| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
อุเทฺทสภตฺตกถา
Uddesabhattakathā
อยํ นโย เอวํ เวทิตโพฺพติ โยชนาฯ รญฺญา วา ปหิเตติ สมฺพโนฺธฯ สเจ อตฺถีติ สเจ ฐิติกา อตฺถิฯ อุเทฺทสเกนาติ ภตฺตุเทฺทสเกน ฯ น อติกฺกาเมตพฺพนฺติ อุเทฺทสภตฺตํ น อติกฺกาเมตพฺพํฯ เต ปนาติ ปิณฺฑปาติกา ปนฯ ฐิติกํ ฐเปตฺวาติ ฐิติกํ ฐิตฎฺฐาเน ฐเปตฺวา มุญฺจิตฺวาติ อโตฺถฯ เตสนฺติ มหาเถรานํฯ โยชนนฺตริกวิหารโตปีติ โยชเนน พฺยวธาเน ฐิตวิหารโตปิฯ ฐิตฎฺฐานโตติ ฐิติกาย ฐิตฎฺฐานโตฯ อสมฺปตฺตานมฺปีติ ภตฺตุเทฺทสฎฺฐานํ อสมฺปตฺตานมฺปิฯ วฑฺฒิตา นาม สีมาติ อุปจารสีมา วฑฺฒิตา นามฯ สงฺฆนวกสฺส ทิเนฺนปีติ ยาว ทุติยภาโค น ทาตโพฺพ, ตาว สงฺฆนวกสฺส ทิเนฺนปิฯ วสฺสเคฺคนาติ คณิยตีติ คํ, วสฺสเมว คํ วสฺสคฺคํ, เตน วสฺสเคฺคน, วสฺสคณนายาติ วุตฺตํ โหติฯ ยทิ ‘‘วสฺสเคฺฆนา’’ติ จตุตฺถกฺขเรน ปาโฐ ภเวยฺย, เอวํ สติ วสฺสปริเจฺฉเทนาติ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพ, อยเมว ยุตฺตตโรฯ
Ayaṃ nayo evaṃ veditabboti yojanā. Raññā vā pahiteti sambandho. Sace atthīti sace ṭhitikā atthi. Uddesakenāti bhattuddesakena . Na atikkāmetabbanti uddesabhattaṃ na atikkāmetabbaṃ. Te panāti piṇḍapātikā pana. Ṭhitikaṃ ṭhapetvāti ṭhitikaṃ ṭhitaṭṭhāne ṭhapetvā muñcitvāti attho. Tesanti mahātherānaṃ. Yojanantarikavihāratopīti yojanena byavadhāne ṭhitavihāratopi. Ṭhitaṭṭhānatoti ṭhitikāya ṭhitaṭṭhānato. Asampattānampīti bhattuddesaṭṭhānaṃ asampattānampi. Vaḍḍhitā nāma sīmāti upacārasīmā vaḍḍhitā nāma. Saṅghanavakassa dinnepīti yāva dutiyabhāgo na dātabbo, tāva saṅghanavakassa dinnepi. Vassaggenāti gaṇiyatīti gaṃ, vassameva gaṃ vassaggaṃ, tena vassaggena, vassagaṇanāyāti vuttaṃ hoti. Yadi ‘‘vassagghenā’’ti catutthakkharena pāṭho bhaveyya, evaṃ sati vassaparicchedenāti attho daṭṭhabbo, ayameva yuttataro.
เอกสฺมิํ วิหาเรติ เอกิสฺสํ วิหารสีมายํฯ ตสฺมิํเยว ภตฺตุเทฺทสฎฺฐาเนติ เอตฺถ เอวสเทฺทน อญฺญสฺมิํ ฐาเน คาหณํ ปฎิกฺขิปติฯ เอโกติ เอโก ทายโกฯ เตนาติ ปหิตภิกฺขุนาฯ โส อโตฺถติ โส เหตุฯ ตํทิวสนฺติ ตสฺมิํ ปหิตทิวเสฯ ปมุสฺสตีติ สติปวาเสน มุสฺสติฯ โภชนสาลายาติ ภตฺตุเทฺทสฎฺฐานสงฺขาตาย โภชนสาลายฯ ยา ปกติฎฺฐิติกาติ โยชนาฯ ‘‘เอกาพทฺธา โหนฺตี’’ติ วุตฺตวจนสฺส อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อญฺญมญฺญํ ทฺวาทสหตฺถนฺตรํ อวิชหิตฺวา’’ติฯ นวํ ฐิติกนฺติ ภตฺตุเทฺทสฎฺฐาเน ฐปิตปกติฎฺฐิติกโต อญฺญํ นวํ ฐิติกํฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ เอตนฺติ อุเทฺทสภตฺตํฯ ‘‘เสฺว’’ติ นิยาเมตฺวา วุตฺตตฺตา ทุติยทิวเส น ลพฺภติฯ
Ekasmiṃ vihāreti ekissaṃ vihārasīmāyaṃ. Tasmiṃyeva bhattuddesaṭṭhāneti ettha evasaddena aññasmiṃ ṭhāne gāhaṇaṃ paṭikkhipati. Ekoti eko dāyako. Tenāti pahitabhikkhunā. So atthoti so hetu. Taṃdivasanti tasmiṃ pahitadivase. Pamussatīti satipavāsena mussati. Bhojanasālāyāti bhattuddesaṭṭhānasaṅkhātāya bhojanasālāya. Yā pakatiṭṭhitikāti yojanā. ‘‘Ekābaddhā hontī’’ti vuttavacanassa atthaṃ dassento āha ‘‘aññamaññaṃ dvādasahatthantaraṃ avijahitvā’’ti. Navaṃ ṭhitikanti bhattuddesaṭṭhāne ṭhapitapakatiṭṭhitikato aññaṃ navaṃ ṭhitikaṃ. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Etanti uddesabhattaṃ. ‘‘Sve’’ti niyāmetvā vuttattā dutiyadivase na labbhati.
โกจีติ ทายโกฯ สกวิหาเร ฐีติกาวเสเนว คาเหตพฺพนฺติ ยํ วิหารํ คจฺฉนฺติ, ตตฺถ อปวิฎฺฐตฺตา สกวิหาเร ฐิติกาวเสเนว คาเหตพฺพํฯ ทินฺนํ ปน ภตฺตํ คาเหตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธฯ สมฺปตฺตานนฺติ ทินฺนฎฺฐานํ สมฺปตฺตานํฯ ตตฺถาติ ทินฺนฎฺฐานํ, สมฺปตฺตานํเยวาติ สมฺพโนฺธฯ ตสฺส วิหารสฺสาติ ปวิฎฺฐวิหารสฺสฯ ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเนติ คามทฺวารวีถิจตุกฺกสงฺขาเต ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเนฯ อโนฺตอุปจารคตานนฺติ เอตฺถ อโนฺตอุปจาโร นาม ทฺวาทสหตฺถพฺภนฺตรํฯ
Kocīti dāyako. Sakavihāre ṭhītikāvaseneva gāhetabbanti yaṃ vihāraṃ gacchanti, tattha apaviṭṭhattā sakavihāre ṭhitikāvaseneva gāhetabbaṃ. Dinnaṃ pana bhattaṃ gāhetabbanti sambandho. Sampattānanti dinnaṭṭhānaṃ sampattānaṃ. Tatthāti dinnaṭṭhānaṃ, sampattānaṃyevāti sambandho. Tassa vihārassāti paviṭṭhavihārassa. Tasmiṃ tasmiṃ ṭhāneti gāmadvāravīthicatukkasaṅkhāte tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne. Antoupacāragatānanti ettha antoupacāro nāma dvādasahatthabbhantaraṃ.
คามทฺวารูปจาร วีถิจตุกฺกูปจาร ฆรูปจาเรสุ ตีสุ ฆรูปจารสฺส วิเสสํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ฆรูปจาโร เจตฺถา’’ติอาทิฯ เอตฺถาติ ตีสุ อุปจาเรสุฯ ฆรูปจาโร เวทิตโพฺพติ สมฺพโนฺธฯ เอโก อุปจาโร เอตฺถาติ เอกูปจารํ ฆรํฯ อิเมสนฺติ จตุนฺนํ ฆรานํฯ ตตฺถาติ จตูสุ ฆเรสุฯ เอกกุลสฺส ยํ ฆรนฺติ สมฺพโนฺธฯ เอกวฬญฺชนฺติ เอกทฺวาเรน สมานปริโภคํฯ ตตฺถาติ เอกูปจาเรฯ
Gāmadvārūpacāra vīthicatukkūpacāra gharūpacāresu tīsu gharūpacārassa visesaṃ dassento āha ‘‘gharūpacāro cetthā’’tiādi. Etthāti tīsu upacāresu. Gharūpacāro veditabboti sambandho. Eko upacāro etthāti ekūpacāraṃ gharaṃ. Imesanti catunnaṃ gharānaṃ. Tatthāti catūsu gharesu. Ekakulassa yaṃ gharanti sambandho. Ekavaḷañjanti ekadvārena samānaparibhogaṃ. Tatthāti ekūpacāre.
ยํ ปน เอกํ ฆรํ กตนฺติ สมฺพโนฺธฯ สุขวิหารตฺถายาติ กลหํ วิจฺฉินฺทิตฺวา สุขวิหารตฺถายฯ ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเนติ ภิตฺติยา ปริจฺฉิเนฺน ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเนฯ
Yaṃ pana ekaṃ gharaṃ katanti sambandho. Sukhavihāratthāyāti kalahaṃ vicchinditvā sukhavihāratthāya. Tasmiṃ tasmiṃ ṭhāneti bhittiyā paricchinne tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne.
ยสฺมิํ ปน ฆเร นิสีทาเปนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ ยมฺปิ นิเวสนนฺติ โยชนาฯ
Yasmiṃ pana ghare nisīdāpentīti sambandho. Yampi nivesananti yojanā.
โย ปน อุเทฺทสลาโภ อุปฺปชฺชติ, โส ปาปุณาตีติ โยชนาฯ กิญฺจาปิ ทิสฺสนฺติ, ตถาปีติ โยชนาฯ
Yo pana uddesalābho uppajjati, so pāpuṇātīti yojanā. Kiñcāpi dissanti, tathāpīti yojanā.
โย ปนาติ ภิกฺขุ ปน, ลภตีติ สมฺพโนฺธฯ อญฺญสฺมินฺติ อตฺตนา อญฺญสฺมิํฯ เตนาติ อุเทฺทสภตฺตํ ลภเนฺตน ภิกฺขุนาฯ
Yo panāti bhikkhu pana, labhatīti sambandho. Aññasminti attanā aññasmiṃ. Tenāti uddesabhattaṃ labhantena bhikkhunā.
กาลํ ปฎิมาเนเนฺตสูติ โภชนกาลํ ปฎิมาเนเนฺตสุ ภิกฺขูสุ, นิสิเนฺนสูติ สมฺพโนฺธฯ โกจิ มนุโสฺส วทตีติ สมฺพโนฺธฯ สงฺฆุเทฺทสปตฺตํ เทถ อิติ วาติ โยชนาฯ ‘‘เอเสว นโย’’ติ อิมินา ปตฺตสฺส ฐาเน ภิกฺขุํ ปกฺขิปิตฺวา วุเตฺต อติทิสติฯ
Kālaṃ paṭimānentesūti bhojanakālaṃ paṭimānentesu bhikkhūsu, nisinnesūti sambandho. Koci manusso vadatīti sambandho. Saṅghuddesapattaṃ detha iti vāti yojanā. ‘‘Eseva nayo’’ti iminā pattassa ṭhāne bhikkhuṃ pakkhipitvā vutte atidisati.
