| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೯. ಉದಾಯೀಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Udāyīsuttavaṇṇanā
೨೯. ನವಮೇ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮೋ ವುಚ್ಚತಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖೋ ಅತ್ತಭಾವೋತಿ ಆಹ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ’’ತಿ। ಸುಖವಿಹಾರತ್ಥಾಯಾತಿ ನಿಕ್ಕಿಲೇಸತಾಯ ನಿರಾಮಿಸೇನ ಸುಖೇನ ವಿಹಾರತ್ಥಾಯ। ಆಲೋಕಸಞ್ಞಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೀತಿ ಸೂರಿಯಚನ್ದಪಜ್ಜೋತಮಣಿಉಕ್ಕಾವಿಜ್ಜುಆದೀನಂ ಆಲೋಕೋ ದಿವಾ ರತ್ತಿಞ್ಚ ಉಪಲದ್ಧೋ, ಯಥಾಲದ್ಧವಸೇನೇವ ಆಲೋಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ಚಿತ್ತೇ ಠಪೇತಿ। ತಥಾ ಚ ನಂ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ಯಥಾಸ್ಸ ಸುಭಾವಿತಾಲೋಕಕಸಿಣಸ್ಸ ವಿಯ ಕಸಿಣಾಲೋಕೋ ಯಥಿಚ್ಛಕಂ ಯಾವದಿಚ್ಛಕಞ್ಚ ಸೋ ಆಲೋಕೋ ರತ್ತಿಯಂ ಉಪತಿಟ್ಠತಿ। ಯೇನ ತತ್ಥ ದಿವಾಸಞ್ಞಂ ಠಪೇತಿ, ದಿವಾರಿವ ವಿಗತಥಿನಮಿದ್ಧೋ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಥಾ ದಿವಾ ತಥಾ ರತ್ತಿ’’ನ್ತಿ। ದಿವಾತಿ ಸಞ್ಞಂ ಠಪೇತೀತಿ ವುತ್ತನಯೇನ ಮನಸಿ ಕತ್ವಾ ದಿವಾರಿವ ಸಞ್ಞಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ। ಯಥಾನೇನ ದಿವಾ…ಪೇ॰… ತಥೇವ ತಂ ಮನಸಿ ಕರೋತೀತಿ ಯಥಾನೇನ ದಿವಾ ಉಪಲದ್ಧೋ ಸೂರಿಯಾಲೋಕೋ, ಏವಂ ರತ್ತಿಮ್ಪಿ ದಿವಾ ದಿಟ್ಠಾಕಾರೇನೇವ ತಂ ಆಲೋಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ। ಯಥಾ ಚನೇನ ರತ್ತಿಂ…ಪೇ॰… ಮನಸಿ ಕರೋತೀತಿ ಯಥಾ ರತ್ತಿಯಂ ಚನ್ದಾಲೋಕೋ ಉಪಲದ್ಧೋ, ಏವಂ ದಿವಾಪಿ ರತ್ತಿಂ ದಿಟ್ಠಾಕಾರೇನೇವ ತಂ ಆಲೋಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ಚಿತ್ತೇ ಠಪೇತಿ। ವಿವಟೇನಾತಿ ಥಿನಮಿದ್ಧೇನ ಅಪಿಹಿತತ್ತಾ ವಿವಟೇನ। ಅನೋನದ್ಧೇನಾತಿ ಅಸಞ್ಛಾದಿತೇನ। ಸಹೋಭಾಸಕನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾಣೋಭಾಸಂ। ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣಂ ರೂಪಗತಸ್ಸ ದಿಬ್ಬಸ್ಸ ಇತರಸ್ಸ ಚ ದಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ಇಧ ಞಾಣದಸ್ಸನನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಸಙ್ಖಾತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ।
29. Navame diṭṭhadhammo vuccati paccakkho attabhāvoti āha ‘‘imasmiṃyeva attabhāve’’ti. Sukhavihāratthāyāti nikkilesatāya nirāmisena sukhena vihāratthāya. Ālokasaññaṃ manasi karotīti sūriyacandapajjotamaṇiukkāvijjuādīnaṃ āloko divā rattiñca upaladdho, yathāladdhavaseneva ālokaṃ manasi karoti, citte ṭhapeti. Tathā ca naṃ manasi karoti, yathāssa subhāvitālokakasiṇassa viya kasiṇāloko yathicchakaṃ yāvadicchakañca so āloko rattiyaṃ upatiṭṭhati. Yena tattha divāsaññaṃ ṭhapeti, divāriva vigatathinamiddho hoti. Tenāha ‘‘yathā divā tathā ratti’’nti. Divāti saññaṃ ṭhapetīti vuttanayena manasi katvā divāriva saññaṃ uppādeti. Yathānena divā…pe… tatheva taṃ manasi karotīti yathānena divā upaladdho sūriyāloko, evaṃ rattimpi divā diṭṭhākāreneva taṃ ālokaṃ manasi karoti. Yathā canena rattiṃ…pe… manasi karotīti yathā rattiyaṃ candāloko upaladdho, evaṃ divāpi rattiṃ diṭṭhākāreneva taṃ ālokaṃ manasi karoti, citte ṭhapeti. Vivaṭenāti thinamiddhena apihitattā vivaṭena. Anonaddhenāti asañchāditena. Sahobhāsakanti saññāṇobhāsaṃ. Dibbacakkhuñāṇaṃ rūpagatassa dibbassa itarassa ca dassanaṭṭhena idha ñāṇadassananti adhippetanti āha ‘‘dibbacakkhusaṅkhātassā’’tiādi.
ಉದ್ಧಂ ಜೀವಿತಪರಿಯಾದಾನಾತಿ ಜೀವಿತಕ್ಖಯತೋ ಉಪರಿ ಮರಣತೋ ಪರಂ। ಸಮುಗ್ಗತೇನಾತಿ ಉಟ್ಠಿತೇನ। ಧುಮಾತತ್ತಾತಿ ಉದ್ಧಂ ಉದ್ಧಂ ಧುಮಾತತ್ತಾ ಸೂನತ್ತಾ । ಸೇತರತ್ತೇಹಿ ವಿಪರಿಭಿನ್ನಂ ವಿಮಿಸ್ಸಿತಂ ನೀಲಂ, ಪುರಿಮವಣ್ಣವಿಪರಿಣಾಮಭೂತಂ ವಾ ನೀಲಂ ವಿನೀಲಂ, ವಿನೀಲಮೇವ ವಿನೀಲಕನ್ತಿ ಕ-ಕಾರೇನ ಪದವಡ್ಢನಮಾಹ ಅನತ್ಥನ್ತರತೋ ಯಥಾ ‘‘ಪೀತಕಂ ಲೋಹಿತಕ’’ನ್ತಿ। ಪಟಿಕೂಲತ್ತಾತಿ ಜಿಗುಚ್ಛನೀಯತ್ತಾ। ಕುಚ್ಛಿತಂ ವಿನೀಲಂ ವಿನೀಲಕನ್ತಿ ಕುಚ್ಛನತ್ಥೋ ವಾ ಅಯಂ ಕ-ಕಾರೋತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ ಯಥಾ ‘‘ಪಾಪಕೋ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೧೬; ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೨೧೩)। ಪರಿಭಿನ್ನಟ್ಠಾನೇಹಿ ಕಾಕಧಙ್ಕಾದೀಹಿ । ವಿಸ್ಸನ್ದಮಾನಂ ಪುಬ್ಬನ್ತಿ ವಿಸ್ಸವನ್ತಪುಬ್ಬಂ, ತಹಂ ತಹಂ ಪಗ್ಘರನ್ತಪುಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಥಾಭಾವನ್ತಿ ವಿಸ್ಸನ್ದಮಾನಪುಬ್ಬತಂ।
Uddhaṃ jīvitapariyādānāti jīvitakkhayato upari maraṇato paraṃ. Samuggatenāti uṭṭhitena. Dhumātattāti uddhaṃ uddhaṃ dhumātattā sūnattā . Setarattehi viparibhinnaṃ vimissitaṃ nīlaṃ, purimavaṇṇavipariṇāmabhūtaṃ vā nīlaṃ vinīlaṃ, vinīlameva vinīlakanti ka-kārena padavaḍḍhanamāha anatthantarato yathā ‘‘pītakaṃ lohitaka’’nti. Paṭikūlattāti jigucchanīyattā. Kucchitaṃ vinīlaṃ vinīlakanti kucchanattho vā ayaṃ ka-kāroti dassetuṃ vuttaṃ yathā ‘‘pāpako kittisaddo abbhuggacchatī’’ti (dī. ni. 3.316; a. ni. 5.213). Paribhinnaṭṭhānehi kākadhaṅkādīhi . Vissandamānaṃ pubbanti vissavantapubbaṃ, tahaṃ tahaṃ paggharantapubbanti attho. Tathābhāvanti vissandamānapubbataṃ.
ಸೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಯೋ ‘‘ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸರೀರಂ ಸೀವಥಿಕಾಯ ಛಡ್ಡಿತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೋ, ಸೋ ಭಿಕ್ಖು। ಉಪಸಂಹರತಿ ಸದಿಸತಂ। ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋತಿಆದಿ ಉಪಸಂಹರಣಾಕಾರದಸ್ಸನಂ। ಆಯೂತಿ ರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ। ಅರೂಪಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪನೇತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಗತಿಕಮೇವ। ಉಸ್ಮಾತಿ ಕಮ್ಮಜತೇಜೋ। ಏವಂಪೂತಿಕಸಭಾವೋತಿ ಏವಂ ಅತಿವಿಯ ಪೂತಿಸಭಾವೋ ಆಯುಆದಿವಿಗಮೇ ವಿಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏದಿಸೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಏವಂಭಾವೀತಿ ಆಹ ‘‘ಏವಮೇವಂ ಉದ್ಧುಮಾತಾದಿಭೇದೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
So bhikkhūti yo ‘‘passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍita’’nti vutto, so bhikkhu. Upasaṃharati sadisataṃ. Ayampi khotiādi upasaṃharaṇākāradassanaṃ. Āyūti rūpajīvitindriyaṃ. Arūpajīvitindriyaṃ panettha viññāṇagatikameva. Usmāti kammajatejo. Evaṃpūtikasabhāvoti evaṃ ativiya pūtisabhāvo āyuādivigame viyāti adhippāyo. Ediso bhavissatīti evaṃbhāvīti āha ‘‘evamevaṃ uddhumātādibhedo bhavissatī’’ti.
ಲುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಲುಞ್ಚಿತ್ವಾತಿ ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ। ಸೇಸಾವಸೇಸಮಂಸಲೋಹಿತಯುತ್ತನ್ತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಅಕ್ಖಾದಿತತ್ತಾ ತಹಂ ತಹಂ ಸೇಸೇನ ಅಪ್ಪಾವಸೇಸೇನ ಮಂಸಲೋಹಿತೇನ ಯುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞೇನ ಹತ್ಥಟ್ಠಿಕನ್ತಿ ಅವಿಸೇಸೇನ ಹತ್ಥಟ್ಠಿಕಾನಂ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣತಾ ಜೋತಿತಾತಿ ಅನವಸೇಸತೋ ತೇಸಂ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಚತುಸಟ್ಠಿಭೇದಮ್ಪೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತೇರೋವಸ್ಸಿಕಾನೀತಿ ತಿರೋವಸ್ಸಗತಾನಿ। ತಾನಿ ಪನ ಸಂವಚ್ಛರಂ ವೀತಿವತ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅತಿಕ್ಕನ್ತಸಂವಚ್ಛರಾನೀ’’ತಿ। ಪುರಾಣತಾಯ ಘನಭಾವವಿಗಮೇನ ವಿಚುಣ್ಣತಾ ಇಧ ಪೂತಿಭಾವೋ। ಸೋ ಯಥಾ ಹೋತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಅನೇಕಧಾತೂನನ್ತಿ ಚಕ್ಖುಧಾತುಆದೀನಂ, ಕಾಮಧಾತುಆದೀನಂ ವಾ। ಸತಿಯಾ ಚ ಞಾಣಸ್ಸ ಚ ಅತ್ಥಾಯಾತಿ ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೧೪; ೨.೩೭೬; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೦೯) ವುತ್ತಾಯ ಸತ್ತಟ್ಠಾನಿಕಾಯ ಸತಿಯಾ ಚೇವ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಞಾಣಸ್ಸ ಚ ಅತ್ಥಾಯ।
Luñcitvā luñcitvāti uppāṭetvā uppāṭetvā. Sesāvasesamaṃsalohitayuttanti sabbaso akkhāditattā tahaṃ tahaṃ sesena appāvasesena maṃsalohitena yuttaṃ. Aññena hatthaṭṭhikanti avisesena hatthaṭṭhikānaṃ vippakiṇṇatā jotitāti anavasesato tesaṃ vippakiṇṇataṃ dassento ‘‘catusaṭṭhibhedampī’’tiādimāha. Terovassikānīti tirovassagatāni. Tāni pana saṃvaccharaṃ vītivattāni hontīti āha ‘‘atikkantasaṃvaccharānī’’ti. Purāṇatāya ghanabhāvavigamena vicuṇṇatā idha pūtibhāvo. So yathā hoti, taṃ dassento ‘‘abbhokāse’’tiādimāha. Anekadhātūnanti cakkhudhātuādīnaṃ, kāmadhātuādīnaṃ vā. Satiyā ca ñāṇassa ca atthāyāti ‘‘abhikkante paṭikkante sampajānakārī hotī’’tiādinā (dī. ni. 1.214; 2.376; ma. ni. 1.109) vuttāya sattaṭṭhānikāya satiyā ceva taṃsampayuttañāṇassa ca atthāya.
ಉದಾಯೀಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Udāyīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೯. ಉದಾಯೀಸುತ್ತಂ • 9. Udāyīsuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೯. ಉದಾಯೀಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Udāyīsuttavaṇṇanā
