| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / सुत्तनिपात-अट्ठकथा • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
१३. उदयसुत्तवण्णना
13. Udayasuttavaṇṇanā
१११२-३. झायिन्ति उदयसुत्तं। तत्थ अञ्ञाविमोक्खन्ति पञ्ञानुभावनिज्झातं विमोक्खं पुच्छति। अथ भगवा यस्मा उदयो चतुत्थज्झानलाभी, तस्मास्स पटिलद्धज्झानवसेन नानप्पकारतो अञ्ञाविमोक्खं दस्सेन्तो गाथाद्वयमाह। तत्थ पहानं कामच्छन्दानन्ति यमिदं पठमज्झानं निब्बत्तेन्तस्स कामच्छन्दप्पहानं, तम्पि अञ्ञाविमोक्खं पब्रूमि। एवं सब्बपदानि योजेतब्बानि।
1112-3.Jhāyinti udayasuttaṃ. Tattha aññāvimokkhanti paññānubhāvanijjhātaṃ vimokkhaṃ pucchati. Atha bhagavā yasmā udayo catutthajjhānalābhī, tasmāssa paṭiladdhajjhānavasena nānappakārato aññāvimokkhaṃ dassento gāthādvayamāha. Tattha pahānaṃ kāmacchandānanti yamidaṃ paṭhamajjhānaṃ nibbattentassa kāmacchandappahānaṃ, tampi aññāvimokkhaṃ pabrūmi. Evaṃ sabbapadāni yojetabbāni.
१११४. उपेक्खासतिसंसुद्धन्ति चतुत्थज्झानउपेक्खासतीहि संसुद्धं। धम्मतक्कपुरेजवन्ति इमिना तस्मिं चतुत्थज्झानविमोक्खे ठत्वा झानङ्गानि विपस्सित्वा अधिगतं अरहत्तविमोक्खं वदति। अरहत्तविमोक्खस्स हि मग्गसम्पयुत्तसम्मासङ्कप्पादिभेदो धम्मतक्को पुरेजवो होति। तेनाह – ‘‘धम्मतक्कपुरेजव’’न्ति। अविज्जाय पभेदनन्ति एतमेव च अञ्ञाविमोक्खं अविज्जापभेदनसङ्खातं निब्बानं निस्साय जातत्ता कारणोपचारेन ‘‘अविज्जाय पभेदन’’न्ति पब्रूमीति।
1114.Upekkhāsatisaṃsuddhanti catutthajjhānaupekkhāsatīhi saṃsuddhaṃ. Dhammatakkapurejavanti iminā tasmiṃ catutthajjhānavimokkhe ṭhatvā jhānaṅgāni vipassitvā adhigataṃ arahattavimokkhaṃ vadati. Arahattavimokkhassa hi maggasampayuttasammāsaṅkappādibhedo dhammatakko purejavo hoti. Tenāha – ‘‘dhammatakkapurejava’’nti. Avijjāya pabhedananti etameva ca aññāvimokkhaṃ avijjāpabhedanasaṅkhātaṃ nibbānaṃ nissāya jātattā kāraṇopacārena ‘‘avijjāya pabhedana’’nti pabrūmīti.
१११५-६. एवं अविज्जापभेदनवचनेन वुत्तं निब्बानं सुत्वा ‘‘तं किस्स विप्पहानेन वुच्चती’’ति पुच्छन्तो ‘‘किंसु संयोजनो’’ति गाथमाह। तत्थ किंसु संयोजनोति किं संयोजनो। विचारणन्ति विचरणकारणं। किस्सस्स विप्पहानेनाति किं नामकस्स अस्स धम्मस्स विप्पहानेन। अथस्स भगवा तमत्थं ब्याकरोन्तो ‘‘नन्दिसंयोजनो’’ति गाथमाह। तत्थ वितक्कस्साति कामवितक्कादिको वितक्को अस्स।
1115-6. Evaṃ avijjāpabhedanavacanena vuttaṃ nibbānaṃ sutvā ‘‘taṃ kissa vippahānena vuccatī’’ti pucchanto ‘‘kiṃsu saṃyojano’’ti gāthamāha. Tattha kiṃsu saṃyojanoti kiṃ saṃyojano. Vicāraṇanti vicaraṇakāraṇaṃ. Kissassa vippahānenāti kiṃ nāmakassa assa dhammassa vippahānena. Athassa bhagavā tamatthaṃ byākaronto ‘‘nandisaṃyojano’’ti gāthamāha. Tattha vitakkassāti kāmavitakkādiko vitakko assa.
१११७-८. इदानि तस्स निब्बानस्स मग्गं पुच्छन्तो ‘‘कथं सतस्सा’’ति गाथमाह। तत्थ विञ्ञाणन्ति अभिसङ्खारविञ्ञाणं। अथस्स मग्गं कथेन्तो भगवा ‘‘अज्झत्तञ्चा’’ति गाथमाह। तत्थ एवं सतस्साति एवं सतस्स सम्पजानस्स। सेसं सब्बत्थ पाकटमेव।
1117-8. Idāni tassa nibbānassa maggaṃ pucchanto ‘‘kathaṃ satassā’’ti gāthamāha. Tattha viññāṇanti abhisaṅkhāraviññāṇaṃ. Athassa maggaṃ kathento bhagavā ‘‘ajjhattañcā’’ti gāthamāha. Tattha evaṃ satassāti evaṃ satassa sampajānassa. Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
एवं भगवा इमम्पि सुत्तं अरहत्तनिकूटेनेव देसेसि। देसनापरियोसाने च पुब्बसदिसो एव धम्माभिसमयो अहोसीति।
Evaṃ bhagavā imampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi. Desanāpariyosāne ca pubbasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
परमत्थजोतिकाय खुद्दक-अट्ठकथाय
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
सुत्तनिपात-अट्ठकथाय उदयसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Suttanipāta-aṭṭhakathāya udayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / सुत्तनिपातपाळि • Suttanipātapāḷi / १३. उदयमाणवपुच्छा • 13. Udayamāṇavapucchā