เอตฺถาติ อุเทฺทสภเตฺต, เอวํวจเน วาฯ เปสโลติ ปิยสีโลฯ เตนาติ อุเทฺทสเกนฯ กินฺติ ชานาตีติ อาห ‘‘ทสวเสฺสน ลทฺธ’’นฺติฯ ตสฺสาติ อุเทฺทสกสฺส, วจนนฺติ สมฺพโนฺธฯ อปฺปสทฺทาติ สณิกสทฺทาฯ ‘‘อปสทฺทา’’ติปิ ปาโฐ, นิสฺสทฺทาติ อโตฺถฯ สพฺพนวกสฺสาติ สเพฺพสํ ภิกฺขูนํ นวกสฺสฯ ฉายายปิ ปุจฺฉิยมานายาติ อนาทเร ภุมฺมวจนํ, สามิวจนํ วาฯ น ลภตีติ ปาปุณาปิตตฺตา น ลภติฯ นิสินฺนสฺสาปิ นิทฺทายนฺตสฺสาปีติ อนาทเร สามิวจนํ, ภิกฺขุสฺส นิสินฺนสฺสาปิ นิทฺทายนฺตสฺสาปีติ อโตฺถฯ หีติ สจฺจํฯ เอตํ ภาชนียภณฺฑํ นามาติ โยชนาฯ ตตฺถาติ ‘‘สมฺปตฺตเสฺสว ปาปุณาตี’’ติ วจเนฯ อุปจาเรนาติ ทฺวาทสหตฺถูปจาเรนฯ ตสฺมินฺติ อโนฺตปริเกฺขเปฯ
Etthāti uddesabhatte, evaṃvacane vā. Pesaloti piyasīlo. Tenāti uddesakena. Kinti jānātīti āha ‘‘dasavassena laddha’’nti. Tassāti uddesakassa, vacananti sambandho. Appasaddāti saṇikasaddā. ‘‘Apasaddā’’tipi pāṭho, nissaddāti attho. Sabbanavakassāti sabbesaṃ bhikkhūnaṃ navakassa. Chāyāyapi pucchiyamānāyāti anādare bhummavacanaṃ, sāmivacanaṃ vā. Na labhatīti pāpuṇāpitattā na labhati. Nisinnassāpi niddāyantassāpīti anādare sāmivacanaṃ, bhikkhussa nisinnassāpi niddāyantassāpīti attho. Hīti saccaṃ. Etaṃ bhājanīyabhaṇḍaṃ nāmāti yojanā. Tatthāti ‘‘sampattasseva pāpuṇātī’’ti vacane. Upacārenāti dvādasahatthūpacārena. Tasminti antoparikkhepe.
โกจิ อุปาสโก ปหิณาตีติ สมฺพโนฺธฯ ปณีตโภชนานนฺติ ปณีตโภชเนหิฯ อุทกสฺสาติ อุทเกน, ปูเรตฺวาติ สมฺพโนฺธฯ อาคตา มนุสฺสาติ สมฺพโนฺธฯ เยนาติ ภิกฺขุนาฯ ยนฺติ วตฺถุฯ ติจีวรปริวารนฺติ ติจีวเรน ปริวาริตํ, ติจีวรปริวารวนฺตํ วา อุเทฺทสภตฺตนฺติ อโตฺถฯ หิ สจฺจํ อสฺส ภิกฺขุสฺส ปุญฺญวิเสโส อีทิโสติ โยชนาฯ นนุ อุทกํปิสฺส ปุญฺญวิเสสํ, กสฺมา อญฺญํ อุเทฺทสภตฺตํ ลภตีติ อาห ‘‘อุทกํ ปนา’’ติอาทิฯ
Koci upāsako pahiṇātīti sambandho. Paṇītabhojanānanti paṇītabhojanehi. Udakassāti udakena, pūretvāti sambandho. Āgatā manussāti sambandho. Yenāti bhikkhunā. Yanti vatthu. Ticīvaraparivāranti ticīvarena parivāritaṃ, ticīvaraparivāravantaṃ vā uddesabhattanti attho. Hi saccaṃ assa bhikkhussa puññaviseso īdisoti yojanā. Nanu udakaṃpissa puññavisesaṃ, kasmā aññaṃ uddesabhattaṃ labhatīti āha ‘‘udakaṃ panā’’tiādi.
คเหตฺวา อาคตา เต มนุสฺสาติ โยชนาฯ เตสนฺติ มหาเถราทีนํฯ ทหรสามเณเรหีติ ทหเรหิ สามเณเรหิ, ลเทฺธสูติ สมฺพโนฺธฯ
Gahetvā āgatā te manussāti yojanā. Tesanti mahātherādīnaṃ. Daharasāmaṇerehīti daharehi sāmaṇerehi, laddhesūti sambandho.
ตตฺถาติ อุเทฺทสภเตฺตฯ ปุรโตติ มหาเถรานํ ปุรโตฯ ปเตฺตติ สงฺฆุเทฺทสปเตฺต, อคาหิเตเยวาติ สมฺพโนฺธฯ อาหฎมฺปิ อุเทฺทสภตฺตนฺติ สมฺพโนฺธฯ
Tatthāti uddesabhatte. Puratoti mahātherānaṃ purato. Patteti saṅghuddesapatte, agāhiteyevāti sambandho. Āhaṭampi uddesabhattanti sambandho.
เอโก วทตีติ สมฺพโนฺธฯ โสติ มนุโสฺส, ภณตีติ สมฺพโนฺธฯ ยถา เต รุจฺจติ, ตถา วตฺวา อาหราติ โยชนาฯ วิสฺสฎฺฐทูโต นามาติ อตฺตโน รุจิํ วิสฺสชฺชิตฺวา ตสฺส รุจิยา วิสฺสโฎฺฐ ทูโต นามฯ ปฎิปาฎิปตฺตํ วาติ สงฺฆโต ปฎิปาฎิยา ลทฺธํ ปตฺตํ วา, อิทํ นิมนฺตนภตฺตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ยํ อิจฺฉตีติ วิสฺสฎฺฐทูโต ยํ อิจฺฉติฯ โสติ พาโล, น วตฺตโพฺพติ สมฺพโนฺธฯ ปุจฺฉาสภาเคน วเทยฺยาติ สมฺพโนฺธฯ ตโตติ วทนการณาฯ
Eko vadatīti sambandho. Soti manusso, bhaṇatīti sambandho. Yathā te ruccati, tathā vatvā āharāti yojanā. Vissaṭṭhadūto nāmāti attano ruciṃ vissajjitvā tassa ruciyā vissaṭṭho dūto nāma. Paṭipāṭipattaṃ vāti saṅghato paṭipāṭiyā laddhaṃ pattaṃ vā, idaṃ nimantanabhattaṃ sandhāya vuttaṃ. Yaṃ icchatīti vissaṭṭhadūto yaṃ icchati. Soti bālo, na vattabboti sambandho. Pucchāsabhāgena vadeyyāti sambandho. Tatoti vadanakāraṇā.
กูฎฎฺฐิติกา นามาติ อเญฺญหิ อุเทฺทสภเตฺตหิ มิเสฺสตฺวา อุชุกฎฺฐิติกาย ปวตฺติตฺวา กูเฎน ปวตฺตา ฐิติกา นาม โหติฯ ตเมวตฺถํ วิตฺถาเรโนฺต อาห ‘‘รโญฺญ วา หี’’ติอาทิฯ เอกจาริกภตฺตานีติ ปติ เอกํ กตฺวา จริตพฺพานิ ภกฺขิตพฺพานีติ เอกจาริกานิ, อเญฺญหิ อุเทฺทสภเตฺตหิ อมิเสฺสตฺวา ปติ เอกํ กตฺวา ภกฺขิตพฺพานีติ วุตฺตํ โหติ, ตานิเยว ภตฺตานิ เอกจาริกภตฺตานิฯ เอกเจฺจ ภิกฺขู คตาติ สมฺพโนฺธฯ เตสูติ เอกเจฺจสุ ภิกฺขูสุฯ ตงฺขณํเยวาติ ตสฺมิํ นิสินฺนกฺขเณเยวฯ ปุน ตงฺขณํเยวาติ ตสฺมิํ คาหณกฺขเณเยวฯ ‘‘ปณีตภตฺต’’นฺติ วุเตฺต ‘‘กติวสฺสโต ปฎฺฐายา’’ติ วทนฺติ, ‘‘เอตฺตกวสฺสโต นามา’’ติ วุเตฺตติ โยชนาฯ คาหิเตติ ฐิติกํ อชานเนฺตหิ อาคนฺตุเกหิ ปเตฺต คาหิเตฯ อาคเตหิปิ ฐิติกํ ชานนกภิกฺขูหีติ สมฺพโนฺธฯ เอเสว นโย ปรโตปิฯ ภิกฺขูเยว อาคจฺฉนฺตูติ ปตฺตํ อคฺคเหตฺวา ภิกฺขูเยว อาคจฺฉนฺตูติ อธิปฺปาโยฯ
Kūṭaṭṭhitikānāmāti aññehi uddesabhattehi missetvā ujukaṭṭhitikāya pavattitvā kūṭena pavattā ṭhitikā nāma hoti. Tamevatthaṃ vitthārento āha ‘‘rañño vā hī’’tiādi. Ekacārikabhattānīti pati ekaṃ katvā caritabbāni bhakkhitabbānīti ekacārikāni, aññehi uddesabhattehi amissetvā pati ekaṃ katvā bhakkhitabbānīti vuttaṃ hoti, tāniyeva bhattāni ekacārikabhattāni. Ekacce bhikkhū gatāti sambandho. Tesūti ekaccesu bhikkhūsu. Taṅkhaṇaṃyevāti tasmiṃ nisinnakkhaṇeyeva. Puna taṅkhaṇaṃyevāti tasmiṃ gāhaṇakkhaṇeyeva. ‘‘Paṇītabhatta’’nti vutte ‘‘kativassato paṭṭhāyā’’ti vadanti, ‘‘ettakavassato nāmā’’ti vutteti yojanā. Gāhiteti ṭhitikaṃ ajānantehi āgantukehi patte gāhite. Āgatehipi ṭhitikaṃ jānanakabhikkhūhīti sambandho. Eseva nayo paratopi. Bhikkhūyeva āgacchantūti pattaṃ aggahetvā bhikkhūyeva āgacchantūti adhippāyo.
เนติ ฐิติกํ อชานเนฺต อาคนฺตุเกฯ ราชา โภเชตฺวาติ ราชา อตฺตโน เคเห โภเชตฺวาฯ เนสนฺติ อาคนฺตุกานํ, ปเตฺตปีติ สมฺพโนฺธฯ ยํ อาหฎนฺติ ยํ ภตฺตํ อภุญฺชิตฺวา อาหฎํฯ ตํ น คาเหตพฺพนฺติ ตํ ภตฺตํ ฐิติกาย น คาเหตพฺพํ โถกตฺตาฯ เนสนฺติ อาคนฺตุกานํฯ คีวา โหตีติ อิณํ โหติฯ อิณํ นาม ปฎิทาตพฺพสภาโว โหติ, ตสฺมา ปฎิทาตพฺพนฺติ อธิปฺปาโยฯ เอตฺถาติ ฐิติกํ อชานิตฺวา ภุตฺตฎฺฐาเนฯ ตาว นิสีทิตพฺพนฺติ ตาว อาคเมตฺวา นิสีทิตพฺพํฯ ปตฺตฎฺฐาเนน คาหณมฺปิ คีวาสทิโสติ ปุริมเถรสฺส มติ ภเวยฺยฯ เอวญฺหิ สติ ทฺวินฺนํ เถรานํ วาโท สทิโสเยวฯ
Neti ṭhitikaṃ ajānante āgantuke. Rājā bhojetvāti rājā attano gehe bhojetvā. Nesanti āgantukānaṃ, pattepīti sambandho. Yaṃ āhaṭanti yaṃ bhattaṃ abhuñjitvā āhaṭaṃ. Taṃ na gāhetabbanti taṃ bhattaṃ ṭhitikāya na gāhetabbaṃ thokattā. Nesanti āgantukānaṃ. Gīvā hotīti iṇaṃ hoti. Iṇaṃ nāma paṭidātabbasabhāvo hoti, tasmā paṭidātabbanti adhippāyo. Etthāti ṭhitikaṃ ajānitvā bhuttaṭṭhāne. Tāva nisīditabbanti tāva āgametvā nisīditabbaṃ. Pattaṭṭhānena gāhaṇampi gīvāsadisoti purimatherassa mati bhaveyya. Evañhi sati dvinnaṃ therānaṃ vādo sadisoyeva.
เอโก ปิณฺฑปาโตติ สมฺพโนฺธฯ ตถารูโปติ ติจีวรปริวาโร สตคฺฆนโกฯ อยนฺติ ปิณฺฑปาโตฯ อิติ วุตฺตํ อฎฺฐกถาสุฯ
Eko piṇḍapātoti sambandho. Tathārūpoti ticīvaraparivāro satagghanako. Ayanti piṇḍapāto. Iti vuttaṃ aṭṭhakathāsu.
เอโก ภิกฺขูติ สมฺพโนฺธฯ อนฺตราภฎฺฐโกติ อุเทฺทสภตฺตสฺส อนฺตเร เวมเชฺฌ ภสฺสติ คลตีติ อนฺตราภฎฺฐโกฯ ปริปุณฺณวโสฺส โย ปน สามเณโรติ โยชนาฯ ตสฺส อุปสมฺปชฺชิตสามเณรสฺส ฐิติกา อติกฺกนฺตาติ สมฺพโนฺธฯ โสติ อุเทฺทสภตฺตปโตฺต ภิกฺขุฯ สมีเปติ อตฺตโน สมีเปฯ ตเญฺจ เถยฺยาย หรนฺตีติ ตํ ปตฺตํ ปตฺตหารกา เถยฺยาย หรนฺติ เจฯ คีวา โหตีติ ปตฺตทาปกสฺส คีวา โหติฯ โส ภิกฺขูติ สมีเป นิสิโนฺน โส ภิกฺขุฯ อสฺสาติ ปตฺตทาปกสฺสฯ ‘‘อย’’นฺติ โปตฺถเกสุ ปาโฐ อตฺถิ, โส น สุนฺทโรฯ ตโตติ อุเทฺทสภตฺตฆรโตฯ ‘‘สุหโฎ’’ติ วจนสฺส อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ภตฺตสฺส ทินฺนตฺตา คีวา น โหตี’’ติฯ
Eko bhikkhūti sambandho. Antarābhaṭṭhakoti uddesabhattassa antare vemajjhe bhassati galatīti antarābhaṭṭhako. Paripuṇṇavasso yo pana sāmaṇeroti yojanā. Tassa upasampajjitasāmaṇerassa ṭhitikā atikkantāti sambandho. Soti uddesabhattapatto bhikkhu. Samīpeti attano samīpe. Tañce theyyāya harantīti taṃ pattaṃ pattahārakā theyyāya haranti ce. Gīvā hotīti pattadāpakassa gīvā hoti. So bhikkhūti samīpe nisinno so bhikkhu. Assāti pattadāpakassa. ‘‘Aya’’nti potthakesu pāṭho atthi, so na sundaro. Tatoti uddesabhattagharato. ‘‘Suhaṭo’’ti vacanassa atthaṃ dassento āha ‘‘bhattassa dinnattā gīvā na hotī’’ti.
สาทิยนโกติ อุเทฺทสภตฺตสาทิยนโก, โหตีติ สมฺพโนฺธฯ ทสหิปิ ปเตฺตหิ ภตฺตํ อาหราเปตฺวาติ โยชนาฯ ภิกฺขุทตฺติยํ นามาติ ภิกฺขุนา ทตฺติยํ นามฯ โส ภิกฺขูติ สาทิยนโก โส ภิกฺขุฯ เต ภิกฺขูติ ปิณฺฑปาติเก เต ภิกฺขูฯ เอถ ภเนฺต มยฺหํ สหายา โหถ อิติ วตฺวาติ สมฺพโนฺธฯ ตสฺสาติ อุปาสกสฺสฯ ตตฺถาติ อุปาสกสฺส ฆเรฯ ตเสฺสวาติ สาทิยนกเสฺสวฯ อิตเรติ นวปิณฺฑปาติกาฯ เนสนฺติ ทสนฺนํ ภิกฺขูนํฯ ตสฺส ภิกฺขุโนติ สาทิยนกสฺส ภิกฺขุโนฯ ภุตฺตาวีนนฺติ ภุตฺตวนฺตานํฯ
Sādiyanakoti uddesabhattasādiyanako, hotīti sambandho. Dasahipi pattehi bhattaṃ āharāpetvāti yojanā. Bhikkhudattiyaṃ nāmāti bhikkhunā dattiyaṃ nāma. So bhikkhūti sādiyanako so bhikkhu. Te bhikkhūti piṇḍapātike te bhikkhū. Etha bhante mayhaṃ sahāyā hotha iti vatvāti sambandho. Tassāti upāsakassa. Tatthāti upāsakassa ghare. Tassevāti sādiyanakasseva. Itareti navapiṇḍapātikā. Nesanti dasannaṃ bhikkhūnaṃ. Tassa bhikkhunoti sādiyanakassa bhikkhuno. Bhuttāvīnanti bhuttavantānaṃ.
เตติ นวปิณฺฑปาติกา, วุตฺตา คจฺฉนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ ตตฺถาติ อุปาสกสฺส ฆเรฯ ตตฺราติ ทสสุ ภิกฺขูสุฯ มธุเรน สเรน อนุโมทนํ กโรนฺตสฺส เอกสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวาติ โยชนาฯ อกตภาโค นามาติ ปุเพฺพ น กริยิตฺถาติ อกโต, โสเยว ภาโค โกฎฺฐาโสติ อกตภาโค, อาคนฺตุกภาโค นามาติ อโตฺถฯ
Teti navapiṇḍapātikā, vuttā gacchantīti sambandho. Tatthāti upāsakassa ghare. Tatrāti dasasu bhikkhūsu. Madhurena sarena anumodanaṃ karontassa ekassa dhammakathaṃ sutvāti yojanā. Akatabhāgo nāmāti pubbe na kariyitthāti akato, soyeva bhāgo koṭṭhāsoti akatabhāgo, āgantukabhāgo nāmāti attho.
เอโก อุปาสโก เทตีติ สมฺพโนฺธฯ อิมนฺติ ขาทนียโภชนียํฯ ปตฺตสามิกสฺส ทาตพฺพนฺติ โยชนาฯ ฐเปตฺวาติ ปกติยา ฐเปตฺวาฯ ‘‘สโพฺพ สโงฺฆ ภุญฺชตู’’ติ วตฺวา จ กิญฺจิ อวตฺวา จ คเตปิ ปฐมเมว ‘‘สพฺพํ สงฺฆิกํ ปตฺตํ เทถา’’ติ วุตฺตตฺตา ภาเชตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพํฯ
Eko upāsako detīti sambandho. Imanti khādanīyabhojanīyaṃ. Pattasāmikassa dātabbanti yojanā. Ṭhapetvāti pakatiyā ṭhapetvā. ‘‘Sabbo saṅgho bhuñjatū’’ti vatvā ca kiñci avatvā ca gatepi paṭhamameva ‘‘sabbaṃ saṅghikaṃ pattaṃ dethā’’ti vuttattā bhājetvā paribhuñjitabbaṃ.
ปาติยา อาหริตฺวาติ สมฺพโนฺธฯ เอเกกํ อาโลปนฺติ เอเกกสฺส ภิกฺขุสฺส เอเกกํ อาโลปํฯ อจฺฉตีติ วสติฯ กสฺส เตติ กสฺส อตฺถาย ตยา, อานีตนฺติ โยชนาฯ ‘‘เอเกน ภิกฺขุนา’’ติ ปทํ ‘‘คาเหตพฺพ’’นฺติ ปเท การิตกมฺมํ, ‘‘ภตฺต’’นฺติ ธาตุกมฺมํ ตพฺพปจฺจโย วทติฯ
Pātiyā āharitvāti sambandho. Ekekaṃ ālopanti ekekassa bhikkhussa ekekaṃ ālopaṃ. Acchatīti vasati. Kassa teti kassa atthāya tayā, ānītanti yojanā. ‘‘Ekena bhikkhunā’’ti padaṃ ‘‘gāhetabba’’nti pade kāritakammaṃ, ‘‘bhatta’’nti dhātukammaṃ tabbapaccayo vadati.
กิํ อาหรียตีติ อวตฺวาติ กิํ วตฺถุ ตยา อาหรีตีติ อุปาสกํ อปุจฺฉิตฺวาฯ ‘‘กิํ อาหริสฺสสี’’ติปิ ปาโฐ, กิํ วตฺถุํ ตฺวํ อาหริสฺสสีติ อโตฺถฯ สปริวาราย ยาคุยา จ มหคฺฆานํ ผลานญฺจ ปณีตานํ ขชฺชกานญฺจ ตถา อาเวณิกา ฐิติกา กาตพฺพาติ โยชนา ฯ เอกา เอว ฐิติกาติ สมานา เอว ฐิติกาฯ ตถา ผาณิตสฺสาติ เอตฺถ ตถาสเทฺทน ‘‘เอกา เอว ฐิติกา วฎฺฎตี’’ติ ปทํ อติทิสติฯ
Kiṃ āharīyatīti avatvāti kiṃ vatthu tayā āharītīti upāsakaṃ apucchitvā. ‘‘Kiṃ āharissasī’’tipi pāṭho, kiṃ vatthuṃ tvaṃ āharissasīti attho. Saparivārāya yāguyā ca mahagghānaṃ phalānañca paṇītānaṃ khajjakānañca tathā āveṇikā ṭhitikā kātabbāti yojanā . Ekā eva ṭhitikāti samānā eva ṭhitikā. Tathā phāṇitassāti ettha tathāsaddena ‘‘ekā eva ṭhitikā vaṭṭatī’’ti padaṃ atidisati.
อิติ อุเทฺทสภตฺตกถาย โยชนา สมตฺตาฯ
Iti uddesabhattakathāya yojanā samattā.
