| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / ஸாரத்த²தீ³பனீ-டீகா • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
உப⁴தொப்³யஞ்ஜனகவத்து²கதா²வண்ணனா
Ubhatobyañjanakavatthukathāvaṇṇanā
116. உப⁴தோ ப்³யஞ்ஜனமஸ்ஸ அத்தீ²தி உப⁴தொப்³யஞ்ஜனகோதி இமினா அஸமானாதி⁴கரணவிஸயோ பா³ஹிரத்த²ஸமாஸோயங், புரிமபதே³ ச விப⁴த்திஅலோபோதி த³ஸ்ஸேதி. ப்³யஞ்ஜனந்தி செத்த² இத்தி²னிமித்தங் புரிஸனிமித்தஞ்ச அதி⁴ப்பேதங். அத² உப⁴தொப்³யஞ்ஜனகஸ்ஸ ஏகமேவ இந்த்³ரியங், உதா³ஹு த்³வேதி? ஏகமேவ ‘‘யஸ்ஸ இத்தி²ந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதி, தஸ்ஸ புரிஸிந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதீதி? நோ. யஸ்ஸ வா பன புரிஸிந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதி, தஸ்ஸ இத்தி²ந்த்³ரியங் உப்பஜ்ஜதீதி? நோ’’தி (யம॰ 3.இந்த்³ரியயமக.188) ஏகஸ்மிங் ஸந்தானே இந்த்³ரியத்³வயஸ்ஸ படிஸித்³த⁴த்தா, தஞ்ச கோ² இத்தி²உப⁴தொப்³யஞ்ஜனகஸ்ஸ இத்தி²ந்த்³ரியங், புரிஸஉப⁴தொப்³யஞ்ஜனகஸ்ஸ புரிஸிந்த்³ரியங். யதி³ ஏவங் து³தியப்³யஞ்ஜனகஸ்ஸ அபா⁴வோ ஆபஜ்ஜதி. இந்த்³ரியஞ்ஹி ப்³யஞ்ஜனகாரணங் வுத்தங், தஞ்ச தஸ்ஸ நத்தீ²தி? வுச்சதே – ந தஸ்ஸ இந்த்³ரியங் து³தியப்³யஞ்ஜனகாரணங். கஸ்மா? ஸதா³ அபா⁴வதோ. இத்தி²உப⁴தொப்³யஞ்ஜனகஸ்ஸ ஹி யதா³ இத்தி²யா ராக³சித்தங் உப்பஜ்ஜதி, ததா³ புரிஸப்³யஞ்ஜனங் பாகடங் ஹோதி, இத்தி²ப்³யஞ்ஜனங் படிச்ச²ன்னங் கு³ள்ஹங் ஹோதி, ததா² இதரஸ்ஸ இதரங். யதி³ ச தேஸங் இந்த்³ரியங் து³தியப்³யஞ்ஜனகாரணங் ப⁴வெய்ய, ஸதா³பி ப்³யஞ்ஜனத்³வயங் திட்டெ²ய்ய, ந பன திட்ட²தி, தஸ்மா வேதி³தப்³ப³மேதங் ‘‘ந தஸ்ஸ தங் ப்³யஞ்ஜனகாரணங், கம்மஸஹாயங் பன ராக³சித்தமேவெத்த² காரண’’ந்தி.
116.Ubhatobyañjanamassa atthīti ubhatobyañjanakoti iminā asamānādhikaraṇavisayo bāhiratthasamāsoyaṃ, purimapade ca vibhattialopoti dasseti. Byañjananti cettha itthinimittaṃ purisanimittañca adhippetaṃ. Atha ubhatobyañjanakassa ekameva indriyaṃ, udāhu dveti? Ekameva ‘‘yassa itthindriyaṃ uppajjati, tassa purisindriyaṃ uppajjatīti? No. Yassa vā pana purisindriyaṃ uppajjati, tassa itthindriyaṃ uppajjatīti? No’’ti (yama. 3.indriyayamaka.188) ekasmiṃ santāne indriyadvayassa paṭisiddhattā, tañca kho itthiubhatobyañjanakassa itthindriyaṃ, purisaubhatobyañjanakassa purisindriyaṃ. Yadi evaṃ dutiyabyañjanakassa abhāvo āpajjati. Indriyañhi byañjanakāraṇaṃ vuttaṃ, tañca tassa natthīti? Vuccate – na tassa indriyaṃ dutiyabyañjanakāraṇaṃ. Kasmā? Sadā abhāvato. Itthiubhatobyañjanakassa hi yadā itthiyā rāgacittaṃ uppajjati, tadā purisabyañjanaṃ pākaṭaṃ hoti, itthibyañjanaṃ paṭicchannaṃ guḷhaṃ hoti, tathā itarassa itaraṃ. Yadi ca tesaṃ indriyaṃ dutiyabyañjanakāraṇaṃ bhaveyya, sadāpi byañjanadvayaṃ tiṭṭheyya, na pana tiṭṭhati, tasmā veditabbametaṃ ‘‘na tassa taṃ byañjanakāraṇaṃ, kammasahāyaṃ pana rāgacittamevettha kāraṇa’’nti.
யஸ்மா சஸ்ஸ ஏகமேவ இந்த்³ரியங் ஹோதி, தஸ்மா இத்தி²உப⁴தொப்³யஞ்ஜனகோ ஸயம்பி க³ப்³ப⁴ங் க³ண்ஹாதி, பரம்பி க³ண்ஹாபேதி. புரிஸஉப⁴தொப்³யஞ்ஜனகோ பரங் க³ண்ஹாபேதி, ஸயங் பன ந க³ண்ஹாதி. யதி³ படிஸந்தி⁴யங் புரிஸலிங்க³ங், யதி³ படிஸந்தி⁴யங் இத்தி²லிங்க³ந்தி ச படிஸந்தி⁴யங் லிங்க³ஸப்³பா⁴வோ குருந்தி³யங்வுத்தோ, ஸோ ச அயுத்தோ. பவத்தியங்யேவ ஹி இத்தி²லிங்கா³தீ³னி ஸமுட்ட²ஹந்தி, ந படிஸந்தி⁴யங். படிஸந்தி⁴யங் பன இந்த்³ரியமேவ ஸமுட்டா²தி, ந லிங்கா³தீ³னி. ந ச இந்த்³ரியமேவ லிங்க³ந்தி ஸக்கா வத்துங் இந்த்³ரியலிங்கா³னங் பி⁴ன்னஸபா⁴வத்தா. வுத்தஞ்ஹேதங் அட்ட²ஸாலினியங் (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ 632) –
Yasmā cassa ekameva indriyaṃ hoti, tasmā itthiubhatobyañjanako sayampi gabbhaṃ gaṇhāti, parampi gaṇhāpeti. Purisaubhatobyañjanako paraṃ gaṇhāpeti, sayaṃ pana na gaṇhāti. Yadi paṭisandhiyaṃ purisaliṅgaṃ, yadi paṭisandhiyaṃ itthiliṅganti ca paṭisandhiyaṃ liṅgasabbhāvo kurundiyaṃvutto, so ca ayutto. Pavattiyaṃyeva hi itthiliṅgādīni samuṭṭhahanti, na paṭisandhiyaṃ. Paṭisandhiyaṃ pana indriyameva samuṭṭhāti, na liṅgādīni. Na ca indriyameva liṅganti sakkā vattuṃ indriyaliṅgānaṃ bhinnasabhāvattā. Vuttañhetaṃ aṭṭhasāliniyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 632) –
‘‘இத்த²த்தங் இத்தி²பா⁴வோதி உப⁴யங் ஏகத்த²ங், இத்தி²ஸபா⁴வோதி அத்தோ². அயங் கம்மஜோ படிஸந்தி⁴ஸமுட்டி²தோ. இத்தி²லிங்கா³தி³ பன இத்தி²ந்த்³ரியங் படிச்ச பவத்தே ஸமுட்டி²தங். யதா² பீ³ஜே ஸதி பீ³ஜங் படிச்ச பீ³ஜபச்சயா ருக்கோ² வட்³டி⁴த்வா ஸாகா²விடபஸம்பன்னோ ஹுத்வா ஆகாஸங் பூரெத்வா திட்ட²தி, ஏவமேவ இத்தி²பா⁴வஸங்கா²தே இத்தி²ந்த்³ரியே ஸதி இத்தி²லிங்கா³தீ³னி ஹொந்தி. பீ³ஜங் விய ஹி இத்தி²ந்த்³ரியங், பீ³ஜங் படிச்ச வட்³டி⁴த்வா ஆகாஸங் பூரெத்வா டி²தருக்கோ² விய இத்தி²ந்த்³ரியங் படிச்ச இத்தி²லிங்கா³தீ³னி பவத்தே ஸமுட்ட²ஹந்தி. தத்த² இத்தி²ந்த்³ரியங் ந சக்கு²விஞ்ஞெய்யங், மனோவிஞ்ஞெய்யமேவ. இத்தி²லிங்கா³தீ³னி சக்கு²விஞ்ஞெய்யானிபி மனோவிஞ்ஞெய்யானிபீ’’தி.
