Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ചൂളനിദ്ദേസപാളി • Cūḷaniddesapāḷi |
൧൩. ഉദയമാണവപുച്ഛാനിദ്ദേസോ
13. Udayamāṇavapucchāniddeso
൭൪.
74.
ഝായിം വിരജമാസീനം, [ഇച്ചായസ്മാ ഉദയോ]
Jhāyiṃvirajamāsīnaṃ, [iccāyasmā udayo]
കതകിച്ചം അനാസവം;
Katakiccaṃ anāsavaṃ;
പാരഗും സബ്ബധമ്മാനം, അത്ഥി പഞ്ഹേന ആഗമം;
Pāraguṃ sabbadhammānaṃ, atthi pañhena āgamaṃ;
ഝായിം വിരജമാസീനന്തി. ഝായിന്തി ഝായീ ഭഗവാ. പഠമേനപി ഝാനേന ഝായീ, ദുതിയേനപി ഝാനേന ഝായീ, തതിയേനപി ഝാനേന ഝായീ, ചതുത്ഥേനപി ഝാനേന ഝായീ, സവിതക്കസവിചാരേനപി ഝാനേന ഝായീ, അവിതക്കവിചാരമത്തേനപി ഝാനേന ഝായീ, അവിതക്കഅവിചാരേനപി ഝാനേന ഝായീ, സപ്പീതികേനപി ഝാനേന ഝായീ, നിപ്പീതികേനപി ഝാനേന ഝായീ, സാതസഹഗതേനപി ഝാനേന ഝായീ, ഉപേക്ഖാസഹഗതേനപി ഝാനേന ഝായീ, സുഞ്ഞതേനപി ഝാനേന ഝായീ, അനിമിത്തേനപി ഝാനേന ഝായീ, അപ്പണിഹിതേനപി ഝാനേന ഝായീ, ലോകിയേനപി ഝാനേന ഝായീ, ലോകുത്തരേനപി ഝാനേന ഝായീ ഝാനരതോ ഏകത്തമനുയുത്തോ സദത്ഥഗരുകോതി – ഝായിം. വിരജന്തി രാഗോ രജോ, ദോസോ രജോ, മോഹോ രജോ, കോധോ രജോ, ഉപനാഹോ രജോ…പേ॰… സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരാ രജാ. തേ രജാ ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ പഹീനാ ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ. തസ്മാ ബുദ്ധോ അരജോ വിരജോ നിരജോ രജാപഗതോ രജവിപ്പഹീനോ രജവിപ്പയുത്തോ സബ്ബരജവീതിവത്തോ.
Jhāyiṃ virajamāsīnanti. Jhāyinti jhāyī bhagavā. Paṭhamenapi jhānena jhāyī, dutiyenapi jhānena jhāyī, tatiyenapi jhānena jhāyī, catutthenapi jhānena jhāyī, savitakkasavicārenapi jhānena jhāyī, avitakkavicāramattenapi jhānena jhāyī, avitakkaavicārenapi jhānena jhāyī, sappītikenapi jhānena jhāyī, nippītikenapi jhānena jhāyī, sātasahagatenapi jhānena jhāyī, upekkhāsahagatenapi jhānena jhāyī, suññatenapi jhānena jhāyī, animittenapi jhānena jhāyī, appaṇihitenapi jhānena jhāyī, lokiyenapi jhānena jhāyī, lokuttarenapi jhānena jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti – jhāyiṃ. Virajanti rāgo rajo, doso rajo, moho rajo, kodho rajo, upanāho rajo…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā rajā. Te rajā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho arajo virajo nirajo rajāpagato rajavippahīno rajavippayutto sabbarajavītivatto.
രാഗോ രജോ ന ച പന രേണു വുച്ചതി,
Rāgo rajo na ca pana reṇu vuccati,
രാഗസ്സേതം അധിവചനം രജോതി;
Rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;
ഏതം രജം വിപ്പജഹിത്വാ 3 ചക്ഖുമാ, തസ്മാ ജിനോ വിഗതരജോതി വുച്ചതി.
Etaṃ rajaṃ vippajahitvā 4 cakkhumā, tasmā jino vigatarajoti vuccati.
ദോസോ രജോ ന ച പന രേണു വുച്ചതി, ദോസസ്സേതം അധിവചനം രജോതി;
Doso rajo na ca pana reṇu vuccati, dosassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;
ഏതം രജം വിപ്പജഹിത്വാ ചക്ഖുമാ, തസ്മാ ജിനോ വിഗതരജോതി വുച്ചതി.
Etaṃ rajaṃ vippajahitvā cakkhumā, tasmā jino vigatarajoti vuccati.
മോഹോ രജോ ന ച പന രേണു വുച്ചതി, മോഹസ്സേതം അധിവചനം രജോതി;
Moho rajo na ca pana reṇu vuccati, mohassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;
ഏതം രജം വിപ്പജഹിത്വാ ചക്ഖുമാ, തസ്മാ ജിനോ വിഗതരജോതി വുച്ചതീതി. –
Etaṃ rajaṃ vippajahitvā cakkhumā, tasmā jino vigatarajoti vuccatīti. –
വിരജം …പേ॰….
Virajaṃ …pe….
ആസീനന്തി നിസിന്നോ ഭഗവാ പാസാണകേ ചേതിയേതി – ആസീനോ.
Āsīnanti nisinno bhagavā pāsāṇake cetiyeti – āsīno.
സാവകാ പയിരുപാസന്തി, തേവിജ്ജാ മച്ചുഹായിനോതി.
Sāvakā payirupāsanti, tevijjā maccuhāyinoti.
ഏവമ്പി ഭഗവാ ആസീനോ. അഥ വാ, ഭഗവാ സബ്ബോസ്സുക്കപടിപ്പസ്സദ്ധത്താ ആസീനോ വുത്ഥവാസോ ചിണ്ണചരണോ…പേ॰… ജാതിമരണസംസാരോ നത്ഥി തസ്സ പുനബ്ഭവോതി. ഏവമ്പി ഭഗവാ ആസീനോതി – ഝായിം വിരജമാസീനം .
Evampi bhagavā āsīno. Atha vā, bhagavā sabbossukkapaṭippassaddhattā āsīno vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti. Evampi bhagavā āsīnoti – jhāyiṃ virajamāsīnaṃ .
ഇച്ചായസ്മാ ഉദയോതി. ഇച്ചാതി പദസന്ധി…പേ॰… ആയസ്മാതി പിയവചനം…പേ॰… ഉദയോതി തസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ നാമം…പേ॰… അഭിലാപോതി – ഇച്ചായസ്മാ ഉദയോ.
Iccāyasmā udayoti. Iccāti padasandhi…pe… āyasmāti piyavacanaṃ…pe… udayoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā udayo.
കതകിച്ചം അനാസവന്തി ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ കിച്ചാകിച്ചം കരണീയാകരണീയം പഹീനം ഉച്ഛിന്നമൂലം താലാവത്ഥുകതം അനഭാവംകതം ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മം. തസ്മാ ബുദ്ധോ കതകിച്ചോ.
Katakiccaṃ anāsavanti buddhassa bhagavato kiccākiccaṃ karaṇīyākaraṇīyaṃ pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ. Tasmā buddho katakicco.
കിച്ചാകിച്ചപ്പഹീനസ്സ, പരിളാഹോ ന വിജ്ജതീതി.
Kiccākiccappahīnassa, pariḷāho na vijjatīti.
കതകിച്ചം അനാസവന്തി. ആസവാതി ചത്താരോ ആസവാ – കാമാസവോ, ഭവാസവോ, ദിട്ഠാസവോ, അവിജ്ജാസവോ. തേ ആസവാ ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ പഹീനാ ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ. തസ്മാ ബുദ്ധോ അനാസവോതി – കതകിച്ചം അനാസവം.
Katakiccaṃ anāsavanti. Āsavāti cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo. Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho anāsavoti – katakiccaṃ anāsavaṃ.
പാരഗും സബ്ബധമ്മാനന്തി ഭഗവാ സബ്ബധമ്മാനം അഭിഞ്ഞാപാരഗൂ പരിഞ്ഞാപാരഗൂ പഹാനപാരഗൂ ഭാവനാപാരഗൂ സച്ഛികിരിയാപാരഗൂ സമാപത്തിപാരഗൂ. അഭിഞ്ഞാപാരഗൂ സബ്ബധമ്മാനം, പരിഞ്ഞാപാരഗൂ സബ്ബദുക്ഖാനം, പഹാനപാരഗൂ സബ്ബകിലേസാനം, ഭാവനാപാരഗൂ ചതുന്നം മഗ്ഗാനം, സച്ഛികിരിയാപാരഗൂ നിരോധസ്സ, സമാപത്തിപാരഗൂ സബ്ബസമാപത്തീനം. സോ വസിപ്പത്തോ പാരമിപ്പത്തോ അരിയസ്മിം സീലസ്മിം; വസിപ്പത്തോ പാരമിപ്പത്തോ അരിയസ്മിം സമാധിസ്മിം; വസിപ്പത്തോ പാരമിപ്പത്തോ അരിയായ പഞ്ഞായ; വസിപ്പത്തോ പാരമിപ്പത്തോ അരിയായ വിമുത്തിയാ. സോ പാരഗതോ പാരപ്പത്തോ അന്തഗതോ അന്തപ്പത്തോ കോടിഗതോ കോടിപ്പത്തോ പരിയന്തഗതോ പരിയന്തപ്പത്തോ വോസാനഗതോ വോസാനപ്പത്തോ താണഗതോ താണപ്പത്തോ ലേണഗതോ ലേണപ്പത്തോ സരണഗതോ സരണപ്പത്തോ അഭയഗതോ അഭയപ്പത്തോ അച്ചുതഗതോ അച്ചുതപ്പത്തോ അമതഗതോ അമതപ്പത്തോ നിബ്ബാനഗതോ നിബ്ബാനപ്പത്തോ. സോ വുത്തവാസോ ചിണ്ണചരണോ…പേ॰… ജാതിമരണസംസാരോ നത്ഥി തസ്സ പുനബ്ഭവോതി – പാരഗും സബ്ബധമ്മാനം.
Pāraguṃ sabbadhammānanti bhagavā sabbadhammānaṃ abhiññāpāragū pariññāpāragū pahānapāragū bhāvanāpāragū sacchikiriyāpāragū samāpattipāragū. Abhiññāpāragū sabbadhammānaṃ, pariññāpāragū sabbadukkhānaṃ, pahānapāragū sabbakilesānaṃ, bhāvanāpāragū catunnaṃ maggānaṃ, sacchikiriyāpāragū nirodhassa, samāpattipāragū sabbasamāpattīnaṃ. So vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ sīlasmiṃ; vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ samādhismiṃ; vasippatto pāramippatto ariyāya paññāya; vasippatto pāramippatto ariyāya vimuttiyā. So pāragato pārappatto antagato antappatto koṭigato koṭippatto pariyantagato pariyantappatto vosānagato vosānappatto tāṇagato tāṇappatto leṇagato leṇappatto saraṇagato saraṇappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbānagato nibbānappatto. So vuttavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – pāraguṃ sabbadhammānaṃ.
അത്ഥി പഞ്ഹേന ആഗമന്തി പഞ്ഹേന അത്ഥികോ ആഗതോമ്ഹി, പഞ്ഹം പുച്ഛിതുകാമോ ആഗതോമ്ഹി, പഞ്ഹം സോതുകാമോ ആഗതോമ്ഹീതി, ഏവമ്പി അത്ഥി പഞ്ഹേന ആഗമം. അഥ വാ, പഞ്ഹത്ഥികാനം പഞ്ഹം പുച്ഛിതുകാമാനം പഞ്ഹം സോതുകാമാനം ആഗമനം അഭിക്കമനം ഉപസങ്കമനം പയിരുപാസനം അത്ഥീതി, ഏവമ്പി അത്ഥി പഞ്ഹേന ആഗമം. അഥ വാ, പഞ്ഹാഗമോ തുയ്ഹം അത്ഥി, ത്വമ്പി പഹു ത്വമസി അലമത്തോ മയാ പുച്ഛിതം കഥേതും വിസജ്ജേതും, വഹസ്സേതം ഭാരന്തി, ഏവമ്പി അത്ഥി പഞ്ഹേന ആഗമം.
Atthi pañhena āgamanti pañhena atthiko āgatomhi, pañhaṃ pucchitukāmo āgatomhi, pañhaṃ sotukāmo āgatomhīti, evampi atthi pañhena āgamaṃ. Atha vā, pañhatthikānaṃ pañhaṃ pucchitukāmānaṃ pañhaṃ sotukāmānaṃ āgamanaṃ abhikkamanaṃ upasaṅkamanaṃ payirupāsanaṃ atthīti, evampi atthi pañhena āgamaṃ. Atha vā, pañhāgamo tuyhaṃ atthi, tvampi pahu tvamasi alamatto mayā pucchitaṃ kathetuṃ visajjetuṃ, vahassetaṃ bhāranti, evampi atthi pañhena āgamaṃ.
അഞ്ഞാവിമോക്ഖം പബ്രൂഹീതി അഞ്ഞാവിമോക്ഖോ വുച്ചതി അരഹത്തവിമോക്ഖോ. അരഹത്തവിമോക്ഖം പബ്രൂഹി ആചിക്ഖാഹി ദേസേഹി പഞ്ഞപേഹി പട്ഠപേഹി വിവരാഹി വിഭജാഹി ഉത്താനീകരോഹി പകാസേഹീതി – അഞ്ഞാവിമോക്ഖം പബ്രൂഹി.
Aññāvimokkhaṃ pabrūhīti aññāvimokkho vuccati arahattavimokkho. Arahattavimokkhaṃ pabrūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – aññāvimokkhaṃ pabrūhi.
അവിജ്ജായ പഭേദനന്തി അവിജ്ജായ ഭേദനം പഭേദനം പഹാനം വൂപസമം പടിനിസ്സഗ്ഗം പടിപ്പസ്സദ്ധം അമതം നിബ്ബാനന്തി – അവിജ്ജായ പഭേദനം. തേനാഹ സോ ബ്രാഹ്മണോ –
Avijjāyapabhedananti avijjāya bhedanaṃ pabhedanaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhaṃ amataṃ nibbānanti – avijjāya pabhedanaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ഝായിം വിരജമാസീനം, [ഇച്ചായസ്മാ ഉദയോ]
‘‘Jhāyiṃ virajamāsīnaṃ, [iccāyasmā udayo]
കതകിച്ചം അനാസവം;
Katakiccaṃ anāsavaṃ;
പാരഗും സബ്ബധമ്മാനം, അത്ഥി പഞ്ഹേന ആഗമം;
Pāraguṃ sabbadhammānaṃ, atthi pañhena āgamaṃ;
അഞ്ഞാവിമോക്ഖം പബ്രൂഹി, അവിജ്ജായ പഭേദന’’ന്തി.
Aññāvimokkhaṃ pabrūhi, avijjāya pabhedana’’nti.
൭൫.
75.
പഹാനം കാമച്ഛന്ദാനം, [ഉദയാതി ഭഗവാ]
Pahānaṃkāmacchandānaṃ, [udayāti bhagavā]
ദോമനസ്സാന ചൂഭയം;
Domanassāna cūbhayaṃ;
പഹാനം കാമച്ഛന്ദാനന്തി. ഛന്ദോതി യോ കാമേസു കാമച്ഛന്ദോ കാമരാഗോ കാമനന്ദീ കാമതണ്ഹാ കാമസിനേഹോ കാമപിപാസാ കാമപരിളാഹോ കാമമുച്ഛാ കാമജ്ഝോസാനം കാമോഘോ കാമയോഗോ കാമുപാദാനം കാമച്ഛന്ദനീവരണം. പഹാനം കാമച്ഛന്ദാനന്തി കാമച്ഛന്ദാനം പഹാനം വൂപസമം പടിനിസ്സഗ്ഗം പടിപ്പസ്സദ്ധിം അമതം നിബ്ബാനന്തി – പഹാനം കാമച്ഛന്ദാനം. ഉദയാതി ഭഗവാതി. ഉദയാതി ഭഗവാ തം ബ്രാഹ്മണം നാമേന ആലപതി. ഭഗവാതി ഗാരവാധിവചനമേതം…പേ॰… സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി, യദിദം ഭഗവാതി – ഉദയാതി ഭഗവാ.
Pahānaṃ kāmacchandānanti. Chandoti yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasineho kāmapipāsā kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmupādānaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ. Pahānaṃ kāmacchandānanti kāmacchandānaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – pahānaṃ kāmacchandānaṃ. Udayāti bhagavāti. Udayāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – udayāti bhagavā.
ദോമനസ്സാന ചൂഭയന്തി. ദോമനസ്സാതി യം ചേതസികം അസാതം ചേതസികം ദുക്ഖം ചേതോസമ്ഫസ്സജം അസാതം ദുക്ഖം വേദയിതം, ചേതോസമ്ഫസ്സജാ അസാതാ ദുക്ഖാ വേദനാ. ദോമനസ്സാന ചൂഭയന്തി കാമച്ഛന്ദസ്സ ച ദോമനസ്സസ്സ ച ഉഭിന്നം പഹാനം വൂപസമം പടിനിസ്സഗ്ഗം പടിപ്പസ്സദ്ധിം അമതം നിബ്ബാനന്തി – ദോമനസ്സാന ചൂഭയം.
Domanassāna cūbhayanti. Domanassāti yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā. Domanassāna cūbhayanti kāmacchandassa ca domanassassa ca ubhinnaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – domanassāna cūbhayaṃ.
ഥിനസ്സ ച പനൂദനന്തി. ഥിനന്തി യാ ചിത്തസ്സ അകല്യതാ അകമ്മഞ്ഞതാ ഓലീയനാ സല്ലീയനാ ലീനാ ലീയനാ ലീയിതത്തം ഥിനം ഥിയനാ 11 ഥിയിതത്തം ചിത്തസ്സ. പനൂദനന്തി ഥിനസ്സ ച പനൂദനം പഹാനം വൂപസമം പടിനിസ്സഗ്ഗം പടിപ്പസ്സദ്ധിം അമതം നിബ്ബാനന്തി – ഥിനസ്സ ച പനൂദനം.
Thinassa ca panūdananti. Thinanti yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnā līyanā līyitattaṃ thinaṃ thiyanā 12 thiyitattaṃ cittassa. Panūdananti thinassa ca panūdanaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – thinassa ca panūdanaṃ.
കുക്കുച്ചാനം നിവാരണന്തി. കുക്കുച്ചന്തി ഹത്ഥകുക്കുച്ചമ്പി കുക്കുച്ചം, പാദകുക്കുച്ചമ്പി കുക്കുച്ചം, ഹത്ഥപാദകുക്കുച്ചമ്പി കുക്കുച്ചം. അകപ്പിയേ കപ്പിയസഞ്ഞിതാ, കപ്പിയേ അകപ്പിയസഞ്ഞിതാ…പേ॰… അവജ്ജേ വജ്ജസഞ്ഞിതാ, വജ്ജേ അവജ്ജസഞ്ഞിതാ. യം ഏവരൂപം കുക്കുച്ചം കുക്കുച്ചായനാ കുക്കുച്ചായിതത്തം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ, ഇദം വുച്ചതി കുക്കുച്ചം. അപി ച, ദ്വീഹി കാരണേഹി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ – കതത്താ ച അകതത്താ ച. കഥം കതത്താ ച അകതത്താ ച ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ? ‘‘കതം മേ കായദുച്ചരിതം, അകതം മേ കായസുചരിത’’ന്തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ . ‘‘കതം മേ വചീദുച്ചരിതം, അകതം മേ വചീസുചരിത’’ന്തി…പേ॰… ‘‘കതം മേ മനോദുച്ചരിതം, അകതം മേ മനോസുചരിത’’ന്തി…പേ॰… ‘‘കതോ മേ പാണാതിപാതോ, അകതാ മേ പാണാതിപാതാ വേരമണീ’’തി…പേ॰… ‘‘കതം മേ അദിന്നാദാനം, അകതാ മേ അദിന്നാദാനാ വേരമണീ’’തി…പേ॰… ‘‘കതോ മേ കാമേസുമിച്ഛാചാരോ, അകതാ മേ കാമേസുമിച്ഛാചാരാ വേരമണീ’’തി…പേ॰… ‘‘കതോ മേ മുസാവാദോ, അകതാ മേ മുസാവാദാ വേരമണീ’’തി…പേ॰… ‘‘കതാ മേ പിസുണാ വാചാ 13, അകതാ മേ പിസുണായ വാചായ വേരമണീ’’തി…പേ॰… ‘‘കതാ മേ ഫരുസാ വാചാ, അകതാ മേ ഫരുസായ വാചായ വേരമണീ’’തി…പേ॰… ‘‘കതോ മേ സമ്ഫപ്പലാപോ, അകതാ മേ സമ്ഫപ്പലാപാ വേരമണീ’’തി…പേ॰… ‘‘കതാ മേ അഭിജ്ഝാ, അകതാ മേ അനഭിജ്ഝാ’’തി…പേ॰… ‘‘കതോ മേ ബ്യാപാദോ, അകതോ മേ അബ്യാപാദോ’’തി…പേ॰… ‘‘കതാ മേ മിച്ഛാദിട്ഠി, അകതാ മേ സമ്മാദിട്ഠീ’’തി , ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ. ഏവം കതത്താ ച അകതത്താ ച ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ.
Kukkuccānaṃ nivāraṇanti. Kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ, pādakukkuccampi kukkuccaṃ, hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ. Akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā…pe… avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā. Yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho, idaṃ vuccati kukkuccaṃ. Api ca, dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho? ‘‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucarita’’nti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho . ‘‘Kataṃ me vacīduccaritaṃ, akataṃ me vacīsucarita’’nti…pe… ‘‘kataṃ me manoduccaritaṃ, akataṃ me manosucarita’’nti…pe… ‘‘kato me pāṇātipāto, akatā me pāṇātipātā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kataṃ me adinnādānaṃ, akatā me adinnādānā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kato me kāmesumicchācāro, akatā me kāmesumicchācārā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kato me musāvādo, akatā me musāvādā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘katā me pisuṇā vācā 14, akatā me pisuṇāya vācāya veramaṇī’’ti…pe… ‘‘katā me pharusā vācā, akatā me pharusāya vācāya veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kato me samphappalāpo, akatā me samphappalāpā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘katā me abhijjhā, akatā me anabhijjhā’’ti…pe… ‘‘kato me byāpādo, akato me abyāpādo’’ti…pe… ‘‘katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhī’’ti , uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.
അഥ വാ, ‘‘സീലേസുമ്ഹി അപരിപൂരകാരീ’’തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ; ‘‘ഇന്ദ്രിയേസുമ്ഹി അഗുത്തദ്വാരോ’’തി…പേ॰… ‘‘ഭോജനേ അമത്തഞ്ഞുമ്ഹീ’’തി… ‘‘ജാഗരിയം അനനുയുത്തോമ്ഹീ’’തി… ‘‘ന സതിസമ്പജഞ്ഞേന സമന്നാഗതോമ്ഹീ’’തി… ‘‘അഭാവിതാ മേ ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാതി, ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാതി ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദാതി, പഞ്ചിന്ദ്രിയാനീതി, പഞ്ച ബലാനീതി, സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗാതി, അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോ’’തി… ‘‘ദുക്ഖം മേ അപരിഞ്ഞാതം, സമുദയോ മേ അപ്പഹീനോ, മഗ്ഗോ മേ അഭാവിതോ, നിരോധോ മേ അസച്ഛികതോ’’തി ഉപ്പജ്ജതി കുക്കുച്ചം ചേതസോ വിപ്പടിസാരോ മനോവിലേഖോ.
Atha vā, ‘‘sīlesumhi aparipūrakārī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho; ‘‘indriyesumhi aguttadvāro’’ti…pe… ‘‘bhojane amattaññumhī’’ti… ‘‘jāgariyaṃ ananuyuttomhī’’ti… ‘‘na satisampajaññena samannāgatomhī’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānāti, cattāro sammappadhānāti cattāro iddhipādāti, pañcindriyānīti, pañca balānīti, satta bojjhaṅgāti, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti… ‘‘dukkhaṃ me apariññātaṃ, samudayo me appahīno, maggo me abhāvito, nirodho me asacchikato’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.
കുക്കുച്ചാനം നിവാരണന്തി കുക്കുച്ചാനം ആവരണം നീവരണം പഹാനം ഉപസമം വൂപസമം പടിനിസ്സഗ്ഗം പടിപ്പസ്സദ്ധിം അമതം നിബ്ബാനന്തി – കുക്കുച്ചാനം നിവാരണം. തേനാഹ ഭഗവാ –
Kukkuccānaṃ nivāraṇanti kukkuccānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ pahānaṃ upasamaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – kukkuccānaṃ nivāraṇaṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘പഹാനം കാമച്ഛന്ദാനം, [ഉദയാതി ഭഗവാ]
‘‘Pahānaṃ kāmacchandānaṃ, [udayāti bhagavā]
ദോമനസ്സാന ചൂഭയം;
Domanassāna cūbhayaṃ;
ഥിനസ്സ ച പനൂദനം, കുക്കുച്ചാനം നിവാരണ’’ന്തി.
Thinassa ca panūdanaṃ, kukkuccānaṃ nivāraṇa’’nti.
൭൬.
76.
ഉപേക്ഖാസതിസംസുദ്ധം , ധമ്മതക്കപുരേജവം;
Upekkhāsatisaṃsuddhaṃ, dhammatakkapurejavaṃ;
അഞ്ഞാവിമോക്ഖം പബ്രൂമി, അവിജ്ജായ പഭേദനം.
Aññāvimokkhaṃ pabrūmi, avijjāya pabhedanaṃ.
ഉപേക്ഖാസതിസംസുദ്ധന്തി. ഉപേക്ഖാതി യാ ചതുത്ഥേ ഝാനേ ഉപേക്ഖാ ഉപേക്ഖനാ അജ്ഝുപേക്ഖനാ ചിത്തസമതാ 15 ചിത്തപ്പസ്സദ്ധതാ മജ്ഝത്തതാ ചിത്തസ്സ. സതീതി യാ ചതുത്ഥേ ഝാനേ ഉപേക്ഖം ആരബ്ഭ സതി അനുസ്സതി…പേ॰… സമ്മാസതി. ഉപേക്ഖാസതിസംസുദ്ധന്തി ചതുത്ഥേ ഝാനേ ഉപേക്ഖാ ച സതി ച സുദ്ധാ ഹോന്തി വിസുദ്ധാ സംസുദ്ധാ പരിസുദ്ധാ പരിയോദാതാ അനങ്ഗണാ വിഗതൂപക്കിലേസാ മുദുഭൂതാ കമ്മനിയാ ഠിതാ ആനേഞ്ജപ്പത്താതി – ഉപേക്ഖാസതിസംസുദ്ധം.
Upekkhāsatisaṃsuddhanti. Upekkhāti yā catutthe jhāne upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā cittasamatā 16 cittappassaddhatā majjhattatā cittassa. Satīti yā catutthe jhāne upekkhaṃ ārabbha sati anussati…pe… sammāsati. Upekkhāsatisaṃsuddhanti catutthe jhāne upekkhā ca sati ca suddhā honti visuddhā saṃsuddhā parisuddhā pariyodātā anaṅgaṇā vigatūpakkilesā mudubhūtā kammaniyā ṭhitā āneñjappattāti – upekkhāsatisaṃsuddhaṃ.
ധമ്മതക്കപുരേജവന്തി ധമ്മതക്കോ വുച്ചതി സമ്മാസങ്കപ്പോ. സോ ആദിതോ ഹോതി, പുരതോ ഹോതി, പുബ്ബങ്ഗമോ ഹോതി അഞ്ഞാവിമോക്ഖസ്സാതി, ഏവമ്പി ധമ്മതക്കപുരേജവം. അഥ വാ, ധമ്മതക്കോ വുച്ചതി സമ്മാദിട്ഠി. സാ ആദിതോ ഹോതി, പുരതോ ഹോതി, പുബ്ബങ്ഗമോ ഹോതി അഞ്ഞാവിമോക്ഖസ്സാതി , ഏവമ്പി ധമ്മതക്കപുരേജവം. അഥ വാ, ധമ്മതക്കോ വുച്ചതി ചതുന്നം മഗ്ഗാനം പുബ്ബഭാഗവിപസ്സനാ. സാ ആദിതോ ഹോതി, പുരതോ ഹോതി, പുബ്ബങ്ഗമോ ഹോതി അഞ്ഞാവിമോക്ഖസ്സാതി – ഏവമ്പി ധമ്മതക്കപുരേജവം.
Dhammatakkapurejavanti dhammatakko vuccati sammāsaṅkappo. So ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti, evampi dhammatakkapurejavaṃ. Atha vā, dhammatakko vuccati sammādiṭṭhi. Sā ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti , evampi dhammatakkapurejavaṃ. Atha vā, dhammatakko vuccati catunnaṃ maggānaṃ pubbabhāgavipassanā. Sā ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti – evampi dhammatakkapurejavaṃ.
അഞ്ഞാവിമോക്ഖം പബ്രൂമീതി അഞ്ഞാവിമോക്ഖോ വുച്ചതി അരഹത്തവിമോക്ഖോ. അരഹത്തവിമോക്ഖം പബ്രൂമി ആചിക്ഖാമി ദേസേമി പഞ്ഞപേമി പട്ഠപേമി വിവരാമി വിഭജാമി ഉത്താനീകരോമി പകാസേമീതി – അഞ്ഞാവിമോക്ഖം പബ്രൂമി.
Aññāvimokkhaṃ pabrūmīti aññāvimokkho vuccati arahattavimokkho. Arahattavimokkhaṃ pabrūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – aññāvimokkhaṃ pabrūmi.
അവിജ്ജായ പഭേദനന്തി. അവിജ്ജാതി ദുക്ഖേ അഞ്ഞാണം…പേ॰… അവിജ്ജാ മോഹോ അകുസലമൂലം. പഭേദനന്തി അവിജ്ജായ പഭേദനം പഹാനം വൂപസമം പടിനിസ്സഗ്ഗം പടിപ്പസ്സദ്ധിം അമതം നിബ്ബാനന്തി – അവിജ്ജായ പഭേദനം. തേനാഹ ഭഗവാ –
Avijjāya pabhedananti. Avijjāti dukkhe aññāṇaṃ…pe… avijjā moho akusalamūlaṃ. Pabhedananti avijjāya pabhedanaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – avijjāya pabhedanaṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘ഉപേക്ഖാസതിസംസുദ്ധം, ധമ്മതക്കപുരേജവം;
‘‘Upekkhāsatisaṃsuddhaṃ, dhammatakkapurejavaṃ;
അഞ്ഞാവിമോക്ഖം പബ്രൂമി, അവിജ്ജായ പഭേദന’’ന്തി.
Aññāvimokkhaṃ pabrūmi, avijjāya pabhedana’’nti.
൭൭.
77.
കിംസു സംയോജനോ ലോകോ, കിംസു തസ്സ വിചാരണം;
Kiṃsu saṃyojano loko, kiṃsu tassa vicāraṇaṃ;
കിസ്സസ്സ വിപ്പഹാനേന, നിബ്ബാനം ഇതി വുച്ചതി.
Kissassa vippahānena, nibbānaṃ iti vuccati.
കിംസു സംയോജനോ ലോകോതി ലോകസ്സ സംയോജനം ലഗ്ഗനം ബന്ധനം ഉപക്കിലേസോ. കേന ലോകോ യുത്തോ പയുത്തോ ആയുത്തോ സമായുത്തോ ലഗ്ഗോ ലഗ്ഗിതോ പലിബുദ്ധോതി – കിംസു സംയോജനോ ലോകോ.
Kiṃsusaṃyojano lokoti lokassa saṃyojanaṃ lagganaṃ bandhanaṃ upakkileso. Kena loko yutto payutto āyutto samāyutto laggo laggito palibuddhoti – kiṃsu saṃyojano loko.
കിംസു തസ്സ വിചാരണന്തി കിംസു തസ്സ ചാരണം വിചാരണം പടിവിചാരണം. കേന ലോകോ ചരതി വിചരതി പടിവിചരതീതി – കിംസു തസ്സ വിചാരണം. കിസ്സസ്സ വിപ്പഹാനേന നിബ്ബാനം ഇതി വുച്ചതീതി കിസ്സസ്സ വിപ്പഹാനേന വൂപസമേന പടിനിസ്സഗ്ഗേന പടിപ്പസ്സദ്ധിയാ നിബ്ബാനം ഇതി വുച്ചതി പവുച്ചതി കഥീയതി ഭണീയതി ദീപീയതി വോഹരീയതീതി – കിസ്സസ്സ വിപ്പഹാനേന നിബ്ബാനം ഇതി വുച്ചതി. തേനാഹ സോ ബ്രാഹ്മണോ –
Kiṃsu tassa vicāraṇanti kiṃsu tassa cāraṇaṃ vicāraṇaṃ paṭivicāraṇaṃ. Kena loko carati vicarati paṭivicaratīti – kiṃsu tassa vicāraṇaṃ. Kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccatīti kissassa vippahānena vūpasamena paṭinissaggena paṭippassaddhiyā nibbānaṃ iti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatīti – kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccati. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘കിംസു സംയോജനോ ലോകോ, കിംസു തസ്സ വിചാരണം;
‘‘Kiṃsu saṃyojano loko, kiṃsu tassa vicāraṇaṃ;
കിസ്സസ്സ വിപ്പഹാനേന, നിബ്ബാനം ഇതി വുച്ചതീ’’തി.
Kissassa vippahānena, nibbānaṃ iti vuccatī’’ti.
൭൮.
78.
നന്ദിസംയോജനോ ലോകോ, വിതക്കസ്സ വിചാരണാ;
Nandisaṃyojanoloko, vitakkassa vicāraṇā;
തണ്ഹായ വിപ്പഹാനേന, നിബ്ബാനം ഇതി വുച്ചതി.
Taṇhāya vippahānena, nibbānaṃ iti vuccati.
നന്ദിസംയോജനോ ലോകോതി നന്ദീ വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം, അയം വുച്ചതി നന്ദീ. യാ നന്ദീ ലോകസ്സ സംയോജനം ലഗ്ഗനം ബന്ധനം ഉപക്കിലേസോ, ഇമായ നന്ദിയാ ലോകോ യുത്തോ പയുത്തോ ആയുത്തോ സമായുത്തോ ലഗ്ഗോ ലഗ്ഗിതോ പലിബുദ്ധോതി – നന്ദിസംയോജനോ ലോകോ.
Nandisaṃyojano lokoti nandī vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ, ayaṃ vuccati nandī. Yā nandī lokassa saṃyojanaṃ lagganaṃ bandhanaṃ upakkileso, imāya nandiyā loko yutto payutto āyutto samāyutto laggo laggito palibuddhoti – nandisaṃyojano loko.
വിതക്കസ്സ വിചാരണാതി. വിതക്കാതി നവ വിതക്കാ – കാമവിതക്കോ, ബ്യാപാദവിതക്കോ, വിഹിംസാവിതക്കോ, ഞാതിവിതക്കോ ജനപദവിതക്കോ , അമരാവിതക്കോ, പരാനുദയതാപടിസംയുത്തോ വിതക്കോ, ലാഭസക്കാരസിലോകപടിസംയുത്തോ വിതക്കോ, അനവഞ്ഞത്തിപടിസംയുത്തോ വിതക്കോ. ഇമേ വുച്ചന്തി നവ വിതക്കാ. ഇമേ നവ വിതക്കാ ലോകസ്സ ചാരണാ വിചാരണാ പടിവിചാരണാ. ഇമേഹി നവഹി വിതക്കേഹി ലോകോ ചരതി വിചരതി പടിവിചരതീതി – വിതക്കസ്സ വിചാരണാ.
Vitakkassa vicāraṇāti. Vitakkāti nava vitakkā – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko, ñātivitakko janapadavitakko , amarāvitakko, parānudayatāpaṭisaṃyutto vitakko, lābhasakkārasilokapaṭisaṃyutto vitakko, anavaññattipaṭisaṃyutto vitakko. Ime vuccanti nava vitakkā. Ime nava vitakkā lokassa cāraṇā vicāraṇā paṭivicāraṇā. Imehi navahi vitakkehi loko carati vicarati paṭivicaratīti – vitakkassa vicāraṇā.
തണ്ഹായ വിപ്പഹാനേന നിബ്ബാനം ഇതി വുച്ചതീതി. തണ്ഹാതി രൂപതണ്ഹാ…പേ॰… ധമ്മതണ്ഹാ. തണ്ഹായ വിപ്പഹാനേന നിബ്ബാനം ഇതി വുച്ചതീതി തണ്ഹായ വിപ്പഹാനേന വൂപസമേന പടിനിസ്സഗ്ഗേന പടിപ്പസ്സദ്ധിയാ നിബ്ബാനം ഇതി വുച്ചതി പവുച്ചതി കഥീയതി ഭണീയതി ദീപീയതി വോഹരീയതീതി – തണ്ഹായ വിപ്പഹാനേന നിബ്ബാനം ഇതി വുച്ചതി. തേനാഹ ഭഗവാ –
Taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccatīti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccatīti taṇhāya vippahānena vūpasamena paṭinissaggena paṭippassaddhiyā nibbānaṃ iti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatīti – taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccati. Tenāha bhagavā –
‘‘നന്ദിസംയോജനോ ലോകോ, വിതക്കസ്സ വിചാരണാ;
‘‘Nandisaṃyojano loko, vitakkassa vicāraṇā;
തണ്ഹായ വിപ്പഹാനേന, നിബ്ബാനം ഇതി വുച്ചതീ’’തി.
Taṇhāya vippahānena, nibbānaṃ iti vuccatī’’ti.
൭൯.
79.
കഥം സതസ്സ ചരതോ, വിഞ്ഞാണം ഉപരുജ്ഝതി;
Kathaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhati;
ഭഗവന്തം പുട്ഠുമാഗമാ, തം സുണോമ വചോ തവ.
Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamā, taṃ suṇoma vaco tava.
കഥം സതസ്സ ചരതോതി കഥം സതസ്സ സമ്പജാനസ്സ ചരതോ വിഹരതോ ഇരിയതോ വത്തയതോ പാലയതോ യപയതോ യാപയതോതി – കഥം സതസ്സ ചരതോ.
Kathaṃ satassa caratoti kathaṃ satassa sampajānassa carato viharato iriyato vattayato pālayato yapayato yāpayatoti – kathaṃ satassa carato.
വിഞ്ഞാണം ഉപരുജ്ഝതീതി വിഞ്ഞാണം നിരുജ്ഝതി വൂപസമ്മതി അത്ഥം ഗച്ഛതി പടിപ്പസ്സമ്ഭതീതി – വിഞ്ഞാണം ഉപരുജ്ഝതി.
Viññāṇaṃuparujjhatīti viññāṇaṃ nirujjhati vūpasammati atthaṃ gacchati paṭippassambhatīti – viññāṇaṃ uparujjhati.
ഭഗവന്തം പുട്ഠുമാഗമാതി ബുദ്ധം ഭഗവന്തം പുട്ഠും പുച്ഛിതും യാചിതും അജ്ഝേസിതും പസാദേതും ആഗമ്ഹാ ആഗതമ്ഹാ ഉപാഗതമ്ഹാ സമ്പത്തമ്ഹാ, ‘‘തയാ സദ്ധിം സമാഗതമ്ഹാ’’തി – ഭഗവന്തം പുട്ഠുമാഗമാ.
Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamāti buddhaṃ bhagavantaṃ puṭṭhuṃ pucchituṃ yācituṃ ajjhesituṃ pasādetuṃ āgamhā āgatamhā upāgatamhā sampattamhā, ‘‘tayā saddhiṃ samāgatamhā’’ti – bhagavantaṃ puṭṭhumāgamā.
തം സുണോമ വചോ തവാതി. തന്തി തുയ്ഹം വചനം ബ്യപ്പഥം ദേസനം അനുസാസനം അനുസിട്ഠം സുണോമ ഉഗ്ഗണ്ഹാമ ധാരേമ ഉപധാരേമ ഉപലക്ഖേമാതി – തം സുണോമ വചോ തവ. തേനാഹ സോ ബ്രാഹ്മണോ –
Taṃ suṇoma vaco tavāti. Tanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ suṇoma uggaṇhāma dhārema upadhārema upalakkhemāti – taṃ suṇoma vaco tava. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘കഥം സതസ്സ ചരതോ, വിഞ്ഞാണം ഉപരുജ്ഝതി;
‘‘Kathaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhati;
ഭഗവന്തം പുട്ഠുമാഗമാ, തം സുണോമ വചോ തവാ’’തി.
Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamā, taṃ suṇoma vaco tavā’’ti.
൮൦.
80.
അജ്ഝത്തഞ്ച ബഹിദ്ധാ ച, വേദനം നാഭിനന്ദതോ;
Ajjhattañca bahiddhā ca, vedanaṃ nābhinandato;
ഏവം സതസ്സ ചരതോ, വിഞ്ഞാണം ഉപരുജ്ഝതി.
Evaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhati.
അജ്ഝത്തഞ്ച ബഹിദ്ധാ ച വേദനം നാഭിനന്ദതോതി അജ്ഝത്തം വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരന്തോ വേദനം നാഭിനന്ദതി നാഭിവദതി ന അജ്ഝോസേതി 17, അഭിനന്ദനം അഭിവദനം അജ്ഝോസാനം ഗാഹം പരാമാസം അഭിനിവേസം പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തീകരോതി അനഭാവം ഗമേതി; ബഹിദ്ധാ വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരന്തോ വേദനം നാഭിനന്ദതി നാഭിവദതി ന അജ്ഝോസേതി, അഭിനന്ദനം അഭിവദനം അജ്ഝോസാനം ഗാഹം പരാമാസം അഭിനിവേസം പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തീകരോതി അനഭാവം ഗമേതി; അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരന്തോ വേദനം നാഭിനന്ദതി നാഭിവദതി ന അജ്ഝോസേതി, അഭിനന്ദനം അഭിവദനം അജ്ഝോസാനം ഗാഹം പരാമാസം അഭിനിവേസം പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തീകരോതി അനഭാവം ഗമേതി. അജ്ഝത്തം സമുദയധമ്മാനുപസ്സീ വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ 18 വിഹരന്തോ വേദനം നാഭിനന്ദതി നാഭിവദതി ന അജ്ഝോസേതി, അഭിനന്ദനം അഭിവദനം അജ്ഝോസാനം ഗാഹം പരാമാസം അഭിനിവേസം പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തീകരോതി അനഭാവം ഗമേതി; അജ്ഝത്തം വയധമ്മാനുപസ്സീ വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരന്തോ…പേ॰… അജ്ഝത്തം സമുദയവയധമ്മാനുപസ്സീ വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരന്തോ…പേ॰… ബഹിദ്ധാ സമുദയധമ്മാനുപസ്സീ വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരന്തോ വേദനം നാഭിനന്ദതി നാഭിവദതി ന അജ്ഝോസേതി, അഭിനന്ദനം അഭിവദനം അജ്ഝോസാനം ഗാഹം പരാമാസം അഭിനിവേസം പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തീകരോതി അനഭാവം ഗമേതി; ബഹിദ്ധാ വയധമ്മാനുപസ്സീ വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരന്തോ…പേ॰… ബഹിദ്ധാ സമുദയവയധമ്മാനുപസ്സീ വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരന്തോ…പേ॰… അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ സമുദയധമ്മാനുപസ്സീ വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരന്തോ…പേ॰… അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ വയധമ്മാനുപസ്സീ വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരന്തോ…പേ॰… അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാ സമുദയവയധമ്മാനുപസ്സീ വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരന്തോ വേദനം നാഭിനന്ദതി നാഭിവദതി ന അജ്ഝോസേതി, അഭിനന്ദനം അഭിവദനം അജ്ഝോസാനം ഗാഹം പരാമാസം അഭിനിവേസം പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തീകരോതി അനഭാവം ഗമേതി. ഇമേഹി ദ്വാദസഹി ആകാരേഹി വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരന്തോ…പേ॰… അനഭാവം ഗമേതി.
Ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandatoti ajjhattaṃ vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti 19, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; bahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; ajjhattabahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Ajjhattaṃ samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī 20 viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; ajjhattaṃ vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattaṃ samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… bahiddhā samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; bahiddhā vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… bahiddhā samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattabahiddhā samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattabahiddhā vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattabahiddhā samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Imehi dvādasahi ākārehi vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… anabhāvaṃ gameti.
അഥ വാ, വേദനം അനിച്ചതോ പസ്സന്തോ വേദനം നാഭിനന്ദതി നാഭിവദതി ന അജ്ഝോസേതി, അഭിനന്ദനം അഭിവദനം അജ്ഝോസാനം ഗാഹം പരാമാസം അഭിനിവേസം പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തീകരോതി അനഭാവം ഗമേതി. വേദനം ദുക്ഖതോ രോഗതോ ഗണ്ഡതോ സല്ലതോ അഘതോ ആബാധതോ…പേ॰… നിസ്സരണതോ പസ്സന്തോ വേദനം നാഭിനന്ദതി നാഭിവദതി ന അജ്ഝോസേതി, അഭിനന്ദനം അഭിവദനം അജ്ഝോസാനം ഗാഹം പരാമാസം അഭിനിവേസം പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തീകരോതി അനഭാവം ഗമേതി. ഇമേഹി ചത്താലീസായ 21 ആകാരേഹി വേദനാസു വേദനാനുപസ്സീ വിഹരന്തോ വേദനം നാഭിനന്ദതി നാഭിവദതി ന അജ്ഝോസേതി, അഭിനന്ദനം അഭിവദനം അജ്ഝോസാനം ഗാഹം പരാമാസം അഭിനിവേസം പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തീകരോതി അനഭാവം ഗമേതീതി – അജ്ഝത്തഞ്ച ബഹിദ്ധാ ച വേദനം നാഭിനന്ദതോ.
Atha vā, vedanaṃ aniccato passanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Vedanaṃ dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato…pe… nissaraṇato passanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Imehi cattālīsāya 22 ākārehi vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gametīti – ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandato.
ഏവം സതസ്സ ചരതോതി ഏവം സതസ്സ സമ്പജാനസ്സ ചരതോ വിഹരതോ ഇരിയതോ വത്തയതോ പാലയതോ യപയതോ യാപയതോതി – ഏവം സതസ്സ ചരതോ.
Evaṃsatassa caratoti evaṃ satassa sampajānassa carato viharato iriyato vattayato pālayato yapayato yāpayatoti – evaṃ satassa carato.
വിഞ്ഞാണം ഉപരുജ്ഝതീതി പുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരസഹഗതം വിഞ്ഞാണം അപുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരസഹഗതം വിഞ്ഞാണം ആനേഞ്ജാഭിസങ്ഖാരസഹഗതം വിഞ്ഞാണം നിരുജ്ഝതി വൂപസമ്മതി അത്ഥം ഗച്ഛതി പടിപ്പസ്സമ്ഭതീതി – വിഞ്ഞാണം ഉപരുജ്ഝതീ. തേനാഹ ഭഗവാ –
Viññāṇaṃ uparujjhatīti puññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ apuññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ āneñjābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ nirujjhati vūpasammati atthaṃ gacchati paṭippassambhatīti – viññāṇaṃ uparujjhatī. Tenāha bhagavā –
‘‘അജ്ഝത്തഞ്ച ബഹിദ്ധാ ച, വേദനം നാഭിനന്ദതോ;
‘‘Ajjhattañca bahiddhā ca, vedanaṃ nābhinandato;
ഏവം സതസ്സ ചരതോ, വിഞ്ഞാണം ഉപരുജ്ഝതീ’’തി.
Evaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhatī’’ti.
സഹ ഗാഥാപരിയോസാനാ…പേ॰… സത്ഥാ മേ, ഭന്തേ ഭഗവാ, സാവകോഹമസ്മീതി.
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me, bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
ഉദയമാണവപുച്ഛാനിദ്ദേസോ തേരസമോ.
Udayamāṇavapucchāniddeso terasamo.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ചൂളനിദ്ദേസ-അട്ഠകഥാ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ൧൩. ഉദയമാണവസുത്തനിദ്ദേസവണ്ണനാ • 13. Udayamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā