Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠနိဒ္ဒေသပာဠိ • Cūḷaniddesapāḷi

    ၁၃. ဥဒယမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော

    13. Udayamāṇavapucchāniddeso

    ၇၄.

    74.

    ဈာယိံ ဝိရဇမာသီနံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဥဒယော]

    Jhāyiṃvirajamāsīnaṃ, [iccāyasmā udayo]

    ကတကိစ္စံ အနာသဝံ။

    Katakiccaṃ anāsavaṃ;

    ပာရဂုံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။

    Pāraguṃ sabbadhammānaṃ, atthi pañhena āgamaṃ;

    အညာဝိမောက္ခံ ပဗ္ရူဟိ 1၊ အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနံ။

    Aññāvimokkhaṃ pabrūhi2, avijjāya pabhedanaṃ.

    ဈာယိံ ဝိရဇမာသီနန္တိ။ ဈာယိန္တိ ဈာယီ ဘဂဝာ။ ပဌမေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, ဒုတိယေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, တတိယေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, စတုတ္ထေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, သဝိတက္ကသဝိစာရေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, အဝိတက္ကအဝိစာရေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, သပ္ပီတိကေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, နိပ္ပီတိကေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, သာတသဟဂတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, ဥပေက္ခာသဟဂတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, သုညတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, အနိမိတ္တေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, အပ္ပဏိဟိတေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, လောကိယေနပိ ဈာနေန ဈာယီ, လောကုတ္တရေနပိ ဈာနေန ဈာယီ ဈာနရတော ဧကတ္တမနုယုတ္တော သဒတ္ထဂရုကောတိ – ဈာယိံ။ ဝိရဇန္တိ ရာဂော ရဇော, ဒောသော ရဇော, မောဟော ရဇော, ကောဓော ရဇော, ဥပနာဟော ရဇော။ပေ.။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင္ခာရာ ရဇာ။ တေ ရဇာ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော အရဇော ဝိရဇော နိရဇော ရဇာပဂတော ရဇဝိပ္ပဟီနော ရဇဝိပ္ပယုတ္တော သဗ္ဗရဇဝီတိဝတ္တော။

    Jhāyiṃ virajamāsīnanti. Jhāyinti jhāyī bhagavā. Paṭhamenapi jhānena jhāyī, dutiyenapi jhānena jhāyī, tatiyenapi jhānena jhāyī, catutthenapi jhānena jhāyī, savitakkasavicārenapi jhānena jhāyī, avitakkavicāramattenapi jhānena jhāyī, avitakkaavicārenapi jhānena jhāyī, sappītikenapi jhānena jhāyī, nippītikenapi jhānena jhāyī, sātasahagatenapi jhānena jhāyī, upekkhāsahagatenapi jhānena jhāyī, suññatenapi jhānena jhāyī, animittenapi jhānena jhāyī, appaṇihitenapi jhānena jhāyī, lokiyenapi jhānena jhāyī, lokuttarenapi jhānena jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti – jhāyiṃ. Virajanti rāgo rajo, doso rajo, moho rajo, kodho rajo, upanāho rajo…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā rajā. Te rajā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho arajo virajo nirajo rajāpagato rajavippahīno rajavippayutto sabbarajavītivatto.

    ရာဂော ရဇော န စ ပန ရေဏု ဝုစ္စတိ၊

    Rāgo rajo na ca pana reṇu vuccati,

    ရာဂသ္သေတံ အဓိဝစနံ ရဇောတိ။

    Rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;

    ဧတံ ရဇံ ဝိပ္ပဇဟိတ္ဝာ 3 စက္ခုမာ၊ တသ္မာ ဇိနော ဝိဂတရဇောတိ ဝုစ္စတိ။

    Etaṃ rajaṃ vippajahitvā 4 cakkhumā, tasmā jino vigatarajoti vuccati.

    ဒောသော ရဇော န စ ပန ရေဏု ဝုစ္စတိ၊ ဒောသသ္သေတံ အဓိဝစနံ ရဇောတိ။

    Doso rajo na ca pana reṇu vuccati, dosassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;

    ဧတံ ရဇံ ဝိပ္ပဇဟိတ္ဝာ စက္ခုမာ၊ တသ္မာ ဇိနော ဝိဂတရဇောတိ ဝုစ္စတိ။

    Etaṃ rajaṃ vippajahitvā cakkhumā, tasmā jino vigatarajoti vuccati.

    မောဟော ရဇော န စ ပန ရေဏု ဝုစ္စတိ၊ မောဟသ္သေတံ အဓိဝစနံ ရဇောတိ။

    Moho rajo na ca pana reṇu vuccati, mohassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;

    ဧတံ ရဇံ ဝိပ္ပဇဟိတ္ဝာ စက္ခုမာ၊ တသ္မာ ဇိနော ဝိဂတရဇောတိ ဝုစ္စတီတိ။ –

    Etaṃ rajaṃ vippajahitvā cakkhumā, tasmā jino vigatarajoti vuccatīti. –

    ဝိရဇံ ။ပေ.။။

    Virajaṃ …pe….

    အာသီနန္တိ နိသိန္နော ဘဂဝာ ပာသာဏကေ စေတိယေတိ – အာသီနော။

    Āsīnanti nisinno bhagavā pāsāṇake cetiyeti – āsīno.

    နဂသ္သ 5 ပသ္သေ အာသီနံ၊ မုနိံ ဒုက္ခသ္သ ပာရဂုံ။

    Nagassa 6 passe āsīnaṃ, muniṃ dukkhassa pāraguṃ;

    သာဝကာ ပယိရုပာသန္တိ၊ တေဝိဇ္ဇာ မစ္စုဟာယိနောတိ။

    Sāvakā payirupāsanti, tevijjā maccuhāyinoti.

    ဧဝမ္ပိ ဘဂဝာ အာသီနော။ အထ ဝာ, ဘဂဝာ သဗ္ဗောသ္သုက္ကပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓတ္တာ အာသီနော ဝုတ္ထဝာသော စိဏ္ဏစရဏော။ပေ.။ ဇာတိမရဏသံသာရော နတ္ထိ တသ္သ ပုနဗ္ဘဝောတိ။ ဧဝမ္ပိ ဘဂဝာ အာသီနောတိ – ဈာယိံ ဝိရဇမာသီနံ ။

    Evampi bhagavā āsīno. Atha vā, bhagavā sabbossukkapaṭippassaddhattā āsīno vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti. Evampi bhagavā āsīnoti – jhāyiṃ virajamāsīnaṃ .

    ဣစ္စာယသ္မာ ဥဒယောတိ။ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ.။ အာယသ္မာတိ ပိယဝစနံ။ပေ.။ ဥဒယောတိ တသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ နာမံ။ပေ.။ အဘိလာပောတိ – ဣစ္စာယသ္မာ ဥဒယော။

    Iccāyasmā udayoti. Iccāti padasandhi…pe… āyasmāti piyavacanaṃ…pe… udayoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā udayo.

    ကတကိစ္စံ အနာသဝန္တိ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော ကိစ္စာကိစ္စံ ကရဏီယာကရဏီယံ ပဟီနံ ဥစ္ဆိန္နမူလံ တာလာဝတ္ထုကတံ အနဘာဝံကတံ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မံ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော ကတကိစ္စော။

    Katakiccaṃ anāsavanti buddhassa bhagavato kiccākiccaṃ karaṇīyākaraṇīyaṃ pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ. Tasmā buddho katakicco.

    ယသ္သ စ ဝိသတာ 7 နတ္ထိ၊ ဆိန္နသောတသ္သ ဘိက္ခုနော။

    Yassa ca visatā 8 natthi, chinnasotassa bhikkhuno;

    ကိစ္စာကိစ္စပ္ပဟီနသ္သ၊ ပရိဠာဟော န ဝိဇ္ဇတီတိ။

    Kiccākiccappahīnassa, pariḷāho na vijjatīti.

    ကတကိစ္စံ အနာသဝန္တိ။ အာသဝာတိ စတ္တာရော အာသဝာ – ကာမာသဝော, ဘဝာသဝော, ဒိဋ္ဌာသဝော, အဝိဇ္ဇာသဝော။ တေ အာသဝာ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘဂဝတော ပဟီနာ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဗုဒ္ဓော အနာသဝောတိ – ကတကိစ္စံ အနာသဝံ။

    Katakiccaṃ anāsavanti. Āsavāti cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo. Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho anāsavoti – katakiccaṃ anāsavaṃ.

    ပာရဂုံ သဗ္ဗဓမ္မာနန္တိ ဘဂဝာ သဗ္ဗဓမ္မာနံ အဘိညာပာရဂူ ပရိညာပာရဂူ ပဟာနပာရဂူ ဘာဝနာပာရဂူ သစ္ဆိကိရိယာပာရဂူ သမာပတ္တိပာရဂူ။ အဘိညာပာရဂူ သဗ္ဗဓမ္မာနံ, ပရိညာပာရဂူ သဗ္ဗဒုက္ခာနံ, ပဟာနပာရဂူ သဗ္ဗကိလေသာနံ, ဘာဝနာပာရဂူ စတုန္နံ မဂ္ဂာနံ, သစ္ဆိကိရိယာပာရဂူ နိရောဓသ္သ, သမာပတ္တိပာရဂူ သဗ္ဗသမာပတ္တီနံ။ သော ဝသိပ္ပတ္တော ပာရမိပ္ပတ္တော အရိယသ္မိံ သီလသ္မိံ; ဝသိပ္ပတ္တော ပာရမိပ္ပတ္တော အရိယသ္မိံ သမာဓိသ္မိံ; ဝသိပ္ပတ္တော ပာရမိပ္ပတ္တော အရိယာယ ပညာယ; ဝသိပ္ပတ္တော ပာရမိပ္ပတ္တော အရိယာယ ဝိမုတ္တိယာ။ သော ပာရဂတော ပာရပ္ပတ္တော အန္တဂတော အန္တပ္ပတ္တော ကောဋိဂတော ကောဋိပ္ပတ္တော ပရိယန္တဂတော ပရိယန္တပ္ပတ္တော ဝောသာနဂတော ဝောသာနပ္ပတ္တော တာဏဂတော တာဏပ္ပတ္တော လေဏဂတော လေဏပ္ပတ္တော သရဏဂတော သရဏပ္ပတ္တော အဘယဂတော အဘယပ္ပတ္တော အစ္စုတဂတော အစ္စုတပ္ပတ္တော အမတဂတော အမတပ္ပတ္တော နိဗ္ဗာနဂတော နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော။ သော ဝုတ္တဝာသော စိဏ္ဏစရဏော။ပေ.။ ဇာတိမရဏသံသာရော နတ္ထိ တသ္သ ပုနဗ္ဘဝောတိ – ပာရဂုံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ။

    Pāraguṃ sabbadhammānanti bhagavā sabbadhammānaṃ abhiññāpāragū pariññāpāragū pahānapāragū bhāvanāpāragū sacchikiriyāpāragū samāpattipāragū. Abhiññāpāragū sabbadhammānaṃ, pariññāpāragū sabbadukkhānaṃ, pahānapāragū sabbakilesānaṃ, bhāvanāpāragū catunnaṃ maggānaṃ, sacchikiriyāpāragū nirodhassa, samāpattipāragū sabbasamāpattīnaṃ. So vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ sīlasmiṃ; vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ samādhismiṃ; vasippatto pāramippatto ariyāya paññāya; vasippatto pāramippatto ariyāya vimuttiyā. So pāragato pārappatto antagato antappatto koṭigato koṭippatto pariyantagato pariyantappatto vosānagato vosānappatto tāṇagato tāṇappatto leṇagato leṇappatto saraṇagato saraṇappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbānagato nibbānappatto. So vuttavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – pāraguṃ sabbadhammānaṃ.

    အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမန္တိ ပဉ္ဟေန အတ္ထိကော အာဂတောမ္ဟိ, ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတုကာမော အာဂတောမ္ဟိ, ပဉ္ဟံ သောတုကာမော အာဂတောမ္ဟီတိ, ဧဝမ္ပိ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။ အထ ဝာ, ပဉ္ဟတ္ထိကာနံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတုကာမာနံ ပဉ္ဟံ သောတုကာမာနံ အာဂမနံ အဘိက္ကမနံ ဥပသင္ကမနံ ပယိရုပာသနံ အတ္ထီတိ, ဧဝမ္ပိ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။ အထ ဝာ, ပဉ္ဟာဂမော တုယ္ဟံ အတ္ထိ, တ္ဝမ္ပိ ပဟု တ္ဝမသိ အလမတ္တော မယာ ပုစ္ဆိတံ ကထေတုံ ဝိသဇ္ဇေတုံ, ဝဟသ္သေတံ ဘာရန္တိ, ဧဝမ္ပိ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။

    Atthi pañhena āgamanti pañhena atthiko āgatomhi, pañhaṃ pucchitukāmo āgatomhi, pañhaṃ sotukāmo āgatomhīti, evampi atthi pañhena āgamaṃ. Atha vā, pañhatthikānaṃ pañhaṃ pucchitukāmānaṃ pañhaṃ sotukāmānaṃ āgamanaṃ abhikkamanaṃ upasaṅkamanaṃ payirupāsanaṃ atthīti, evampi atthi pañhena āgamaṃ. Atha vā, pañhāgamo tuyhaṃ atthi, tvampi pahu tvamasi alamatto mayā pucchitaṃ kathetuṃ visajjetuṃ, vahassetaṃ bhāranti, evampi atthi pañhena āgamaṃ.

    အညာဝိမောက္ခံ ပဗ္ရူဟီတိ အညာဝိမောက္ခော ဝုစ္စတိ အရဟတ္တဝိမောက္ခော။ အရဟတ္တဝိမောက္ခံ ပဗ္ရူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – အညာဝိမောက္ခံ ပဗ္ရူဟိ။

    Aññāvimokkhaṃ pabrūhīti aññāvimokkho vuccati arahattavimokkho. Arahattavimokkhaṃ pabrūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – aññāvimokkhaṃ pabrūhi.

    အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနန္တိ အဝိဇ္ဇာယ ဘေဒနံ ပဘေဒနံ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိသ္သဂ္ဂံ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနံ။ တေနာဟ သော ဗ္ရာဟ္မဏော –

    Avijjāyapabhedananti avijjāya bhedanaṃ pabhedanaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhaṃ amataṃ nibbānanti – avijjāya pabhedanaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –

    ‘‘ဈာယိံ ဝိရဇမာသီနံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ ဥဒယော]

    ‘‘Jhāyiṃ virajamāsīnaṃ, [iccāyasmā udayo]

    ကတကိစ္စံ အနာသဝံ။

    Katakiccaṃ anāsavaṃ;

    ပာရဂုံ သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ အတ္ထိ ပဉ္ဟေန အာဂမံ။

    Pāraguṃ sabbadhammānaṃ, atthi pañhena āgamaṃ;

    အညာဝိမောက္ခံ ပဗ္ရူဟိ၊ အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒန’’န္တိ။

    Aññāvimokkhaṃ pabrūhi, avijjāya pabhedana’’nti.

    ၇၅.

    75.

    ပဟာနံ ကာမစ္ဆန္ဒာနံ၊ [ဥဒယာတိ ဘဂဝာ]

    Pahānaṃkāmacchandānaṃ, [udayāti bhagavā]

    ဒောမနသ္သာန စူဘယံ။

    Domanassāna cūbhayaṃ;

    ထိနသ္သ 9 စ ပနူဒနံ၊ ကုက္ကုစ္စာနံ နိဝာရဏံ။

    Thinassa10ca panūdanaṃ, kukkuccānaṃ nivāraṇaṃ.

    ပဟာနံ ကာမစ္ဆန္ဒာနန္တိ။ ဆန္ဒောတိ ယော ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော ကာမရာဂော ကာမနန္ဒီ ကာမတဏ္ဟာ ကာမသိနေဟော ကာမပိပာသာ ကာမပရိဠာဟော ကာမမုစ္ဆာ ကာမဇ္ဈောသာနံ ကာမောဃော ကာမယောဂော ကာမုပာဒာနံ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ။ ပဟာနံ ကာမစ္ဆန္ဒာနန္တိ ကာမစ္ဆန္ဒာနံ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိသ္သဂ္ဂံ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – ပဟာနံ ကာမစ္ဆန္ဒာနံ။ ဥဒယာတိ ဘဂဝာတိ။ ဥဒယာတိ ဘဂဝာ တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝာတိ ဂာရဝာဓိဝစနမေတံ။ပေ.။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝာတိ – ဥဒယာတိ ဘဂဝာ။

    Pahānaṃ kāmacchandānanti. Chandoti yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasineho kāmapipāsā kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmupādānaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ. Pahānaṃ kāmacchandānanti kāmacchandānaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – pahānaṃ kāmacchandānaṃ. Udayāti bhagavāti. Udayāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – udayāti bhagavā.

    ဒောမနသ္သာန စူဘယန္တိ။ ဒောမနသ္သာတိ ယံ စေတသိကံ အသာတံ စေတသိကံ ဒုက္ခံ စေတောသမ္ဖသ္သဇံ အသာတံ ဒုက္ခံ ဝေဒယိတံ, စေတောသမ္ဖသ္သဇာ အသာတာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ ဒောမနသ္သာန စူဘယန္တိ ကာမစ္ဆန္ဒသ္သ စ ဒောမနသ္သသ္သ စ ဥဘိန္နံ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိသ္သဂ္ဂံ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – ဒောမနသ္သာန စူဘယံ။

    Domanassāna cūbhayanti. Domanassāti yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā. Domanassāna cūbhayanti kāmacchandassa ca domanassassa ca ubhinnaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – domanassāna cūbhayaṃ.