‘‘Itthattaṃ itthibhāvoti ubhayaṃ ekatthaṃ, itthisabhāvoti attho. Ayaṃ kammajo paṭisandhisamuṭṭhito. Itthiliṅgādi pana itthindriyaṃ paṭicca pavatte samuṭṭhitaṃ. Yathā bīje sati bījaṃ paṭicca bījapaccayā rukkho vaḍḍhitvā sākhāviṭapasampanno hutvā ākāsaṃ pūretvā tiṭṭhati, evameva itthibhāvasaṅkhāte itthindriye sati itthiliṅgādīni honti. Bījaṃ viya hi itthindriyaṃ, bījaṃ paṭicca vaḍḍhitvā ākāsaṃ pūretvā ṭhitarukkho viya itthindriyaṃ paṭicca itthiliṅgādīni pavatte samuṭṭhahanti. Tattha itthindriyaṃ na cakkhuviññeyyaṃ, manoviññeyyameva. Itthiliṅgādīni cakkhuviññeyyānipi manoviññeyyānipī’’ti.
தேனேவாஹ ‘‘தத்த² விசாரணக்கமோ வித்தா²ரதோ அட்ட²ஸாலினியா த⁴ம்மஸங்க³ஹட்ட²கதா²ய வேதி³தப்³போ³’’தி.
Tenevāha ‘‘tattha vicāraṇakkamo vitthārato aṭṭhasāliniyā dhammasaṅgahaṭṭhakathāya veditabbo’’ti.
உப⁴தொப்³யஞ்ஜனகவத்து²கதா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Ubhatobyañjanakavatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / வினயபிடக • Vinayapiṭaka / மஹாவக்³க³பாளி • Mahāvaggapāḷi / 54. உப⁴தொப்³யஞ்ஜனகவத்து² • 54. Ubhatobyañjanakavatthu
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / வினயபிடக (அட்ட²கதா²) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / மஹாவக்³க³-அட்ட²கதா² • Mahāvagga-aṭṭhakathā / உப⁴தொப்³யஞ்ஜனகவத்து²கதா² • Ubhatobyañjanakavatthukathā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / வஜிரபு³த்³தி⁴-டீகா • Vajirabuddhi-ṭīkā / உப⁴தொப்³யஞ்ஜனகவத்து²கதா²வண்ணனா • Ubhatobyañjanakavatthukathāvaṇṇanā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / விமதிவினோத³னீ-டீகா • Vimativinodanī-ṭīkā / உப⁴தொப்³யஞ்ஜனகவத்து²கதா²வண்ணனா • Ubhatobyañjanakavatthukathāvaṇṇanā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / பாசித்யாதி³யோஜனாபாளி • Pācityādiyojanāpāḷi / 54. உப⁴தொப்³யஞ்ஜனகவத்து²கதா² • 54. Ubhatobyañjanakavatthukathā
