| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
५. उदकूपमासुत्तवण्णना
5. Udakūpamāsuttavaṇṇanā
१५. पञ्चमे एकन्तकाळकेहीति नत्थिकवादअहेतुकवादअकिरियवादसङ्खातेहि नियतमिच्छादिट्ठिधम्मेहि। तेनाह ‘‘नियतमिच्छादिट्ठिं सन्धाय वुत्त’’न्ति। एवं पुग्गलोति इमिना कारणेन एकवारं निमुग्गो निमुग्गोयेव सो होति। एतस्स हि पुन भवतो वुट्ठानं नाम नत्थीति वदन्ति मक्खलिगोसालादयो विय। हेट्ठा हेट्ठा नरकग्गीनंयेव आहारो। साधु सद्धा कुसलेसूति कुसलधम्मेसु सद्धा नाम साहु लद्धकाति उम्मुज्जति, सो तावत्तकेनेव कुसलेन उम्मुज्जति नाम। साधु हिरीतिआदीसुपि एसेव नयो। चङ्कवारेति रजकानं खारपरिस्सावने, सुरापरिस्सावने वा। एवं पुग्गलोति ‘‘एवं साधु सद्धा’’ति इमेसं सद्धादीनं वसेन एकवारं उम्मुज्जित्वा तेसं परिहानिया पुन निमुज्जतियेव देवदत्तादयो विय। देवदत्तो हि अट्ठ समापत्तियो पञ्च च अभिञ्ञायो निब्बत्तेत्वापि पुन बुद्धानं पटिपक्खताय तेहि गुणेहि परिहीनो रुहिरुप्पादकम्मं सङ्घभेदकम्मञ्च कत्वा कायस्स भेदा दुतियचित्तवारेन चुतिचित्तमनन्तरा निरये निब्बत्तो। कोकालिको द्वे अग्गसावके उपवदित्वा पदुमनिरये निब्बत्तो।
15. Pañcame ekantakāḷakehīti natthikavādaahetukavādaakiriyavādasaṅkhātehi niyatamicchādiṭṭhidhammehi. Tenāha ‘‘niyatamicchādiṭṭhiṃ sandhāya vutta’’nti. Evaṃ puggaloti iminā kāraṇena ekavāraṃ nimuggo nimuggoyeva so hoti. Etassa hi puna bhavato vuṭṭhānaṃ nāma natthīti vadanti makkhaligosālādayo viya. Heṭṭhā heṭṭhā narakaggīnaṃyeva āhāro. Sādhu saddhā kusalesūti kusaladhammesu saddhā nāma sāhu laddhakāti ummujjati, so tāvattakeneva kusalena ummujjati nāma. Sādhu hirītiādīsupi eseva nayo. Caṅkavāreti rajakānaṃ khāraparissāvane, surāparissāvane vā. Evaṃ puggaloti ‘‘evaṃ sādhu saddhā’’ti imesaṃ saddhādīnaṃ vasena ekavāraṃ ummujjitvā tesaṃ parihāniyā puna nimujjatiyeva devadattādayo viya. Devadatto hi aṭṭha samāpattiyo pañca ca abhiññāyo nibbattetvāpi puna buddhānaṃ paṭipakkhatāya tehi guṇehi parihīno ruhiruppādakammaṃ saṅghabhedakammañca katvā kāyassa bhedā dutiyacittavārena cuticittamanantarā niraye nibbatto. Kokāliko dve aggasāvake upavaditvā padumaniraye nibbatto.
नेव हायति नो वड्ढतीति अप्पहोनककालेपि न हायति, पहोनककालेपि न वड्ढति। उभयम्पि पनेतं अगारिकेनपि अनगारिकेनपि दीपेतब्बं। एकच्चो हि अगारिको अप्पहोनककाले पक्खिकभत्तं वस्सिकं वा उपनिबन्धापेसि, सो पच्छा पहोनककालेपि पक्खिकभत्तादिमत्तमेव पवत्तेति। अनगारिकोपि आदिम्हि अप्पहोनककाले उद्देसं धुतङ्गं वा गण्हाति, मेधावी बलवीरियसम्पत्तिया पहोनककाले ततो उत्तरिं न करोति। एवं पुग्गलोति एवं इमाय सद्धादीनं ठितिया पुग्गलो उम्मुज्जित्वा ठितो नाम होति। उम्मुज्जित्वा पतरतीति सकदागामिपुग्गलो किलेसतनुताय उट्ठहित्वा गन्तब्बदिसाभिमुखो तरति नाम।
Neva hāyati no vaḍḍhatīti appahonakakālepi na hāyati, pahonakakālepi na vaḍḍhati. Ubhayampi panetaṃ agārikenapi anagārikenapi dīpetabbaṃ. Ekacco hi agāriko appahonakakāle pakkhikabhattaṃ vassikaṃ vā upanibandhāpesi, so pacchā pahonakakālepi pakkhikabhattādimattameva pavatteti. Anagārikopi ādimhi appahonakakāle uddesaṃ dhutaṅgaṃ vā gaṇhāti, medhāvī balavīriyasampattiyā pahonakakāle tato uttariṃ na karoti. Evaṃ puggaloti evaṃ imāya saddhādīnaṃ ṭhitiyā puggalo ummujjitvā ṭhito nāma hoti. Ummujjitvā pataratīti sakadāgāmipuggalo kilesatanutāya uṭṭhahitvā gantabbadisābhimukho tarati nāma.
पटिगाधप्पत्तो होतीति अनागामिपुग्गलं सन्धाय वदति। इमे पन सत्त पुग्गला उदकोपमेन दीपिता। सत्त किर जङ्घवाणिजा अद्धानमग्गप्पटिपन्ना अन्तरामग्गे एकं पुण्णनदिं पापुणिंसु। तेसु पठमं ओतिण्णो उदकभीरुको पुरिसो ओतिण्णट्ठानेयेव निमुज्जित्वा पुन सण्ठातुं नासक्खि, अवस्संव मच्छकच्छपभत्तं जातो। दुतियो ओतिण्णट्ठाने निमुज्जित्वा सकिं उट्ठहित्वा पुन निमुग्गो उट्ठातुं नासक्खि, अन्तोयेव मच्छकच्छपभत्तं जातो। ततियो निमुज्जित्वा उट्ठितो मज्झे नदिया ठत्वा नेव ओरतो आगन्तुं, न पारं गन्तुं असक्खि। चतुत्थो उट्ठाय ठितो उत्तरणतित्थं ओलोकेसि। पञ्चमो उत्तरणतित्थं ओलोकेत्वा पतरति। छट्ठो तं दिस्वा पारिमतीरं गन्त्वा कटिप्पमाणे उदके ठितो। सत्तमो पारिमतीरं गन्त्वा गन्धचुण्णादीहि न्हत्वा वरवत्थादीनि निवासेत्वा सुरभिविलेपनं विलिम्पित्वा नीलुप्पलमालादीनि पिलन्धित्वा नानालङ्कारप्पटिमण्डितो महानगरं पविसित्वा पासादमारुहित्वा उत्तमभोजनं भुञ्जति।
Paṭigādhappatto hotīti anāgāmipuggalaṃ sandhāya vadati. Ime pana satta puggalā udakopamena dīpitā. Satta kira jaṅghavāṇijā addhānamaggappaṭipannā antarāmagge ekaṃ puṇṇanadiṃ pāpuṇiṃsu. Tesu paṭhamaṃ otiṇṇo udakabhīruko puriso otiṇṇaṭṭhāneyeva nimujjitvā puna saṇṭhātuṃ nāsakkhi, avassaṃva macchakacchapabhattaṃ jāto. Dutiyo otiṇṇaṭṭhāne nimujjitvā sakiṃ uṭṭhahitvā puna nimuggo uṭṭhātuṃ nāsakkhi, antoyeva macchakacchapabhattaṃ jāto. Tatiyo nimujjitvā uṭṭhito majjhe nadiyā ṭhatvā neva orato āgantuṃ, na pāraṃ gantuṃ asakkhi. Catuttho uṭṭhāya ṭhito uttaraṇatitthaṃ olokesi. Pañcamo uttaraṇatitthaṃ oloketvā patarati. Chaṭṭho taṃ disvā pārimatīraṃ gantvā kaṭippamāṇe udake ṭhito. Sattamo pārimatīraṃ gantvā gandhacuṇṇādīhi nhatvā varavatthādīni nivāsetvā surabhivilepanaṃ vilimpitvā nīluppalamālādīni pilandhitvā nānālaṅkārappaṭimaṇḍito mahānagaraṃ pavisitvā pāsādamāruhitvā uttamabhojanaṃ bhuñjati.
तत्थ जङ्घवाणिजा विय इमे सत्त पुग्गला, नदी विय वट्टं, पठमस्स उदकभीरुकस्स पुरिसस्स ओतिण्णट्ठानेयेव निमुज्जनं विय मिच्छादिट्ठिकस्स वट्टे निमुज्जनं, उम्मुज्जित्वा निमुज्जनपुरिसो विय सद्धादीनं उप्पत्तिमत्थकेन उम्मुज्जित्वा तासं हानिया निमुग्गपुग्गलो, मज्झे नदिया ठत्वा विय सद्धादीनं ठितिया ठितिपुग्गलो, उत्तरणतित्थं ओलोकेन्तो विय सोतापन्नो, पतरन्तपुरिसो विय किलेसकामावट्टताय पतरन्तो सकदागामी, तरित्वा कटिमत्ते उदके ठितपुरिसो विय अनावट्टधम्मत्ता अनागामी, न्हत्वा पारिमतीरं उत्तरित्वा थले ठितपुरिसो विय चत्तारो ओघे अतिक्कमित्वा निब्बानथले ठितो खीणासवब्राह्मणो, थले ठितपुरिसस्स नगरं पविसित्वा पासादं आरुय्ह उत्तमभोजनभुञ्जनं विय खीणासवस्स निब्बानारम्मणसमापत्तिं अप्पेत्वा वीतिनामनं वेदितब्बं।
Tattha jaṅghavāṇijā viya ime satta puggalā, nadī viya vaṭṭaṃ, paṭhamassa udakabhīrukassa purisassa otiṇṇaṭṭhāneyeva nimujjanaṃ viya micchādiṭṭhikassa vaṭṭe nimujjanaṃ, ummujjitvā nimujjanapuriso viya saddhādīnaṃ uppattimatthakena ummujjitvā tāsaṃ hāniyā nimuggapuggalo, majjhe nadiyā ṭhatvā viya saddhādīnaṃ ṭhitiyā ṭhitipuggalo, uttaraṇatitthaṃ olokento viya sotāpanno, patarantapuriso viya kilesakāmāvaṭṭatāya pataranto sakadāgāmī, taritvā kaṭimatte udake ṭhitapuriso viya anāvaṭṭadhammattā anāgāmī, nhatvā pārimatīraṃ uttaritvā thale ṭhitapuriso viya cattāro oghe atikkamitvā nibbānathale ṭhito khīṇāsavabrāhmaṇo, thale ṭhitapurisassa nagaraṃ pavisitvā pāsādaṃ āruyha uttamabhojanabhuñjanaṃ viya khīṇāsavassa nibbānārammaṇasamāpattiṃ appetvā vītināmanaṃ veditabbaṃ.
उदकूपमासुत्तवण्णना निट्ठिता।
Udakūpamāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ५. उदकूपमासुत्तं • 5. Udakūpamāsuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ५. उदकूपमासुत्तवण्णना • 5. Udakūpamāsuttavaṇṇanā
