹോതി ‘‘മുസാ ഭണിസ്സ’’ന്തി, ഭണന്തസ്സ ഹോതി ‘‘മുസാ ഭണാമീ’’തി, ഭണിതസ്സ ഹോതി ‘‘മുസാ മയാ ഭണിത’’ന്തി വിനിധായ ദിട്ഠിം വിനിധായ ഖന്തിം വിനിധായ രുചിം വിനിധായ സഞ്ഞം വിനിധായ ഭാവം – ഇമേഹി അട്ഠഹാകാരേഹി മുസാവാദോ ഹോതി. മോസവജ്ജേ ന നിയ്യേഥാതി. മോസവജ്ജേ ന യായേയ്യ ന നിയ്യായേയ്യ ന വഹേയ്യ 137 ന സംഹരേയ്യ, മോസവജ്ജം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, മോസവജ്ജാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – മോസവജ്ജേ ന നിയ്യേഥ.

    Mosavajje na niyyethāti. Mosavajjaṃ vuccati musāvādo. Idhekacco sabhaggato 138 vā parisaggato 139 vā…pe… āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti – idaṃ vuccati mosavajjaṃ. Api ca tīhākārehi musāvādo hoti – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti, imehi tīhākārehi musāvādo hoti. Api ca catūhākārehi… pañcahākārehi… chahākārehi… sattahākārehi… aṭṭhahākārehi… musāvādo hoti – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti vinidhāya diṭṭhiṃ vinidhāya khantiṃ vinidhāya ruciṃ vinidhāya saññaṃ vinidhāya bhāvaṃ – imehi aṭṭhahākārehi musāvādo hoti. Mosavajje na niyyethāti. Mosavajje na yāyeyya na niyyāyeyya na vaheyya 140 na saṃhareyya, mosavajjaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, mosavajjā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – mosavajje na niyyetha.

    സമ്പജാനോ സഠാനി ന കയിരാതി. കതമം സാഠേയ്യം? ഇധേകച്ചോ സഠോ ഹോതി പരിസഠോ, യം തത്ഥ സഠം സഠതാ സാഠേയ്യം കക്കരതാ കക്കരിയം പരിക്ഖത്തതാ പാരിക്ഖത്തിയം – ഇദം വുച്ചതി സാഠേയ്യം. സമ്പജാനോ സഠാനി ന കയിരാതി. സമ്പജാനോ ഹുത്വാ സാഠേയ്യം ന കരേയ്യ ന ജനേയ്യ ന സഞ്ജനേയ്യ ന നിബ്ബത്തേയ്യ നാഭിനിബ്ബത്തേയ്യ, സാഠേയ്യം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, സാഠേയ്യാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – സമ്പജാനോ സഠാനി ന കയിരാ.

    Sampajāno saṭhāni na kayirāti. Katamaṃ sāṭheyyaṃ? Idhekacco saṭho hoti parisaṭho, yaṃ tattha saṭhaṃ saṭhatā sāṭheyyaṃ kakkaratā kakkariyaṃ parikkhattatā pārikkhattiyaṃ – idaṃ vuccati sāṭheyyaṃ. Sampajāno saṭhāni na kayirāti. Sampajāno hutvā sāṭheyyaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya, sāṭheyyaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, sāṭheyyā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – sampajāno saṭhāni na kayirā.

    അഥ ജീവിതേന പഞ്ഞായ, സീലബ്ബതേന നാഞ്ഞമതിമഞ്ഞേതി. അഥാതി പദസന്ധി…പേ॰… പദാനുപുബ്ബതാപേതം – അഥാതി. ഇധേകച്ചോ ലൂഖജീവിതം ജീവന്തോ പരം പണീതജീവിതം ജീവന്തം അതിമഞ്ഞതി – ‘‘കിം പനായം ബഹുലാജീവോ സബ്ബം സംഭക്ഖേതി, സേയ്യഥിദം – മൂലബീജം ഖന്ധബീജം ഫളുബീജം അഗ്ഗബീജം ബീജബീജമേവ പഞ്ചമം അസനിവിചക്കദന്തകൂടസമണപ്പധാനേനാ’’തി 141. സോ തായ ലൂഖജീവിതായ പരം പണീതജീവിതം ജീവന്തം അതിമഞ്ഞതി.

    Atha jīvitena paññāya, sīlabbatena nāññamatimaññeti. Athāti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ – athāti. Idhekacco lūkhajīvitaṃ jīvanto paraṃ paṇītajīvitaṃ jīvantaṃ atimaññati – ‘‘kiṃ panāyaṃ bahulājīvo sabbaṃ saṃbhakkheti, seyyathidaṃ – mūlabījaṃ khandhabījaṃ phaḷubījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ asanivicakkadantakūṭasamaṇappadhānenā’’ti 142. So tāya lūkhajīvitāya paraṃ paṇītajīvitaṃ jīvantaṃ atimaññati.

