| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๕. อุทกูปมาสุตฺตวณฺณนา
5. Udakūpamāsuttavaṇṇanā
๑๕. ปญฺจเม เอกนฺตกาฬเกหีติ นตฺถิกวาทอเหตุกวาทอกิริยวาทสงฺขาเตหิ นิยตมิจฺฉาทิฎฺฐิธเมฺมหิฯ เตนาห ‘‘นิยตมิจฺฉาทิฎฺฐิํ สนฺธาย วุตฺต’’นฺติฯ เอวํ ปุคฺคโลติ อิมินา การเณน เอกวารํ นิมุโคฺค นิมุโคฺคเยว โส โหติฯ เอตสฺส หิ ปุน ภวโต วุฎฺฐานํ นาม นตฺถีติ วทนฺติ มกฺขลิโคสาลาทโย วิยฯ เหฎฺฐา เหฎฺฐา นรกคฺคีนํเยว อาหาโรฯ สาธุ สทฺธา กุสเลสูติ กุสลธเมฺมสุ สทฺธา นาม สาหุ ลทฺธกาติ อุมฺมุชฺชติ, โส ตาวตฺตเกเนว กุสเลน อุมฺมุชฺชติ นามฯ สาธุ หิรีติอาทีสุปิ เอเสว นโยฯ จงฺกวาเรติ รชกานํ ขารปริสฺสาวเน, สุราปริสฺสาวเน วาฯ เอวํ ปุคฺคโลติ ‘‘เอวํ สาธุ สทฺธา’’ติ อิเมสํ สทฺธาทีนํ วเสน เอกวารํ อุมฺมุชฺชิตฺวา เตสํ ปริหานิยา ปุน นิมุชฺชติเยว เทวทตฺตาทโย วิยฯ เทวทโตฺต หิ อฎฺฐ สมาปตฺติโย ปญฺจ จ อภิญฺญาโย นิพฺพเตฺตตฺวาปิ ปุน พุทฺธานํ ปฎิปกฺขตาย เตหิ คุเณหิ ปริหีโน รุหิรุปฺปาทกมฺมํ สงฺฆเภทกมฺมญฺจ กตฺวา กายสฺส เภทา ทุติยจิตฺตวาเรน จุติจิตฺตมนนฺตรา นิรเย นิพฺพโตฺตฯ โกกาลิโก เทฺว อคฺคสาวเก อุปวทิตฺวา ปทุมนิรเย นิพฺพโตฺตฯ
15. Pañcame ekantakāḷakehīti natthikavādaahetukavādaakiriyavādasaṅkhātehi niyatamicchādiṭṭhidhammehi. Tenāha ‘‘niyatamicchādiṭṭhiṃ sandhāya vutta’’nti. Evaṃ puggaloti iminā kāraṇena ekavāraṃ nimuggo nimuggoyeva so hoti. Etassa hi puna bhavato vuṭṭhānaṃ nāma natthīti vadanti makkhaligosālādayo viya. Heṭṭhā heṭṭhā narakaggīnaṃyeva āhāro. Sādhu saddhā kusalesūti kusaladhammesu saddhā nāma sāhu laddhakāti ummujjati, so tāvattakeneva kusalena ummujjati nāma. Sādhu hirītiādīsupi eseva nayo. Caṅkavāreti rajakānaṃ khāraparissāvane, surāparissāvane vā. Evaṃ puggaloti ‘‘evaṃ sādhu saddhā’’ti imesaṃ saddhādīnaṃ vasena ekavāraṃ ummujjitvā tesaṃ parihāniyā puna nimujjatiyeva devadattādayo viya. Devadatto hi aṭṭha samāpattiyo pañca ca abhiññāyo nibbattetvāpi puna buddhānaṃ paṭipakkhatāya tehi guṇehi parihīno ruhiruppādakammaṃ saṅghabhedakammañca katvā kāyassa bhedā dutiyacittavārena cuticittamanantarā niraye nibbatto. Kokāliko dve aggasāvake upavaditvā padumaniraye nibbatto.
เนว หายติ โน วฑฺฒตีติ อปฺปโหนกกาเลปิ น หายติ, ปโหนกกาเลปิ น วฑฺฒติฯ อุภยมฺปิ ปเนตํ อคาริเกนปิ อนคาริเกนปิ ทีเปตพฺพํฯ เอกโจฺจ หิ อคาริโก อปฺปโหนกกาเล ปกฺขิกภตฺตํ วสฺสิกํ วา อุปนิพนฺธาเปสิ, โส ปจฺฉา ปโหนกกาเลปิ ปกฺขิกภตฺตาทิมตฺตเมว ปวเตฺตติฯ อนคาริโกปิ อาทิมฺหิ อปฺปโหนกกาเล อุเทฺทสํ ธุตงฺคํ วา คณฺหาติ, เมธาวี พลวีริยสมฺปตฺติยา ปโหนกกาเล ตโต อุตฺตริํ น กโรติฯ เอวํ ปุคฺคโลติ เอวํ อิมาย สทฺธาทีนํ ฐิติยา ปุคฺคโล อุมฺมุชฺชิตฺวา ฐิโต นาม โหติฯ อุมฺมุชฺชิตฺวา ปตรตีติ สกทาคามิปุคฺคโล กิเลสตนุตาย อุฎฺฐหิตฺวา คนฺตพฺพทิสาภิมุโข ตรติ นามฯ
Neva hāyati no vaḍḍhatīti appahonakakālepi na hāyati, pahonakakālepi na vaḍḍhati. Ubhayampi panetaṃ agārikenapi anagārikenapi dīpetabbaṃ. Ekacco hi agāriko appahonakakāle pakkhikabhattaṃ vassikaṃ vā upanibandhāpesi, so pacchā pahonakakālepi pakkhikabhattādimattameva pavatteti. Anagārikopi ādimhi appahonakakāle uddesaṃ dhutaṅgaṃ vā gaṇhāti, medhāvī balavīriyasampattiyā pahonakakāle tato uttariṃ na karoti. Evaṃ puggaloti evaṃ imāya saddhādīnaṃ ṭhitiyā puggalo ummujjitvā ṭhito nāma hoti. Ummujjitvā pataratīti sakadāgāmipuggalo kilesatanutāya uṭṭhahitvā gantabbadisābhimukho tarati nāma.
ปฎิคาธปฺปโตฺต โหตีติ อนาคามิปุคฺคลํ สนฺธาย วทติฯ อิเม ปน สตฺต ปุคฺคลา อุทโกปเมน ทีปิตาฯ สตฺต กิร ชงฺฆวาณิชา อทฺธานมคฺคปฺปฎิปนฺนา อนฺตรามเคฺค เอกํ ปุณฺณนทิํ ปาปุณิํสุฯ เตสุ ปฐมํ โอติโณฺณ อุทกภีรุโก ปุริโส โอติณฺณฎฺฐาเนเยว นิมุชฺชิตฺวา ปุน สณฺฐาตุํ นาสกฺขิ, อวสฺสํว มจฺฉกจฺฉปภตฺตํ ชาโตฯ ทุติโย โอติณฺณฎฺฐาเน นิมุชฺชิตฺวา สกิํ อุฎฺฐหิตฺวา ปุน นิมุโคฺค อุฎฺฐาตุํ นาสกฺขิ, อโนฺตเยว มจฺฉกจฺฉปภตฺตํ ชาโตฯ ตติโย นิมุชฺชิตฺวา อุฎฺฐิโต มเชฺฌ นทิยา ฐตฺวา เนว โอรโต อาคนฺตุํ, น ปารํ คนฺตุํ อสกฺขิฯ จตุโตฺถ อุฎฺฐาย ฐิโต อุตฺตรณติตฺถํ โอโลเกสิฯ ปญฺจโม อุตฺตรณติตฺถํ โอโลเกตฺวา ปตรติฯ ฉโฎฺฐ ตํ ทิสฺวา ปาริมตีรํ คนฺตฺวา กฎิปฺปมาเณ อุทเก ฐิโตฯ สตฺตโม ปาริมตีรํ คนฺตฺวา คนฺธจุณฺณาทีหิ นฺหตฺวา วรวตฺถาทีนิ นิวาเสตฺวา สุรภิวิเลปนํ วิลิมฺปิตฺวา นีลุปฺปลมาลาทีนิ ปิลนฺธิตฺวา นานาลงฺการปฺปฎิมณฺฑิโต มหานครํ ปวิสิตฺวา ปาสาทมารุหิตฺวา อุตฺตมโภชนํ ภุญฺชติฯ
Paṭigādhappatto hotīti anāgāmipuggalaṃ sandhāya vadati. Ime pana satta puggalā udakopamena dīpitā. Satta kira jaṅghavāṇijā addhānamaggappaṭipannā antarāmagge ekaṃ puṇṇanadiṃ pāpuṇiṃsu. Tesu paṭhamaṃ otiṇṇo udakabhīruko puriso otiṇṇaṭṭhāneyeva nimujjitvā puna saṇṭhātuṃ nāsakkhi, avassaṃva macchakacchapabhattaṃ jāto. Dutiyo otiṇṇaṭṭhāne nimujjitvā sakiṃ uṭṭhahitvā puna nimuggo uṭṭhātuṃ nāsakkhi, antoyeva macchakacchapabhattaṃ jāto. Tatiyo nimujjitvā uṭṭhito majjhe nadiyā ṭhatvā neva orato āgantuṃ, na pāraṃ gantuṃ asakkhi. Catuttho uṭṭhāya ṭhito uttaraṇatitthaṃ olokesi. Pañcamo uttaraṇatitthaṃ oloketvā patarati. Chaṭṭho taṃ disvā pārimatīraṃ gantvā kaṭippamāṇe udake ṭhito. Sattamo pārimatīraṃ gantvā gandhacuṇṇādīhi nhatvā varavatthādīni nivāsetvā surabhivilepanaṃ vilimpitvā nīluppalamālādīni pilandhitvā nānālaṅkārappaṭimaṇḍito mahānagaraṃ pavisitvā pāsādamāruhitvā uttamabhojanaṃ bhuñjati.
ตตฺถ ชงฺฆวาณิชา วิย อิเม สตฺต ปุคฺคลา, นที วิย วฎฺฎํ, ปฐมสฺส อุทกภีรุกสฺส ปุริสสฺส โอติณฺณฎฺฐาเนเยว นิมุชฺชนํ วิย มิจฺฉาทิฎฺฐิกสฺส วเฎฺฎ นิมุชฺชนํ, อุมฺมุชฺชิตฺวา นิมุชฺชนปุริโส วิย สทฺธาทีนํ อุปฺปตฺติมตฺถเกน อุมฺมุชฺชิตฺวา ตาสํ หานิยา นิมุคฺคปุคฺคโล, มเชฺฌ นทิยา ฐตฺวา วิย สทฺธาทีนํ ฐิติยา ฐิติปุคฺคโล, อุตฺตรณติตฺถํ โอโลเกโนฺต วิย โสตาปโนฺน, ปตรนฺตปุริโส วิย กิเลสกามาวฎฺฎตาย ปตรโนฺต สกทาคามี, ตริตฺวา กฎิมเตฺต อุทเก ฐิตปุริโส วิย อนาวฎฺฎธมฺมตฺตา อนาคามี, นฺหตฺวา ปาริมตีรํ อุตฺตริตฺวา ถเล ฐิตปุริโส วิย จตฺตาโร โอเฆ อติกฺกมิตฺวา นิพฺพานถเล ฐิโต ขีณาสวพฺราหฺมโณ, ถเล ฐิตปุริสสฺส นครํ ปวิสิตฺวา ปาสาทํ อารุยฺห อุตฺตมโภชนภุญฺชนํ วิย ขีณาสวสฺส นิพฺพานารมฺมณสมาปตฺติํ อเปฺปตฺวา วีตินามนํ เวทิตพฺพํฯ
Tattha jaṅghavāṇijā viya ime satta puggalā, nadī viya vaṭṭaṃ, paṭhamassa udakabhīrukassa purisassa otiṇṇaṭṭhāneyeva nimujjanaṃ viya micchādiṭṭhikassa vaṭṭe nimujjanaṃ, ummujjitvā nimujjanapuriso viya saddhādīnaṃ uppattimatthakena ummujjitvā tāsaṃ hāniyā nimuggapuggalo, majjhe nadiyā ṭhatvā viya saddhādīnaṃ ṭhitiyā ṭhitipuggalo, uttaraṇatitthaṃ olokento viya sotāpanno, patarantapuriso viya kilesakāmāvaṭṭatāya pataranto sakadāgāmī, taritvā kaṭimatte udake ṭhitapuriso viya anāvaṭṭadhammattā anāgāmī, nhatvā pārimatīraṃ uttaritvā thale ṭhitapuriso viya cattāro oghe atikkamitvā nibbānathale ṭhito khīṇāsavabrāhmaṇo, thale ṭhitapurisassa nagaraṃ pavisitvā pāsādaṃ āruyha uttamabhojanabhuñjanaṃ viya khīṇāsavassa nibbānārammaṇasamāpattiṃ appetvā vītināmanaṃ veditabbaṃ.
อุทกูปมาสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Udakūpamāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๕. อุทกูปมาสุตฺตํ • 5. Udakūpamāsuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๕. อุทกูปมาสุตฺตวณฺณนา • 5. Udakūpamāsuttavaṇṇanā
