| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
6. උදයබ්‌බයඤාණනිද්‌දෙසො
6. Udayabbayañāṇaniddeso
49. කථං පච්‌චුප්‌පන්‌නානං ධම්‌මානං විපරිණාමානුපස්‌සනෙ පඤ්‌ඤා උදයබ්‌බයානුපස්‌සනෙ ඤාණං? ජාතං රූපං පච්‌චුප්‌පන්‌නං, තස්‌ස නිබ්‌බත්‌තිලක්‌ඛණං උදයො, විපරිණාමලක්‌ඛණං වයො, අනුපස්‌සනා ඤාණං. ජාතා වෙදනා…පෙ.… ජාතා සඤ්‌ඤා… ජාතා සඞ්‌ඛාරා… ජාතං විඤ්‌ඤාණං… ජාතං චක්‌ඛු…පෙ.… ජාතො භවො පච්‌චුප්‌පන්‌නො, තස්‌ස නිබ්‌බත්‌තිලක්‌ඛණං උදයො, විපරිණාමලක්‌ඛණං වයො, අනුපස්‌සනා ඤාණං.
49. Kathaṃ paccuppannānaṃ dhammānaṃ vipariṇāmānupassane paññā udayabbayānupassane ñāṇaṃ? Jātaṃ rūpaṃ paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāmalakkhaṇaṃ vayo, anupassanā ñāṇaṃ. Jātā vedanā…pe… jātā saññā… jātā saṅkhārā… jātaṃ viññāṇaṃ… jātaṃ cakkhu…pe… jāto bhavo paccuppanno, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāmalakkhaṇaṃ vayo, anupassanā ñāṇaṃ.
50. පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං උදයං පස්‌සන්‌තො කති ලක්‌ඛණානි පස්‌සති, වයං පස්‌සන්‌තො කති ලක්‌ඛණානි පස්‌සති, උදයබ්‌බයං පස්‌සන්‌තො කති ලක්‌ඛණානි පස්‌සති? පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං උදයං පස්‌සන්‌තො පඤ්‌චවීසති ලක්‌ඛණානි පස්‌සති, වයං පස්‌සන්‌තො පඤ්‌චවීසති ලක්‌ඛණානි පස්‌සති ; උදයබ්‌බයං පස්‌සන්‌තො පඤ්‌ඤාස ලක්‌ඛණානි පස්‌සති.
50. Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, udayabbayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati? Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passati ; udayabbayaṃ passanto paññāsa lakkhaṇāni passati.
රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො කති ලක්‌ඛණානි පස්‌සති, වයං පස්‌සන්‌තො කති ලක්‌ඛණානි පස්‌සති, උදයබ්‌බයං පස්‌සන්‌තො කති ලක්‌ඛණානි පස්‌සති? වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස…පෙ.… සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස…පෙ.… සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධස්‌ස…පෙ.… විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො කති ලක්‌ඛණානි පස්‌සති, වයං පස්‌සන්‌තො කති ලක්‌ඛණානි පස්‌සති, උදයබ්‌බයං පස්‌සන්‌තො කති ලක්‌ඛණානි පස්‌සති? රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති, වයං පස්‌සන්‌තො පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති; උදයබ්‌බයං පස්‌සන්‌තො දස ලක්‌ඛණානි පස්‌සති. වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස…පෙ.… සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස… සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධස්‌ස… විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති, වයං පස්‌සන්‌තො පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති; උදයබ්‌බයං පස්‌සන්‌තො දස ලක්‌ඛණානි පස්‌සති.
Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, udayabbayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati? Vedanākkhandhassa…pe… saññākkhandhassa…pe… saṅkhārakkhandhassa…pe… viññāṇakkhandhassa udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, udayabbayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati? Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati; udayabbayaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati. Vedanākkhandhassa…pe… saññākkhandhassa… saṅkhārakkhandhassa… viññāṇakkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati; udayabbayaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati.
රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො කතමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති? අවිජ්‌ජාසමුදයා රූපසමුදයොති – පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. තණ්‌හාසමුදයා රූපසමුදයොති – පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. කම්‌මසමුදයා රූපසමුදයොති – පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. ආහාරසමුදයා රූපසමුදයොති – පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. නිබ්‌බත්‌තිලක්‌ඛණං පස්‌සන්‌තොපි රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති.
Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati? Avijjāsamudayā rūpasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati. Taṇhāsamudayā rūpasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati. Kammasamudayā rūpasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati. Āhārasamudayā rūpasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati. Nibbattilakkhaṇaṃ passantopi rūpakkhandhassa udayaṃ passati. Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.
වයං පස්‌සන්‌තො කතමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති? අවිජ්‌ජානිරොධා රූපනිරොධොති – පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. තණ්‌හානිරොධා රූපනිරොධොති – පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. කම්‌මනිරොධා රූපනිරොධොති – පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. ආහාරනිරොධා රූපනිරොධොති – පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති . විපරිණාමලක්‌ඛණං පස්‌සන්‌තොපි රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති. උදයබ්‌බයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි දස ලක්‌ඛණානි පස්‌සති.
Vayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati? Avijjānirodhā rūpanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena rūpakkhandhassa vayaṃ passati. Taṇhānirodhā rūpanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena rūpakkhandhassa vayaṃ passati. Kammanirodhā rūpanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena rūpakkhandhassa vayaṃ passati. Āhāranirodhā rūpanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena rūpakkhandhassa vayaṃ passati . Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passantopi rūpakkhandhassa vayaṃ passati. Rūpakkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati. Udayabbayaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.
වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො කතමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති? අවිජ්‌ජාසමුදයා වෙදනාසමුදයොති – පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. තණ්‌හාසමුදයා වෙදනාසමුදයොති – පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. කම්‌මසමුදයා වෙදනාසමුදයොති – පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. ඵස්‌සසමුදයා වෙදනාසමුදයොති – පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. නිබ්‌බත්‌තිලක්‌ඛණං පස්‌සන්‌තොපි වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති.
Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati? Avijjāsamudayā vedanāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati. Taṇhāsamudayā vedanāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati. Kammasamudayā vedanāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati. Phassasamudayā vedanāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati. Nibbattilakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa udayaṃ passati. Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.
වයං පස්‌සන්‌තො කතමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති? අවිජ්‌ජානිරොධා වෙදනානිරොධොති – පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. තණ්‌හානිරොධා වෙදනානිරොධොති – පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. කම්‌මනිරොධා වෙදනානිරොධොති – පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. ඵස්‌සනිරොධා වෙදනානිරොධොති – පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. විපරිණාමලක්‌ඛණං පස්‌සන්‌තොපි වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති. උදයබ්‌බයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි දස ලක්‌ඛණානි පස්‌සති.
Vayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati? Avijjānirodhā vedanānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati. Taṇhānirodhā vedanānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati. Kammanirodhā vedanānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati. Phassanirodhā vedanānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati. Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa vayaṃ passati. Vedanākkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati. Udayabbayaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.
සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස…පෙ.… සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධස්‌ස…පෙ.… විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො කතමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති? අවිජ්‌ජාසමුදයා විඤ්‌ඤාණසමුදයොති – පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. තණ්‌හාසමුදයා විඤ්‌ඤාණසමුදයොතිපච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. කම්‌මසමුදයා විඤ්‌ඤාණසමුදයොති – පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. නාමරූපසමුදයා විඤ්‌ඤාණසමුදයොති – පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. නිබ්‌බත්‌තිලක්‌ඛණං පස්‌සන්‌තොපි විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති.
Saññākkhandhassa…pe… saṅkhārakkhandhassa…pe… viññāṇakkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati? Avijjāsamudayā viññāṇasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati. Taṇhāsamudayā viññāṇasamudayotipaccayasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati. Kammasamudayā viññāṇasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati. Nāmarūpasamudayā viññāṇasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati. Nibbattilakkhaṇaṃ passantopi viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati. Viññāṇakkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.
වයං පස්‌සන්‌තො කතමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති? අවිජ්‌ජානිරොධා විඤ්‌ඤාණනිරොධොති – පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. තණ්‌හානිරොධා විඤ්‌ඤාණනිරොධොති – පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. කම්‌මනිරොධා විඤ්‌ඤාණනිරොධොති – පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. නාමරූපනිරොධා විඤ්‌ඤාණනිරොධොති – පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. විපරිණාමලක්‌ඛණං පස්‌සන්‌තොපි විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති. උදයබ්‌බයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි දස ලක්‌ඛණානි පස්‌සති.
Vayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati? Avijjānirodhā viññāṇanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati. Taṇhānirodhā viññāṇanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati. Kammanirodhā viññāṇanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati. Nāmarūpanirodhā viññāṇanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati. Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passantopi viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati. Viññāṇakkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati. Udayabbayaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.
පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං උදයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි පඤ්‌චවීසති ලක්‌ඛණානි පස්‌සති, වයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි පඤ්‌චවීසති ලක්‌ඛණානි පස්‌සති, උදයබ්‌බයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි පඤ්‌ඤාස ලක්‌ඛණානි පස්‌සති. තං ඤාතට්‌ඨෙන ඤාණං, පජානනට්‌ඨෙන පඤ්‌ඤා. තෙන වුච්‌චති – ‘‘පච්‌චුප්‌පන්‌නානං ධම්‌මානං විපරිණාමානුපස්‌සනෙ පඤ්‌ඤා උදයබ්‌බයානුපස්‌සනෙ ඤාණං’’. රූපක්‌ඛන්‌ධො 1 ආහාරසමුදයො . වෙදනා, සඤ්‌ඤා, සඞ්‌ඛාරා – තයො 2 ඛන්‌ධා ඵස්‌සසමුදයා. විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො නාමරූපසමුදයො.
Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto imāni pañcavīsati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto imāni pañcavīsati lakkhaṇāni passati, udayabbayaṃ passanto imāni paññāsa lakkhaṇāni passati. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘paccuppannānaṃ dhammānaṃ vipariṇāmānupassane paññā udayabbayānupassane ñāṇaṃ’’. Rūpakkhandho 3 āhārasamudayo . Vedanā, saññā, saṅkhārā – tayo 4 khandhā phassasamudayā. Viññāṇakkhandho nāmarūpasamudayo.
උදයබ්‌බයඤාණනිද්‌දෙසො ඡට්‌ඨො.
Udayabbayañāṇaniddeso chaṭṭho.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්‌දකනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / 6. උදයබ්‌බයඤාණනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා • 6. Udayabbayañāṇaniddesavaṇṇanā