    ထိနသ္သ စ ပနူဒနန္တိ။ ထိနန္တိ ယာ စိတ္တသ္သ အကလ္ယတာ အကမ္မညတာ ဩလီယနာ သလ္လီယနာ လီနာ လီယနာ လီယိတတ္တံ ထိနံ ထိယနာ 11 ထိယိတတ္တံ စိတ္တသ္သ။ ပနူဒနန္တိ ထိနသ္သ စ ပနူဒနံ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိသ္သဂ္ဂံ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – ထိနသ္သ စ ပနူဒနံ။

    Thinassa ca panūdananti. Thinanti yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnā līyanā līyitattaṃ thinaṃ thiyanā 12 thiyitattaṃ cittassa. Panūdananti thinassa ca panūdanaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – thinassa ca panūdanaṃ.

    ကုက္ကုစ္စာနံ နိဝာရဏန္တိ။ ကုက္ကုစ္စန္တိ ဟတ္ထကုက္ကုစ္စမ္ပိ ကုက္ကုစ္စံ, ပာဒကုက္ကုစ္စမ္ပိ ကုက္ကုစ္စံ, ဟတ္ထပာဒကုက္ကုစ္စမ္ပိ ကုက္ကုစ္စံ။ အကပ္ပိယေ ကပ္ပိယသညိတာ, ကပ္ပိယေ အကပ္ပိယသညိတာ။ပေ.။ အဝဇ္ဇေ ဝဇ္ဇသညိတာ, ဝဇ္ဇေ အဝဇ္ဇသညိတာ။ ယံ ဧဝရူပံ ကုက္ကုစ္စံ ကုက္ကုစ္စာယနာ ကုက္ကုစ္စာယိတတ္တံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခော, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကုက္ကုစ္စံ။ အပိ စ, ဒ္ဝီဟိ ကာရဏေဟိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခော – ကတတ္တာ စ အကတတ္တာ စ။ ကထံ ကတတ္တာ စ အကတတ္တာ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခော? ‘‘ကတံ မေ ကာယဒုစ္စရိတံ, အကတံ မေ ကာယသုစရိတ’’န္တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခော ။ ‘‘ကတံ မေ ဝစီဒုစ္စရိတံ, အကတံ မေ ဝစီသုစရိတ’’န္တိ။ပေ.။ ‘‘ကတံ မေ မနောဒုစ္စရိတံ, အကတံ မေ မနောသုစရိတ’’န္တိ။ပေ.။ ‘‘ကတော မေ ပာဏာတိပာတော, အကတာ မေ ပာဏာတိပာတာ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ.။ ‘‘ကတံ မေ အဒိန္နာဒာနံ, အကတာ မေ အဒိန္နာဒာနာ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ.။ ‘‘ကတော မေ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော, အကတာ မေ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ.။ ‘‘ကတော မေ မုသာဝာဒော, အကတာ မေ မုသာဝာဒာ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ.။ ‘‘ကတာ မေ ပိသုဏာ ဝာစာ 13, အကတာ မေ ပိသုဏာယ ဝာစာယ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ.။ ‘‘ကတာ မေ ဖရုသာ ဝာစာ, အကတာ မေ ဖရုသာယ ဝာစာယ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ.။ ‘‘ကတော မေ သမ္ဖပ္ပလာပော, အကတာ မေ သမ္ဖပ္ပလာပာ ဝေရမဏီ’’တိ။ပေ.။ ‘‘ကတာ မေ အဘိဇ္ဈာ, အကတာ မေ အနဘိဇ္ဈာ’’တိ။ပေ.။ ‘‘ကတော မေ ဗ္ယာပာဒော, အကတော မေ အဗ္ယာပာဒော’’တိ။ပေ.။ ‘‘ကတာ မေ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, အကတာ မေ သမ္မာဒိဋ္ဌီ’’တိ , ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခော။ ဧဝံ ကတတ္တာ စ အကတတ္တာ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခော။

    Kukkuccānaṃ nivāraṇanti. Kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ, pādakukkuccampi kukkuccaṃ, hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ. Akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā…pe… avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā. Yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho, idaṃ vuccati kukkuccaṃ. Api ca, dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho? ‘‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucarita’’nti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho . ‘‘Kataṃ me vacīduccaritaṃ, akataṃ me vacīsucarita’’nti…pe… ‘‘kataṃ me manoduccaritaṃ, akataṃ me manosucarita’’nti…pe… ‘‘kato me pāṇātipāto, akatā me pāṇātipātā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kataṃ me adinnādānaṃ, akatā me adinnādānā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kato me kāmesumicchācāro, akatā me kāmesumicchācārā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kato me musāvādo, akatā me musāvādā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘katā me pisuṇā vācā 14, akatā me pisuṇāya vācāya veramaṇī’’ti…pe… ‘‘katā me pharusā vācā, akatā me pharusāya vācāya veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kato me samphappalāpo, akatā me samphappalāpā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘katā me abhijjhā, akatā me anabhijjhā’’ti…pe… ‘‘kato me byāpādo, akato me abyāpādo’’ti…pe… ‘‘katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhī’’ti , uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

    အထ ဝာ, ‘‘သီလေသုမ္ဟိ အပရိပူရကာရီ’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခော; ‘‘ဣန္ဒ္ရိယေသုမ္ဟိ အဂုတ္တဒ္ဝာရော’’တိ။ပေ.။ ‘‘ဘောဇနေ အမတ္တညုမ္ဟီ’’တိ။ ‘‘ဇာဂရိယံ အနနုယုတ္တောမ္ဟီ’’တိ။ ‘‘န သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတောမ္ဟီ’’တိ။ ‘‘အဘာဝိတာ မေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာတိ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာတိ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာတိ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနီတိ, ပဉ္စ ဗလာနီတိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂာတိ, အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော’’တိ။ ‘‘ဒုက္ခံ မေ အပရိညာတံ, သမုဒယော မေ အပ္ပဟီနော, မဂ္ဂော မေ အဘာဝိတော, နိရောဓော မေ အသစ္ဆိကတော’’တိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကုက္ကုစ္စံ စေတသော ဝိပ္ပဋိသာရော မနောဝိလေခော။

    Atha vā, ‘‘sīlesumhi aparipūrakārī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho; ‘‘indriyesumhi aguttadvāro’’ti…pe… ‘‘bhojane amattaññumhī’’ti… ‘‘jāgariyaṃ ananuyuttomhī’’ti… ‘‘na satisampajaññena samannāgatomhī’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānāti, cattāro sammappadhānāti cattāro iddhipādāti, pañcindriyānīti, pañca balānīti, satta bojjhaṅgāti, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti… ‘‘dukkhaṃ me apariññātaṃ, samudayo me appahīno, maggo me abhāvito, nirodho me asacchikato’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

    ကုက္ကုစ္စာနံ နိဝာရဏန္တိ ကုက္ကုစ္စာနံ အာဝရဏံ နီဝရဏံ ပဟာနံ ဥပသမံ ဝူပသမံ ပဋိနိသ္သဂ္ဂံ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – ကုက္ကုစ္စာနံ နိဝာရဏံ။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

    Kukkuccānaṃ nivāraṇanti kukkuccānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ pahānaṃ upasamaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – kukkuccānaṃ nivāraṇaṃ. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ပဟာနံ ကာမစ္ဆန္ဒာနံ၊ [ဥဒယာတိ ဘဂဝာ]

    ‘‘Pahānaṃ kāmacchandānaṃ, [udayāti bhagavā]

    ဒောမနသ္သာန စူဘယံ။

    Domanassāna cūbhayaṃ;

    ထိနသ္သ စ ပနူဒနံ၊ ကုက္ကုစ္စာနံ နိဝာရဏ’’န္တိ။

    Thinassa ca panūdanaṃ, kukkuccānaṃ nivāraṇa’’nti.

    ၇၆.

    76.

    ဥပေက္ခာသတိသံသုဒ္ဓံဓမ္မတက္ကပုရေဇဝံ။

    Upekkhāsatisaṃsuddhaṃ, dhammatakkapurejavaṃ;

    အညာဝိမောက္ခံ ပဗ္ရူမိ၊ အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနံ။

    Aññāvimokkhaṃ pabrūmi, avijjāya pabhedanaṃ.

    ဥပေက္ခာသတိသံသုဒ္ဓန္တိ။ ဥပေက္ခာတိ ယာ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဥပေက္ခာ ဥပေက္ခနာ အဇ္ဈုပေက္ခနာ စိတ္တသမတာ 15 စိတ္တပ္ပသ္သဒ္ဓတာ မဇ္ဈတ္တတာ စိတ္တသ္သ။ သတီတိ ယာ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဥပေက္ခံ အာရဗ္ဘ သတိ အနုသ္သတိ။ပေ.။ သမ္မာသတိ။ ဥပေက္ခာသတိသံသုဒ္ဓန္တိ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဥပေက္ခာ စ သတိ စ သုဒ္ဓာ ဟောန္တိ ဝိသုဒ္ဓာ သံသုဒ္ဓာ ပရိသုဒ္ဓာ ပရိယောဒာတာ အနင္ဂဏာ ဝိဂတူပက္ကိလေသာ မုဒုဘူတာ ကမ္မနိယာ ဌိတာ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တာတိ – ဥပေက္ခာသတိသံသုဒ္ဓံ။

    Upekkhāsatisaṃsuddhanti. Upekkhāti yā catutthe jhāne upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā cittasamatā 16 cittappassaddhatā majjhattatā cittassa. Satīti yā catutthe jhāne upekkhaṃ ārabbha sati anussati…pe… sammāsati. Upekkhāsatisaṃsuddhanti catutthe jhāne upekkhā ca sati ca suddhā honti visuddhā saṃsuddhā parisuddhā pariyodātā anaṅgaṇā vigatūpakkilesā mudubhūtā kammaniyā ṭhitā āneñjappattāti – upekkhāsatisaṃsuddhaṃ.

    ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝန္တိ ဓမ္မတက္ကော ဝုစ္စတိ သမ္မာသင္ကပ္ပော။ သော အာဒိတော ဟောတိ, ပုရတော ဟောတိ, ပုဗ္ဗင္ဂမော ဟောတိ အညာဝိမောက္ခသ္သာတိ, ဧဝမ္ပိ ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝံ။ အထ ဝာ, ဓမ္မတက္ကော ဝုစ္စတိ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ သာ အာဒိတော ဟောတိ, ပုရတော ဟောတိ, ပုဗ္ဗင္ဂမော ဟောတိ အညာဝိမောက္ခသ္သာတိ , ဧဝမ္ပိ ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝံ။ အထ ဝာ, ဓမ္မတက္ကော ဝုစ္စတိ စတုန္နံ မဂ္ဂာနံ ပုဗ္ဗဘာဂဝိပသ္သနာ။ သာ အာဒိတော ဟောတိ, ပုရတော ဟောတိ, ပုဗ္ဗင္ဂမော ဟောတိ အညာဝိမောက္ခသ္သာတိ – ဧဝမ္ပိ ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝံ။

    Dhammatakkapurejavanti dhammatakko vuccati sammāsaṅkappo. So ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti, evampi dhammatakkapurejavaṃ. Atha vā, dhammatakko vuccati sammādiṭṭhi. Sā ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti , evampi dhammatakkapurejavaṃ. Atha vā, dhammatakko vuccati catunnaṃ maggānaṃ pubbabhāgavipassanā. Sā ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti – evampi dhammatakkapurejavaṃ.

    အညာဝိမောက္ခံ ပဗ္ရူမီတိ အညာဝိမောက္ခော ဝုစ္စတိ အရဟတ္တဝိမောက္ခော။ အရဟတ္တဝိမောက္ခံ ပဗ္ရူမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – အညာဝိမောက္ခံ ပဗ္ရူမိ။

    Aññāvimokkhaṃ pabrūmīti aññāvimokkho vuccati arahattavimokkho. Arahattavimokkhaṃ pabrūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – aññāvimokkhaṃ pabrūmi.

    အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနန္တိ။ အဝိဇ္ဇာတိ ဒုက္ခေ အညာဏံ။ပေ.။ အဝိဇ္ဇာ မောဟော အကုသလမူလံ။ ပဘေဒနန္တိ အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနံ ပဟာနံ ဝူပသမံ ပဋိနိသ္သဂ္ဂံ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနံ။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

    Avijjāya pabhedananti. Avijjāti dukkhe aññāṇaṃ…pe… avijjā moho akusalamūlaṃ. Pabhedananti avijjāya pabhedanaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – avijjāya pabhedanaṃ. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ဥပေက္ခာသတိသံသုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝံ။

    ‘‘Upekkhāsatisaṃsuddhaṃ, dhammatakkapurejavaṃ;

    အညာဝိမောက္ခံ ပဗ္ရူမိ၊ အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒန’’န္တိ။

    Aññāvimokkhaṃ pabrūmi, avijjāya pabhedana’’nti.

    ၇၇.

    77.

    ကိံသု သံယောဇနော လောကော၊ ကိံသု တသ္သ ဝိစာရဏံ။

    Kiṃsu saṃyojano loko, kiṃsu tassa vicāraṇaṃ;

    ကိသ္သသ္သ ဝိပ္ပဟာနေန၊ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ။

    Kissassa vippahānena, nibbānaṃ iti vuccati.

    ကိံသု သံယောဇနော လောကောတိ လောကသ္သ သံယောဇနံ လဂ္ဂနံ ဗန္ဓနံ ဥပက္ကိလေသော။ ကေန လောကော ယုတ္တော ပယုတ္တော အာယုတ္တော သမာယုတ္တော လဂ္ဂော လဂ္ဂိတော ပလိဗုဒ္ဓောတိ – ကိံသု သံယောဇနော လောကော။

    Kiṃsusaṃyojano lokoti lokassa saṃyojanaṃ lagganaṃ bandhanaṃ upakkileso. Kena loko yutto payutto āyutto samāyutto laggo laggito palibuddhoti – kiṃsu saṃyojano loko.

    ကိံသု တသ္သ ဝိစာရဏန္တိ ကိံသု တသ္သ စာရဏံ ဝိစာရဏံ ပဋိဝိစာရဏံ။ ကေန လောကော စရတိ ဝိစရတိ ပဋိဝိစရတီတိ – ကိံသု တသ္သ ဝိစာရဏံ။ ကိသ္သသ္သ ဝိပ္ပဟာနေန နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတီတိ ကိသ္သသ္သ ဝိပ္ပဟာနေန ဝူပသမေန ပဋိနိသ္သဂ္ဂေန ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိယာ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ ပဝုစ္စတိ ကထီယတိ ဘဏီယတိ ဒီပီယတိ ဝောဟရီယတီတိ – ကိသ္သသ္သ ဝိပ္ပဟာနေန နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ။ တေနာဟ သော ဗ္ရာဟ္မဏော –

    Kiṃsu tassa vicāraṇanti kiṃsu tassa cāraṇaṃ vicāraṇaṃ paṭivicāraṇaṃ. Kena loko carati vicarati paṭivicaratīti – kiṃsu tassa vicāraṇaṃ. Kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccatīti kissassa vippahānena vūpasamena paṭinissaggena paṭippassaddhiyā nibbānaṃ iti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatīti – kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccati. Tenāha so brāhmaṇo –

    ‘‘ကိံသု သံယောဇနော လောကော၊ ကိံသု တသ္သ ဝိစာရဏံ။

    ‘‘Kiṃsu saṃyojano loko, kiṃsu tassa vicāraṇaṃ;

    ကိသ္သသ္သ ဝိပ္ပဟာနေန၊ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

    Kissassa vippahānena, nibbānaṃ iti vuccatī’’ti.

    ၇၈.

    78.

    နန္ဒိသံယောဇနော လောကော၊ ဝိတက္ကသ္သ ဝိစာရဏာ။

    Nandisaṃyojanoloko, vitakkassa vicāraṇā;

    တဏ္ဟာယ ဝိပ္ပဟာနေန၊ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ။

    Taṇhāya vippahānena, nibbānaṃ iti vuccati.

    နန္ဒိသံယောဇနော လောကောတိ နန္ဒီ ဝုစ္စတိ တဏ္ဟာ။ ယော ရာဂော သာရာဂော။ပေ.။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ, အယံ ဝုစ္စတိ နန္ဒီ။ ယာ နန္ဒီ လောကသ္သ သံယောဇနံ လဂ္ဂနံ ဗန္ဓနံ ဥပက္ကိလေသော, ဣမာယ နန္ဒိယာ လောကော ယုတ္တော ပယုတ္တော အာယုတ္တော သမာယုတ္တော လဂ္ဂော လဂ္ဂိတော ပလိဗုဒ္ဓောတိ – နန္ဒိသံယောဇနော လောကော။

    Nandisaṃyojano lokoti nandī vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ, ayaṃ vuccati nandī. Yā nandī lokassa saṃyojanaṃ lagganaṃ bandhanaṃ upakkileso, imāya nandiyā loko yutto payutto āyutto samāyutto laggo laggito palibuddhoti – nandisaṃyojano loko.

    ဝိတက္ကသ္သ ဝိစာရဏာတိ။ ဝိတက္ကာတိ နဝ ဝိတက္ကာ – ကာမဝိတက္ကော, ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော, ဝိဟိံသာဝိတက္ကော, ဉာတိဝိတက္ကော ဇနပဒဝိတက္ကော , အမရာဝိတက္ကော, ပရာနုဒယတာပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော, လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော, အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ နဝ ဝိတက္ကာ။ ဣမေ နဝ ဝိတက္ကာ လောကသ္သ စာရဏာ ဝိစာရဏာ ပဋိဝိစာရဏာ။ ဣမေဟိ နဝဟိ ဝိတက္ကေဟိ လောကော စရတိ ဝိစရတိ ပဋိဝိစရတီတိ – ဝိတက္ကသ္သ ဝိစာရဏာ။

    Vitakkassa vicāraṇāti. Vitakkāti nava vitakkā – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko, ñātivitakko janapadavitakko , amarāvitakko, parānudayatāpaṭisaṃyutto vitakko, lābhasakkārasilokapaṭisaṃyutto vitakko, anavaññattipaṭisaṃyutto vitakko. Ime vuccanti nava vitakkā. Ime nava vitakkā lokassa cāraṇā vicāraṇā paṭivicāraṇā. Imehi navahi vitakkehi loko carati vicarati paṭivicaratīti – vitakkassa vicāraṇā.

    တဏ္ဟာယ ဝိပ္ပဟာနေန နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတီတိ။ တဏ္ဟာတိ ရူပတဏ္ဟာ။ပေ.။ ဓမ္မတဏ္ဟာ။ တဏ္ဟာယ ဝိပ္ပဟာနေန နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတီတိ တဏ္ဟာယ ဝိပ္ပဟာနေန ဝူပသမေန ပဋိနိသ္သဂ္ဂေန ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိယာ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ ပဝုစ္စတိ ကထီယတိ ဘဏီယတိ ဒီပီယတိ ဝောဟရီယတီတိ – တဏ္ဟာယ ဝိပ္ပဟာနေန နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတိ။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

    Taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccatīti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccatīti taṇhāya vippahānena vūpasamena paṭinissaggena paṭippassaddhiyā nibbānaṃ iti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatīti – taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccati. Tenāha bhagavā –

    ‘‘နန္ဒိသံယောဇနော လောကော၊ ဝိတက္ကသ္သ ဝိစာရဏာ။

    ‘‘Nandisaṃyojano loko, vitakkassa vicāraṇā;

    တဏ္ဟာယ ဝိပ္ပဟာနေန၊ နိဗ္ဗာနံ ဣတိ ဝုစ္စတီ’’တိ။

    Taṇhāya vippahānena, nibbānaṃ iti vuccatī’’ti.

    ၇၉.

    79.

    ကထံ သတသ္သ စရတော၊ ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတိ။

    Kathaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhati;

    ဘဂဝန္တံ ပုဋ္ဌုမာဂမာ၊ တံ သုဏောမ ဝစော တဝ။

    Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamā, taṃ suṇoma vaco tava.

    ကထံ သတသ္သ စရတောတိ ကထံ သတသ္သ သမ္ပဇာနသ္သ စရတော ဝိဟရတော ဣရိယတော ဝတ္တယတော ပာလယတော ယပယတော ယာပယတောတိ – ကထံ သတသ္သ စရတော။

    Kathaṃ satassa caratoti kathaṃ satassa sampajānassa carato viharato iriyato vattayato pālayato yapayato yāpayatoti – kathaṃ satassa carato.

    ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတီတိ ဝိညာဏံ နိရုဇ္ဈတိ ဝူပသမ္မတိ အတ္ထံ ဂစ္ဆတိ ပဋိပ္ပသ္သမ္ဘတီတိ – ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတိ။

    Viññāṇaṃuparujjhatīti viññāṇaṃ nirujjhati vūpasammati atthaṃ gacchati paṭippassambhatīti – viññāṇaṃ uparujjhati.

    ဘဂဝန္တံ ပုဋ္ဌုမာဂမာတိ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ပုဋ္ဌုံ ပုစ္ဆိတုံ ယာစိတုံ အဇ္ဈေသိတုံ ပသာဒေတုံ အာဂမ္ဟာ အာဂတမ္ဟာ ဥပာဂတမ္ဟာ သမ္ပတ္တမ္ဟာ, ‘‘တယာ သဒ္ဓိံ သမာဂတမ္ဟာ’’တိ – ဘဂဝန္တံ ပုဋ္ဌုမာဂမာ။

    Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamāti buddhaṃ bhagavantaṃ puṭṭhuṃ pucchituṃ yācituṃ ajjhesituṃ pasādetuṃ āgamhā āgatamhā upāgatamhā sampattamhā, ‘‘tayā saddhiṃ samāgatamhā’’ti – bhagavantaṃ puṭṭhumāgamā.

    တံ သုဏောမ ဝစော တဝာတိ။ န္တိ တုယ္ဟံ ဝစနံ ဗ္ယပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ သုဏောမ ဥဂ္ဂဏ္ဟာမ ဓာရေမ ဥပဓာရေမ ဥပလက္ခေမာတိ – တံ သုဏောမ ဝစော တဝ။ တေနာဟ သော ဗ္ရာဟ္မဏော –

    Taṃ suṇoma vaco tavāti. Tanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ suṇoma uggaṇhāma dhārema upadhārema upalakkhemāti – taṃ suṇoma vaco tava. Tenāha so brāhmaṇo –

    ‘‘ကထံ သတသ္သ စရတော၊ ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတိ။

    ‘‘Kathaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhati;

    ဘဂဝန္တံ ပုဋ္ဌုမာဂမာ၊ တံ သုဏောမ ဝစော တဝာ’’တိ။

    Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamā, taṃ suṇoma vaco tavā’’ti.

    ၈၀.

    80.

    အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓာ စ၊ ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတော။

    Ajjhattañca bahiddhā ca, vedanaṃ nābhinandato;

    ဧဝံ သတသ္သ စရတော၊ ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတိ။

    Evaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhati.

    အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓာ စ ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတောတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ 17, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂာဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗ္ယန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ; ဗဟိဒ္ဓာ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂာဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗ္ယန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ; အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓာ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂာဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗ္ယန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ အဇ္ဈတ္တံ သမုဒယဓမ္မာနုပသ္သီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ 18 ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂာဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗ္ယန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ; အဇ္ဈတ္တံ ဝယဓမ္မာနုပသ္သီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တော။ပေ.။ အဇ္ဈတ္တံ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပသ္သီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တော။ပေ.။ ဗဟိဒ္ဓာ သမုဒယဓမ္မာနုပသ္သီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂာဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗ္ယန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ; ဗဟိဒ္ဓာ ဝယဓမ္မာနုပသ္သီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တော။ပေ.။ ဗဟိဒ္ဓာ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပသ္သီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တော။ပေ.။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓာ သမုဒယဓမ္မာနုပသ္သီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တော။ပေ.။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓာ ဝယဓမ္မာနုပသ္သီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တော။ပေ.။ အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓာ သမုဒယဝယဓမ္မာနုပသ္သီ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂာဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗ္ယန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဣမေဟိ ဒ္ဝာဒသဟိ အာကာရေဟိ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တော။ပေ.။ အနဘာဝံ ဂမေတိ။

    Ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandatoti ajjhattaṃ vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti 19, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; bahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; ajjhattabahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Ajjhattaṃ samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī 20 viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; ajjhattaṃ vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattaṃ samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… bahiddhā samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; bahiddhā vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… bahiddhā samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattabahiddhā samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattabahiddhā vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattabahiddhā samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Imehi dvādasahi ākārehi vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… anabhāvaṃ gameti.

    အထ ဝာ, ဝေဒနံ အနိစ္စတော ပသ္သန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂာဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗ္ယန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဝေဒနံ ဒုက္ခတော ရောဂတော ဂဏ္ဍတော သလ္လတော အဃတော အာဗာဓတော။ပေ.။ နိသ္သရဏတော ပသ္သန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂာဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗ္ယန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဣမေဟိ စတ္တာလီသာယ 21 အာကာရေဟိ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တော ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ န အဇ္ဈောသေတိ, အဘိနန္ဒနံ အဘိဝဒနံ အဇ္ဈောသာနံ ဂာဟံ ပရာမာသံ အဘိနိဝေသံ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗ္ယန္တီကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတီတိ – အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓာ စ ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတော။

    Atha vā, vedanaṃ aniccato passanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Vedanaṃ dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato…pe… nissaraṇato passanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Imehi cattālīsāya 22 ākārehi vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gametīti – ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandato.

    ဧဝံ သတသ္သ စရတောတိ ဧဝံ သတသ္သ သမ္ပဇာနသ္သ စရတော ဝိဟရတော ဣရိယတော ဝတ္တယတော ပာလယတော ယပယတော ယာပယတောတိ – ဧဝံ သတသ္သ စရတော။

    Evaṃsatassa caratoti evaṃ satassa sampajānassa carato viharato iriyato vattayato pālayato yapayato yāpayatoti – evaṃ satassa carato.

    ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတီတိ ပုညာဘိသင္ခာရသဟဂတံ ဝိညာဏံ အပုညာဘိသင္ခာရသဟဂတံ ဝိညာဏံ အာနေဉ္ဇာဘိသင္ခာရသဟဂတံ ဝိညာဏံ နိရုဇ္ဈတိ ဝူပသမ္မတိ အတ္ထံ ဂစ္ဆတိ ပဋိပ္ပသ္သမ္ဘတီတိ – ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတီ။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

    Viññāṇaṃ uparujjhatīti puññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ apuññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ āneñjābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ nirujjhati vūpasammati atthaṃ gacchati paṭippassambhatīti – viññāṇaṃ uparujjhatī. Tenāha bhagavā –

    ‘‘အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓာ စ၊ ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတော။

    ‘‘Ajjhattañca bahiddhā ca, vedanaṃ nābhinandato;

    ဧဝံ သတသ္သ စရတော၊ ဝိညာဏံ ဥပရုဇ္ဈတီ’’တိ။

    Evaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhatī’’ti.

    သဟ ဂာထာပရိယောသာနာ။ပေ.။ သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ ဘဂဝာ, သာဝကောဟမသ္မီတိ။

    Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me, bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.

    ဥဒယမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော တေရသမော။

    Udayamāṇavapucchāniddeso terasamo.







    Footnotes:
    1. သံဗ္ရူဟိ (သ္ယာ.)
    2. saṃbrūhi (syā.)
    3. ပဋိဝိနောဒိတ္ဝာ (က.) မဟာနိ. ၂၀၉
    4. paṭivinoditvā (ka.) mahāni. 209
    5. နဂရသ္သ (က.)
    6. nagarassa (ka.)
    7. ယသ္သ ပရိပတာ (သ္ယာ.) ပသ္သ မဟာနိ. ၂၀၂
    8. yassa paripatā (syā.) passa mahāni. 202
    9. ထီနသ္သ (သ္ယာ.)
    10. thīnassa (syā.)
    11. ထီနံ ထီယနာ (သ္ယာ.)
    12. thīnaṃ thīyanā (syā.)
    13. ပိသုဏဝာစာ (က.)
    14. pisuṇavācā (ka.)
    15. စိတ္တသမထော (သ္ယာ.) မဟာနိ. ၂၀၇
    16. cittasamatho (syā.) mahāni. 207
    17. န အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ (သ္ယာ.)
    18. ဣဒံ ပဒံ နတ္ထိ သ္ယာ. ပောတ္ထကေ
    19. na ajjhosāya tiṭṭhati (syā.)
    20. idaṃ padaṃ natthi syā. potthake
    21. ဒ္ဝာစတ္တာဠီသာယ (သ္ယာ.)
    22. dvācattāḷīsāya (syā.)



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / စူဠနိဒ္ဒေသ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ၁၃. ဥဒယမာဏဝသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ • 13. Udayamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact