| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
៣. ឧទានសុត្តំ
3. Udānasuttaṃ
៥៥. សាវត្ថិនិទានំ ។ តត្រ ខោ ភគវា ឧទានំ ឧទានេសិ – ‘‘‘នោ ចស្សំ, នោ ច មេ សិយា, នាភវិស្ស, ន មេ ភវិស្សតី’តិ – ឯវំ អធិមុច្ចមានោ ភិក្ខុ ឆិន្ទេយ្យ ឱរម្ភាគិយានិ សំយោជនានី’’តិ។ ឯវំ វុត្តេ, អញ្ញតរោ ភិក្ខុ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘យថា កថំ បន, ភន្តេ, ‘នោ ចស្សំ, នោ ច មេ សិយា, នាភវិស្ស, ន មេ ភវិស្សតី’តិ – ឯវំ អធិមុច្ចមានោ ភិក្ខុ ឆិន្ទេយ្យ ឱរម្ភាគិយានិ សំយោជនានី’’តិ?
55. Sāvatthinidānaṃ . Tatra kho bhagavā udānaṃ udānesi – ‘‘‘no cassaṃ, no ca me siyā, nābhavissa, na me bhavissatī’ti – evaṃ adhimuccamāno bhikkhu chindeyya orambhāgiyāni saṃyojanānī’’ti. Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yathā kathaṃ pana, bhante, ‘no cassaṃ, no ca me siyā, nābhavissa, na me bhavissatī’ti – evaṃ adhimuccamāno bhikkhu chindeyya orambhāgiyāni saṃyojanānī’’ti?
‘‘ឥធ, ភិក្ខុ, អស្សុតវា បុថុជ្ជនោ អរិយានំ អទស្សាវី…បេ.… សប្បុរិសធម្មេ អវិនីតោ រូបំ អត្តតោ សមនុបស្សតិ, រូបវន្តំ វា អត្តានំ; អត្តនិ វា រូបំ, រូបស្មិំ វា អត្តានំ។ វេទនំ… សញ្ញំ… សង្ខារេ… វិញ្ញាណំ អត្តតោ សមនុបស្សតិ, វិញ្ញាណវន្តំ វា អត្តានំ; អត្តនិ វា វិញ្ញាណំ, វិញ្ញាណស្មិំ វា អត្តានំ។
‘‘Idha, bhikkhu, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī…pe… sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
‘‘សោ អនិច្ចំ រូបំ ‘អនិច្ចំ រូប’ន្តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ, អនិច្ចំ វេទនំ ‘អនិច្ចា វេទនា’តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ, អនិច្ចំ សញ្ញំ ‘អនិច្ចា សញ្ញា’តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ, អនិច្ចេ សង្ខារេ ‘អនិច្ចា សង្ខារា’តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ, អនិច្ចំ វិញ្ញាណំ ‘អនិច្ចំ វិញ្ញាណ’ន្តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ។
‘‘So aniccaṃ rūpaṃ ‘aniccaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, aniccaṃ vedanaṃ ‘aniccā vedanā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti, aniccaṃ saññaṃ ‘aniccā saññā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti, anicce saṅkhāre ‘aniccā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti, aniccaṃ viññāṇaṃ ‘aniccaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘ទុក្ខំ រូបំ ‘ទុក្ខំ រូប’ន្តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ, ទុក្ខំ វេទនំ… ទុក្ខំ សញ្ញំ… ទុក្ខេ សង្ខារេ… ទុក្ខំ វិញ្ញាណំ ‘ទុក្ខំ វិញ្ញាណ’ន្តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ។
‘‘Dukkhaṃ rūpaṃ ‘dukkhaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, dukkhaṃ vedanaṃ… dukkhaṃ saññaṃ… dukkhe saṅkhāre… dukkhaṃ viññāṇaṃ ‘dukkhaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘អនត្តំ រូបំ ‘អនត្តា រូប’ន្តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ, អនត្តំ វេទនំ ‘អនត្តា វេទនា’តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ, អនត្តំ សញ្ញំ ‘អនត្តា សញ្ញា’តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ, អនត្តេ សង្ខារេ ‘អនត្តា សង្ខារា’តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ, អនត្តំ វិញ្ញាណំ ‘អនត្តា វិញ្ញាណ’ន្តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ។
‘‘Anattaṃ rūpaṃ ‘anattā rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, anattaṃ vedanaṃ ‘anattā vedanā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti, anattaṃ saññaṃ ‘anattā saññā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti, anatte saṅkhāre ‘anattā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti, anattaṃ viññāṇaṃ ‘anattā viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘សង្ខតំ រូបំ ‘សង្ខតំ រូប’ន្តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ, សង្ខតំ វេទនំ… សង្ខតំ សញ្ញំ… សង្ខតេ សង្ខារេ… សង្ខតំ វិញ្ញាណំ ‘សង្ខតំ វិញ្ញាណ’ន្តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ។ រូបំ វិភវិស្សតីតិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ។ វេទនា វិភវិស្សតិ… សញ្ញា វិភវិស្សតិ… សង្ខារា វិភវិស្សន្តិ… វិញ្ញាណំ វិភវិស្សតីតិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ។
‘‘Saṅkhataṃ rūpaṃ ‘saṅkhataṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, saṅkhataṃ vedanaṃ… saṅkhataṃ saññaṃ… saṅkhate saṅkhāre… saṅkhataṃ viññāṇaṃ ‘saṅkhataṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Rūpaṃ vibhavissatīti yathābhūtaṃ nappajānāti. Vedanā vibhavissati… saññā vibhavissati… saṅkhārā vibhavissanti… viññāṇaṃ vibhavissatīti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘សុតវា ច ខោ, ភិក្ខុ, អរិយសាវកោ អរិយានំ ទស្សាវី អរិយធម្មស្ស កោវិទោ អរិយធម្មេ សុវិនីតោ សប្បុរិសានំ ទស្សាវី សប្បុរិសធម្មស្ស កោវិទោ សប្បុរិសធម្មេ សុវិនីតោ ន រូបំ អត្តតោ សមនុបស្សតិ…បេ.… ន វេទនំ… ន សញ្ញំ… ន សង្ខារេ… ន វិញ្ញាណំ អត្តតោ សមនុបស្សតិ។
‘‘Sutavā ca kho, bhikkhu, ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati…pe… na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ attato samanupassati.
‘‘សោ អនិច្ចំ រូបំ ‘អនិច្ចំ រូប’ន្តិ យថាភូតំ បជានាតិ។ អនិច្ចំ វេទនំ… អនិច្ចំ សញ្ញំ… អនិច្ចេ សង្ខារេ… អនិច្ចំ វិញ្ញាណំ ‘អនិច្ចំ វិញ្ញាណ’ន្តិ យថាភូតំ បជានាតិ។ ទុក្ខំ រូបំ…បេ.… ទុក្ខំ វិញ្ញាណំ… អនត្តំ រូបំ…បេ.… អនត្តំ វិញ្ញាណំ… សង្ខតំ រូបំ…បេ.… សង្ខតំ វិញ្ញាណំ ‘សង្ខតំ វិញ្ញាណ’ន្តិ យថាភូតំ បជានាតិ។ រូបំ វិភវិស្សតីតិ យថាភូតំ បជានាតិ។ វេទនា… សញ្ញា… សង្ខារា… វិញ្ញាណំ វិភវិស្សតីតិ យថាភូតំ បជានាតិ។
‘‘So aniccaṃ rūpaṃ ‘aniccaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Aniccaṃ vedanaṃ… aniccaṃ saññaṃ… anicce saṅkhāre… aniccaṃ viññāṇaṃ ‘aniccaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Dukkhaṃ rūpaṃ…pe… dukkhaṃ viññāṇaṃ… anattaṃ rūpaṃ…pe… anattaṃ viññāṇaṃ… saṅkhataṃ rūpaṃ…pe… saṅkhataṃ viññāṇaṃ ‘saṅkhataṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Rūpaṃ vibhavissatīti yathābhūtaṃ pajānāti. Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ vibhavissatīti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘សោ រូបស្ស វិភវា, វេទនាយ វិភវា, សញ្ញា វិភវា, សង្ខារានំ វិភវា, វិញ្ញាណស្ស វិភវា, ឯវំ ខោ, ភិក្ខុ, ‘នោ ចស្សំ, នោ ច មេ សិយា, នាភវិស្ស, ន មេ ភវិស្សតី’តិ – ឯវំ អធិមុច្ចមានោ ភិក្ខុ ឆិន្ទេយ្យ ឱរម្ភាគិយានិ សំយោជនានី’’តិ។ ‘‘ឯវំ អធិមុច្ចមានោ, ភន្តេ, ភិក្ខុ ឆិន្ទេយ្យ ឱរម្ភាគិយានិ សំយោជនានី’’តិ។
‘‘So rūpassa vibhavā, vedanāya vibhavā, saññā vibhavā, saṅkhārānaṃ vibhavā, viññāṇassa vibhavā, evaṃ kho, bhikkhu, ‘no cassaṃ, no ca me siyā, nābhavissa, na me bhavissatī’ti – evaṃ adhimuccamāno bhikkhu chindeyya orambhāgiyāni saṃyojanānī’’ti. ‘‘Evaṃ adhimuccamāno, bhante, bhikkhu chindeyya orambhāgiyāni saṃyojanānī’’ti.
‘‘កថំ បន, ភន្តេ, ជានតោ កថំ បស្សតោ អនន្តរា អាសវានំ ខយោ ហោតី’’តិ? ‘‘ឥធ, ភិក្ខុ, អស្សុតវា បុថុជ្ជនោ អតសិតាយេ ឋានេ តាសំ អាបជ្ជតិ។ តាសោ ហេសោ 1 ភិក្ខុ អស្សុតវតោ បុថុជ្ជនស្ស – ‘នោ ចស្សំ, នោ ច មេ សិយា, នាភវិស្ស, ន មេ ភវិស្សតី’’’តិ។
‘‘Kathaṃ pana, bhante, jānato kathaṃ passato anantarā āsavānaṃ khayo hotī’’ti? ‘‘Idha, bhikkhu, assutavā puthujjano atasitāye ṭhāne tāsaṃ āpajjati. Tāso heso 2 bhikkhu assutavato puthujjanassa – ‘no cassaṃ, no ca me siyā, nābhavissa, na me bhavissatī’’’ti.
‘‘សុតវា ច ខោ, ភិក្ខុ, អរិយសាវកោ អតសិតាយេ ឋានេ ន តាសំ អាបជ្ជតិ។ ន ហេសោ 3, ភិក្ខុ, តាសោ សុតវតោ អរិយសាវកស្ស – ‘នោ ចស្សំ, នោ ច មេ សិយា, នាភវិស្ស, ន មេ ភវិស្សតី’តិ។ រូបុបយំ វា, ភិក្ខុ, វិញ្ញាណំ តិដ្ឋមានំ តិដ្ឋេយ្យ, រូបារម្មណំ រូបប្បតិដ្ឋំ នន្ទូបសេចនំ វុទ្ធិំ វិរូឡ្ហិំ វេបុល្លំ អាបជ្ជេយ្យ។ វេទនុបយំ វា, ភិក្ខុ… សញ្ញុបយំ វា, ភិក្ខុ… សង្ខារុបយំ វា, ភិក្ខុ, វិញ្ញាណំ តិដ្ឋមានំ តិដ្ឋេយ្យ, សង្ខារារម្មណំ សង្ខារប្បតិដ្ឋំ នន្ទូបសេចនំ វុទ្ធិំ វិរូឡ្ហិំ វេបុល្លំ អាបជ្ជេយ្យ។
‘‘Sutavā ca kho, bhikkhu, ariyasāvako atasitāye ṭhāne na tāsaṃ āpajjati. Na heso 4, bhikkhu, tāso sutavato ariyasāvakassa – ‘no cassaṃ, no ca me siyā, nābhavissa, na me bhavissatī’ti. Rūpupayaṃ vā, bhikkhu, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, rūpārammaṇaṃ rūpappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya. Vedanupayaṃ vā, bhikkhu… saññupayaṃ vā, bhikkhu… saṅkhārupayaṃ vā, bhikkhu, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, saṅkhārārammaṇaṃ saṅkhārappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya.
‘‘យោ 5 ភិក្ខុ ឯវំ វទេយ្យ – ‘អហមញ្ញត្រ រូបា, អញ្ញត្រ វេទនាយ, អញ្ញត្រ សញ្ញាយ, អញ្ញត្រ សង្ខារេហិ វិញ្ញាណស្ស អាគតិំ វា គតិំ វា ចុតិំ វា ឧបបត្តិំ វា វុទ្ធិំ វា វិរូឡ្ហិំ វា វេបុល្លំ វា បញ្ញាបេស្សាមី’តិ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។
‘‘Yo 6 bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘ahamaññatra rūpā, aññatra vedanāya, aññatra saññāya, aññatra saṅkhārehi viññāṇassa āgatiṃ vā gatiṃ vā cutiṃ vā upapattiṃ vā vuddhiṃ vā virūḷhiṃ vā vepullaṃ vā paññāpessāmī’ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘រូបធាតុយា ចេ, ភិក្ខុ, ភិក្ខុនោ រាគោ បហីនោ ហោតិ។ រាគស្ស បហានា វោច្ឆិជ្ជតារម្មណំ បតិដ្ឋា វិញ្ញាណស្ស ន ហោតិ។ វេទនាធាតុយា ចេ, ភិក្ខុ, ភិក្ខុនោ… សញ្ញាធាតុយា ចេ, ភិក្ខុ, ភិក្ខុនោ… សង្ខារធាតុយា ចេ, ភិក្ខុ, ភិក្ខុនោ… វិញ្ញាណធាតុយា ចេ, ភិក្ខុ, ភិក្ខុនោ រាគោ បហីនោ ហោតិ។ រាគស្ស បហានា វោច្ឆិជ្ជតារម្មណំ បតិដ្ឋា វិញ្ញាណស្ស ន ហោតិ។ តទប្បតិដ្ឋិតំ វិញ្ញាណំ អវិរូឡ្ហំ អនភិសង្ខារញ្ច វិមុត្តំ។ វិមុត្តត្តា ឋិតំ។ ឋិតត្តា សន្តុសិតំ។ សន្តុសិតត្តា ន បរិតស្សតិ។ អបរិតស្សំ បច្ចត្តញ្ញេវ បរិនិព្ពាយតិ។ ‘ខីណា ជាតិ…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយា’តិ បជានាតិ។ ឯវំ ខោ, ភិក្ខុ, ជានតោ ឯវំ បស្សតោ អនន្តរា អាសវានំ ខយោ ហោតី’’តិ។ តតិយំ។
‘‘Rūpadhātuyā ce, bhikkhu, bhikkhuno rāgo pahīno hoti. Rāgassa pahānā vocchijjatārammaṇaṃ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti. Vedanādhātuyā ce, bhikkhu, bhikkhuno… saññādhātuyā ce, bhikkhu, bhikkhuno… saṅkhāradhātuyā ce, bhikkhu, bhikkhuno… viññāṇadhātuyā ce, bhikkhu, bhikkhuno rāgo pahīno hoti. Rāgassa pahānā vocchijjatārammaṇaṃ patiṭṭhā viññāṇassa na hoti. Tadappatiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ avirūḷhaṃ anabhisaṅkhārañca vimuttaṃ. Vimuttattā ṭhitaṃ. Ṭhitattā santusitaṃ. Santusitattā na paritassati. Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati. ‘Khīṇā jāti…pe… nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato anantarā āsavānaṃ khayo hotī’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៣. ឧទានសុត្តវណ្ណនា • 3. Udānasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣. ឧទានសុត្តវណ្ណនា • 3. Udānasuttavaṇṇanā
