Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ధమ్మసఙ్గణి-అట్ఠకథా • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
౨. రూపకణ్డో
2. Rūpakaṇḍo
ఉద్దేసవణ్ణనా
Uddesavaṇṇanā
ఇదాని రూపకణ్డం భాజేత్వా దస్సేతుం పున కతమే ధమ్మా అబ్యాకతాతిఆది ఆరద్ధం. తత్థ కిఞ్చాపి హేట్ఠా చిత్తుప్పాదకణ్డే విపాకాబ్యాకతఞ్చేవ కిరియాబ్యాకతఞ్చ నిస్సేసం కత్వా భాజితం, రూపాబ్యాకతనిబ్బానాబ్యాకతాని పన అకథితాని, తాని కథేతుం చతుబ్బిధమ్పి అబ్యాకతం సమోధానేత్వా దస్సేన్తో కుసలాకుసలానం ధమ్మానం విపాకాతిఆదిమాహ. తత్థ కుసలాకుసలానన్తి చతుభూమకకుసలానఞ్చేవ అకుసలానఞ్చ. ఏవం తావ విపాకాబ్యాకతం కుసలవిపాకాకుసలవిపాకవసేన ద్వీహి పదేహి పరియాదియిత్వా దస్సితం. యస్మా పన తం సబ్బమ్పి కామావచరం వా హోతి, రూపావచరాదీసు వా అఞ్ఞతరం, తస్మా ‘కామావచరా’తిఆదినా నయేన తదేవ విపాకాబ్యాకతం భూమన్తరవసేన పరియాదియిత్వా దస్సితం. యస్మా పన తం వేదనాక్ఖన్ధోపి హోతి…పే॰… విఞ్ఞాణక్ఖన్ధోపి, తస్మా పున సమ్పయుత్తచతుక్ఖన్ధవసేన పరియాదియిత్వా దస్సితం.
Idāni rūpakaṇḍaṃ bhājetvā dassetuṃ puna katame dhammā abyākatātiādi āraddhaṃ. Tattha kiñcāpi heṭṭhā cittuppādakaṇḍe vipākābyākatañceva kiriyābyākatañca nissesaṃ katvā bhājitaṃ, rūpābyākatanibbānābyākatāni pana akathitāni, tāni kathetuṃ catubbidhampi abyākataṃ samodhānetvā dassento kusalākusalānaṃ dhammānaṃ vipākātiādimāha. Tattha kusalākusalānanti catubhūmakakusalānañceva akusalānañca. Evaṃ tāva vipākābyākataṃ kusalavipākākusalavipākavasena dvīhi padehi pariyādiyitvā dassitaṃ. Yasmā pana taṃ sabbampi kāmāvacaraṃ vā hoti, rūpāvacarādīsu vā aññataraṃ, tasmā ‘kāmāvacarā’tiādinā nayena tadeva vipākābyākataṃ bhūmantaravasena pariyādiyitvā dassitaṃ. Yasmā pana taṃ vedanākkhandhopi hoti…pe… viññāṇakkhandhopi, tasmā puna sampayuttacatukkhandhavasena pariyādiyitvā dassitaṃ.
ఏవం విపాకాబ్యాకతం కుసలాకుసలవసేన భూమన్తరవసేన సమ్పయుత్తక్ఖన్ధవసేనాతి తీహి నయేహి పరియాదాయ దస్సేత్వా, పున కిరియాబ్యాకతం దస్సేన్తో యే చ ధమ్మా కిరియాతిఆదిమాహ. తత్థ ‘కామావచరా రూపావచరా అరూపావచరా వేదనాక్ఖన్ధో…పే॰… విఞ్ఞాణక్ఖన్ధో’తి వత్తబ్బం భవేయ్య. హేట్ఠా పన గహితమేవాతి నయం దస్సేత్వా నిస్సజ్జితం. ఇదాని అవిభత్తం దస్సేన్తో సబ్బఞ్చ రూపం అసఙ్ఖతా చ ధాతూతి ఆహ. తత్థ ‘సబ్బఞ్చ రూప’న్తి పదేన పఞ్చవీసతి రూపాని ఛన్నవుతిరూపకోట్ఠాసా నిప్పదేసతో గహితాతి వేదితబ్బా. ‘అసఙ్ఖతా చ ధాతూ’తి పదేన నిబ్బానం నిప్పదేసతో గహితన్తి. ఏత్తావతా ‘అబ్యాకతా ధమ్మా’తి పదం నిట్ఠితం హోతి.
Evaṃ vipākābyākataṃ kusalākusalavasena bhūmantaravasena sampayuttakkhandhavasenāti tīhi nayehi pariyādāya dassetvā, puna kiriyābyākataṃ dassento ye ca dhammā kiriyātiādimāha. Tattha ‘kāmāvacarā rūpāvacarā arūpāvacarā vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho’ti vattabbaṃ bhaveyya. Heṭṭhā pana gahitamevāti nayaṃ dassetvā nissajjitaṃ. Idāni avibhattaṃ dassento sabbañca rūpaṃ asaṅkhatā ca dhātūti āha. Tattha ‘sabbañca rūpa’nti padena pañcavīsati rūpāni channavutirūpakoṭṭhāsā nippadesato gahitāti veditabbā. ‘Asaṅkhatā cadhātū’ti padena nibbānaṃ nippadesato gahitanti. Ettāvatā ‘abyākatā dhammā’ti padaṃ niṭṭhitaṃ hoti.
౫౮౪. తత్థ కతమం సబ్బం రూపన్తి ఇదం కస్మా గహితం? హేట్ఠా రూపాబ్యాకతం సఙ్ఖేపేన కథితం. ఇదాని తం ఏకకదుకతికచతుక్క…పే॰… ఏకాదసకవసేన విత్థారతో భాజేత్వా దస్సేతుం ఇదం గహితం. తస్సత్థో – యం వుత్తం ‘సబ్బఞ్చ రూపం, అసఙ్ఖతా చ ధాతూ’తి, తస్మిం పదద్వయే ‘కతమం సబ్బం రూపం నామ’? ఇదాని తం దస్సేన్తో చత్తారో చ మహాభూతాతిఆదిమాహ . తత్థ చత్తారోతి గణనపరిచ్ఛేదో. తేన తేసం ఊనాధికభావం నివారేతి. ‘చ’-సద్దో సమ్పిణ్డనత్థో. తేన న కేవలం ‘చత్తారో మహాభూతావ’ రూపం, అఞ్ఞమ్పి అత్థీతి ‘ఉపాదారూపం’ సమ్పిణ్డేతి.
584. Tattha katamaṃ sabbaṃ rūpanti idaṃ kasmā gahitaṃ? Heṭṭhā rūpābyākataṃ saṅkhepena kathitaṃ. Idāni taṃ ekakadukatikacatukka…pe… ekādasakavasena vitthārato bhājetvā dassetuṃ idaṃ gahitaṃ. Tassattho – yaṃ vuttaṃ ‘sabbañca rūpaṃ, asaṅkhatā ca dhātū’ti, tasmiṃ padadvaye ‘katamaṃ sabbaṃ rūpaṃ nāma’? Idāni taṃ dassento cattāro ca mahābhūtātiādimāha . Tattha cattāroti gaṇanaparicchedo. Tena tesaṃ ūnādhikabhāvaṃ nivāreti. ‘Ca’-saddo sampiṇḍanattho. Tena na kevalaṃ ‘cattāro mahābhūtāva’ rūpaṃ, aññampi atthīti ‘upādārūpaṃ’ sampiṇḍeti.
మహాభూతాతి ఏత్థ మహన్తపాతుభావాదీహి కారణేహి మహాభూతతా వేదితబ్బా. ఏతాని హి మహన్తపాతుభావతో, మహాభూతసామఞ్ఞతో, మహాపరిహారతో, మహావికారతో, మహన్తభూతత్తా చాతి ఇమేహి కారణేహి మహాభూతానీతి వుచ్చన్తి. తత్థ ‘మహన్తపాతుభావతో’తి, ఏతాని హి అనుపాదిన్నకసన్తానేపి ఉపాదిన్నకసన్తానేపి మహన్తాని పాతుభూతాని. తేసం అనుపాదిన్నకసన్తానే ఏవం మహన్తపాతుభావతా వేదితబ్బా – ఏకఞ్హి చక్కవాళం ఆయామతో చ విత్థారతో చ యోజనానం ద్వాదస సతసహస్సాని తీణి సహస్సాని చత్తారి సతాని పఞ్ఞాసఞ్చ యోజనాని. పరిక్ఖేపతో –
Mahābhūtāti ettha mahantapātubhāvādīhi kāraṇehi mahābhūtatā veditabbā. Etāni hi mahantapātubhāvato, mahābhūtasāmaññato, mahāparihārato, mahāvikārato, mahantabhūtattā cāti imehi kāraṇehi mahābhūtānīti vuccanti. Tattha ‘mahantapātubhāvato’ti, etāni hi anupādinnakasantānepi upādinnakasantānepi mahantāni pātubhūtāni. Tesaṃ anupādinnakasantāne evaṃ mahantapātubhāvatā veditabbā – ekañhi cakkavāḷaṃ āyāmato ca vitthārato ca yojanānaṃ dvādasa satasahassāni tīṇi sahassāni cattāri satāni paññāsañca yojanāni. Parikkhepato –
సబ్బం సతసహస్సాని, ఛత్తింస పరిమణ్డలం;
Sabbaṃ satasahassāni, chattiṃsa parimaṇḍalaṃ;
దస చేవ సహస్సాని, అడ్ఢుడ్ఢాని సతాని చ. (పారా॰ అట్ఠ॰ ౧.౧; విసుద్ధి॰ ౧.౧౩౭);
Dasa ceva sahassāni, aḍḍhuḍḍhāni satāni ca. (pārā. aṭṭha. 1.1; visuddhi. 1.137);
తత్థ –
Tattha –
దువే సతసహస్సాని, చత్తారి నహుతాని చ;
Duve satasahassāni, cattāri nahutāni ca;
ఏత్తకం బహలత్తేన, సఙ్ఖాతాయం వసున్ధరా. (పారా॰ అట్ఠ॰ ౧.౧; విసుద్ధి॰ ౧.౧౩౭);
Ettakaṃ bahalattena, saṅkhātāyaṃ vasundharā. (pārā. aṭṭha. 1.1; visuddhi. 1.137);
తస్సాయేవ సన్ధారకం –
Tassāyeva sandhārakaṃ –
చత్తారి సతసహస్సాని, అట్ఠేవ నహుతాని చ;
Cattāri satasahassāni, aṭṭheva nahutāni ca;
ఏత్తకం బహలత్తేన, జలం వాతే పతిట్ఠితం.
Ettakaṃ bahalattena, jalaṃ vāte patiṭṭhitaṃ.
తస్సాపి సన్ధారకో –
Tassāpi sandhārako –
నవసతసహస్సాని, మాలుతో నభముగ్గతో;
Navasatasahassāni, māluto nabhamuggato;
సట్ఠి చేవ సహస్సాని, ఏసా లోకస్స సణ్ఠితి.
Saṭṭhi ceva sahassāni, esā lokassa saṇṭhiti.
ఏవం సణ్ఠితే చేత్థ యోజనానం –
Evaṃ saṇṭhite cettha yojanānaṃ –
చతురాసీతిసహస్సాని, అజ్ఝోగాళ్హో మహణ్ణవే;
Caturāsītisahassāni, ajjhogāḷho mahaṇṇave;
అచ్చుగ్గతో తావదేవ, సినేరు పబ్బతుత్తమో.
Accuggato tāvadeva, sineru pabbatuttamo.
తతో ఉపడ్ఢుపడ్ఢేన, పమాణేన యథాక్కమం;
Tato upaḍḍhupaḍḍhena, pamāṇena yathākkamaṃ;
అజ్ఝోగాళ్హుగ్గతా దిబ్బా, నానారతనచిత్తితా.
Ajjhogāḷhuggatā dibbā, nānāratanacittitā.
యుగన్ధరో ఈసధరో, కరవీకో సుదస్సనో;
Yugandharo īsadharo, karavīko sudassano;
నేమిన్ధరో వినతకో, అస్సకణ్ణో గిరి బ్రహా.
Nemindharo vinatako, assakaṇṇo giri brahā.
ఏతే సత్త మహాసేలా, సినేరుస్స సమన్తతో;
Ete satta mahāselā, sinerussa samantato;
మహారాజానమావాసా దేవయక్ఖనిసేవితా.
Mahārājānamāvāsā devayakkhanisevitā.
యోజనానం సతానుచ్చో, హిమవా పఞ్చ పబ్బతో;
Yojanānaṃ satānucco, himavā pañca pabbato;
యోజనానం సహస్సాని, తీణి ఆయతవిత్థతో;
Yojanānaṃ sahassāni, tīṇi āyatavitthato;
చతురాసీతిసహస్సేహి, కూటేహి పటిమణ్డితో.
Caturāsītisahassehi, kūṭehi paṭimaṇḍito.
తిపఞ్చయోజనక్ఖన్ధపరిక్ఖేపా నగవ్హయా;
Tipañcayojanakkhandhaparikkhepā nagavhayā;
పఞ్ఞాసయోజనక్ఖన్ధసాఖాయామా సమన్తతో.
Paññāsayojanakkhandhasākhāyāmā samantato.
సతయోజనవిత్థిణ్ణా , తావదేవ చ ఉగ్గతా;
Satayojanavitthiṇṇā , tāvadeva ca uggatā;
జమ్బూ యస్సానుభావేన, జమ్బుదీపో పకాసితో. (పారా॰ అట్ఠ॰ ౧.౧; విసుద్ధి॰ ౧.౧౩౭);
Jambū yassānubhāvena, jambudīpo pakāsito. (pārā. aṭṭha. 1.1; visuddhi. 1.137);
యఞ్చేతం జమ్బుయా పమాణం తదేవ అసురానం చిత్తపాటలియా, గరుళానం సిమ్బలిరుక్ఖస్స, అపరగోయానే కదమ్బరుక్ఖస్స, ఉత్తరకురుమ్హి కప్పరుక్ఖస్స, పుబ్బవిదేహే సిరీసస్స, తావతింసేసు పారిచ్ఛత్తకస్సాతి. తేనాహు పోరాణా –
Yañcetaṃ jambuyā pamāṇaṃ tadeva asurānaṃ cittapāṭaliyā, garuḷānaṃ simbalirukkhassa, aparagoyāne kadambarukkhassa, uttarakurumhi kapparukkhassa, pubbavidehe sirīsassa, tāvatiṃsesu pāricchattakassāti. Tenāhu porāṇā –
పాటలీ సిమ్బలీ జమ్బూ, దేవానం పారిచ్ఛత్తకో;
Pāṭalī simbalī jambū, devānaṃ pāricchattako;
కదమ్బో కప్పరుక్ఖో చ, సిరీసేన భవతి సత్తమన్తి.
Kadambo kapparukkho ca, sirīsena bhavati sattamanti.
ద్వేఅసీతిసహస్సాని, అజ్ఝోగాళ్హో మహణ్ణవే;
Dveasītisahassāni, ajjhogāḷho mahaṇṇave;
ఉఅచ్చుగ్గతో తావదేవ, చక్కవాళసిలుచ్చయో;
Uaccuggato tāvadeva, cakkavāḷasiluccayo;
పరిక్ఖిపిత్వా తం సబ్బం, లోకధాతుమయం ఠితోతి.
Parikkhipitvā taṃ sabbaṃ, lokadhātumayaṃ ṭhitoti.
ఉపాదిన్నకసన్తానేపి మచ్ఛకచ్ఛపదేవదానవాదిసరీరవసేన మహన్తానేవ పాతుభూతాని. వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘సన్తి, భిక్ఖవే, మహాసముద్దే యోజనసతికాపి అత్తభావాతి’’ఆది.
Upādinnakasantānepi macchakacchapadevadānavādisarīravasena mahantāneva pātubhūtāni. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘santi, bhikkhave, mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvāti’’ādi.
‘మహాభూతసామఞ్ఞతో’తి ఏతాని హి యథా మాయాకారో అమణింయేవ ఉదకం మణిం కత్వా దస్సేతి, అసువణ్ణంయేవ లేడ్డుం సువణ్ణం కత్వా దస్సేతి, యథా చ సయం నేవ యక్ఖో న పక్ఖీ సమానో యక్ఖభావమ్పి పక్ఖిభావమ్పి దస్సేతి, ఏవమేవ సయం అనీలానేవ హుత్వా నీలం ఉపాదారూపం దస్సేన్తి, అపీతాని… అలోహితాని… అనోదాతానేవ హుత్వా ఓదాతం ఉపాదారూపం దస్సేన్తీతి మాయాకారమహాభూతసామఞ్ఞతో మహాభూతాని. యథా చ యక్ఖాదీని మహాభూతాని యం గణ్హన్తి నేవ తేసం తస్స అన్తో న బహిఠానం ఉపలబ్భతి, న చ తం నిస్సాయ న తిట్ఠన్తి, ఏవమేవ ఏతానిపి నేవ అఞ్ఞమఞ్ఞస్స అన్తో న బహి ఠితాని హుత్వా ఉపలబ్భన్తి, న చ అఞ్ఞమఞ్ఞం నిస్సాయ న తిట్ఠన్తీతి. అచిన్తేయ్యట్ఠానతాయ యక్ఖాదిమహాభూతసామఞ్ఞతోపి మహాభూతాని.
‘Mahābhūtasāmaññato’ti etāni hi yathā māyākāro amaṇiṃyeva udakaṃ maṇiṃ katvā dasseti, asuvaṇṇaṃyeva leḍḍuṃ suvaṇṇaṃ katvā dasseti, yathā ca sayaṃ neva yakkho na pakkhī samāno yakkhabhāvampi pakkhibhāvampi dasseti, evameva sayaṃ anīlāneva hutvā nīlaṃ upādārūpaṃ dassenti, apītāni… alohitāni… anodātāneva hutvā odātaṃ upādārūpaṃ dassentīti māyākāramahābhūtasāmaññato mahābhūtāni. Yathā ca yakkhādīni mahābhūtāni yaṃ gaṇhanti neva tesaṃ tassa anto na bahiṭhānaṃ upalabbhati, na ca taṃ nissāya na tiṭṭhanti, evameva etānipi neva aññamaññassa anto na bahi ṭhitāni hutvā upalabbhanti, na ca aññamaññaṃ nissāya na tiṭṭhantīti. Acinteyyaṭṭhānatāya yakkhādimahābhūtasāmaññatopi mahābhūtāni.
