Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠနိဒ္ဒေသ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā

    ၁၃. ဥဒယမာဏဝသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ

    13. Udayamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā

    ၇၄. တေရသမေ ဥဒယသုတ္တေ – အညာဝိမောက္ခန္တိ ပညာနုဘာဝနိဇ္ဈာနံ တံ ဝိမောက္ခံ ပုစ္ဆတိ။

    74. Terasame udayasutte – aññāvimokkhanti paññānubhāvanijjhānaṃ taṃ vimokkhaṃ pucchati.

    ပဌမေနပိ ဈာနေန ဈာယီတိ ဝိတက္ကဝိစာရပီတိသုခစိတ္တေကဂ္ဂတာသမ္ပယုတ္တေန ပဉ္စင္ဂိကေန ပဌမဇ္ဈာနေန ဈာယတီတိ ဈာယီ။ ဒုတိယေနာတိ ပီတိသုခစိတ္တေကဂ္ဂတာသမ္ပယုတ္တေန။ တတိယေနာတိ သုခစိတ္တေကဂ္ဂတာသမ္ပယုတ္တေန။ စတုတ္ထေနာတိ ဥပေက္ခာစိတ္တေကဂ္ဂတာသမ္ပယုတ္တေန။ သဝိတက္ကသဝိစာရေနပိ ဈာနေန ဈာယီတိ စတုက္ကနယပဉ္စကနယေသု ပဌမဇ္ဈာနေန သဝိတက္ကသဝိစာရေနပိ ဈာနေန ဈာယတီတိ ဈာယီ။ အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တေနာတိ ပဉ္စကနယေ ဒုတိယေန ဈာနေန။ အဝိတက္ကအဝိစာရေနာတိ ဒုတိယတတိယာဒိအဝသေသဈာနေန။ သပ္ပီတိကေနာတိ ပီတိသမ္ပယုတ္တေန ဒုကတိကဈာနေန။ နိပ္ပီတိကေနာတိ ပီတိဝိရဟိတေန တဒဝသေသဈာနေန။ သာတသဟဂတေနာတိ သုခသဟဂတေန တိကစတုက္ကဈာနေန။ ဥပေက္ခာသဟဂတေနာတိ စတုက္ကပဉ္စကေန။ သုညတေနပီတိ သုညတဝိမောက္ခသမ္ပယုတ္တေန။ အနိမိတ္တေနပီတိ အနိစ္စနိမိတ္တံ ဓုဝနိမိတ္တံ အနိမိတ္တဉ္စ ဥဂ္ဃာဋေတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓေန အနိမိတ္တေနပိ ဈာနေန ဈာယတီတိ ဈာယီ။ အပ္ပဏိဟိတေနပီတိ မဂ္ဂာဂမနဝသေန ပဏိဓိံ သောဓေတ္ဝာ ပရိယာဒိယိတ္ဝာ ဖလသမာပတ္တိဝသေန အပ္ပဏိဟိတေနပိ။ လောကိယေနပီတိ လောကိယေန ပဌမဒုတိယတတိယစတုတ္ထေန။

    Paṭhamenapi jhānena jhāyīti vitakkavicārapītisukhacittekaggatāsampayuttena pañcaṅgikena paṭhamajjhānena jhāyatīti jhāyī. Dutiyenāti pītisukhacittekaggatāsampayuttena. Tatiyenāti sukhacittekaggatāsampayuttena. Catutthenāti upekkhācittekaggatāsampayuttena. Savitakkasavicārenapi jhānena jhāyīti catukkanayapañcakanayesu paṭhamajjhānena savitakkasavicārenapi jhānena jhāyatīti jhāyī. Avitakkavicāramattenāti pañcakanaye dutiyena jhānena. Avitakkaavicārenāti dutiyatatiyādiavasesajhānena. Sappītikenāti pītisampayuttena dukatikajhānena. Nippītikenāti pītivirahitena tadavasesajhānena. Sātasahagatenāti sukhasahagatena tikacatukkajhānena. Upekkhāsahagatenāti catukkapañcakena. Suññatenapīti suññatavimokkhasampayuttena. Animittenapīti aniccanimittaṃ dhuvanimittaṃ animittañca ugghāṭetvā paṭiladdhena animittenapi jhānena jhāyatīti jhāyī. Appaṇihitenapīti maggāgamanavasena paṇidhiṃ sodhetvā pariyādiyitvā phalasamāpattivasena appaṇihitenapi. Lokiyenapīti lokiyena paṭhamadutiyatatiyacatutthena.

    လောကုတ္တရေနပီတိ တေနေဝ လောကုတ္တရသမ္ပယုတ္တေန။ ဈာနရတောတိ ဈာနေသု အဘိရတော။ ဧကတ္တမနုယုတ္တောတိ ဧကတ္တံ ဧကီဘာဝံ အနုယုတ္တော ပယုတ္တော။ သဒတ္ထဂရုကောတိ သကတ္ထဂရုကော, က-ကာရသ္သာယံ -ကာရော ကတော။ သဒတ္ထောတိ စ အရဟတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တဉ္ဟိ အတ္တူပနိဗဒ္ဓဋ္ဌေန အတ္တာနံ အဝိဇဟနဋ္ဌေန အတ္တနော ပရမတ္ထဋ္ဌေန စ အတ္တနော အတ္ထတ္တာ သကတ္ထောတိ ဝုစ္စတိ။ ဖလသမာပတ္တိသမာပဇ္ဇနဝသေန သကတ္ထဂရုကော, ‘‘နိဗ္ဗာနဂရုကော’’တိ ဧကေ။ အရဇောတိ နိက္ကိလေသော။ ဝိရဇောတိ ဝိဂတကိလေသော။ နိရဇောတိ အပနီတကိလေသော , ‘‘ဝိတရဇော’’တိပိ ပာဌော, သောယေဝတ္ထော။ ရဇာပဂတောတိ ကိလေသေဟိ ဒူရီဘူတော။ ရဇဝိပ္ပဟီနောတိ ကိလေသပ္ပဟီနော။ ရဇဝိပ္ပယုတ္တောတိ ကိလေသေဟိ မုတ္တော။

    Lokuttarenapīti teneva lokuttarasampayuttena. Jhānaratoti jhānesu abhirato. Ekattamanuyuttoti ekattaṃ ekībhāvaṃ anuyutto payutto. Sadatthagarukoti sakatthagaruko, ka-kārassāyaṃ da-kāro kato. Sadatthoti ca arahattaṃ veditabbaṃ. Tañhi attūpanibaddhaṭṭhena attānaṃ avijahanaṭṭhena attano paramatthaṭṭhena ca attano atthattā sakatthoti vuccati. Phalasamāpattisamāpajjanavasena sakatthagaruko, ‘‘nibbānagaruko’’ti eke. Arajoti nikkileso. Virajoti vigatakileso. Nirajoti apanītakileso , ‘‘vitarajo’’tipi pāṭho, soyevattho. Rajāpagatoti kilesehi dūrībhūto. Rajavippahīnoti kilesappahīno. Rajavippayuttoti kilesehi mutto.

    ပာသာဏကေ စေတိယေတိ ပာသာဏပိဋ္ဌေ ပာရာယနသုတ္တန္တဒေသိတဋ္ဌာနေ။ သဗ္ဗောသ္သုက္ကပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓတ္တာတိ သဗ္ဗေသံ ကိလေသဥသ္သုက္ကာနံ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓတ္တာ, နာသိတတ္တာ အာသီနော

    Pāsāṇake cetiyeti pāsāṇapiṭṭhe pārāyanasuttantadesitaṭṭhāne. Sabbossukkapaṭippassaddhattāti sabbesaṃ kilesaussukkānaṃ paṭippassaddhattā, nāsitattā āsīno.

    ကိစ္စာကိစ္စန္တိ ‘‘ဣဒံ ကတ္တဗ္ဗံ, ဣဒံ န ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ဧဝံ မနသာ စိန္တေတဗ္ဗံ။ ကရဏီယာကရဏီယန္တိ ကာယဒ္ဝာရေန အဝသ္သံ ဣဒံ ကရဏီယံ, ဣဒံ န ကရဏီယန္တိ ဧဝံ ကရဏီယာကရဏီယံ။ ပဟီနန္တိ ဝိသ္သဋ္ဌံ။ ဝသိပ္ပတ္တောတိ ပဂုဏဘာဝပ္ပတ္တော။

    Kiccākiccanti ‘‘idaṃ kattabbaṃ, idaṃ na kattabba’’nti evaṃ manasā cintetabbaṃ. Karaṇīyākaraṇīyanti kāyadvārena avassaṃ idaṃ karaṇīyaṃ, idaṃ na karaṇīyanti evaṃ karaṇīyākaraṇīyaṃ. Pahīnanti vissaṭṭhaṃ. Vasippattoti paguṇabhāvappatto.

    ၇၅. အထ ဘဂဝာ ယသ္မာ ဥဒယော စတုတ္ထဇ္ဈာနလာဘီ, တသ္မာသ္သ ပဋိလဒ္ဓဈာနဝသေန နာနပ္ပကာရတော အညာဝိမောက္ခံ ဒသ္သေန္တော ဥပရူပရိဂာထမာဟ။ တတ္ထ ပဟာနံ ကာမစ္ဆန္ဒာနန္တိ ယဒိဒံ ပဌမံ ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေန္တသ္သ ကာမစ္ဆန္ဒပဟာနံ, တမ္ပိ အညာဝိမောက္ခန္တိ ပဗ္ရူမိ။ ဧဝံ သဗ္ဗပဒာနိ ယောဇေတဗ္ဗာနိ။

    75. Atha bhagavā yasmā udayo catutthajjhānalābhī, tasmāssa paṭiladdhajhānavasena nānappakārato aññāvimokkhaṃ dassento uparūparigāthamāha. Tattha pahānaṃ kāmacchandānanti yadidaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ nibbattentassa kāmacchandapahānaṃ, tampi aññāvimokkhanti pabrūmi. Evaṃ sabbapadāni yojetabbāni.

    ယာ စိတ္တသ္သ အကလ္ယတာတိ စိတ္တသ္သ ဂိလာနဘာဝော။ ဂိလာနော ဟိ အကလ္လကောတိ ဝုစ္စတိ။ ဝိနယေပိ ဝုတ္တံ – ‘‘နာဟံ, ဘန္တေ, အကလ္လကော’’တိ (ပာရာ. ၁၅၁)။ အကမ္မညတာတိ စိတ္တဂေလညသင္ခာတောဝ အကမ္မညတာကာရော။ ဩလီယနာတိ ဩလီယနာကာရော။ ဣရိယာပထိကစိတ္တဉ္ဟိ ဣရိယာပထံ သန္ဓာရေတုံ အသက္ကောန္တံ ရုက္ခေ ဝဂ္ဂုလိ ဝိယ ခီလေ လဂ္ဂိတဖာဏိတဝာရကော ဝိယ စ ဩလီယတိ, တသ္သ တံ အာကာရံ သန္ဓာယ ‘‘ဩလီယနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဒုတိယပဒံ ဥပသဂ္ဂဝသေန ဝဍ္ဎိတံ။ လီနာတိ အဝိပ္ဖာရိကတာယ ပဋိကုဋိတံ။ ဣတရေ ဒ္ဝေ အာကာရဘာဝနိဒ္ဒေသာ။ ထိနန္တိ သပ္ပိပိဏ္ဍော ဝိယ အဝိပ္ဖာရိကတာယ ဃနဘာဝေန ဌိတံ။ ထိယနာတိ အာကာရနိဒ္ဒေသော။ ထိယိတဘာဝော ထိယိတတ္တံ, အဝိပ္ဖာရဝသေနေဝ ထဒ္ဓတာတိ အတ္ထော (ဓ. သ. အဋ္ဌ. ၁၁၆၂)။

    Yā cittassa akalyatāti cittassa gilānabhāvo. Gilāno hi akallakoti vuccati. Vinayepi vuttaṃ – ‘‘nāhaṃ, bhante, akallako’’ti (pārā. 151). Akammaññatāti cittagelaññasaṅkhātova akammaññatākāro. Olīyanāti olīyanākāro. Iriyāpathikacittañhi iriyāpathaṃ sandhāretuṃ asakkontaṃ rukkhe vagguli viya khīle laggitaphāṇitavārako viya ca olīyati, tassa taṃ ākāraṃ sandhāya ‘‘olīyanā’’ti vuttaṃ. Dutiyapadaṃ upasaggavasena vaḍḍhitaṃ. Līnāti avipphārikatāya paṭikuṭitaṃ. Itare dve ākārabhāvaniddesā. Thinanti sappipiṇḍo viya avipphārikatāya ghanabhāvena ṭhitaṃ. Thiyanāti ākāraniddeso. Thiyitabhāvo thiyitattaṃ, avipphāravaseneva thaddhatāti attho (dha. sa. aṭṭha. 1162).

    ၇၆. ဥပေက္ခာသတိသံသုဒ္ဓန္တိ စတုတ္ထဇ္ဈာနဥပေက္ခာသတီဟိ သံသုဒ္ဓံ။ ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝန္တိ ဣမိနာ တသ္မိံ စတုတ္ထဇ္ဈာနဝိမောက္ခေ ဌတ္ဝာ ဈာနင္ဂာနိ ဝိပသ္သိတ္ဝာ အဓိဂတံ အရဟတ္တဝိမောက္ခံ ဝဒတိ။ အရဟတ္တဝိမောက္ခသ္သ ဟိ မဂ္ဂသမ္ပယုတ္တသမ္မာသင္ကပ္ပာဒိဘေဒော ဓမ္မတက္ကော ပုရေဇဝော ဟောတိ။ တေနာဟ ‘‘ဓမ္မတက္ကပုရေဇဝ’’န္တိ။ အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒနန္တိ ဧတမေဝ စ အညာဝိမောက္ခံ အဝိဇ္ဇာပဘေဒနသင္ခာတံ နိဗ္ဗာနံ နိသ္သာယ ဇာတတ္တာ ကာရဏောပစာရေန ‘‘အဝိဇ္ဇာယ ပဘေဒန’’န္တိ ဗ္ရူမီတိ။

    76.Upekkhāsatisaṃsuddhanti catutthajjhānaupekkhāsatīhi saṃsuddhaṃ. Dhammatakkapurejavanti iminā tasmiṃ catutthajjhānavimokkhe ṭhatvā jhānaṅgāni vipassitvā adhigataṃ arahattavimokkhaṃ vadati. Arahattavimokkhassa hi maggasampayuttasammāsaṅkappādibhedo dhammatakko purejavo hoti. Tenāha ‘‘dhammatakkapurejava’’nti. Avijjāya pabhedananti etameva ca aññāvimokkhaṃ avijjāpabhedanasaṅkhātaṃ nibbānaṃ nissāya jātattā kāraṇopacārena ‘‘avijjāya pabhedana’’nti brūmīti.

    ယာ စတုတ္ထေ ဈာနေ ဥပေက္ခာတိ ဧတ္ထ ဥပပတ္တိတော ဣက္ခတီတိ ဥပေက္ခာ, သမံ ပသ္သတိ အပက္ခပတိတာ ဟုတ္ဝာ ပသ္သတီတိ အတ္ထော။ ဥပေက္ခနာတိ အာကာရနိဒ္ဒေသော။ အဇ္ဈုပေက္ခနာတိ ဥပသဂ္ဂဝသေန ပဒံ ဝဍ္ဎိတံ။ စိတ္တသမတာတိ စိတ္တသ္သေကဂ္ဂဘာဝော။ စိတ္တပ္ပသ္သဒ္ဓတာတိ စိတ္တသ္သ ဦနာတိရိတ္တဝဇ္ဇိတဘာဝော။ မဇ္ဈတ္တတာတိ စိတ္တသ္သ မဇ္ဈေ ဌိတဘာဝော။

    Yā catutthe jhāne upekkhāti ettha upapattito ikkhatīti upekkhā, samaṃ passati apakkhapatitā hutvā passatīti attho. Upekkhanāti ākāraniddeso. Ajjhupekkhanāti upasaggavasena padaṃ vaḍḍhitaṃ. Cittasamatāti cittassekaggabhāvo. Cittappassaddhatāti cittassa ūnātirittavajjitabhāvo. Majjhattatāti cittassa majjhe ṭhitabhāvo.

    ၇၇. ဧဝံ အဝိဇ္ဇာပဘေဒဝစနေန ဝုတ္တံ နိဗ္ဗာနံ သုတ္ဝာ ‘‘တံ ကိသ္သ ဝိပ္ပဟာနေန ဝုစ္စတီ’’တိ ပုစ္ဆန္တော ‘‘ကိံသု သံယောဇနော’’တိ ဂာထမာဟ။ တတ္ထ ကိံသု သံယောဇနောတိ ကိံသံယောဇနော။ ဝိစာရဏန္တိ ဝိစာရဏကာရဏံ။ ကိသ္သသ္သ ဝိပ္ပဟာနေနာတိ ကိံနာမကသ္သ အသ္သ ဓမ္မသ္သ ဝိပ္ပဟာနေန။

    77. Evaṃ avijjāpabhedavacanena vuttaṃ nibbānaṃ sutvā ‘‘taṃ kissa vippahānena vuccatī’’ti pucchanto ‘‘kiṃsu saṃyojano’’ti gāthamāha. Tattha kiṃsu saṃyojanoti kiṃsaṃyojano. Vicāraṇanti vicāraṇakāraṇaṃ. Kissassa vippahānenāti kiṃnāmakassa assa dhammassa vippahānena.

    ၇၈. အထသ္သ ဘဂဝာ တမတ္ထံ ဗ္ယာကရောန္တော ‘‘နန္ဒိသံယောဇနော’’တိ ဂာထမာဟ။ တတ္ထ ဝိတက္ကသ္သာတိ ကာမဝိတက္ကာဒိကော ဝိတက္ကော အသ္သ။

    78. Athassa bhagavā tamatthaṃ byākaronto ‘‘nandisaṃyojano’’ti gāthamāha. Tattha vitakkassāti kāmavitakkādiko vitakko assa.

    ၇၉. ဣဒာနိ တသ္သ နိဗ္ဗာနသ္သ မဂ္ဂံ ပုစ္ဆန္တော ‘‘ကထံ သတသ္သာ’’တိ ဂာထမာဟ။ တတ္ထ ဝိညာဏန္တိ အဘိသင္ခာရဝိညာဏံ။

    79. Idāni tassa nibbānassa maggaṃ pucchanto ‘‘kathaṃ satassā’’ti gāthamāha. Tattha viññāṇanti abhisaṅkhāraviññāṇaṃ.

    ၈၀.

    80.

    အထသ္သ မဂ္ဂံ ကထေန္တော ဘဂဝာ ‘‘အဇ္ဈတ္တဉ္စာ’’တိ ဂာထမာဟ။ တတ္ထ ဧဝံ သတသ္သာတိ ဧဝံ သတသ္သ သမ္ပဇာနသ္သ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ပာကဋမေဝ။

    Athassa maggaṃ kathento bhagavā ‘‘ajjhattañcā’’ti gāthamāha. Tattha evaṃ satassāti evaṃ satassa sampajānassa. Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.

    ဧဝံ ဘဂဝာ ဣဒမ္ပိ သုတ္တံ အရဟတ္တနိကူဋေနေဝ ဒေသေသိ, ဒေသနာပရိယောသာနေ စ ပုဗ္ဗသဒိသောဝ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသီတိ။

    Evaṃ bhagavā idampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi, desanāpariyosāne ca pubbasadisova dhammābhisamayo ahosīti.

    သဒ္ဓမ္မပ္ပဇ္ဇောတိကာယ စူဠနိဒ္ဒေသ-အဋ္ဌကထာယ

    Saddhammappajjotikāya cūḷaniddesa-aṭṭhakathāya

    ဥဒယမာဏဝသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Udayamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / စူဠနိဒ္ဒေသပာဠိ • Cūḷaniddesapāḷi
    ၁၃. ဥဒယမာဏဝပုစ္ဆာ • 13. Udayamāṇavapucchā
    ၁၃. ဥဒယမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော • 13. Udayamāṇavapucchāniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact