| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
උදකට්‌ඨකථාවණ්‌ණනා
Udakaṭṭhakathāvaṇṇanā
98. උදකට්‌ඨකථායං සන්‌දමානඋදකෙ නික්‌ඛිත්‌තං න තිට්‌ඨතීති ආහ ‘‘අසන්‌දනකෙ උදකෙ’’ති. අනාපත්‌තීති හත්‌ථවාරපදවාරෙසු දුක්‌කටාපත්‌තියා අභාවං සන්‌ධාය වුත්‌තං. කඩ්‌ඪතීති හෙට්‌ඨතො ඔසාරෙති. උප්‌පලාදීසූති ආදි-සද්‌දෙන පදුමපුණ්‌ඩරීකාදිං සඞ්‌ගණ්‌හාති. රත්‌තං පදුමං, සෙතං පුණ්‌ඩරීකං. සෙතං වා පදුමං, රත්‌තං පුණ්‌ඩරීකං. අථ වා රත්‌තං වා හොතු සෙතං වා සතපත්‌තං පදුමං, ඌනසතපත්‌තං පුණ්‌ඩරීකං. වත්‌ථු පූරතීති පාරාජිකවත්‌ථු පහොති. තස්‌මිං ඡින්‌නමත්‌තෙ පාරාජිකන්‌ති උදකතො අච්‌චුග්‌ගතස්‌ස උදකවිනිමුත්‌තට්‌ඨානතො ඡෙදනං සන්‌ධාය වුත්‌තං. යං වත්‌ථුං පූරෙතීති යං පුප්‌ඵං පාරාජිකවත්‌ථුං පූරෙති. දසහි පුප්‌ඵෙහි කතකලාපො හත්‌ථකො, මහන්‌තං කලාපං කත්‌වා බද්‌ධං භාරබද්‌ධං. රජ්‌ජුකෙසු තිණානි සන්‌ථරිත්‌වාති එත්‌ථ ‘‘ද්‌වෙ රජ්‌ජුකානි උදකපිට්‌ඨෙ ඨපෙත්‌වා තෙසං උපරි තිරියතො තිණානි සන්‌ථරිත්‌වා තෙසං උපරි බන්‌ධිත්‌වා වා අබන්‌ධිත්‌වා වා තිරියතොයෙව පුප්‌ඵානි ඨපෙත්‌වා හෙට්‌ඨතො ගතානි ද්‌වෙ රජ්‌ජුකානි උක්‌ඛිපිත්‌වා පුප්‌ඵමත්‌ථකෙ ඨපෙන්‌තී’’ති වදන්‌ති.
98. Udakaṭṭhakathāyaṃ sandamānaudake nikkhittaṃ na tiṭṭhatīti āha ‘‘asandanake udake’’ti. Anāpattīti hatthavārapadavāresu dukkaṭāpattiyā abhāvaṃ sandhāya vuttaṃ. Kaḍḍhatīti heṭṭhato osāreti. Uppalādīsūti ādi-saddena padumapuṇḍarīkādiṃ saṅgaṇhāti. Rattaṃ padumaṃ, setaṃ puṇḍarīkaṃ. Setaṃ vā padumaṃ, rattaṃ puṇḍarīkaṃ. Atha vā rattaṃ vā hotu setaṃ vā satapattaṃ padumaṃ, ūnasatapattaṃ puṇḍarīkaṃ. Vatthu pūratīti pārājikavatthu pahoti. Tasmiṃ chinnamatte pārājikanti udakato accuggatassa udakavinimuttaṭṭhānato chedanaṃ sandhāya vuttaṃ. Yaṃ vatthuṃ pūretīti yaṃ pupphaṃ pārājikavatthuṃ pūreti. Dasahi pupphehi katakalāpo hatthako, mahantaṃ kalāpaṃ katvā baddhaṃ bhārabaddhaṃ. Rajjukesu tiṇāni santharitvāti ettha ‘‘dve rajjukāni udakapiṭṭhe ṭhapetvā tesaṃ upari tiriyato tiṇāni santharitvā tesaṃ upari bandhitvā vā abandhitvā vā tiriyatoyeva pupphāni ṭhapetvā heṭṭhato gatāni dve rajjukāni ukkhipitvā pupphamatthake ṭhapentī’’ti vadanti.
කෙසග්‌ගමත්‌තම්‌පි යථාඨිතට්‌ඨානතො චාවෙතීති පාරිමන්‌තෙන ඵුට්‌ඨොකාසං, ඔරිමන්‌තෙන කෙසග්‌ගමත්‌තං චාවෙති. සකලමුදකන්‌ති දණ්‌ඩෙන ඵුට්‌ඨොකාසගතං සකලමුදකං. න උදකං ඨානන්‌ති අත්‌තනා කතට්‌ඨානස්‌ස අට්‌ඨානත්‌තා. ඉදං උභයන්‌ති එත්‌ථ ‘‘බන්‌ධනං අමොචෙත්‌වා…පෙ.… පාරාජික’’න්‌ති ඉදමෙවෙකං, ‘‘පඨමං බන්‌ධනං…පෙ.… ඨානපරිච්‌ඡෙදො’’ති ඉදං දුතියං. පදුමිනියන්‌ති පදුමගච්‌ඡෙ. උප්‌පාටිතායාති පරෙහි අත්‌තනො අත්‌ථාය උප්‌පාටිතාය.
Kesaggamattampi yathāṭhitaṭṭhānato cāvetīti pārimantena phuṭṭhokāsaṃ, orimantena kesaggamattaṃ cāveti. Sakalamudakanti daṇḍena phuṭṭhokāsagataṃ sakalamudakaṃ. Na udakaṃ ṭhānanti attanā kataṭṭhānassa aṭṭhānattā. Idaṃ ubhayanti ettha ‘‘bandhanaṃ amocetvā…pe… pārājika’’nti idamevekaṃ, ‘‘paṭhamaṃ bandhanaṃ…pe… ṭhānaparicchedo’’ti idaṃ dutiyaṃ. Paduminiyanti padumagacche. Uppāṭitāyāti parehi attano atthāya uppāṭitāya.
බහි ඨපිතෙති උදකතො බහි ඨපිතෙ. හත්‌ථකවසෙන ඛුද්‌දකං කත්‌වා
Bahiṭhapiteti udakato bahi ṭhapite. Hatthakavasena khuddakaṃ katvā
බද්‌ධං කලාපබද්‌ධං. මුළාලන්‌ති කන්‌දං. පත්‌තං වා පුප්‌ඵං වාති ඉදං කද්‌දමස්‌ස අන්‌තො පවිසිත්‌වා ඨිතං සන්‌ධාය වුත්‌තං. සකලමුදකන්‌ති වාපිආදීසු පරියාපන්‌නං සකලමුදකං. නිද්‌ධමනතුම්‌බන්‌ති වාපියා උදකස්‌ස නික්‌ඛමනමග්‌ගං. උදකවාහකන්‌ති මහාමාතිකං. න අවහාරොති ඉදං පුබ්‌බසදිසං න හොතීති ආහ – ‘‘කස්‌මා…පෙ.… එවරූපා හි තත්‌ථ කතිකා’’ති. අවහාරො නත්‌ථීති සබ්‌බසාධාරණෙ අපරිග්‌ගහට්‌ඨානෙ ගහිතත්‌තා. මාතිකං ආරොපෙත්‌වාති ඛුද්‌දකමාතිකං ආරොපෙත්‌වා. මරිත්‌වා…පෙ.… තිට්‌ඨන්‌තීති එත්‌ථ ‘‘මතමච්‌ඡානංයෙව තෙසං සන්‌තකත්‌තා අමතෙ ගණ්‌හන්‌තස්‌ස නත්‌ථි අවහාරො’’ති වදන්‌ති.
Baddhaṃ kalāpabaddhaṃ. Muḷālanti kandaṃ. Pattaṃ vā pupphaṃ vāti idaṃ kaddamassa anto pavisitvā ṭhitaṃ sandhāya vuttaṃ. Sakalamudakanti vāpiādīsu pariyāpannaṃ sakalamudakaṃ. Niddhamanatumbanti vāpiyā udakassa nikkhamanamaggaṃ. Udakavāhakanti mahāmātikaṃ. Na avahāroti idaṃ pubbasadisaṃ na hotīti āha – ‘‘kasmā…pe… evarūpā hi tattha katikā’’ti. Avahāro natthīti sabbasādhāraṇe apariggahaṭṭhāne gahitattā. Mātikaṃ āropetvāti khuddakamātikaṃ āropetvā. Maritvā…pe… tiṭṭhantīti ettha ‘‘matamacchānaṃyeva tesaṃ santakattā amate gaṇhantassa natthi avahāro’’ti vadanti.
උදකට්‌ඨකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Udakaṭṭhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 2. දුතියපාරාජිකං • 2. Dutiyapārājikaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 2. දුතියපාරාජිකං • 2. Dutiyapārājikaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / භූමට්‌ඨකථාදිවණ්‌ණනා • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / උදකට්‌ඨකථාවණ්‌ණනා • Udakaṭṭhakathāvaṇṇanā
