Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๒๔. อุทกาสนวโคฺค
24. Udakāsanavaggo
๑-๑๐.อุทกาสนทายกเตฺถรอปทานาทิวณฺณนา
1-10.Udakāsanadāyakattheraapadānādivaṇṇanā
จตุวีสติเม วเคฺค ปฐมทุติยาปทานานิ อุตฺตานาเนวฯ
Catuvīsatime vagge paṭhamadutiyāpadānāni uttānāneva.
๙. ตติยาปทาเน อรุณวติยา นคเรติ อา สมนฺตโต อาโลกํ กโรโนฺต อุณติ อุคฺคจฺฉตีติ อรุโณ, โส ตสฺมิํ วิชฺชตีติ อรุณวตี, ตสฺมิํ นคเร อาโลกํ กโรโนฺต สูริโย อุคฺคจฺฉตีติ อโตฺถฯ เสสนคเรสุปิ สูริยุคฺคมเน วิชฺชมาเนปิ วิเสสวจนํ สพฺพจตุปฺปทานํ มหิยํ สยเนปิ สติ มหิยํ สยตีติ มหิํโสติ วจนํ วิย รูฬฺหิวเสน วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ อถ วา ปาการปาสาทหมฺมิยาทีสุ สุวณฺณรชตมณิมุตฺตาทิสตฺตรตนปภาหิ อรุณุคฺคมนํ วิย ปภาวตี อรุณวตี นาม, ตสฺมิํ อรุณวติยา นคเร, ปูปิโก ปูปวิกฺกเยน ชีวิกํ กเปฺปโนฺต อโหสินฺติ อโตฺถฯ
9. Tatiyāpadāne aruṇavatiyā nagareti ā samantato ālokaṃ karonto uṇati uggacchatīti aruṇo, so tasmiṃ vijjatīti aruṇavatī, tasmiṃ nagare ālokaṃ karonto sūriyo uggacchatīti attho. Sesanagaresupi sūriyuggamane vijjamānepi visesavacanaṃ sabbacatuppadānaṃ mahiyaṃ sayanepi sati mahiyaṃ sayatīti mahiṃsoti vacanaṃ viya rūḷhivasena vuttanti veditabbaṃ. Atha vā pākārapāsādahammiyādīsu suvaṇṇarajatamaṇimuttādisattaratanapabhāhi aruṇuggamanaṃ viya pabhāvatī aruṇavatī nāma, tasmiṃ aruṇavatiyā nagare, pūpiko pūpavikkayena jīvikaṃ kappento ahosinti attho.
๑๔. จตุตฺถาปทาเน ติวรายํ ปุเร รเมฺมติ ตีหิ ปากาเรหิ ปริวาริตา ปริกฺขิตฺตาติ ติวรา, ขชฺชโภชฺชาทิอุปโภควตฺถาภรณาทินจฺจคีตาทีหิ รมณียนฺติ รมฺมํ, ตสฺมิํ ติวรายํ ปุเร นคเร รเมฺม นฬกาโร อหํ อโหสินฺติ สมฺพโนฺธฯ
14. Catutthāpadāne tivarāyaṃ pure rammeti tīhi pākārehi parivāritā parikkhittāti tivarā, khajjabhojjādiupabhogavatthābharaṇādinaccagītādīhi ramaṇīyanti rammaṃ, tasmiṃ tivarāyaṃ pure nagare ramme naḷakāro ahaṃ ahosinti sambandho.
ปญฺจมาปทานํ อุตฺตานตฺถเมวฯ
Pañcamāpadānaṃ uttānatthameva.
๒๓. ฉฎฺฐาปทาเน วณฺณกาโร อหํ ตทาติ นีลปีตรตฺตาทิวณฺณวเสน วตฺถานิ กโรติ รเญฺชตีติ วณฺณกาโรฯ วตฺถรชโก หุตฺวา เจติเย วเตฺถหิ อจฺฉาทนสมเย นานาวเณฺณหิ ทุสฺสานิ รเญฺชสินฺติ อโตฺถฯ
23. Chaṭṭhāpadāne vaṇṇakāro ahaṃ tadāti nīlapītarattādivaṇṇavasena vatthāni karoti rañjetīti vaṇṇakāro. Vattharajako hutvā cetiye vatthehi acchādanasamaye nānāvaṇṇehi dussāni rañjesinti attho.
๒๗. สตฺตมาปทาเน ปิยาลํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวาติ สุปุปฺผิตํ ปิยาลรุกฺขํ ทิสฺวาฯ คตมเคฺค ขิปิํ อหนฺติ อหํ มิคลุโทฺท เนสาโท หุตฺวา ปิยาลปุปฺผํ โอจินิตฺวา พุทฺธสฺส คตมเคฺค ขิปิํ ปูเชสินฺติ อโตฺถฯ
27. Sattamāpadāne piyālaṃ pupphitaṃ disvāti supupphitaṃ piyālarukkhaṃ disvā. Gatamagge khipiṃahanti ahaṃ migaluddo nesādo hutvā piyālapupphaṃ ocinitvā buddhassa gatamagge khipiṃ pūjesinti attho.
๓๐. อฎฺฐมาปทาเน สเก สิเปฺป อปตฺถโทฺธติ อตฺตโน ตกฺกพฺยากรณาทิสิปฺปสฺมิํ อปตฺถโทฺธ ปติฎฺฐิโต เฉโก อหํ กานนํ อคมํ คโต สมฺพุทฺธํ ยนฺตํ ทิสฺวานาติ วนนฺตเร คจฺฉนฺตํ วิปสฺสิํ สมฺพุทฺธํ ปสฺสิตฺวาฯ อมฺพยาคํ อทาสหนฺติ อหํ อมฺพทานํ อทาสินฺติ อโตฺถฯ
30. Aṭṭhamāpadāne sake sippe apatthaddhoti attano takkabyākaraṇādisippasmiṃ apatthaddho patiṭṭhito cheko ahaṃ kānanaṃ agamaṃ gato sambuddhaṃ yantaṃ disvānāti vanantare gacchantaṃ vipassiṃ sambuddhaṃ passitvā. Ambayāgaṃ adāsahanti ahaṃ ambadānaṃ adāsinti attho.
๓๓. นวมาปทาเน ชคตี การิตา มยฺหนฺติ อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต สรีรธาตุนิธาปิตเจติเย ชคติ ฉินฺนภินฺนอาลินฺทปุปฺผาธานสงฺขาตา ชคติ มยา การิตา การาปิตาติ อโตฺถฯ
33. Navamāpadāne jagatī kāritā mayhanti atthadassissa bhagavato sarīradhātunidhāpitacetiye jagati chinnabhinnaālindapupphādhānasaṅkhātā jagati mayā kāritā kārāpitāti attho.
ทสมาปทานํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
Dasamāpadānaṃ uttānatthamevāti.
จตุวีสติมวคฺควณฺณนา สมตฺตาฯ
Catuvīsatimavaggavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi
๓. สาลปุปฺผิยเตฺถรอปทานํ • 3. Sālapupphiyattheraapadānaṃ
๔. กิลญฺชทายกเตฺถรอปทานํ • 4. Kilañjadāyakattheraapadānaṃ
๖. วณฺณการเตฺถรอปทานํ • 6. Vaṇṇakārattheraapadānaṃ
๗. ปิยาลปุปฺผิยเตฺถรอปทานํ • 7. Piyālapupphiyattheraapadānaṃ
๘. อมฺพยาคทายกเตฺถรอปทานํ • 8. Ambayāgadāyakattheraapadānaṃ
๙. ชคติการกเตฺถรอปทานํ • 9. Jagatikārakattheraapadānaṃ