Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဣတိဝုတ္တက-အဋ္ဌကထာ • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    ၃. ဥဘယတ္ထသုတ္တဝဏ္ဏနာ

    3. Ubhayatthasuttavaṇṇanā

    ၂၃. တတိယေ ဘာဝိတောတိ ဥပ္ပာဒိတော စ ဝဍ္ဎိတော စ။ ဗဟုလီကတောတိ ပုနပ္ပုနံ ကတော။ အတ္ထောတိ ဟိတံ။ တဉ္ဟိ အရဏီယတော ဥပဂန္တဗ္ဗတော အတ္ထောတိ ဝုစ္စတိ။ သမဓိဂယ္ဟ တိဋ္ဌတီတိ သမ္မာ ပရိဂ္ဂဟေတ္ဝာ အဝိဇဟိတ္ဝာ ဝတ္တတိ။ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကန္တိ ဒိဋ္ဌဓမ္မော ဝုစ္စတိ ပစ္စက္ခဘူတော အတ္တဘာဝော, ဒိဋ္ဌဓမ္မေ ဘဝံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ, ဣဓလောကပရိယာပန္နန္တိ အတ္ထော။ သမ္ပရာယိကန္တိ ဓမ္မဝသေန သမ္ပရေတဗ္ဗတော သမ္ပရာယော, ပရလောကော, သမ္ပရာယေ ဘဝံ သမ္ပရာယိကံ, ပရလောကပရိယာပန္နန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    23. Tatiye bhāvitoti uppādito ca vaḍḍhito ca. Bahulīkatoti punappunaṃ kato. Atthoti hitaṃ. Tañhi araṇīyato upagantabbato atthoti vuccati. Samadhigayha tiṭṭhatīti sammā pariggahetvā avijahitvā vattati. Diṭṭhadhammikanti diṭṭhadhammo vuccati paccakkhabhūto attabhāvo, diṭṭhadhamme bhavaṃ diṭṭhadhammikaṃ, idhalokapariyāpannanti attho. Samparāyikanti dhammavasena samparetabbato samparāyo, paraloko, samparāye bhavaṃ samparāyikaṃ, paralokapariyāpannanti vuttaṃ hoti.

    ကော ပနေသ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော နာမ အတ္ထော, ကော ဝာ သမ္ပရာယိကောတိ? သင္ခေပေန တာဝ ယံ ဣဓလောကသုခံ, ယဉ္စေတရဟိ ဣဓလောကသုခာဝဟံ, အယံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကော အတ္ထော။ သေယ္ယထိဒံ – ဂဟဋ္ဌာနံ တာဝ ဣဓ ယံ ကိဉ္စိ ဝိတ္တူပကရဏံ, အနာကုလကမ္မန္တတာ, အာရောဂ္ယသံဝိဓာနံ, ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာယောဂဝိဟိတာနိ သိပ္ပာယတနဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနာနိ သင္ဂဟိတပရိဇနတာတိ ဧဝမာဒိ။ ပဗ္ဗဇိတာနံ ပန ယေ ဣမေ ဇီဝိတပရိက္ခာရာ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာ။ တေသံ အကိစ္ဆလာဘော, တတ္ထ စ သင္ခာယ ပဋိသေဝနာ , သင္ခာယ ပရိဝဇ္ဇနာ, ဝတ္ထုဝိသဒကိရိယာ, အပ္ပိစ္ဆတာ, သန္တုဋ္ဌိ, ပဝိဝေကော, အသံသဂ္ဂောတိ ဧဝမာဒိ။ ပတိရူပဒေသဝာသသပ္ပုရိသူပနိသ္သယသဒ္ဓမ္မသ္သဝနယောနိသောမနသိကာရာဒယော ပန ဥဘယေသံ သာဓာရဏာ ဥဘယာနုရူပာ စာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Ko panesa diṭṭhadhammiko nāma attho, ko vā samparāyikoti? Saṅkhepena tāva yaṃ idhalokasukhaṃ, yañcetarahi idhalokasukhāvahaṃ, ayaṃ diṭṭhadhammiko attho. Seyyathidaṃ – gahaṭṭhānaṃ tāva idha yaṃ kiñci vittūpakaraṇaṃ, anākulakammantatā, ārogyasaṃvidhānaṃ, vatthuvisadakiriyāyogavihitāni sippāyatanavijjāṭṭhānāni saṅgahitaparijanatāti evamādi. Pabbajitānaṃ pana ye ime jīvitaparikkhārā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārā. Tesaṃ akicchalābho, tattha ca saṅkhāya paṭisevanā , saṅkhāya parivajjanā, vatthuvisadakiriyā, appicchatā, santuṭṭhi, paviveko, asaṃsaggoti evamādi. Patirūpadesavāsasappurisūpanissayasaddhammassavanayonisomanasikārādayo pana ubhayesaṃ sādhāraṇā ubhayānurūpā cāti veditabbā.

    အပ္ပမာဒောတိ ဧတ္ထ အပ္ပမာဒော ပမာဒပ္ပဋိပက္ခတော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကော ပနေသ ပမာဒော နာမ? ပမဇ္ဇနာကာရော။ ဝုတ္တံ ဟေတံ –

    Appamādoti ettha appamādo pamādappaṭipakkhato veditabbo. Ko panesa pamādo nāma? Pamajjanākāro. Vuttaṃ hetaṃ –

    ‘‘တတ္ထ ကတမော ပမာဒော? ကာယဒုစ္စရိတေ ဝာ ဝစီဒုစ္စရိတေ ဝာ မနောဒုစ္စရိတေ ဝာ ပဉ္စသု ဝာ ကာမဂုဏေသု စိတ္တသ္သ ဝောသ္သဂ္ဂော ဝောသ္သဂ္ဂာနုပ္ပာဒနံ ကုသလာနံ ဝာ ဓမ္မာနံ ဘာဝနာယ အသက္ကစ္စကိရိယတာ အသာတစ္စကိရိယတာ အနဋ္ဌိတကိရိယတာ ဩလီနဝုတ္တိတာ နိက္ခိတ္တဆန္ဒတာ နိက္ခိတ္တဓုရတာ အနာသေဝနာ အဘာဝနာ အဗဟုလီကမ္မံ အနဓိဋ္ဌာနံ အနနုယောဂောပမာဒော။ ယော ဧဝရူပော ပမာဒော ပမဇ္ဇနာ ပမဇ္ဇိတတ္တံ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပမာဒော’’တိ (ဝိဘ. ၈၄၆)။

    ‘‘Tattha katamo pamādo? Kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu vā kāmaguṇesu cittassa vossaggo vossaggānuppādanaṃ kusalānaṃ vā dhammānaṃ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittachandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṃ anadhiṭṭhānaṃ ananuyogopamādo. Yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṃ. Ayaṃ vuccati pamādo’’ti (vibha. 846).

    တသ္မာ ဝုတ္တပ္ပဋိပက္ခတော အပ္ပမာဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အတ္ထတော ဟိ သော သတိယာ အဝိပ္ပဝာသော, နိစ္စံ ဥပဋ္ဌိတသ္သတိယာ ဧတံ နာမံ။ အပရေ ပန ‘‘သတိသမ္ပဇညယောဂေန ပဝတ္တာ စတ္တာရော အရူပိနော ခန္ဓာ အပ္ပမာဒော’’တိ ဝဒန္တိ။

    Tasmā vuttappaṭipakkhato appamādo veditabbo. Atthato hi so satiyā avippavāso, niccaṃ upaṭṭhitassatiyā etaṃ nāmaṃ. Apare pana ‘‘satisampajaññayogena pavattā cattāro arūpino khandhā appamādo’’ti vadanti.

    ‘‘ဘာဝိတော ဗဟူလီကတော’’တိ ဝုတ္တံ, ကထံ ပနာယံ အပ္ပမာဒော ဘာဝေတဗ္ဗောတိ? န အပ္ပမာဒဘာဝနာ နာမ ဝိသုံ ဧကဘာဝနာ အတ္ထိ။ ယာ ဟိ ကာစိ ပုညကိရိယာ ကုသလကိရိယာ, သဗ္ဗာ သာ အပ္ပမာဒဘာဝနာတ္ဝေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဝိသေသတော ပန ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယံ သရဏဂမနံ ကာယိကဝာစသိကသံဝရဉ္စ ဥပာဒာယ သဗ္ဗာ သီလဘာဝနာ, သဗ္ဗာ သမာဓိဘာဝနာ, သဗ္ဗာ ပညာဘာဝနာ, သဗ္ဗာ ကုသလဘာဝနာ, အနဝဇ္ဇဘာဝနာ, အပ္ပမာဒဘာဝနာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ‘‘အပ္ပမာဒော’’တိ ဟိ ဣဒံ မဟန္တံ အတ္ထံ ဒီပေတိ, မဟန္တံ အတ္ထံ ပရိဂ္ဂဟေတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ။ သကလမ္ပိ တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ အာဟရိတ္ဝာ အပ္ပမာဒပဒသ္သ အတ္ထံ ကတ္ဝာ ကထေန္တော ဓမ္မကထိကော ‘‘အတိတ္ထေန ပက္ခန္ဒော’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗော။ ကသ္မာ? အပ္ပမာဒပဒသ္သ မဟန္တဘာဝတော။ တထာ ဟိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကုသိနာရာယံ ယမကသာလာနမန္တရေ ပရိနိဗ္ဗာနသမယေ နိပန္နော အဘိသမ္ဗောဓိတော ပဋ္ဌာယ ပဉ္စစတ္တာလီသာယ ဝသ္သေသု အတ္တနာ ဘာသိတံ ဓမ္မံ ဧကေန ပဒေန သင္ဂဟေတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော – ‘‘အပ္ပမာဒေန သမ္ပာဒေထာ’’တိ ဘိက္ခူနံ ဩဝာဒမဒာသိ။ တထာ စ ဝုတ္တံ –

    ‘‘Bhāvito bahūlīkato’’ti vuttaṃ, kathaṃ panāyaṃ appamādo bhāvetabboti? Na appamādabhāvanā nāma visuṃ ekabhāvanā atthi. Yā hi kāci puññakiriyā kusalakiriyā, sabbā sā appamādabhāvanātveva veditabbā. Visesato pana vivaṭṭūpanissayaṃ saraṇagamanaṃ kāyikavācasikasaṃvarañca upādāya sabbā sīlabhāvanā, sabbā samādhibhāvanā, sabbā paññābhāvanā, sabbā kusalabhāvanā, anavajjabhāvanā, appamādabhāvanāti veditabbā. ‘‘Appamādo’’ti hi idaṃ mahantaṃ atthaṃ dīpeti, mahantaṃ atthaṃ pariggahetvā tiṭṭhati. Sakalampi tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ āharitvā appamādapadassa atthaṃ katvā kathento dhammakathiko ‘‘atitthena pakkhando’’ti na vattabbo. Kasmā? Appamādapadassa mahantabhāvato. Tathā hi sammāsambuddho kusinārāyaṃ yamakasālānamantare parinibbānasamaye nipanno abhisambodhito paṭṭhāya pañcacattālīsāya vassesu attanā bhāsitaṃ dhammaṃ ekena padena saṅgahetvā dassento – ‘‘appamādena sampādethā’’ti bhikkhūnaṃ ovādamadāsi. Tathā ca vuttaṃ –

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ , ယာနိ ကာနိစိ ဇင္ဂလာနံ ပာဏာနံ ပဒဇာတာနိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ ဟတ္ထိပဒေ သမောဓာနံ ဂစ္ဆန္တိ, ဟတ္ထိပဒံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ ယဒိဒံ မဟန္တဋ္ဌေန; ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ, သဗ္ဗေတေ အပ္ပမာဒမူလကာ အပ္ပမာဒသမောသရဏာ, အပ္ပမာဒော တေသံ ဓမ္မာနံ အဂ္ဂမက္ခာယတီ’’တိ (မ. နိ. ၁.၃၀၀)။

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave , yāni kānici jaṅgalānaṃ pāṇānaṃ padajātāni, sabbāni tāni hatthipade samodhānaṃ gacchanti, hatthipadaṃ tesaṃ aggamakkhāyati yadidaṃ mahantaṭṭhena; evameva kho, bhikkhave, ye keci kusalā dhammā, sabbete appamādamūlakā appamādasamosaraṇā, appamādo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyatī’’ti (ma. ni. 1.300).

    ဂာထာသု အပ္ပမာဒံ ပသံသန္တီတိ ဒာနာဒိပုညကိရိယာသု အပ္ပမာဒံ အပ္ပမဇ္ဇနံ ပဏ္ဍိတာ သပ္ပညာ ဗုဒ္ဓာဒယော ပသံသန္တိ, ဝဏ္ဏေန္တိ ထောမေန္တိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ အပ္ပမတ္တော ဥဘော အတ္ထေ အဓိဂဏ္ဟာတိ ပဏ္ဍိတော။ ကေ ပန တေ ဥဘော အတ္ထာတိ အာဟ – ‘‘ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ စ ယော အတ္ထော, ယော စတ္ထော သမ္ပရာယိကော’’တိ, ဧဝမေတ္ထ ပဒယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဣဓာပိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ စ ယော အတ္ထောတိ ဂဟဋ္ဌသ္သ တာဝ ‘‘အနဝဇ္ဇာနိ ကမ္မာနိ, အနာကုလာ စ ကမ္မန္တာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တော ကသိဂောရက္ခာဒိဝိဓိနာ လဒ္ဓဗ္ဗော အတ္ထော, ပဗ္ဗဇိတသ္သ ပန အဝိပ္ပဋိသာရာဒိအတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယော စတ္ထော သမ္ပရာယိကောတိ ပန ဥဘယေသမ္ပိ ဓမ္မစရိယာဝ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အတ္ထာဘိသမယာတိ ဒုဝိဓသ္သပိ အတ္ထသ္သ ဟိတသ္သ ပဋိလာဘာ, လဒ္ဓဗ္ဗေန သမိတိ သင္ဂတိ သမောဓာနန္တိ သမယော, လာဘော။ သမယော ဧဝ အဘိသမယော, အဘိမုခဘာဝေန ဝာ သမယော အဘိသမယောတိ ဧဝမေတ္ထ အဘိသမယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဓိတိသမ္ပန္နတ္တာ ဓီရော။ တတိယေန စေတ္ထ အတ္ထ-သဒ္ဒေန ပရမတ္ထသ္သ နိဗ္ဗာနသ္သာပိ သင္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသံ သုဝိညေယ္ယမေဝ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝဋ္ဋသမ္ပတ္တိ ဧဝ ကထိတာ။ ဂာထာယံ ပန ဝိဝဋ္ဋသ္သပိ သင္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တထာ ဟိ ဝုတ္တံ –

    Gāthāsu appamādaṃ pasaṃsantīti dānādipuññakiriyāsu appamādaṃ appamajjanaṃ paṇḍitā sappaññā buddhādayo pasaṃsanti, vaṇṇenti thomenti. Kasmā? Yasmā appamatto ubho atthe adhigaṇhāti paṇḍito. Ke pana te ubho atthāti āha – ‘‘diṭṭhe dhamme ca yo attho, yo cattho samparāyiko’’ti, evamettha padayojanā veditabbā. Idhāpi diṭṭhe dhamme ca yo atthoti gahaṭṭhassa tāva ‘‘anavajjāni kammāni, anākulā ca kammantā’’tiādinā nayena vutto kasigorakkhādividhinā laddhabbo attho, pabbajitassa pana avippaṭisārādiattho veditabbo. Yo cattho samparāyikoti pana ubhayesampi dhammacariyāva vuttāti veditabbā. Atthābhisamayāti duvidhassapi atthassa hitassa paṭilābhā, laddhabbena samiti saṅgati samodhānanti samayo, lābho. Samayo eva abhisamayo, abhimukhabhāvena vā samayo abhisamayoti evamettha abhisamayo veditabbo. Dhitisampannattā dhīro. Tatiyena cettha attha-saddena paramatthassa nibbānassāpi saṅgaho veditabbo. Sesaṃ suviññeyyameva. Iti imasmiṃ sutte vaṭṭasampatti eva kathitā. Gāthāyaṃ pana vivaṭṭassapi saṅgaho daṭṭhabbo. Tathā hi vuttaṃ –

    ‘‘အပ္ပမာဒော အမတပဒံ၊ ပမာဒော မစ္စုနော ပဒံ။

    ‘‘Appamādo amatapadaṃ, pamādo maccuno padaṃ;

    အပ္ပမတ္တာ န မီယန္တိ၊ ယေ ပမတ္တာ ယထာ မတာ။

    Appamattā na mīyanti, ye pamattā yathā matā.

    ‘‘ဧဝံ ဝိသေသတော ဉတ္ဝာ၊ အပ္ပမာဒမ္ဟိ ပဏ္ဍိတာ။

    ‘‘Evaṃ visesato ñatvā, appamādamhi paṇḍitā;

    အပ္ပမာဒေ ပမောဒန္တိ၊ အရိယာနံ ဂောစရေ ရတာ။

    Appamāde pamodanti, ariyānaṃ gocare ratā.

    ‘‘တေ ဈာယိနော သာတတိကာ၊ နိစ္စံ ဒဠ္ဟပရက္ကမာ။

    ‘‘Te jhāyino sātatikā, niccaṃ daḷhaparakkamā;

    ဖုသန္တိ ဓီရာ နိဗ္ဗာနံ၊ ယောဂက္ခေမံ အနုတ္တရ’’န္တိ။ (ဓ. ပ. ၂၁-၂၃)။

    Phusanti dhīrā nibbānaṃ, yogakkhemaṃ anuttara’’nti. (dha. pa. 21-23);

    တသ္မာ ‘‘အတ္ထာဘိသမယာ’’တိ ဧတ္ထ လောကုတ္တရတ္ထဝသေနပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Tasmā ‘‘atthābhisamayā’’ti ettha lokuttaratthavasenapi attho veditabbo.

    တတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဣတိဝုတ္တကပာဠိ • Itivuttakapāḷi / ၃. ဥဘယတ္ထသုတ္တံ • 3. Ubhayatthasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact