Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੧੩੯] ੯. ਉਭਤੋਭਟ੍ਠਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [139] 9. Ubhatobhaṭṭhajātakavaṇṇanā

    ਅਕ੍ਖੀ ਭਿਨ੍ਨਾ ਪਟੋ ਨਟ੍ਠੋਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਦੇવਦਤ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਦਾ ਕਿਰ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਛવਾਲਾਤਂ ਉਭਤੋਪਦਿਤ੍ਤਂ ਮਜ੍ਝੇ ਗੂਥਗਤਂ ਨੇવਾਰਞ੍ਞੇ ਕਟ੍ਠਤ੍ਥਂ ਫਰਤਿ, ਨ ਗਾਮੇ ਕਟ੍ਠਤ੍ਥਂ ਫਰਤਿ, ਏવਮੇવ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਏવਰੂਪੇ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਉਭਤੋ ਭਟ੍ਠੋ ਉਭਤੋ ਪਰਿਬਾਹਿਰੋ ਜਾਤੋ, ਗਿਹਿਪਰਿਭੋਗਾ ਚ ਪਰਿਹੀਨੋ, ਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥਞ੍ਚ ਨ ਪਰਿਪੂਰੇਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਇਦਾਨੇવ ਉਭਤੋ ਭਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ, ਅਤੀਤੇਪਿ ਉਭਤੋ ਭਟ੍ਠੋ ਅਹੋਸਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Akkhī bhinnā paṭo naṭṭhoti idaṃ satthā veḷuvane viharanto devadattaṃ ārabbha kathesi. Tadā kira dhammasabhāyaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, seyyathāpi nāma chavālātaṃ ubhatopadittaṃ majjhe gūthagataṃ nevāraññe kaṭṭhatthaṃ pharati, na gāme kaṭṭhatthaṃ pharati, evameva devadatto evarūpe niyyānikasāsane pabbajitvā ubhato bhaṭṭho ubhato paribāhiro jāto, gihiparibhogā ca parihīno, sāmaññatthañca na paripūretī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, devadatto idāneva ubhato bhaṭṭho hoti, atītepi ubhato bhaṭṭho ahosiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਦਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਕੇ ਬਾਲ਼ਿਸਿਕਾ વਸਨ੍ਤਿ। ਅਥੇਕੋ ਬਾਲ਼ਿਸਿਕੋ ਬਲ਼ਿਸਂ ਆਦਾਯ ਦਹਰੇਨ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸੋਬ੍ਭੇ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਬਾਲ਼ਿਸਿਕਾ ਮਚ੍ਛੇ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬਲ਼ਿਸਂ ਖਿਪਿ। ਬਲ਼ਿਸੋ ਉਦਕਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖਾਣੁਕੇ ਲਗ੍ਗਿ। ਬਾਲ਼ਿਸਿਕੋ ਤਂ ਆਕਡ੍ਢਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਯਂ ਬਲ਼ਿਸੋ ਮਹਾਮਚ੍ਛੇ ਲਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਤ੍ਤਕਂ ਮਾਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਪਟਿવਿਸ੍ਸਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਲਹਂ ਕਾਰਾਪੇਮਿ, ਏવਂ ਇਤੋ ਨ ਕੋਚਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਪੁਤ੍ਤਂ ਆਹ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਤਾਤ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਮਹਾਮਚ੍ਛਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਭਾવਂ ਮਾਤੁ ਆਚਿਕ੍ਖਾਹਿ, ‘ਪਟਿવਿਸ੍ਸਕੇਹਿ ਕਿਰ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਲਹਂ ਕਰੋਹੀ’ਤਿ વਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਪੁਤ੍ਤਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਬਲ਼ਿਸਂ ਆਕਡ੍ਢਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਰਜ੍ਜੁਚ੍ਛੇਦਨਭਯੇਨ ਉਤ੍ਤਰਿਸਾਟਕਂ ਥਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਮਚ੍ਛਲੋਭੇਨ ਮਚ੍ਛਂ ਉਪਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਖਾਣੁਕੇਹਿ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਦ੍વੇਪਿ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਭਿਨ੍ਦਿ। ਥਲੇ ਠਪਿਤਸਾਟਕਂਪਿਸ੍ਸ ਚੋਰੋ ਹਰਿ। ਸੋ વੇਦਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ਯਮਾਨੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਦਕਾ ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ਸਾਟਕਂ ਪਰਿਯੇਸਤਿ।

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto rukkhadevatā hutvā nibbatti. Tadā ekasmiṃ gāmake bāḷisikā vasanti. Atheko bāḷisiko baḷisaṃ ādāya daharena puttena saddhiṃ yasmiṃ sobbhe pakatiyāpi bāḷisikā macche gaṇhanti, tattha gantvā baḷisaṃ khipi. Baḷiso udakapaṭicchanne ekasmiṃ khāṇuke laggi. Bāḷisiko taṃ ākaḍḍhituṃ asakkonto cintesi ‘‘ayaṃ baḷiso mahāmacche laggo bhavissati, puttakaṃ mātu santikaṃ pesetvā paṭivissakehi saddhiṃ kalahaṃ kārāpemi, evaṃ ito na koci koṭṭhāsaṃ paccāsīsissatī’’ti. So puttaṃ āha ‘‘gaccha, tāta, amhehi mahāmacchassa laddhabhāvaṃ mātu ācikkhāhi, ‘paṭivissakehi kira saddhiṃ kalahaṃ karohī’ti vadehī’’ti. So puttaṃ pesetvā baḷisaṃ ākaḍḍhituṃ asakkonto rajjucchedanabhayena uttarisāṭakaṃ thale ṭhapetvā udakaṃ otaritvā macchalobhena macchaṃ upadhārento khāṇukehi paharitvā dvepi akkhīni bhindi. Thale ṭhapitasāṭakaṃpissa coro hari. So vedanāppatto hutvā hatthena akkhīni uppīḷayamāno gahetvā udakā uttaritvā kampamāno sāṭakaṃ pariyesati.

    ਸਾਪਿਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ‘‘ਕਲਹਂ ਕਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨਭਾવਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਕਣ੍ਣੇ ਤਾਲਪਣ੍ਣਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਅਕ੍ਖਿਂ ਉਕ੍ਖਲਿਮਸਿਯਾ ਅਞ੍ਜੇਤ੍વਾ ਕੁਕ੍ਕੁਰਂ ਅਙ੍ਕੇਨਾਦਾਯ ਪਟਿવਿਸ੍ਸਕਘਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਾ ਸਹਾਯਿਕਾ ਏવਮਾਹ ‘‘ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਤੇ ਕਣ੍ਣੇ ਤਾਲਪਣ੍ਣਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਤਂ, ਏਕਂ ਅਕ੍ਖਿ ਅਞ੍ਜਿਤਂ, ਪਿਯਪੁਤ੍ਤਂ વਿਯ ਕੁਕ੍ਕੁਰਂ ਅਙ੍ਕੇਨਾਦਾਯ ਘਰਤੋ ਘਰਂ ਗਚ੍ਛਸਿ, ਕਿਂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਿਕਾਸਿ ਜਾਤਾ’’ਤਿ। ‘‘ਨਾਹਂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਿਕਾ, ਤ੍વਂ ਪਨ ਮਂ ਅਕਾਰਣੇਨ ਅਕ੍ਕੋਸਸਿ ਪਰਿਭਾਸਸਿ, ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਗਾਮਭੋਜਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ ਕਹਾਪਣੇ ਦਣ੍ਡਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਕਲਹਂ ਕਤ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਗਾਮਭੋਜਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਕਲਹੇ વਿਸੋਧਿਯਮਾਨੇ ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਮਤ੍ਥਕੇ ਦਣ੍ਡੋ ਪਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ‘‘ਦਣ੍ਡਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਪੋਥੇਤੁਂ ਆਰਭਿਂਸੁ।

    Sāpissa bhariyā ‘‘kalahaṃ katvā kassaci apaccāsīsanabhāvaṃ karissāmī’’ti ekasmiṃyeva kaṇṇe tālapaṇṇaṃ piḷandhitvā ekaṃ akkhiṃ ukkhalimasiyā añjetvā kukkuraṃ aṅkenādāya paṭivissakagharaṃ agamāsi. Atha naṃ ekā sahāyikā evamāha ‘‘ekasmiṃyeva te kaṇṇe tālapaṇṇaṃ piḷandhitaṃ, ekaṃ akkhi añjitaṃ, piyaputtaṃ viya kukkuraṃ aṅkenādāya gharato gharaṃ gacchasi, kiṃ ummattikāsi jātā’’ti. ‘‘Nāhaṃ ummattikā, tvaṃ pana maṃ akāraṇena akkosasi paribhāsasi, idāni taṃ gāmabhojakassa santikaṃ gantvā aṭṭha kahāpaṇe daṇḍāpessāmī’’ti evaṃ kalahaṃ katvā ubhopi gāmabhojakassa santikaṃ agamaṃsu. Kalahe visodhiyamāne tassāyeva matthake daṇḍo pati. Atha naṃ bandhitvā ‘‘daṇḍaṃ dehī’’ti pothetuṃ ārabhiṃsu.

    ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤਾ ਗਾਮੇ ਤਸ੍ਸਾ ਇਮਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਚਸ੍ਸਾ ਪਤਿਨੋ ਤਂ ਬ੍ਯਸਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਖਨ੍ਧਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਾ ‘‘ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਉਦਕੇਪਿ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਪਦੁਟ੍ਠੋ ਥਲੇਪਿ, ਉਭਤੋਭਟ੍ਠੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Rukkhadevatā gāme tassā imaṃ pavattiṃ, araññe cassā patino taṃ byasanaṃ disvā khandhantare ṭhitā ‘‘bho purisa, tuyhaṃ udakepi kammanto paduṭṭho thalepi, ubhatobhaṭṭho jāto’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ੧੩੯.

    139.

    ‘‘ਅਕ੍ਖੀ ਭਿਨ੍ਨਾ ਪਟੋ ਨਟ੍ਠੋ, ਸਖਿਗੇਹੇ ਚ ਭਣ੍ਡਨਂ।

    ‘‘Akkhī bhinnā paṭo naṭṭho, sakhigehe ca bhaṇḍanaṃ;

    ਉਭਤੋ ਪਦੁਟ੍ਠਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ, ਉਦਕਮ੍ਹਿ ਥਲਮ੍ਹਿ ਚਾ’’ਤਿ॥

    Ubhato paduṭṭhā kammantā, udakamhi thalamhi cā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਖਿਗੇਹੇ ਚ ਭਣ੍ਡਨਨ੍ਤਿ ਸਖੀ ਨਾਮ ਸਹਾਯਿਕਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਗੇਹੇ ਤવ ਭਰਿਯਾਯ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਤਂ, ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਤ੍વਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਦਣ੍ਡਂ ਦਾਪਿਯਤਿ। ਉਭਤੋ ਪਦੁਟ੍ਠਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਤਿ ਏવਂ ਤવ ਦ੍વੀਸੁਪਿ ਠਾਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਪਦੁਟ੍ਠਾਯੇવ ਭਿਨ੍ਨਾਯੇવ। ਕਤਰੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ? ਉਦਕਮ੍ਹਿ ਥਲਮ੍ਹਿ ਚਾਤਿ, ਅਕ੍ਖਿਭੇਦੇਨ ਪਟਨਾਸੇਨ ਚ ਉਦਕੇ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਪਦੁਟ੍ਠਾ, ਸਖਿਗੇਹੇ ਭਣ੍ਡਨੇਨ ਥਲੇ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਪਦੁਟ੍ਠਾਤਿ।

    Tattha sakhigehe ca bhaṇḍananti sakhī nāma sahāyikā, tassā ca gehe tava bhariyāya bhaṇḍanaṃ kataṃ, bhaṇḍanaṃ katvā bandhitvā pothetvā daṇḍaṃ dāpiyati. Ubhato paduṭṭhā kammantāti evaṃ tava dvīsupi ṭhānesu kammantā paduṭṭhāyeva bhinnāyeva. Kataresu dvīsu? Udakamhi thalamhi cāti, akkhibhedena paṭanāsena ca udake kammantā paduṭṭhā, sakhigehe bhaṇḍanena thale kammantā paduṭṭhāti.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ ‘‘ਤਦਾ ਬਾਲ਼ਿਸਿਕੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤਾ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi ‘‘tadā bāḷisiko devadatto ahosi, rukkhadevatā pana ahameva ahosi’’nti.

    ਉਭਤੋਭਟ੍ਠਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਨવਮਾ।

    Ubhatobhaṭṭhajātakavaṇṇanā navamā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੧੩੯. ਉਭਤੋਭਟ੍ਠਜਾਤਕਂ • 139. Ubhatobhaṭṭhajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact