| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੩. ਉਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Udānasuttavaṇṇanā
੫੫. ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਹਰੀਤਿ ਅਤ੍ਤਮਨવਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਸਿ। ਏਸ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋ ਉਦਾਹਾਰੋ। ਭੁਸੋ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਦਾਨਮੇવ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਦਾਨੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ। ਤਤ੍ਥ ਦਾਨੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਅਨ੍ਨਾਦਿવਤ੍ਥੂਸੁ ਬਲવਾਤਿ ਬਲવਭਾવੇਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਬਹੁਲੋ ਕਾਮਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨੇવ ਕਤਪਰਿਚਯਤ੍ਤਾ વਿਪਸ੍ਸਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਥਾ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਕਾਮਦੋਸਜਿਗੁਚ੍ਛਨੇਨ। ਯਦਿ ਏવਂ ਕਸ੍ਮਾ ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਦੁਬ੍ਬਲਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ? વਿਜ੍ਜੂਪਮਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇવ ਪਚ੍ਚਯਭਾવਤੋ। ਸੋਪਿ ਭਾવਨੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸਹਾਯਲਾਭੇਨੇવ, ਨ ਕੇવਲਂ। ਭਾવਨਾ ਪਨ ਪਟਿવੇਧਸ੍ਸ વਿਸੇਸਹੇਤੁਭਾવਤੋ ਬਲવਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ। ਤਥਾ ਹਿ ਸਾ વਜਿਰੂਪਮਞਾਣਸ੍ਸ વਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਭਾવਨੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੇਤੀ’’ਤਿ।
55.Udānaṃ udāharīti attamanavācaṃ nicchāresi. Esa vuttappakāro udāhāro. Bhuso nissayo upanissayo, dānameva upanissayo dānūpanissayo. Esa nayo sesesupi. Tattha dānūpanissayo annādivatthūsu balavāti balavabhāvena hoti, tasmā upanissayabahulo kāmarāgappahāneneva kataparicayattā vipassanamanuyuñjanto na cirasseva anāgāmiphalaṃ pāpuṇāti, tathā suvisuddhasīlūpanissayo kāmadosajigucchanena. Yadi evaṃ kasmā ime dve upanissayā dubbalāti vuttā ? Vijjūpamaññāṇasseva paccayabhāvato. Sopi bhāvanūpanissayasahāyalābheneva, na kevalaṃ. Bhāvanā pana paṭivedhassa visesahetubhāvato balavā upanissayo. Tathā hi sā vajirūpamañāṇassa visesapaccayo. Tenāha ‘‘bhāvanūpanissayo arahattaṃ pāpetī’’ti.
ਸੋਤਿ ਮਿਲਕਤ੍ਥੇਰੋ। વਿਹਾਰਨ੍ਤਿ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ। વਿਹਾਰਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਹਿ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯ ਥੇਰੋ વਿਹਰਤਿ। ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ ਏਕਲਕ੍ਖਣੇਨ। ਕੂਟਗੋਣੋ વਿਯ ਗਮਨવੀਥਿਂ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅਲ੍ਲਕਟ੍ਠਰਾਸਿਮ੍ਹਿ। ਉਦਕਮਣਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਉਦਕਥੇવਾਨਂ।
Soti milakatthero. Vihāranti vasanaṭṭhānaṃ. Vihārapaccante hi paṇṇasālāya thero viharati. Upaṭṭhāti ekalakkhaṇena. Kūṭagoṇo viya gamanavīthiṃ. Tatthāti allakaṭṭharāsimhi. Udakamaṇikānanti udakathevānaṃ.
ਅਤ੍ਤਨਿਯੇવ ਉਪਨੇਸਿ ਉਦਾਨਕਥਾਯ વੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਟ੍ਠਾਨવਤਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਮਿਲਕਤ੍ਥੇਰੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਗਾਰવੋ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ વਤ੍ਤਪਟਿવਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ વਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋ ਹੁਤ੍વਾ ਠਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨੋ ਚਸ੍ਸਂ…ਪੇ॰… ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨੀ’’ਤਿ।
Attaniyevaupanesi udānakathāya vuttadhammānaṃ paripuṇṇānaṃ attani saṃvijjamānattā. Tenāha ‘‘uṭṭhānavatā’’tiādi. Ayañhi milakatthero sikkhāya gāravo sappatisso vattapaṭivattaṃ pūrento visuddhasīlo hutvā ṭhito, tasmā ‘‘dubbalūpanissaye’’ti vuttaṃ. Tenāha bhagavā udānento ‘‘no cassaṃ…pe… saññojanānī’’ti.
ਸਚੇ ਅਹਂ ਨ ਭવੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਅਹਂ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਨ ਭવੇਯ੍ਯਂ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਅਹਂਸਦ੍ਦવਚਨੀਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ। ਤਤੋ ਏવ ਮਮ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋਪਿ ਨ ਭવੇਯ੍ਯਤਸ੍ਸ ਚ ਪਭਙ੍ਗੁਭਾવੇਨ ਅਨવਟ੍ਠਿਤਭਾવਤੋ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਿਕਭਾવੇਨ ਪਦਦ੍વਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ વਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਕਮ੍ਮਫਲવਸੇਨ વਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਸਚੇ વਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨવਸੇਨ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਾਗਤવਸੇਨ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏવਂ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੋਤਿ ਏਦਿਸਂ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ। વਿਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ વਿਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤਿ। વਿਭવੋ ਹਿ વਿਨਾਸੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਭਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। વਿਭવਦਸ੍ਸਨਂ વਿਭવੋਤਿ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਭવਦਸ੍ਸਨੇਨਾ’’ਤਿ। વਿਭવਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਾਯ વਿਨਾਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ। ਤਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ। ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾ ਹੇਸਾ વਿਸੇਸਨਿਟ੍ਠਾ ਹੋਤੀਤਿ ਤਤਿਯਮਗ੍ਗવਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Sace ahaṃ na bhaveyyanti yadi ahaṃ nāma koci na bhaveyyaṃ tādisassa ahaṃsaddavacanīyassa kassaci atthassa abhāvato. Tato eva mama parikkhāropi na bhaveyyatassa ca pabhaṅgubhāvena anavaṭṭhitabhāvato. Evaṃ attuddesikabhāvena padadvayassa atthaṃ vatvā idāni kammaphalavasena vattuṃ ‘‘sace vā panā’’tiādi vuttaṃ. Atītapaccuppannavasena suññataṃ dassetvā idāni paccuppannānāgatavasena taṃ dassento ‘‘idāni panā’’tiādi vuttaṃ. Evaṃ adhimuccantoti edisaṃ adhimuttiṃ pavattento. Vibhavissatīti vinassissati. Vibhavo hi vināso. Tenāha ‘‘bhijjissatī’’ti. Vibhavadassanaṃ vibhavoti uttarapadalopena vuttanti āha ‘‘vibhavadassanenā’’ti. Vibhavadassanaṃ nāma accantāya vināsassa dassanaṃ. Tanti ariyamaggaṃ. Sāmaññajotanā hesā visesaniṭṭhā hotīti tatiyamaggavasena attho veditabbo.
ਉਪਰਿ ਮਗ੍ਗਫਲਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਫਲਂ। ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਜਾਤਿਯਾ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾ, ਅਨਨ੍ਤਰਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ। ਗੋਤ੍ਰਭੂ ਪਨ ਅਨੁਲੋਮવੀਥਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਗਤਿਕਂ વਾ ਸਿਯਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗਗਤਿਕਂ વਾਤਿ ਨ ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੋ ਅਨ੍ਤਰਿਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ । ਫਲਂ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਜਹਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭਾવਤੋ ਚ ਕਮ੍ਮਮਗ੍ਗਗਤਿਕਮੇવ, ਕੁਸਲવਿਪਾਕਭਾવੇਨ ਪਨ ਨੇਸਂ ਅਤ੍ਥੋ ਪਭੇਦੋਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਫਲਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਫਲਸ੍ਸ ਦੂਰਾਨਨ੍ਤਰਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਆਸવਾਨਂ ਖਯੋ’’ਤਿ ਪਨ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇ વੁਚ੍ਚਮਾਨੇ વਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਆਸਨ੍ਨਤਾਯ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਤਸਿਤਾਯੇਤਿ ਨ ਤਸਿਤਬ੍ਬੇ ਤਾਸਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੇ। ਤਾਸੋਤਿ ਤਾਸਹੇਤੁ ‘‘ਤਸਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਕਤ੍વਾ। ਸੋਤਿ ਅਸ੍ਸੁਤવਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ। ਤਿਲਕ੍ਖਣਾਹਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਲਕ੍ਖਿਤਂ। ਮਨਮ੍ਹਿ ਨਟ੍ਠੋਤਿ ਈਸਕਂ ਨਟ੍ਠੋਮ੍ਹਿ, ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥੇવ ਠਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਪੂਰਿਤਤ੍ਤਾ ਏવ ਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ‘‘ਨ ਤਾਸੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਅਤਾਸਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਹਿ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਞਾਣੇਨ ‘‘ਸਭਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨ ਉਤ੍ਤਸਤਿ।
Upari maggaphalanti aggamaggaphalaṃ. Natthi etissā jātiyā antaranti anantarā, anantarā vipassanā maggassa. Gotrabhū pana anulomavīthipariyāpannattā vipassanāgatikaṃ vā siyā, nibbānārammaṇattā maggagatikaṃ vāti na tena maggo antariko nāma hoti. Tenāha ‘‘vipassanā maggassa āsannānantaraṃ nāmā’’ti . Phalaṃ pana nibbānārammaṇattā kilesānaṃ pajahanavasena pavattanato lokuttarabhāvato ca kammamaggagatikameva, kusalavipākabhāvena pana nesaṃ attho pabhedoti vipassanāya phalassa siyā anantaratāti vuttaṃ ‘‘phalassa dūrānantaraṃ nāmā’’ti. ‘‘Āsavānaṃ khayo’’ti pana aggamagge vuccamāne vipassanānaṃ āsannatāya vattabbameva natthi. Atasitāyeti na tasitabbe tāsaṃ anāpajjitabbe. Tāsoti tāsahetu ‘‘tasati etasmā’’ti katvā. Soti assutavā puthujjano. Tilakkhaṇāhatanti aniccatādilakkhaṇattayalakkhitaṃ. Manamhi naṭṭhoti īsakaṃ naṭṭhomhi, tato parampi tattheva ṭhatvā kiñci apūritattā eva muttoti adhippāyo. ‘‘Na tāso nāma hotī’’ti vatvā tassa atāsabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘na hī’’tiādi vuttaṃ. Kalyāṇaputhujjano hi bhayatupaṭṭhānañāṇena ‘‘sabhayā saṅkhārā’’ti vipassanto na uttasati.
ਉਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Udānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੩. ਉਦਾਨਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Udānasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੩. ਉਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Udānasuttavaṇṇanā