    ഇധേകച്ചോ പണീതജീവിതം ജീവന്തോ പരം ലൂഖജീവിതം ജീവന്തം അതിമഞ്ഞതി – ‘‘കിം പനായം അപ്പപുഞ്ഞോ അപ്പേസക്ഖോ ന ലാഭീ ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാന’’ന്തി. സോ തായ പണീതജീവിതായ പരം ലൂഖജീവിതം ജീവന്തം അതിമഞ്ഞതി. ഇധേകച്ചോ പഞ്ഞാസമ്പന്നോ ഹോതി. സോ പുട്ഠോ പഞ്ഹം വിസജ്ജേതി. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അഹമസ്മി പഞ്ഞാസമ്പന്നോ, ഇമേ പനഞ്ഞേ ന പഞ്ഞാസമ്പന്നാ’’തി. സോ തായ പഞ്ഞാസമ്പദായ പരം അതിമഞ്ഞതി. ഇധേകച്ചോ സീലസമ്പന്നോ ഹോതി, പാതിമോക്ഖസംവരസംവുതോ വിഹരതി ആചാരഗോചരസമ്പന്നോ, അണുമത്തേസു വജ്ജേസു ഭയദസ്സാവീ, സമാദായ സിക്ഖതി സിക്ഖാപദേസു. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അഹമസ്മി സീലസമ്പന്നോ, ഇമേ പനഞ്ഞേ ഭിക്ഖൂ ദുസ്സീലാ പാപധമ്മാ’’തി. സോ തായ സീലസമ്പദായ പരം അതിമഞ്ഞതി. ഇധേകച്ചോ വതസമ്പന്നോ ഹോതി ആരഞ്ഞികോ വാ പിണ്ഡപാതികോ വാ പംസുകൂലികോ വാ തേചീവരികോ വാ സപദാനചാരികോ വാ ഖലുപച്ഛാഭത്തികോ വാ നേസജ്ജികോ വാ യഥാസന്ഥതികോ വാ. തസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘‘അഹമസ്മി വത സമ്പന്നോ, ഇമേ പനഞ്ഞേ ന വതസമ്പന്നാ’’തി. സോ തായ വതസമ്പദായ പരം അതിമഞ്ഞതി. അഥ ജീവിതേന പഞ്ഞായ, സീലബ്ബതേന നാഞ്ഞമതിമഞ്ഞേതി. ലൂഖജീവിതായ വാ പണീതജീവിതായ വാ പഞ്ഞാസമ്പദായ വാ സീലസമ്പദായ വാ വതസമ്പദായ വാ പരം നാതിമഞ്ഞേയ്യ, നാവജാനേയ്യ, ന തേന മാനം ജനേയ്യ, ന തേന ഥദ്ധോ അസ്സ, പത്ഥദ്ധോ പഗ്ഗഹിതസിരോതി – അഥ ജീവിതേന പഞ്ഞായ സീലബ്ബതേന നാഞ്ഞമതിമഞ്ഞേ.

    Idhekacco paṇītajīvitaṃ jīvanto paraṃ lūkhajīvitaṃ jīvantaṃ atimaññati – ‘‘kiṃ panāyaṃ appapuñño appesakkho na lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’’nti. So tāya paṇītajīvitāya paraṃ lūkhajīvitaṃ jīvantaṃ atimaññati. Idhekacco paññāsampanno hoti. So puṭṭho pañhaṃ visajjeti. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ahamasmi paññāsampanno, ime panaññe na paññāsampannā’’ti. So tāya paññāsampadāya paraṃ atimaññati. Idhekacco sīlasampanno hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ahamasmi sīlasampanno, ime panaññe bhikkhū dussīlā pāpadhammā’’ti. So tāya sīlasampadāya paraṃ atimaññati. Idhekacco vatasampanno hoti āraññiko vā piṇḍapātiko vā paṃsukūliko vā tecīvariko vā sapadānacāriko vā khalupacchābhattiko vā nesajjiko vā yathāsanthatiko vā. Tassa evaṃ hoti – ‘‘ahamasmi vata sampanno, ime panaññe na vatasampannā’’ti. So tāya vatasampadāya paraṃ atimaññati. Atha jīvitena paññāya, sīlabbatena nāññamatimaññeti. Lūkhajīvitāya vā paṇītajīvitāya vā paññāsampadāya vā sīlasampadāya vā vatasampadāya vā paraṃ nātimaññeyya, nāvajāneyya, na tena mānaṃ janeyya, na tena thaddho assa, patthaddho paggahitasiroti – atha jīvitena paññāya sīlabbatena nāññamatimaññe.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘മോസവജ്ജേ ന നിയ്യേഥ, സമ്പജാനോ സഠാനി ന കയിരാ;

    ‘‘Mosavajje na niyyetha, sampajāno saṭhāni na kayirā;

    അഥ ജീവിതേന പഞ്ഞായ, സീലബ്ബതേന നാഞ്ഞമതിമഞ്ഞേ’’തി.

    Atha jīvitena paññāya, sīlabbatena nāññamatimaññe’’ti.

    ൧൬൭.

    167.

    സുത്വാ രുസിതോ 143 ബഹും വാചം, സമണാനം വാ പുഥുജനാനം 144 ;

    Sutvārusito145bahuṃ vācaṃ, samaṇānaṃ vā puthujanānaṃ146;

    ഫരുസേന നേ ന പടിവജ്ജാ, ന ഹി സന്തോ പടിസേനിം കരോന്തി 147 .

    Pharusena ne na paṭivajjā, na hi santo paṭiseniṃ karonti148.

    സുത്വാ രുസിതോ ബഹും വാചം, സമണാനം പുഥുജനാനന്തി. രുസിതോതി ദൂസിതോ ഖുംസിതോ ഘട്ടിതോ വമ്ഭിതോ ഗരഹിതോ ഉപവദിതോ. സമണാനന്തി യേ കേചി ഇതോ ബഹിദ്ധാ പരിബ്ബജൂപഗതാ പരിബ്ബജസമാപന്നാ. പുഥുജനാനന്തി ഖത്തിയാ ച ബ്രാഹ്മണാ ച വേസ്സാ ച സുദ്ദാ ച ഗഹട്ഠാ ച പബ്ബജിതാ ച ദേവാ ച മനുസ്സാ ച, തേ ബഹുകാഹി വാചാഹി അനിട്ഠാഹി അകന്താഹി അമനാപാഹി അക്കോസേയ്യും പരിഭാസേയ്യും രോസേയ്യും വിരോസേയ്യും ഹിംസേയ്യും വിഹിംസേയ്യും ഹേഠേയ്യും വിഹേഠേയ്യും ഘാതേയ്യും ഉപഘാതേയ്യും ഉപഘാതം കരേയ്യും തേസം ബഹും വാചം അനിട്ഠം അകന്തം അമനാപം സുത്വാ സുണിത്വാ ഉഗ്ഗഹിത്വാ ഉപധാരയിത്വാ ഉപലക്ഖയിത്വാതി – സുത്വാ രുസിതോ ബഹും വാചം, സമണാനം വാ പുഥുജനാനം.

    Sutvārusito bahuṃ vācaṃ, samaṇānaṃ puthujanānanti. Rusitoti dūsito khuṃsito ghaṭṭito vambhito garahito upavadito. Samaṇānanti ye keci ito bahiddhā paribbajūpagatā paribbajasamāpannā. Puthujanānanti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca, te bahukāhi vācāhi aniṭṭhāhi akantāhi amanāpāhi akkoseyyuṃ paribhāseyyuṃ roseyyuṃ viroseyyuṃ hiṃseyyuṃ vihiṃseyyuṃ heṭheyyuṃ viheṭheyyuṃ ghāteyyuṃ upaghāteyyuṃ upaghātaṃ kareyyuṃ tesaṃ bahuṃ vācaṃ aniṭṭhaṃ akantaṃ amanāpaṃ sutvā suṇitvā uggahitvā upadhārayitvā upalakkhayitvāti – sutvā rusito bahuṃ vācaṃ, samaṇānaṃ vā puthujanānaṃ.

    ഫരുസേന നേ ന പടിവജ്ജാതി. ഫരുസേനാതി ഫരുസേന കക്ഖളേന ന പടിവജ്ജാ നപ്പടിഭണേയ്യ, അക്കോസന്തം ന പച്ചക്കോസേയ്യ, രോസന്തം നപ്പടിരോസേയ്യ, ഭണ്ഡനം നപ്പടിഭണ്ഡേയ്യ ന കലഹം കരേയ്യ ന ഭണ്ഡനം കരേയ്യ ന വിഗ്ഗഹം കരേയ്യ ന വിവാദം കരേയ്യ ന മേധഗം കരേയ്യ, കലഹഭണ്ഡനവിഗ്ഗഹവിവാദമേധഗം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, കലഹഭണ്ഡനവിഗ്ഗഹവിവാദമേധഗാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – ഫരുസേന നേ ന പടിവജ്ജാ.

    Pharusena ne na paṭivajjāti. Pharusenāti pharusena kakkhaḷena na paṭivajjā nappaṭibhaṇeyya, akkosantaṃ na paccakkoseyya, rosantaṃ nappaṭiroseyya, bhaṇḍanaṃ nappaṭibhaṇḍeyya na kalahaṃ kareyya na bhaṇḍanaṃ kareyya na viggahaṃ kareyya na vivādaṃ kareyya na medhagaṃ kareyya, kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, kalahabhaṇḍanaviggahavivādamedhagā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – pharusena ne na paṭivajjā.

    ന ഹി സന്തോ പടിസേനിം കരോന്തീതി. സന്തോതി രാഗസ്സ സന്തത്താ സന്തോ, ദോസസ്സ… മോഹസ്സ… കോധസ്സ… ഉപനാഹസ്സ…പേ॰… സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരാനം സന്തത്താ സമിതത്താ വൂപസമിതത്താ വിജ്ഝാതത്താ നിബ്ബുതത്താ വിഗതത്താ പടിപസ്സദ്ധത്താ സന്തോ ഉപസന്തോ വൂപസന്തോ നിബ്ബുതോ പടിപസ്സദ്ധോതി – സന്തോ. ന ഹി സന്തോ പടിസേനിം കരോന്തീതി. സന്തോ പടിസേനിം പടിമല്ലം പടികണ്ടകം 149 പടിപക്ഖം ന കരോന്തി ന ജനേന്തി ന സഞ്ജനേന്തി ന നിബ്ബത്തേന്തി നാഭിനിബ്ബത്തേന്തീതി – ന ഹി സന്തോ പടിസേനിം കരോന്തി.

    Na hi santo paṭiseniṃ karontīti. Santoti rāgassa santattā santo, dosassa… mohassa… kodhassa… upanāhassa…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭipassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddhoti – santo. Na hi santo paṭiseniṃ karontīti. Santo paṭiseniṃ paṭimallaṃ paṭikaṇṭakaṃ 150 paṭipakkhaṃ na karonti na janenti na sañjanenti na nibbattenti nābhinibbattentīti – na hi santo paṭiseniṃ karonti.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘സുത്വാ രുസിതോ ബഹും വാചം, സമണാനം വാ പുഥുജനാനം;

    ‘‘Sutvā rusito bahuṃ vācaṃ, samaṇānaṃ vā puthujanānaṃ;

    ഫരുസേന നേ ന പടിവജ്ജാ, ന ഹി സന്തോ പടിസേനിം കരോന്തീ’’തി.

    Pharusena ne na paṭivajjā, na hi santo paṭiseniṃ karontī’’ti.

    ൧൬൮.

    168.

    ഏതഞ്ച ധമ്മമഞ്ഞായ, വിചിനം ഭിക്ഖു സദാ സതോ സിക്ഖേ;

    Etañcadhammamaññāya, vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe;

    സന്തീതി നിബ്ബുതിം ഞത്വാ, സാസനേ ഗോതമസ്സ നപ്പമജ്ജേയ്യ.

    Santīti nibbutiṃ ñatvā, sāsane gotamassa nappamajjeyya.

    ഏതഞ്ച ധമ്മമഞ്ഞായാതി. ഏതന്തി ആചിക്ഖിതം ദേസിതം പഞ്ഞപിതം പട്ഠപിതം വിവടം വിഭത്തം ഉത്താനീകതം പകാസിതം ധമ്മം അഞ്ഞായ ജാനിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാതി. ഏവമ്പി ഏതഞ്ച ധമ്മമഞ്ഞായ. അഥ വാ സമഞ്ച വിസമഞ്ച പഥഞ്ച വിപഥഞ്ച സാവജ്ജഞ്ച അനവജ്ജഞ്ച ഹീനഞ്ച പണീതഞ്ച കണ്ഹഞ്ച സുക്കഞ്ച വിഞ്ഞൂഗരഹിതഞ്ച വിഞ്ഞൂപസത്ഥഞ്ച ധമ്മം അഞ്ഞായ ജാനിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാതി. ഏവമ്പി ഏതഞ്ച ധമ്മമഞ്ഞായ. അഥ വാ സമ്മാപടിപദം അനുലോമപടിപദം അപച്ചനീകപടിപദം അവിരുദ്ധപടിപദം അന്വത്ഥപടിപദം ധമ്മാനുധമ്മപടിപദം സീലേസു പരിപൂരകാരിതം ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരതം ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതം ജാഗരിയാനുയോഗം സതിസമ്പജഞ്ഞം, ചത്താരോ സതിപട്ഠാനേ ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനേ ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദേ പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി പഞ്ച ബലാനി സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗേ അരിയം അട്ഠങ്ഗികം മഗ്ഗം, നിബ്ബാനഞ്ച നിബ്ബാനഗാമിനിഞ്ച പടിപദം ധമ്മം അഞ്ഞായ ജാനിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാതി. ഏവമ്പി തഞ്ച ധമ്മമഞ്ഞായ.

    Etañca dhammamaññāyāti. Etanti ācikkhitaṃ desitaṃ paññapitaṃ paṭṭhapitaṃ vivaṭaṃ vibhattaṃ uttānīkataṃ pakāsitaṃ dhammaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti. Evampi etañca dhammamaññāya. Atha vā samañca visamañca pathañca vipathañca sāvajjañca anavajjañca hīnañca paṇītañca kaṇhañca sukkañca viññūgarahitañca viññūpasatthañca dhammaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti. Evampi etañca dhammamaññāya. Atha vā sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ aviruddhapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ sīlesu paripūrakāritaṃ indriyesu guttadvārataṃ bhojane mattaññutaṃ jāgariyānuyogaṃ satisampajaññaṃ, cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhipāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ dhammaṃ aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti. Evampi tañca dhammamaññāya.

    വിചിനം ഭിക്ഖു സദാ സതോ സിക്ഖേതി. വിചിനന്തി വിചിനന്തോ പവിചിനന്തോ തുലയന്തോ തീരയന്തോ വിഭാവയന്തോ വിഭൂതം കരോന്തോ. ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ’’തി…പേ॰… ‘‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്തി വിചിനന്തോ പവിചിനന്തോ തുലയന്തോ തീരയന്തോ വിഭാവയന്തോ വിഭൂതം കരോന്തോതി – വിചിനം ഭിക്ഖു. സദാതി സദാ സബ്ബദാ സബ്ബകാലം…പേ॰… പച്ഛിമേ വയോഖന്ധേ. സതോതി ചതൂഹി കാരണേഹി സതോ – കായേ കായാനുപസ്സനാസതിപട്ഠാനം ഭാവേന്തോ സതോ…പേ॰… സോ വുച്ചതി സതോ. സിക്ഖേതി തിസ്സോ സിക്ഖായോ – അധിസീലസിക്ഖാ, അധിചിത്തസിക്ഖാ, അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ…പേ॰… അയം അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ. ഇമാ തിസ്സോ സിക്ഖായോ ആവജ്ജന്തോ സിക്ഖേയ്യ…പേ॰… സിക്ഖേയ്യ ആചരേയ്യ സമാചരേയ്യ സമാദായ വത്തേയ്യാതി – വിചിനം ഭിക്ഖു സദാ സതോ സിക്ഖേ.

    Vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkheti. Vicinanti vicinanto pavicinanto tulayanto tīrayanto vibhāvayanto vibhūtaṃ karonto. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti vicinanto pavicinanto tulayanto tīrayanto vibhāvayanto vibhūtaṃ karontoti – vicinaṃ bhikkhu. Sadāti sadā sabbadā sabbakālaṃ…pe… pacchime vayokhandhe. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati sato. Sikkheti tisso sikkhāyo – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya…pe… sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe.

    സന്തീതി നിബ്ബുതിം ഞത്വാതി. രാഗസ്സ നിബ്ബുതിം സന്തീതി ഞത്വാ, ദോസസ്സ… മോഹസ്സ…പേ॰… സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരാനം നിബ്ബുതിം സന്തീതി ഞത്വാ ജാനിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാതി – സന്തീതി നിബ്ബുതിം ഞത്വാ.

    Santītinibbutiṃ ñatvāti. Rāgassa nibbutiṃ santīti ñatvā, dosassa… mohassa…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ nibbutiṃ santīti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – santīti nibbutiṃ ñatvā.

    സാസനേ ഗോതമസ്സ നപ്പമജ്ജേയ്യാതി. ഗോതമസ്സ സാസനേ ബുദ്ധസാസനേ ജിനസാസനേ തഥാഗതസാസനേ ദേവസാസനേ അരഹന്തസാസനേ. നപ്പമജ്ജേയ്യാതി സക്കച്ചകാരീ അസ്സ സാതച്ചകാരീ അട്ഠിതകാരീ അനോലീനവുത്തികോ അനിക്ഖിത്തച്ഛന്ദോ അനിക്ഖിത്തധുരോ കുസലേസു ധമ്മേസു. ‘‘കദാഹം അപരിപൂരം വാ സീലക്ഖന്ധം പരിപൂരേയ്യം…പേ॰… അപരിപൂരം വാ സമാധിക്ഖന്ധം… പഞ്ഞാക്ഖന്ധം… വിമുത്തിക്ഖന്ധം… വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധം? കദാഹം അപരിഞ്ഞാതം വാ ദുക്ഖം പരിജാനേയ്യം, അപ്പഹീനേ വാ കിലേസേ പജഹേയ്യം, അഭാവിതം വാ മഗ്ഗം ഭാവേയ്യം, അസച്ഛികതം വാ നിരോധം സച്ഛികരേയ്യ’’ന്തി? യോ തത്ഥ ഛന്ദോ ച വായാമോ ച ഉസ്സാഹോ ച ഉസ്സോള്ഹീ ച ഥാമോ ച അപ്പടിവാനീ ച സതി ച സമ്പജഞ്ഞഞ്ച ആതപ്പം പധാനം അധിട്ഠാനം അനുയോഗോ അപ്പമാദോ കുസലേസു ധമ്മേസൂതി – സാസനേ ഗോതമസ്സ നപ്പമജ്ജേയ്യ.

    Sāsane gotamassa nappamajjeyyāti. Gotamassa sāsane buddhasāsane jinasāsane tathāgatasāsane devasāsane arahantasāsane. Nappamajjeyyāti sakkaccakārī assa sātaccakārī aṭṭhitakārī anolīnavuttiko anikkhittacchando anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. ‘‘Kadāhaṃ aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūreyyaṃ…pe… aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ… paññākkhandhaṃ… vimuttikkhandhaṃ… vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ? Kadāhaṃ apariññātaṃ vā dukkhaṃ parijāneyyaṃ, appahīne vā kilese pajaheyyaṃ, abhāvitaṃ vā maggaṃ bhāveyyaṃ, asacchikataṃ vā nirodhaṃ sacchikareyya’’nti? Yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca thāmo ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesūti – sāsane gotamassa nappamajjeyya.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ഏതഞ്ച ധമ്മമഞ്ഞായ, വിചിനം ഭിക്ഖു സദാ സതോ സിക്ഖേ;

    ‘‘Etañca dhammamaññāya, vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe;

    സന്തീതി നിബ്ബുതിം ഞത്വാ, സാസനേ ഗോതമസ്സ നപ്പമജ്ജേയ്യാ’’തി.

    Santīti nibbutiṃ ñatvā, sāsane gotamassa nappamajjeyyā’’ti.

    ൧൬൯.

    169.

    അഭിഭൂ ഹി സോ അനഭിഭൂതോ, സക്ഖിധമ്മമനീതിഹമദ്ദസി;

    Abhibhūhi so anabhibhūto, sakkhidhammamanītihamaddasi;

    തസ്മാ ഹി തസ്സ ഭഗവതോ സാസനേ, അപ്പമത്തോ സദാ നമസ്സമനുസിക്ഖേ.[ഇതി ഭഗവാ]

    Tasmā hi tassa bhagavato sāsane, appamatto sadā namassamanusikkhe.[iti bhagavā]

    അഭിഭൂ ഹി സോ അനഭിഭൂതോതി. അഭിഭൂതി രൂപാഭിഭൂ 151 സദ്ദാഭിഭൂ ഗന്ധാഭിഭൂ രസാഭിഭൂ ഫോട്ഠബ്ബാഭിഭൂ ധമ്മാഭിഭൂ, അനഭിഭൂതോ കേഹിചി കിലേസേഹി, അഭിഭോസി നേ പാപകേ 152 അകുസലേ ധമ്മേ സംകിലേസികേ പോനോഭവികേ സദരേ ദുക്ഖവിപാകേ ആയതിം ജാതിജരാമരണിയേതി – അഭിഭൂ ഹി സോ അനഭിഭൂതോ.

    Abhibhūhi so anabhibhūtoti. Abhibhūti rūpābhibhū 153 saddābhibhū gandhābhibhū rasābhibhū phoṭṭhabbābhibhū dhammābhibhū, anabhibhūto kehici kilesehi, abhibhosi ne pāpake 154 akusale dhamme saṃkilesike ponobhavike sadare dukkhavipāke āyatiṃ jātijarāmaraṇiyeti – abhibhū hi so anabhibhūto.

    സക്ഖിധമ്മമനീതിഹമദ്ദസീതി. സക്ഖിധമ്മന്തി ന ഇതിഹിതിഹം ന ഇതികിരിയായ ന പരമ്പരായ ന പിടകസമ്പദായ ന തക്കഹേതു ന നയഹേതു ന ആകാരപരിവിതക്കേന ന ദിട്ഠിനിജ്ഝാനക്ഖന്തിയാ സാമം സയമഭിഞ്ഞാതം അത്തപച്ചക്ഖധമ്മം അദ്ദസി അദ്ദക്ഖി അപസ്സി പടിവിജ്ഝീതി – സക്ഖിധമ്മമനീതിഹമദ്ദസി.

    Sakkhidhammamanītihamaddasīti. Sakkhidhammanti na itihitihaṃ na itikiriyāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhadhammaṃ addasi addakkhi apassi paṭivijjhīti – sakkhidhammamanītihamaddasi.

    തസ്മാ ഹി തസ്സ ഭഗവതോ സാസനേതി. തസ്മാതി തസ്മാ തംകാരണാ തംഹേതു തപ്പച്ചയാ തംനിദാനാ. തസ്സ ഭഗവതോ സാസനേതി. തസ്സ ഭഗവതോ സാസനേ ഗോതമസാസനേ ബുദ്ധസാസനേ ജിനസാസനേ തഥാഗതസാസനേ ദേവസാസനേ അരഹന്തസാസനേതി – തസ്മാ തസ്സ ഭഗവതോ സാസനേ.

    Tasmā hi tassa bhagavato sāsaneti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā. Tassa bhagavato sāsaneti. Tassa bhagavato sāsane gotamasāsane buddhasāsane jinasāsane tathāgatasāsane devasāsane arahantasāsaneti – tasmā tassa bhagavato sāsane.

    അപ്പമത്തോ സദാ നമസ്സമനുസിക്ഖേ (ഇതി ഭഗവാ)തി. അപ്പമത്തോതി സക്കച്ചകാരീ…പേ॰… അപ്പമാദോ കുസലേസു ധമ്മേസു. സദാതി സദാ സബ്ബകാലം…പേ॰… പച്ഛിമേ വയോഖന്ധേ. നമസ്സന്തി കായേന വാ നമസ്സമാനോ വാചായ വാ നമസ്സമാനോ ചിത്തേന വാ നമസ്സമാനോ അന്വത്ഥപടിപത്തിയാ വാ നമസ്സമാനോ ധമ്മാനുധമ്മപടിപത്തിയാ വാ നമസ്സമാനോ സക്കുരുമാനോ ഗരുകുരുമാനോ 155 മാനയമാനോ പൂജയമാനോ അപചയമാനോ. അനുസിക്ഖേതി തിസ്സോ സിക്ഖായോ – അധിസീലസിക്ഖാ, അധിചിത്തസിക്ഖാ, അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ…പേ॰… അയം അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ. ഇമാ തിസ്സോ സിക്ഖായോ ആവജ്ജന്തോ സിക്ഖേയ്യ…പേ॰… സച്ഛികാതബ്ബം സച്ഛികരോന്തോ സിക്ഖേയ്യ ചരേയ്യ ആചരേയ്യ സമാചരേയ്യ സമാദായ വത്തേയ്യ. ഭഗവാതി ഗാരവാധിവചനം…പേ॰… സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി യദിദം ഭഗവാതി – അപ്പമത്തോ സദാ നമസ്സമനുസിക്ഖേ. (ഇതി ഭഗവാ).

    Appamattosadā namassamanusikkhe (iti bhagavā)ti. Appamattoti sakkaccakārī…pe… appamādo kusalesu dhammesu. Sadāti sadā sabbakālaṃ…pe… pacchime vayokhandhe. Namassanti kāyena vā namassamāno vācāya vā namassamāno cittena vā namassamāno anvatthapaṭipattiyā vā namassamāno dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassamāno sakkurumāno garukurumāno 156 mānayamāno pūjayamāno apacayamāno. Anusikkheti tisso sikkhāyo – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya careyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyya. Bhagavāti gāravādhivacanaṃ…pe… sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – appamatto sadā namassamanusikkhe. (Iti bhagavā).

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘അഭിഭൂ ഹി സോ അനഭിഭൂതോ, സക്ഖിധമ്മമനീതിഹമദ്ദസി;

    ‘‘Abhibhū hi so anabhibhūto, sakkhidhammamanītihamaddasi;

    തസ്മാ ഹി തസ്സ ഭഗവതോ സാസനേ, അപ്പമത്തോ സദാ നമസ്സമനുസിക്ഖേ’’. [ഇതി ഭഗവാതി]

    Tasmā hi tassa bhagavato sāsane, appamatto sadā namassamanusikkhe’’. [iti bhagavāti]

    തുവട്ടകസുത്തനിദ്ദേസോ 157 ചുദ്ദസമോ.

    Tuvaṭṭakasuttaniddeso 158 cuddasamo.







    Footnotes:
    1. ആദിച്ചബന്ധൂ (സീ॰ സ്യാ॰)
    2. മഹേസിം (സീ॰ സ്യാ॰)
    3. ādiccabandhū (sī. syā.)
    4. mahesiṃ (sī. syā.)
    5. സംസയപക്ഖന്നോ (സീ॰ സ്യാ॰)
    6. saṃsayapakkhanno (sī. syā.)
    7. നത്ഥി സീ॰ സ്യാ॰ പോത്ഥകേസു
    8. natthi sī. syā. potthakesu
    9. നിക്ഖേപത്ഥപുച്ഛാ (സീ॰ ക॰)
    10. nikkhepatthapucchā (sī. ka.)
    11. സുരിയോ (സീ॰ സ്യാ॰)
    12. suriyo (sī. syā.)
    13. വൂപകട്ഠകായാനം (സീ॰)
    14. vūpakaṭṭhakāyānaṃ (sī.)
    15. അബ്ബൂഹനം (സീ॰ സ്യാ॰), അബ്ഭുഹനം (ക॰)
    16. പവാഹനം (സ്യാ॰)
    17. abbūhanaṃ (sī. syā.), abbhuhanaṃ (ka.)
    18. pavāhanaṃ (syā.)
    19. സബ്ബമുപരുദ്ധേ (സ്യാ॰)
    20. sabbamuparuddhe (syā.)
    21. അജ്ഝത്തം സമുട്ഠാതി (സ്യാ॰)
    22. ajjhattaṃ samuṭṭhāti (syā.)
    23. അസ്സ (സ്യാ॰)
    24. അസ്സൂതി അജ്ഝത്തം (ബഹൂസു)
    25. assa (syā.)
    26. assūti ajjhattaṃ (bahūsu)
    27. അത്തം (സ്യാ॰)
    28. നിരത്തം (സ്യാ॰)
    29. attaṃ (syā.)
    30. nirattaṃ (syā.)
    31. കരേ (സീ॰)
    32. kare (sī.)
    33. സീദന്തരസമുദ്ദോ (സ്യാ॰)
    34. sīdantarasamuddo (syā.)
    35. രാഗുസ്സദോ (സ്യാ॰)
    36. rāgussado (syā.)
    37. അകിത്തയീതി അകിത്തയി പരികിത്തയി ആചിക്ഖി ദേസേസി പഞ്ഞപേസി പട്ഠപേസി വിവരി വിഭജി ഉത്താനിമകാസി പകാസേസീതി അകിത്തയി (സ്യാ॰)
    38. akittayīti akittayi parikittayi ācikkhi desesi paññapesi paṭṭhapesi vivari vibhaji uttānimakāsi pakāsesīti akittayi (syā.)
    39. ഉമ്മാപുപ്ഫസമാനം (സീ॰ ക॰), ഉമ്മാരപുപ്ഫസമാനം (സ്യാ॰)
    40. അളാരിട്ഠകസമാനം (സ്യാ॰)
    41. അകാലമേഘോ (സ്യാ॰)
    42. കുഡ്ഡോ (സീ॰)
    43. ummāpupphasamānaṃ (sī. ka.), ummārapupphasamānaṃ (syā.)
    44. aḷāriṭṭhakasamānaṃ (syā.)
    45. akālamegho (syā.)
    46. kuḍḍo (sī.)
    47. തിസഹസ്സിം മഹാസഹസ്സിമ്പി (സീ॰ ക॰)
    48. tisahassiṃ mahāsahassimpi (sī. ka.)
    49. അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നം (സ്യാ॰) മഹാനി॰ ൬൯
    50. അത്ഥി ധമ്മം ജാനിതബ്ബം (സീ॰ ക॰)
    51. പരമത്ഥോ വാ, സബ്ബന്തം (സ്യാ॰)
    52. atītānāgatapaccuppannaṃ (syā.) mahāni. 69
    53. atthi dhammaṃ jānitabbaṃ (sī. ka.)
    54. paramattho vā, sabbantaṃ (syā.)
    55. പരിവത്തന്തി (ക॰) പസൂരസുത്തനിദ്ദേസേ അവസാനേപി
    56. parivattanti (ka.) pasūrasuttaniddese avasānepi
    57. പരിവത്തന്തി (ക॰) പസൂരസുത്തനിദ്ദേസേ അവസാനേപി
    58. parivattanti (ka.) pasūrasuttaniddese avasānepi
    59. ബുദ്ധസുബുദ്ധതം (ക॰)
    60. buddhasubuddhataṃ (ka.)
    61. ഗോമഹിസാ (സ്യാ॰) മഹാനി॰ ൫
    62. ഡഹോ (സീ॰ സ്യാ॰) മഹാനി॰ ൫
    63. ലോഹിതം പിത്തം (സ്യാ॰ ക॰)
    64. gomahisā (syā.) mahāni. 5
    65. ḍaho (sī. syā.) mahāni. 5
    66. lohitaṃ pittaṃ (syā. ka.)
    67. സമുദാചാരേന്തി (സീ॰)
    68. samudācārenti (sī.)
    69. അന്തരാമലം (സീ॰ ക॰) ഇതിവു॰ ൮൮
    70. antarāmalaṃ (sī. ka.) itivu. 88
    71. അന്ധതമം (സ്യാ॰) ഇതിവു॰ ൮൮
    72. andhatamaṃ (syā.) itivu. 88
    73. അനവത്ഥിതചാരികം (സീ॰ സ്യാ॰)
    74. anavatthitacārikaṃ (sī. syā.)
    75. കുമ്ഭഥൂനം (സീ॰ സ്യാ॰ ക॰)
    76. സോഭനഗരകം (സീ॰ സ്യാ॰)
    77. മഹിസയുദ്ധം (സീ॰ സ്യാ॰)
    78. kumbhathūnaṃ (sī. syā. ka.)
    79. sobhanagarakaṃ (sī. syā.)
    80. mahisayuddhaṃ (sī. syā.)
    81. ഇത്ഥികഥാ പുരിസകഥാ (ബഹൂസു)
    82. itthikathā purisakathā (bahūsu)
    83. ആരുഹനത്ഥായ (ക॰) പുരാഭേദസുത്തനിദ്ദേസേ സത്തമഗാഥാവണ്ണനായം
    84. āruhanatthāya (ka.) purābhedasuttaniddese sattamagāthāvaṇṇanāyaṃ
    85. സുംസുകാഭയം (സ്യാ॰)
    86. suṃsukābhayaṃ (syā.)
    87. നിജിഗിംസനതായ (സീ॰ സ്യാ॰)
    88. ന മുഗ്ഗസുപ്പതായ (സീ॰), ന മുഗ്ഗസൂപതായ (സ്യാ॰)
    89. പിട്ഠിമംസികതായ (സീ॰), പിട്ഠിമദ്ദികതായ (ക॰)
    90. nijigiṃsanatāya (sī. syā.)
    91. na muggasuppatāya (sī.), na muggasūpatāya (syā.)
    92. piṭṭhimaṃsikatāya (sī.), piṭṭhimaddikatāya (ka.)
    93. സദത്ഥഗരുകോതി (സീ॰ സ്യാ॰)
    94. sadatthagarukoti (sī. syā.)
    95. വിരിയം (സീ॰ സ്യാ॰)
    96. viriyaṃ (sī. syā.)
    97. തന്ദിന്തി (സീ॰)
    98. നത്ഥി അത്തദണ്ഡസുത്തനിദ്ദേസേ ഖുദ്ദകവത്ഥുവിഭങ്ഗേപി
    99. ജഞ്ഞൂതി (ക॰)
    100. പടിച്ഛാദനാ (സീ॰ ക॰) മഹാനിദ്ദേസേ
    101. tandinti (sī.)
    102. natthi attadaṇḍasuttaniddese khuddakavatthuvibhaṅgepi
    103. jaññūti (ka.)
    104. paṭicchādanā (sī. ka.) mahāniddese
    105. മുഖഭേരിയം (സ്യാ॰)
    106. മുഖദേണ്ഡിമകം (സീ॰ സ്യാ॰)
    107. മുഖഭേരുലകം (സീ॰)
    108. mukhabheriyaṃ (syā.)
    109. mukhadeṇḍimakaṃ (sī. syā.)
    110. mukhabherulakaṃ (sī.)
    111. വസിക്ഖാബന്ധം (സ്യാ॰)
    112. vasikkhābandhaṃ (syā.)
    113. രുന്ധേ (ക॰)
    114. rundhe (ka.)
    115. മജ്ഝന്തികസമയം (ബഹൂസു)
    116. പോക്ഖരണിരാമണേയ്യകം (സ്യാ॰)
    117. majjhantikasamayaṃ (bahūsu)
    118. pokkharaṇirāmaṇeyyakaṃ (syā.)
    119. ബീജനിഹാരോ (സ്യാ॰ ക॰)
    120. ഘരവാസോ (സ്യാ॰)
    121. bījanihāro (syā. ka.)
    122. gharavāso (syā.)
    123. മിഗചക്കം. മിഗചക്കപാഠകാ (സ്യാ॰)
    124. രുദം (സ്യാ॰)
    125. migacakkaṃ. migacakkapāṭhakā (syā.)
    126. rudaṃ (syā.)
    127. ഉക്കാപനാ സമുക്കാപനാ (സ്യാ॰)
    128. പിട്ഠിമംസികതാ (ക॰) വിസുദ്ധിമഗ്ഗേ സീലനിദ്ദേസവണ്ണനാ ഓലോകേതബ്ബാ
    129. മേത്തവാചകതാ (സ്യാ॰)
    130. ukkāpanā samukkāpanā (syā.)
    131. piṭṭhimaṃsikatā (ka.) visuddhimagge sīlaniddesavaṇṇanā oloketabbā
    132. mettavācakatā (syā.)
    133. കത്ഥിതാ (സ്യാ॰ ക॰)
    134. katthitā (syā. ka.)
    135. സഭാഗഗ്ഗതോ (സീ॰ ക॰)
    136. പരിസഗതോ (സീ॰ ക॰)
    137. ന വുയ്ഹേയ്യ (സീ॰ ക॰), നത്ഥി സ്യാ॰ പോത്ഥകേ
    138. sabhāgaggato (sī. ka.)
    139. parisagato (sī. ka.)
    140. na vuyheyya (sī. ka.), natthi syā. potthake
    141. അസനീവ ചക്കം ദന്തകൂടം സമണപ്പധാനേനാതി (സീ॰)
    142. asanīva cakkaṃ dantakūṭaṃ samaṇappadhānenāti (sī.)
    143. ദൂസിതോ (സീ॰ സ്യാ॰)
    144. പുഥുവചനാനം (സീ॰ സ്യാ॰)
    145. dūsito (sī. syā.)
    146. puthuvacanānaṃ (sī. syā.)
    147. പടിസേനി കരോതി (സ്യാ॰)
    148. paṭiseni karoti (syā.)
    149. പടിബന്ധനം (സീ॰)
    150. paṭibandhanaṃ (sī.)
    151. അഭിഭൂതരൂപാ (സ്യാ॰) ഏവമഞ്ഞേസു പഞ്ചപദേസുപി
    152. അഭിഭൂ ഹി നേ ഹീനേ പാപകേ (സീ॰ ക॰), അഭിഭൂ ഹി പാപകേ (സ്യാ॰)
    153. abhibhūtarūpā (syā.) evamaññesu pañcapadesupi
    154. abhibhū hi ne hīne pāpake (sī. ka.), abhibhū hi pāpake (syā.)
    155. സക്കാരമാനോ ഗരുകാരമാനോ (സ്യാ॰)
    156. sakkāramāno garukāramāno (syā.)
    157. തുവടകസുത്തനിദ്ദേസോ (സീ॰ സ്യാ॰) സുത്തനിപാതേപി
    158. tuvaṭakasuttaniddeso (sī. syā.) suttanipātepi



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / മഹാനിദ്ദേസ-അട്ഠകഥാ • Mahāniddesa-aṭṭhakathā / ൧൪. തുവടകസുത്തനിദ്ദേസവണ്ണനാ • 14. Tuvaṭakasuttaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact