| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi |
९. उब्बाहिकवग्गो
9. Ubbāhikavaggo
४५५. ‘‘कतिहि नु खो, भन्ते, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय न सम्मन्नितब्बो’’ति? ‘‘पञ्चहुपालि, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय न सम्मन्नितब्बो। कतमेहि पञ्चहि? न अत्थकुसलो होति, न धम्मकुसलो होति, न निरुत्तिकुसलो होति, न ब्यञ्जनकुसलो होति, न पुब्बापरकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय न सम्मन्नितब्बो। पञ्चहुपालि, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय सम्मन्नितब्बो। कतमेहि पञ्चहि? अत्थकुसलो होति, धम्मकुसलो होति, निरुत्तिकुसलो होति, ब्यञ्जनकुसलो होति, पुब्बापरकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय सम्मन्नितब्बो।
455. ‘‘Katihi nu kho, bhante, aṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya na sammannitabbo’’ti? ‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya na sammannitabbo. Katamehi pañcahi? Na atthakusalo hoti, na dhammakusalo hoti, na niruttikusalo hoti, na byañjanakusalo hoti, na pubbāparakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya na sammannitabbo. Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo. Katamehi pañcahi? Atthakusalo hoti, dhammakusalo hoti, niruttikusalo hoti, byañjanakusalo hoti, pubbāparakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo.
‘‘अपरेहिपि, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय न सम्मन्नितब्बो। कतमेहि पञ्चहि? कोधनो होति कोधाभिभूतो, मक्खी होति मक्खाभिभूतो, पळासी होति पळासाभिभूतो, इस्सुकी होति इस्साभिभूतो, सन्दिट्ठिपरामासी होति आधानग्गाही दुप्पटिनिस्सग्गी – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय न सम्मन्नितब्बो। पञ्चहुपालि, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय सम्मन्नितब्बो। कतमेहि पञ्चहि? न कोधनो होति न कोधाभिभूतो, न मक्खी होति न मक्खाभिभूतो, न पळासी होति न पळासाभिभूतो, न इस्सुकी होति न इस्साभिभूतो, असन्दिट्ठिपरामासी होति अनाधानग्गाही सुप्पटिनिस्सग्गी – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय सम्मन्नितब्बो।
‘‘Aparehipi, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya na sammannitabbo. Katamehi pañcahi? Kodhano hoti kodhābhibhūto, makkhī hoti makkhābhibhūto, paḷāsī hoti paḷāsābhibhūto, issukī hoti issābhibhūto, sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya na sammannitabbo. Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo. Katamehi pañcahi? Na kodhano hoti na kodhābhibhūto, na makkhī hoti na makkhābhibhūto, na paḷāsī hoti na paḷāsābhibhūto, na issukī hoti na issābhibhūto, asandiṭṭhiparāmāsī hoti anādhānaggāhī suppaṭinissaggī – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo.
‘‘अपरेहिपि , उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय न सम्मन्नितब्बो। कतमेहि पञ्चहि? कुप्पति, ब्यापज्जति, पतिट्ठियति, कोपं जनेति, अखमो होति अपदक्खिणग्गाही अनुसासनिं – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय न सम्मन्नितब्बो। पञ्चहुपालि, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय सम्मन्नितब्बो । कतमेहि पञ्चहि? न कुप्पति, न ब्यापज्जति, न पतिट्ठियति, न कोपं जनेति, खमो होति पदक्खिणग्गाही अनुसासनिं – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय सम्मन्नितब्बो।
‘‘Aparehipi , upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya na sammannitabbo. Katamehi pañcahi? Kuppati, byāpajjati, patiṭṭhiyati, kopaṃ janeti, akhamo hoti apadakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya na sammannitabbo. Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo . Katamehi pañcahi? Na kuppati, na byāpajjati, na patiṭṭhiyati, na kopaṃ janeti, khamo hoti padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo.
‘‘अपरेहिपि, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय न सम्मन्नितब्बो। कतमेहि पञ्चहि? पसारेता होति नो सारेता, अनोकासकम्मं कारेत्वा पवत्ता होति, न यथाधम्मे यथाविनये यथापत्तिया चोदेता होति, न यथाधम्मे यथाविनये यथापत्तिया कारेता होति, न यथादिट्ठिया ब्याकता होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय न सम्मन्नितब्बो। पञ्चहुपालि, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय सम्मन्नितब्बो। कतमेहि पञ्चहि? सारेता होति नो पसारेता, ओकासकम्मं कारेत्वा पवत्ता होति, यथाधम्मं यथाविनये यथापत्तिया चोदेता होति, यथाधम्मे यथाविनये यथापत्तिया कारेता होति, यथादिट्ठिया ब्याकता होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय सम्मन्नितब्बो।
‘‘Aparehipi, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya na sammannitabbo. Katamehi pañcahi? Pasāretā hoti no sāretā, anokāsakammaṃ kāretvā pavattā hoti, na yathādhamme yathāvinaye yathāpattiyā codetā hoti, na yathādhamme yathāvinaye yathāpattiyā kāretā hoti, na yathādiṭṭhiyā byākatā hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya na sammannitabbo. Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo. Katamehi pañcahi? Sāretā hoti no pasāretā, okāsakammaṃ kāretvā pavattā hoti, yathādhammaṃ yathāvinaye yathāpattiyā codetā hoti, yathādhamme yathāvinaye yathāpattiyā kāretā hoti, yathādiṭṭhiyā byākatā hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo.
‘‘अपरेहिपि, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय न सम्मन्नितब्बो। कतमेहि पञ्चहि? छन्दागतिं गच्छति, दोसागतिं गच्छति, मोहागतिं गच्छति, भयागतिं गच्छति, अलज्जी च होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय न सम्मन्नितब्बो। पञ्चहुपालि, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय सम्मन्नितब्बो। कतमेहि पञ्चहि? न छन्दागतिं गच्छति, न दोसागतिं गच्छति, न मोहागतिं गच्छति, न भयागतिं गच्छति, लज्जी च होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय सम्मन्नितब्बो।
‘‘Aparehipi, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya na sammannitabbo. Katamehi pañcahi? Chandāgatiṃ gacchati, dosāgatiṃ gacchati, mohāgatiṃ gacchati, bhayāgatiṃ gacchati, alajjī ca hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya na sammannitabbo. Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo. Katamehi pañcahi? Na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, lajjī ca hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo.
‘‘अपरेहिपि, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय न सम्मन्नितब्बो। कतमेहि पञ्चहि? छन्दागतिं गच्छति, दोसागतिं गच्छति, मोहागतिं गच्छति, भयागतिं गच्छति, अकुसलो च होति विनये – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय न सम्मन्नितब्बो। पञ्चहुपालि, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय सम्मन्नितब्बो। कतमेहि पञ्चहि? न छन्दागतिं गच्छति, न दोसागतिं गच्छति, न मोहागतिं गच्छति, न भयागतिं गच्छति, कुसलो च होति विनये – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु उब्बाहिकाय सम्मन्नितब्बो’’ति।
‘‘Aparehipi, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya na sammannitabbo. Katamehi pañcahi? Chandāgatiṃ gacchati, dosāgatiṃ gacchati, mohāgatiṃ gacchati, bhayāgatiṃ gacchati, akusalo ca hoti vinaye – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya na sammannitabbo. Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo. Katamehi pañcahi? Na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, kusalo ca hoti vinaye – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo’’ti.
४५६. ‘‘कतिहि नु खो, भन्ते, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु बालोत्वेव सङ्खं गच्छती’’ति? ‘‘पञ्चहुपालि, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु बालोत्वेव सङ्खं गच्छति। कतमेहि पञ्चहि? सुत्तं न जानाति, सुत्तानुलोमं न जानाति, विनयं न जानाति, विनयानुलोमं न जानाति, न च ठानठानकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु बालोत्वेव सङ्खं गच्छति। पञ्चहुपालि, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु पण्डितोत्वेव सङ्खं गच्छति। कतमेहि पञ्चहि? सुत्तं जानाति, सुत्तानुलोमं जानाति, विनयं जानाति, विनयानुलोमं जानाति, ठानाठानकुसलो च होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु पण्डितोत्वेव सङ्खं गच्छति।
456. ‘‘Katihi nu kho, bhante, aṅgehi samannāgato bhikkhu bālotveva saṅkhaṃ gacchatī’’ti? ‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu bālotveva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi pañcahi? Suttaṃ na jānāti, suttānulomaṃ na jānāti, vinayaṃ na jānāti, vinayānulomaṃ na jānāti, na ca ṭhānaṭhānakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu bālotveva saṅkhaṃ gacchati. Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu paṇḍitotveva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi pañcahi? Suttaṃ jānāti, suttānulomaṃ jānāti, vinayaṃ jānāti, vinayānulomaṃ jānāti, ṭhānāṭhānakusalo ca hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu paṇḍitotveva saṅkhaṃ gacchati.
‘‘अपरेहिपि, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु बालोत्वेव सङ्खं गच्छति। कतमेहि पञ्चहि? धम्मं न जानाति, धम्मानुलोमं जानाति, विनयं न जानाति, विनयानुलोमं न जानाति, न च पुब्बापरकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु बालोत्वेव सङ्खं गच्छति। पञ्चहुपालि, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु पण्डितोत्वेव सङ्खं गच्छति। कतमेहि पञ्चहि? धम्मं जानाति, धम्मानुलोमं जानाति, विनयं जानाति, विनयानुलोमं जानाति, पुब्बापरकुसलो च होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु पण्डितोत्वेव सङ्खं गच्छति।
‘‘Aparehipi, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu bālotveva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi pañcahi? Dhammaṃ na jānāti, dhammānulomaṃ jānāti, vinayaṃ na jānāti, vinayānulomaṃ na jānāti, na ca pubbāparakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu bālotveva saṅkhaṃ gacchati. Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu paṇḍitotveva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi pañcahi? Dhammaṃ jānāti, dhammānulomaṃ jānāti, vinayaṃ jānāti, vinayānulomaṃ jānāti, pubbāparakusalo ca hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu paṇḍitotveva saṅkhaṃ gacchati.
‘‘अपरेहिपि, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु बालोत्वेव सङ्खं गच्छति। कतमेहि पञ्चहि? वत्थुं न जानाति, निदानं न जानाति, पञ्ञत्तिं न जानाति, पदपच्चाभट्ठं न जानाति, अनुसन्धिवचनपथं न जानाति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु बालोत्वेव सङ्खं गच्छति। पञ्चहुपालि, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु पण्डितोत्वेव सङ्खं गच्छति। कतमेहि पञ्चहि? वत्थुं जानाति, निदानं जानाति, पञ्ञत्तिं जानाति, पदपच्चाभट्ठं जानाति, अनुसन्धिवचनपथं जानाति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु पण्डितोत्वेव सङ्खं गच्छति।
‘‘Aparehipi, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu bālotveva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi pañcahi? Vatthuṃ na jānāti, nidānaṃ na jānāti, paññattiṃ na jānāti, padapaccābhaṭṭhaṃ na jānāti, anusandhivacanapathaṃ na jānāti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu bālotveva saṅkhaṃ gacchati. Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu paṇḍitotveva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi pañcahi? Vatthuṃ jānāti, nidānaṃ jānāti, paññattiṃ jānāti, padapaccābhaṭṭhaṃ jānāti, anusandhivacanapathaṃ jānāti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu paṇḍitotveva saṅkhaṃ gacchati.
‘‘अपरेहिपि, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु बालोत्वेव सङ्खं गच्छति। कतमेहि पञ्चहि? आपत्तिं न जानाति, आपत्तिसमुट्ठानं न जानाति, आपत्तिया पयोगं न जानाति, आपत्तिया वूपसमं न जानाति, आपत्तिया न विनिच्छयकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु बालोत्वेव सङ्खं गच्छति। पञ्चहुपालि, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु पण्डितोत्वेव सङ्खं गच्छति। कतमेहि पञ्चहि? आपत्तिं जानाति , आपत्तिसमुट्ठानं जानाति, आपत्तिया पयोगं जानाति, आपत्तिया वूपसमं जानाति, आपत्तिया विनिच्छयकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु पण्डितोत्वेव सङ्खं गच्छति।
‘‘Aparehipi, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu bālotveva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi pañcahi? Āpattiṃ na jānāti, āpattisamuṭṭhānaṃ na jānāti, āpattiyā payogaṃ na jānāti, āpattiyā vūpasamaṃ na jānāti, āpattiyā na vinicchayakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu bālotveva saṅkhaṃ gacchati. Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu paṇḍitotveva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi pañcahi? Āpattiṃ jānāti , āpattisamuṭṭhānaṃ jānāti, āpattiyā payogaṃ jānāti, āpattiyā vūpasamaṃ jānāti, āpattiyā vinicchayakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu paṇḍitotveva saṅkhaṃ gacchati.
‘‘अपरेहिपि , उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु बालोत्वेव सङ्खं गच्छति। कतमेहि पञ्चहि? अधिकरणं न जानाति, अधिकरणसमुट्ठानं न जानाति, अधिकरणस्स पयोगं न जानाति, अधिकरणस्स वूपसमं न जानाति, अधिकरणस्स न विनिच्छयकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु बालोत्वेव सङ्खं गच्छति। पञ्चहुपालि, अङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु पण्डितोत्वेव सङ्खं गच्छति। कतमेहि पञ्चहि? अधिकरणं जानाति, अधिकरणसमुट्ठानं जानाति, अधिकरणस्स पयोगं जानाति, अधिकरणस्स वूपसमं जानाति, अधिकरणस्स विनिच्छयकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतो भिक्खु पण्डितोत्वेव सङ्खं गच्छती’’ति।
‘‘Aparehipi , upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu bālotveva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi pañcahi? Adhikaraṇaṃ na jānāti, adhikaraṇasamuṭṭhānaṃ na jānāti, adhikaraṇassa payogaṃ na jānāti, adhikaraṇassa vūpasamaṃ na jānāti, adhikaraṇassa na vinicchayakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu bālotveva saṅkhaṃ gacchati. Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu paṇḍitotveva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi pañcahi? Adhikaraṇaṃ jānāti, adhikaraṇasamuṭṭhānaṃ jānāti, adhikaraṇassa payogaṃ jānāti, adhikaraṇassa vūpasamaṃ jānāti, adhikaraṇassa vinicchayakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu paṇḍitotveva saṅkhaṃ gacchatī’’ti.
उब्बाहिकवग्गो निट्ठितो नवमो।
Ubbāhikavaggo niṭṭhito navamo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
न अत्थकुसलो चेव, कोधनो कुप्पती च यो।
Na atthakusalo ceva, kodhano kuppatī ca yo;
पसारेता छन्दागतिं, अकुसलो तथेव च॥
Pasāretā chandāgatiṃ, akusalo tatheva ca.
सुत्तं धम्मञ्च वत्थुञ्च, आपत्ति अधिकरणं।
Suttaṃ dhammañca vatthuñca, āpatti adhikaraṇaṃ;
द्वे द्वे पकासिता सब्बे, कण्हसुक्कं विजानथाति॥
Dve dve pakāsitā sabbe, kaṇhasukkaṃ vijānathāti.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / उब्बाहिकवग्गवण्णना • Ubbāhikavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / उब्बाहिकवग्गवण्णना • Ubbāhikavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / वोहारवग्गादिवण्णना • Vohāravaggādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / उब्बाहिकवग्गवण्णना • Ubbāhikavaggavaṇṇanā
