| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[១០៦] ៦. ឧទញ្ចនីជាតកវណ្ណនា
[106] 6. Udañcanījātakavaṇṇanā
សុខំ វត មំ ជីវន្តន្តិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ ថុល្លកុមារិកាបលោភនំ អារព្ភ កថេសិ។ វត្ថុ តេរសកនិបាតេ ចូឡនារទកស្សបជាតកេ (ជា. ១.១៣.៤០ អាទយោ) អាវិ ភវិស្សតិ។ តំ បន ភិក្ខុំ សត្ថា ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ ភិក្ខុ ឧក្កណ្ឋិតោសី’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘សច្ចំ, ភគវា’’តិ វុត្តេ ‘‘កត្ថ តេ ចិត្តំ បដិពទ្ធ’’ន្តិ បុច្ឆិ។ សោ ‘‘ឯកិស្សា ថុល្លកុមារិកាយា’’តិ អាហ។ អថ នំ សត្ថា ‘‘អយំ តេ ភិក្ខុ អនត្ថការិកា, បុព្ពេបិ ត្វំ ឯតំ និស្សាយ សីលព្យសនំ បត្វា កម្បន្តោ វិចរមានោ បណ្ឌិតេ និស្សាយ សុខំ លភី’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Sukhaṃ vata maṃ jīvantanti idaṃ satthā jetavane viharanto thullakumārikāpalobhanaṃ ārabbha kathesi. Vatthu terasakanipāte cūḷanāradakassapajātake (jā. 1.13.40 ādayo) āvi bhavissati. Taṃ pana bhikkhuṃ satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu ukkaṇṭhitosī’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhagavā’’ti vutte ‘‘kattha te cittaṃ paṭibaddha’’nti pucchi. So ‘‘ekissā thullakumārikāyā’’ti āha. Atha naṃ satthā ‘‘ayaṃ te bhikkhu anatthakārikā, pubbepi tvaṃ etaṃ nissāya sīlabyasanaṃ patvā kampanto vicaramāno paṇḍite nissāya sukhaṃ labhī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេតិ អតីតវត្ថុបិ ចូឡនារទកស្សបជាតកេយេវ អាវិ ភវិស្សតិ។ តទា បន ពោធិសត្តោ សាយំ ផលាផលេ អាទាយ អាគន្ត្វា បណ្ណសាលាទ្វារំ វិវរិត្វា បវិសិត្វា បុត្តំ ចូឡតាបសំ ឯតទវោច ‘‘តាត, ត្វំ អញ្ញេសុ ទិវសេសុ ទារូនិ អាហរសិ, បានីយំ បរិភោជនីយំ អាហរសិ, អគ្គិំ ករោសិ, អជ្ជ បន ឯកម្បិ អកត្វា កស្មា ទុម្មុខោ បជ្ឈាយន្តោ និបន្នោសី’’តិ? ‘‘តាត, តុម្ហេសុ ផលាផលត្ថាយ គតេសុ ឯកា ឥត្ថី អាគន្ត្វា មំ បលោភេត្វា អាទាយ គន្តុំ អារភិ, អហំ បន ‘តុម្ហេហិ វិស្សជ្ជិតោ គមិស្សាមី’តិ ន គច្ឆិំ, អសុកដ្ឋានេ បន នំ និសីទាបេត្វា អាគតោម្ហិ, ឥទានិ គច្ឆាមហំ តាតា’’តិ។ ពោធិសត្តោ ‘‘ន សក្កា ឯតំ និវត្តេតុ’’ន្តិ ញត្វា ‘‘តេន ហិ, តាត, គច្ឆ, ឯសា បន តំ នេត្វា យទា មច្ឆមំសាទីនិ វា ខាទិតុកាមា ភវិស្សតិ, សប្បិលោណតណ្ឌុលាទីហិ វា បនស្សា អត្ថោ ភវិស្សតិ, តទា ‘ឥទញ្ចិទញ្ចាហរា’តិ តំ កិលមេស្សតិ។ តទា មយ្ហំ គុណំ សរិត្វា បលាយិត្វា ឥធេវ អាគច្ឆេយ្យាសី’’តិ វិស្សជ្ជេសិ។ សោ តាយ សទ្ធិំ មនុស្សបថំ អគមាសិ។ អថ នំ សា អត្តនោ វសំ គមេត្វា ‘‘មំសំ អាហរ, មច្ឆំ អាហរា’’តិ យេន យេន អត្ថិកា ហោតិ, តំ តំ អាហរាបេតិ។ តទា សោ ‘‘អយំ មំ អត្តនោ ទាសំ វិយ កម្មការំ វិយ ច កត្វា បីឡេតី’’តិ បលាយិត្វា បិតុ សន្តិកំ អាគន្ត្វា បិតរំ វន្ទិត្វា ឋិតកោវ ឥមំ គាថមាហ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārenteti atītavatthupi cūḷanāradakassapajātakeyeva āvi bhavissati. Tadā pana bodhisatto sāyaṃ phalāphale ādāya āgantvā paṇṇasālādvāraṃ vivaritvā pavisitvā puttaṃ cūḷatāpasaṃ etadavoca ‘‘tāta, tvaṃ aññesu divasesu dārūni āharasi, pānīyaṃ paribhojanīyaṃ āharasi, aggiṃ karosi, ajja pana ekampi akatvā kasmā dummukho pajjhāyanto nipannosī’’ti? ‘‘Tāta, tumhesu phalāphalatthāya gatesu ekā itthī āgantvā maṃ palobhetvā ādāya gantuṃ ārabhi, ahaṃ pana ‘tumhehi vissajjito gamissāmī’ti na gacchiṃ, asukaṭṭhāne pana naṃ nisīdāpetvā āgatomhi, idāni gacchāmahaṃ tātā’’ti. Bodhisatto ‘‘na sakkā etaṃ nivattetu’’nti ñatvā ‘‘tena hi, tāta, gaccha, esā pana taṃ netvā yadā macchamaṃsādīni vā khāditukāmā bhavissati, sappiloṇataṇḍulādīhi vā panassā attho bhavissati, tadā ‘idañcidañcāharā’ti taṃ kilamessati. Tadā mayhaṃ guṇaṃ saritvā palāyitvā idheva āgaccheyyāsī’’ti vissajjesi. So tāya saddhiṃ manussapathaṃ agamāsi. Atha naṃ sā attano vasaṃ gametvā ‘‘maṃsaṃ āhara, macchaṃ āharā’’ti yena yena atthikā hoti, taṃ taṃ āharāpeti. Tadā so ‘‘ayaṃ maṃ attano dāsaṃ viya kammakāraṃ viya ca katvā pīḷetī’’ti palāyitvā pitu santikaṃ āgantvā pitaraṃ vanditvā ṭhitakova imaṃ gāthamāha –
១០៦.
106.
‘‘សុខំ វត មំ ជីវន្តំ, បចមានា ឧទញ្ចនី;
‘‘Sukhaṃ vata maṃ jīvantaṃ, pacamānā udañcanī;
ចោរី ជាយប្បវាទេន, តេលំ លោណញ្ច យាចតី’’តិ។
Corī jāyappavādena, telaṃ loṇañca yācatī’’ti.
តត្ថ សុខំ វត មំ ជីវន្តន្តិ តាត, តុម្ហាកំ សន្តិកេ មំ សុខំ ជីវន្តំ។ បចមានាតិ តាបយមានា បីឡយមានា, យំ យំ វា ខាទិតុកាមា ហោតិ, តំ តំ បចមានា។ ឧទកំ អញ្ចន្តិ ឯតាយាតិ ឧទញ្ចនី, ចាដិតោ វា កូបតោ វា ឧទកឧស្សិញ្ចនឃដិកាយេតំ នាមំ។ សា បន ឧទញ្ចនី វិយ, ឧទកំ វិយ ឃដិកា, យេន យេនត្ថិកា ហោតិ, តំ តំ អាកឌ្ឍតិយេវាតិ អត្ថោ ។ ចោរី ជាយប្បវាទេនាតិ ‘‘ភរិយា’’តិ នាមេន ឯកា ចោរី មំ មធុរវចនេន ឧបលាបេត្វា តត្ថ នេត្វា តេលំ លោណញ្ច យញ្ច អញ្ញំ ឥច្ឆតិ, តំ សព្ពំ យាចតិ, ទាសំ វិយ កម្មការំ វិយ ច កត្វា អាហរាបេតីតិ តស្សា អគុណំ កថេសិ។
Tattha sukhaṃ vata maṃ jīvantanti tāta, tumhākaṃ santike maṃ sukhaṃ jīvantaṃ. Pacamānāti tāpayamānā pīḷayamānā, yaṃ yaṃ vā khāditukāmā hoti, taṃ taṃ pacamānā. Udakaṃ añcanti etāyāti udañcanī, cāṭito vā kūpato vā udakaussiñcanaghaṭikāyetaṃ nāmaṃ. Sā pana udañcanī viya, udakaṃ viya ghaṭikā, yena yenatthikā hoti, taṃ taṃ ākaḍḍhatiyevāti attho . Corī jāyappavādenāti ‘‘bhariyā’’ti nāmena ekā corī maṃ madhuravacanena upalāpetvā tattha netvā telaṃ loṇañca yañca aññaṃ icchati, taṃ sabbaṃ yācati, dāsaṃ viya kammakāraṃ viya ca katvā āharāpetīti tassā aguṇaṃ kathesi.
អថ នំ ពោធិសត្តោ អស្សាសេត្វា ‘‘ហោតុ, តាត, ឯហិ ត្វំ មេត្តំ ភាវេហិ, ករុណំ ភាវេហី’’តិ ចត្តារោ ព្រហ្មវិហារេ អាចិក្ខិ, អាចិក្ខិត្វា កសិណបរិកម្មំ អាចិក្ខិ។ សោ ន ចិរស្សេវ អភិញ្ញា ច សមាបត្តិយោ ច ឧប្បាទេត្វា ព្រហ្មវិហារេ ភាវេត្វា សទ្ធិំ បិតរា ព្រហ្មលោកេ និព្ពត្តិ។
Atha naṃ bodhisatto assāsetvā ‘‘hotu, tāta, ehi tvaṃ mettaṃ bhāvehi, karuṇaṃ bhāvehī’’ti cattāro brahmavihāre ācikkhi, ācikkhitvā kasiṇaparikammaṃ ācikkhi. So na cirasseva abhiññā ca samāpattiyo ca uppādetvā brahmavihāre bhāvetvā saddhiṃ pitarā brahmaloke nibbatti.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា សច្ចានិ បកាសេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ, សច្ចបរិយោសានេ សោ ភិក្ខុ សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋហិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so bhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi.
‘‘តទា ថុល្លកុមារិកាវ ឯតរហិ ថុល្លកុមារិកា។ ចូឡតាបសោ ឧក្កណ្ឋិតភិក្ខុ អហោសិ, បិតា បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
‘‘Tadā thullakumārikāva etarahi thullakumārikā. Cūḷatāpaso ukkaṇṭhitabhikkhu ahosi, pitā pana ahameva ahosi’’nti.
ឧទញ្ចនីជាតកវណ្ណនា ឆដ្ឋា។
Udañcanījātakavaṇṇanā chaṭṭhā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ១០៦. ឧទញ្ចនីជាតកំ • 106. Udañcanījātakaṃ
