| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၂. ဥဒရသံယတပဉ္ဟော
2. Udarasaṃyatapañho
၂. ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဘာသိတမ္ပေတံ ဘဂဝတာ –
2. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā –
‘‘‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယ္ယ၊ ဥဒရေ သံယတော သိယာ’တိ။
‘‘‘Uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti.
‘‘ပုန စ ဘဂဝတာ ဘဏိတံ ‘အဟံ ခော ပနုဒာယိ, အပ္ပေကဒာ ဣမိနာ ပတ္တေန သမတိတ္တိကမ္ပိ ဘုဉ္ဇာမိ, ဘိယ္ယောပိ ဘုဉ္ဇာမီ’တိ။ ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဘဂဝတာ ဘဏိတံ ‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယ္ယ, ဥဒရေ သံယတော သိယာ’တိ, တေန ဟိ ‘အဟံ ခော ပနုဒာယိ, အပ္ပေကဒာ ဣမိနာ ပတ္တေန သမတိတ္ထိကမ္ပိ ဘုဉ္ဇာမိ, ဘိယ္ယောပိ ဘုဉ္ဇာမီ’တိ ယံ ဝစနံ, တံ မိစ္ဆာ။ ယဒိ တထာဂတေန ဘဏိတံ ‘အဟံ ခော ပနုဒာယိ, အပ္ပေကဒာ ဣမိနာ ပတ္တေန သမတိတ္ထိကမ္ပိ ဘုဉ္ဇာမိ, ဘိယ္ယောပိ ဘုဉ္ဇာမီ’တိ, တေန ဟိ ‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယ္ယ, ဥဒရေ သံယတော သိယာ’တိ တမ္ပိ ဝစနံ မိစ္ဆာ။ အယမ္ပိ ဥဘတော ကောဋိကော ပဉ္ဟော တဝာနုပ္ပတ္တော, သော တယာ နိဗ္ဗာဟိတဗ္ဗော’’တိ။
‘‘Puna ca bhagavatā bhaṇitaṃ ‘ahaṃ kho panudāyi, appekadā iminā pattena samatittikampi bhuñjāmi, bhiyyopi bhuñjāmī’ti. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti, tena hi ‘ahaṃ kho panudāyi, appekadā iminā pattena samatitthikampi bhuñjāmi, bhiyyopi bhuñjāmī’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi tathāgatena bhaṇitaṃ ‘ahaṃ kho panudāyi, appekadā iminā pattena samatitthikampi bhuñjāmi, bhiyyopi bhuñjāmī’ti, tena hi ‘uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယ္ယ, ဥဒရေ သံယတော သိယာ’တိ, ဘဏိတဉ္စ ‘အဟံ ခော ပနုဒာယိ, အပ္ပေကဒာ ဣမိနာ ပတ္တေန သမတိတ္တိကမ္ပိ ဘုဉ္ဇာမိ, ဘိယ္ယောပိ ဘုဉ္ဇာမီ’တိ ။ ယံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဘဏိတံ ‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယ္ယ, ဥဒရေ သံယတော သိယာ’တိ, တံ သဘာဝဝစနံ အသေသဝစနံ နိသ္သေသဝစနံ နိပ္ပရိယာယဝစနံ ဘူတဝစနံ တစ္ဆဝစနံ ယာထာဝဝစနံ အဝိပရီတဝစနံ ဣသိဝစနံ မုနိဝစနံ ဘဂဝန္တဝစနံ အရဟန္တဝစနံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓဝစနံ ဇိနဝစနံ သဗ္ဗညုဝစနံ တထာဂတသ္သ အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဝစနံ။
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti, bhaṇitañca ‘ahaṃ kho panudāyi, appekadā iminā pattena samatittikampi bhuñjāmi, bhiyyopi bhuñjāmī’ti . Yaṃ, mahārāja, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti, taṃ sabhāvavacanaṃ asesavacanaṃ nissesavacanaṃ nippariyāyavacanaṃ bhūtavacanaṃ tacchavacanaṃ yāthāvavacanaṃ aviparītavacanaṃ isivacanaṃ munivacanaṃ bhagavantavacanaṃ arahantavacanaṃ paccekabuddhavacanaṃ jinavacanaṃ sabbaññuvacanaṃ tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa vacanaṃ.
‘‘ဥဒရေ အသံယတော, မဟာရာဇ, ပာဏမ္ပိ ဟနတိ, အဒိန္နမ္ပိ အာဒိယတိ, ပရဒာရမ္ပိ ဂစ္ဆတိ, မုသာပိ ဘဏတိ, မဇ္ဇမ္ပိ ပိဝတိ, မာတရမ္ပိ ဇီဝိတာ ဝောရောပေတိ, ပိတရမ္ပိ ဇီဝိတာ ဝောရောပေတိ, အရဟန္တမ္ပိ ဇီဝိတာ ဝောရောပေတိ, သင္ဃမ္ပိ ဘိန္ဒတိ, ဒုဋ္ဌေန စိတ္တေန တထာဂတသ္သ လောဟိတမ္ပိ ဥပ္ပာဒေတိ။ နနု, မဟာရာဇ, ဒေဝဒတ္တော ဥဒရေ အသံယတော သင္ဃံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ ကပ္ပဋ္ဌိယံ ကမ္မံ အာယူဟိ 1။ ဧဝရူပာနိ, မဟာရာဇ, အညာနိပိ ဗဟုဝိဓာနိ ကာရဏာနိ ဒိသ္ဝာ ဘဂဝတာ ဘဏိတံ ‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယ္ယ, ဥဒရေ သံယတော သိယာ’တိ။
‘‘Udare asaṃyato, mahārāja, pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati, majjampi pivati, mātarampi jīvitā voropeti, pitarampi jīvitā voropeti, arahantampi jīvitā voropeti, saṅghampi bhindati, duṭṭhena cittena tathāgatassa lohitampi uppādeti. Nanu, mahārāja, devadatto udare asaṃyato saṅghaṃ bhinditvā kappaṭṭhiyaṃ kammaṃ āyūhi 2. Evarūpāni, mahārāja, aññānipi bahuvidhāni kāraṇāni disvā bhagavatā bhaṇitaṃ ‘uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti.
‘‘ဥဒရေ သံယတော, မဟာရာဇ, စတုသစ္စာဘိသမယံ အဘိသမေတိ, စတ္တာရိ သာမညဖလာနိ သစ္ဆိကရောတိ, စတူသု ပဋိသမ္ဘိဒာသု အဋ္ဌသု သမာပတ္တီသု ဆသု အဘိညာသု ဝသီဘာဝံ ပာပုဏာတိ, ကေဝလဉ္စ သမဏဓမ္မံ ပူရေတိ။ နနု, မဟာရာဇ, သုကပောတကော ဥဒရေ သံယတော ဟုတ္ဝာ ယာဝ တာဝတိံသဘဝနံ ကမ္ပေတ္ဝာ သက္ကံ ဒေဝာနမိန္ဒံ ဥပဋ္ဌာနမုပနေသိ, ဧဝရူပာနိ, မဟာရာဇ, အညာနိပိ ဗဟုဝိဓာနိ ကာရဏာနိ ဒိသ္ဝာ ဘဂဝတာ ဘဏိတံ ‘ဥတ္တိဋ္ဌေ နပ္ပမဇ္ဇေယ္ယ, ဥဒရေ သံယတော သိယာ’တိ။
‘‘Udare saṃyato, mahārāja, catusaccābhisamayaṃ abhisameti, cattāri sāmaññaphalāni sacchikaroti, catūsu paṭisambhidāsu aṭṭhasu samāpattīsu chasu abhiññāsu vasībhāvaṃ pāpuṇāti, kevalañca samaṇadhammaṃ pūreti. Nanu, mahārāja, sukapotako udare saṃyato hutvā yāva tāvatiṃsabhavanaṃ kampetvā sakkaṃ devānamindaṃ upaṭṭhānamupanesi, evarūpāni, mahārāja, aññānipi bahuvidhāni kāraṇāni disvā bhagavatā bhaṇitaṃ ‘uttiṭṭhe nappamajjeyya, udare saṃyato siyā’ti.
‘‘ယံ ပန, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဘဏိတံ ‘အဟံ ခော ပနုဒာယိ အပ္ပေကဒာ ဣမိနာ ပတ္တေန သမတိတ္တိကမ္ပိ ဘုဉ္ဇာမိ, ဘိယ္ယောပိ ဘုဉ္ဇာမီ’တိ, တံ ကတကိစ္စေန နိဋ္ဌိတကိရိယေန သိဒ္ဓတ္ထေန ဝုသိတဝောသာနေန နိရာဝရဏေန သဗ္ဗညုနာ သယမ္ဘုနာ တထာဂတေန အတ္တာနံ ဥပာဒာယ ဘဏိတံ။
‘‘Yaṃ pana, mahārāja, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘ahaṃ kho panudāyi appekadā iminā pattena samatittikampi bhuñjāmi, bhiyyopi bhuñjāmī’ti, taṃ katakiccena niṭṭhitakiriyena siddhatthena vusitavosānena nirāvaraṇena sabbaññunā sayambhunā tathāgatena attānaṃ upādāya bhaṇitaṃ.
‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဝန္တသ္သ ဝိရိတ္တသ္သ အနုဝာသိတသ္သ အာတုရသ္သ သပ္ပာယကိရိယာ ဣစ္ဆိတဗ္ဗာ ဟောတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, သကိလေသသ္သ အဒိဋ္ဌသစ္စသ္သ ဥဒရေ သံယမော ကရဏီယော ဟောတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, မဏိရတနသ္သ သပ္ပဘာသသ္သ ဇာတိမန္တသ္သ အဘိဇာတိပရိသုဒ္ဓသ္သ မဇ္ဇနနိဃံသနပရိသောဓနေန ကရဏီယံ န ဟောတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, တထာဂတသ္သ ဗုဒ္ဓဝိသယေ ပာရမိံ ဂတသ္သ ကိရိယာကရဏေသု အာဝရဏံ န ဟောတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။
‘‘Yathā, mahārāja, vantassa virittassa anuvāsitassa āturassa sappāyakiriyā icchitabbā hoti, evameva kho, mahārāja, sakilesassa adiṭṭhasaccassa udare saṃyamo karaṇīyo hoti. Yathā, mahārāja, maṇiratanassa sappabhāsassa jātimantassa abhijātiparisuddhassa majjananighaṃsanaparisodhanena karaṇīyaṃ na hoti, evameva kho, mahārāja, tathāgatassa buddhavisaye pāramiṃ gatassa kiriyākaraṇesu āvaraṇaṃ na hotī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ဥဒရသံယတပဉ္ဟော ဒုတိယော။
Udarasaṃyatapañho dutiyo.
Footnotes:
