| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಉದಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Udakakathāvaṇṇanā
೧೦೮. ಉದಕಕಥಾಯಂ ಮಹಾಕುಚ್ಛಿಕಾ ಉದಕಚಾಟಿ ಉದಕಮಣಿಕೋ, ‘‘ಸಮೇಖಲಾ ಚಾಟಿ ಉದಕಮಣಿಕೋ’’ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಭಾಜನೇಸು। ಭೂತಗಾಮೇನ ಸದ್ಧಿಮ್ಪೀತಿ ಪಿ-ಸದ್ದೇನ ಅಕಪ್ಪಿಯಪಥವಿಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ತಳಾಕರಕ್ಖಣತ್ಥಾಯಾತಿ ‘‘ಮಹೋದಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತಳಾಕಮರಿಯಾದಂ ಮಾ ಛಿನ್ದೀ’’ತಿ ತಳಾಕರಕ್ಖಣತ್ಥಂ। ನಿಬ್ಬಹನಉದಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ತಳಾಕಸ್ಸ ಏಕೇನ ಉನ್ನತೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಅಧಿಕಜಲಂ ನಿಬ್ಬಹತಿ ನಿಗಚ್ಛತಿ ಏತೇನಾತಿ ‘‘ನಿಬ್ಬಹನ’’ನ್ತಿ ಅಧಿಕಜಲನಿಕ್ಖಮನಮಾತಿಕಾ ವುಚ್ಚತಿ। ತತ್ಥ ಗಚ್ಛಮಾನಂ ಉದಕಂ ನಿಬ್ಬಹನಉದಕಂ ನಾಮ। ನಿದ್ಧಮನತುಮ್ಬನ್ತಿ ಸಸ್ಸಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಇಟ್ಠಕಾದೀಹಿ ಕತಂ ಉದಕನಿಕ್ಖಮನಪನಾಳಿ। ಮರಿಯಾದಂ ದುಬ್ಬಲಂ ಕತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ದುಬ್ಬಲಂ ಅಕತ್ವಾಪಿ ಯಥಾವುತ್ತಪ್ಪಯೋಗೇ ಕತೇ ಮರಿಯಾದಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಉದಕಗ್ಘಾನುರೂಪೇನ ಅವಹಾರೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಮೇವ। ಯತ್ತಕಂ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಸಸ್ಸಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಬೀಜಕಸಿಕಮ್ಮಾದಿಬ್ಬಯಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಯಂ ಅಧಿಕಲಾಭಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ನ ಹಿ ತೇಹಿ ಕಾತಬ್ಬಂ ವಯಕರಣಮ್ಪಿ ಏತಸ್ಸ ದಾತಬ್ಬಂ। ಇದಞ್ಚ ತರುಣಸಸ್ಸೇ ಜಾತೇ ಉದಕಂ ವಿನಾಸೇನ್ತಸ್ಸ ಯುಜ್ಜತಿ, ಸಸ್ಸೇ ಪನ ಸಬ್ಬಥಾ ಅಕತೇಯೇವ ಉದಕಂ ವಿನಾಸೇನ್ತೇನ ಚ ಉದಕಗ್ಘಮೇವ ದಾತಬ್ಬಂ, ನ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಸಕಲಂ ಸಸ್ಸಂ ತೇನ ವಿನಾಸಿತಭಣ್ಡಸ್ಸೇವ ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯತ್ತಾ, ಇತರಥಾ ವಾಣಿಜ್ಜಾದಿಅತ್ಥಾಯ ಪರೇಹಿ ಠಪಿತಭಣ್ಡಂ ಅವಹರನ್ತಸ್ಸ ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಭಣ್ಡಗ್ಘಂ ಕಾತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ತಞ್ಚ ನ ಯುತ್ತನ್ತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಖನ್ತಿ। ಸಾಮಿಕಾನಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಏಕಸ್ಸ ಸನ್ತಕೇ ತಳಾಕೇ ಖೇತ್ತೇ ಚ ಜಾತೇ ತಸ್ಸೇವ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇನ ಪಾರಾಜಿಕಂ, ಯದಿ ಪನ ತಂ ತಳಾಕಂ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣಂ, ಖೇತ್ತಾನಿ ಪಾಟಿಪುಗ್ಗಲಿಕಾನಿ, ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸೇವ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ ಅವಹಾರೋ, ಅಥ ಖೇತ್ತಾನಿಪಿ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣಾನಿ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇಯೇವ ಪಾರಾಜಿಕಂ, ನಾಸತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
108. Udakakathāyaṃ mahākucchikā udakacāṭi udakamaṇiko, ‘‘samekhalā cāṭi udakamaṇiko’’tipi vadanti. Tatthāti tesu bhājanesu. Bhūtagāmena saddhimpīti pi-saddena akappiyapathavimpi saṅgaṇhāti. Taḷākarakkhaṇatthāyāti ‘‘mahodakaṃ āgantvā taḷākamariyādaṃ mā chindī’’ti taḷākarakkhaṇatthaṃ. Nibbahanaudakanti ettha taḷākassa ekena unnatena passena adhikajalaṃ nibbahati nigacchati etenāti ‘‘nibbahana’’nti adhikajalanikkhamanamātikā vuccati. Tattha gacchamānaṃ udakaṃ nibbahanaudakaṃ nāma. Niddhamanatumbanti sassādīnaṃ atthāya iṭṭhakādīhi kataṃ udakanikkhamanapanāḷi. Mariyādaṃ dubbalaṃ katvāti ettha dubbalaṃ akatvāpi yathāvuttappayoge kate mariyādaṃ chinditvā nikkhantaudakagghānurūpena avahārena kattabbameva. Yattakaṃ tappaccayā sassaṃ uppajjatīti bījakasikammādibbayaṃ ṭhapetvā yaṃ adhikalābhaṃ uppajjati, taṃ sandhāya vuttaṃ. Na hi tehi kātabbaṃ vayakaraṇampi etassa dātabbaṃ. Idañca taruṇasasse jāte udakaṃ vināsentassa yujjati, sasse pana sabbathā akateyeva udakaṃ vināsentena ca udakagghameva dātabbaṃ, na tappaccayā sakalaṃ sassaṃ tena vināsitabhaṇḍasseva bhaṇḍadeyyattā, itarathā vāṇijjādiatthāya parehi ṭhapitabhaṇḍaṃ avaharantassa tadubhayampi gahetvā bhaṇḍagghaṃ kātabbaṃ siyā, tañca na yuttanti amhākaṃ khanti. Sāmikānaṃ dhuranikkhepenāti ettha ekassa santake taḷāke khette ca jāte tasseva dhuranikkhepena pārājikaṃ, yadi pana taṃ taḷākaṃ sabbasādhāraṇaṃ, khettāni pāṭipuggalikāni, tassa tassa puggalasseva dhuranikkhepe avahāro, atha khettānipi sabbasādhāraṇāni, sabbesaṃ dhuranikkhepeyeva pārājikaṃ, nāsatīti daṭṭhabbaṃ.
ಅನಿಗ್ಗತೇತಿ ಅನಿಕ್ಖನ್ತೇ, ತಳಾಕೇಯೇವ ಠಿತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪರೇಸಂ ಮಾತಿಕಾಮುಖನ್ತಿ ಖುದ್ದಕಮಾತಿಕಾಮುಖಂ। ಅಸಮ್ಪತ್ತೇವಾತಿ ತಳಾಕತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಮಹಾಮಾತಿಕಾಯಂ ಏವ ಠಿತೇ। ಅನಿಕ್ಖನ್ತೇ ಬದ್ಧಾ ಸುಬದ್ಧಾತಿ ತಳಾಕತೋ ಅನಿಕ್ಖನ್ತೇ ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಮ್ಪಿ ನ ಹೋತಿ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣತ್ತಾ ಉದಕಸ್ಸಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ನಿಕ್ಖನ್ತೇ ಪನ ಪಾಟಿಪುಗ್ಗಲಿಕಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ನಿಕ್ಖನ್ತೇ ಬದ್ಧಾ ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಇಧ ಪನ ಖುದ್ದಕಮಾತಿಕಾಯಂ ಅಪ್ಪವಿಟ್ಠತ್ತಾ ಅವಹಾರೋ ನ ಜಾತೋ, ‘‘ತಳಾಕತೋ ಅನಿಗ್ಗತೇ ಪರೇಸಂ ಮಾತಿಕಾಮುಖಂ ಅಸಮ್ಪತ್ತೇವಾ’’ತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಸ್ಸ ವಿಕಪ್ಪದ್ವಯಸ್ಸ ‘‘ಅನಿಕ್ಖನ್ತೇ ಬದ್ಧಾ ಸುಬದ್ಧಾ, ನಿಕ್ಖನ್ತೇ ಬದ್ಧಾ ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ದ್ವಯಂ ಯಥಾಕ್ಕಮೇನ ಯೋಜನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ನತ್ಥಿ ಅವಹಾರೋತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಅವಹಾರೋ ನತ್ಥಿ, ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಂ ಪನ ಹೋತೀ’’ತಿ ಕೇಚಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ನ ಯುತ್ತಂ। ವತ್ಥುಂ…ಪೇ॰… ನ ಸಮೇತೀತಿ ಏತ್ಥ ತಳಾಕಗತಉದಕಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣತ್ತಾ ಪರಸನ್ತಕವತ್ಥು ನ ಹೋತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Aniggateti anikkhante, taḷākeyeva ṭhiteti attho. Paresaṃ mātikāmukhanti khuddakamātikāmukhaṃ. Asampattevāti taḷākato nikkhamitvā mahāmātikāyaṃ eva ṭhite. Anikkhante baddhā subaddhāti taḷākato anikkhante bhaṇḍadeyyampi na hoti sabbasādhāraṇattā udakassāti adhippāyo. Nikkhante pana pāṭipuggalikaṃ hotīti āha ‘‘nikkhante baddhā bhaṇḍadeyya’’nti. Idha pana khuddakamātikāyaṃ appaviṭṭhattā avahāro na jāto, ‘‘taḷākato aniggate paresaṃ mātikāmukhaṃ asampattevā’’ti heṭṭhā vuttassa vikappadvayassa ‘‘anikkhante baddhā subaddhā, nikkhante baddhā bhaṇḍadeyya’’nti idaṃ dvayaṃ yathākkamena yojanatthaṃ vuttaṃ. Natthi avahāroti ettha ‘‘avahāro natthi, bhaṇḍadeyyaṃ pana hotī’’ti keci vadanti, taṃ na yuttaṃ. Vatthuṃ…pe… na sametīti ettha taḷākagataudakassa sabbasādhāraṇattā parasantakavatthu na hotīti adhippāyo.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಉದಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Udakakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಭೂಮಟ್ಠಕಥಾದಿವಣ್ಣನಾ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