యథా చ యక్ఖినీసఙ్ఖాతాని మహాభూతాని మనాపేహి వణ్ణసణ్ఠానవిక్ఖేపేహి అత్తనో భయానకభావం పటిచ్ఛాదేత్వా సత్తే వఞ్చేన్తి, ఏవమేవ ఏతానిపి ఇత్థిపురిససరీరాదీసు మనాపేన ఛవివణ్ణేన, మనాపేన అఙ్గపచ్చఙ్గసణ్ఠానేన, మనాపేన చ హత్థపాదఙ్గులిభముకవిక్ఖేపేన అత్తనో కక్ఖళతాదిభేదం సరసలక్ఖణం పటిచ్ఛాదేత్వా బాలజనం వఞ్చేన్తి, అత్తనో సభావం దట్ఠుం న దేన్తి. ఇతి వఞ్చకట్ఠేన యక్ఖినీమహాభూతసామఞ్ఞతోపి మహాభూతాని.
Yathā ca yakkhinīsaṅkhātāni mahābhūtāni manāpehi vaṇṇasaṇṭhānavikkhepehi attano bhayānakabhāvaṃ paṭicchādetvā satte vañcenti, evameva etānipi itthipurisasarīrādīsu manāpena chavivaṇṇena, manāpena aṅgapaccaṅgasaṇṭhānena, manāpena ca hatthapādaṅgulibhamukavikkhepena attano kakkhaḷatādibhedaṃ sarasalakkhaṇaṃ paṭicchādetvā bālajanaṃ vañcenti, attano sabhāvaṃ daṭṭhuṃ na denti. Iti vañcakaṭṭhena yakkhinīmahābhūtasāmaññatopi mahābhūtāni.
‘మహాపరిహారతో’తి మహన్తేహి పచ్చయేహి పరిహరితబ్బతో. ఏతాని హి దివసే దివసే ఉపనేతబ్బత్తా మహన్తేహి ఘాసచ్ఛాదనాదీహి భూతాని పవత్తానీతి మహాభూతాని. మహాపరిహారాని వా భూతానీతి మహాభూతాని.
‘Mahāparihārato’ti mahantehi paccayehi pariharitabbato. Etāni hi divase divase upanetabbattā mahantehi ghāsacchādanādīhi bhūtāni pavattānīti mahābhūtāni. Mahāparihārāni vā bhūtānīti mahābhūtāni.
‘మహావికారతో’తి భూతానం మహావికారతో. ఏతాని హి ఉపాదిణ్ణానిపి అనుపాదిణ్ణానిపి మహావికారాని హోన్తి. తత్థ అనుపాదిణ్ణానం కప్పవుట్ఠానే వికారమహత్తం పాకటం హోతి, ఉపాదిణ్ణానం ధాతుక్ఖోభకాలే. తథా హి –
‘Mahāvikārato’ti bhūtānaṃ mahāvikārato. Etāni hi upādiṇṇānipi anupādiṇṇānipi mahāvikārāni honti. Tattha anupādiṇṇānaṃ kappavuṭṭhāne vikāramahattaṃ pākaṭaṃ hoti, upādiṇṇānaṃ dhātukkhobhakāle. Tathā hi –
భూమితో వుట్ఠితా యావ, బ్రహ్మలోకా విధావతి;
Bhūmito vuṭṭhitā yāva, brahmalokā vidhāvati;
అచ్చి అచ్చిమతో లోకే, దయ్హమానమ్హి తేజసా.
Acci accimato loke, dayhamānamhi tejasā.
కోటిసతసహస్సేకం, చక్కవాళం విలీయతి;
Koṭisatasahassekaṃ, cakkavāḷaṃ vilīyati;
కుపితేన యదా లోకో, సలిలేన వినస్సతి.
Kupitena yadā loko, salilena vinassati.
కోటిసతసహస్సేకం , చక్కవాళం వికీరతి;
Koṭisatasahassekaṃ , cakkavāḷaṃ vikīrati;
వాయోధాతుప్పకోపేన, యదా లోకో వినస్సతి.
Vāyodhātuppakopena, yadā loko vinassati.
పత్థద్ధో భవతి కాయో, దట్ఠో కట్ఠముఖేన వా;
Patthaddho bhavati kāyo, daṭṭho kaṭṭhamukhena vā;
పథవీధాతుప్పకోపేన, హోతి కట్ఠముఖేవ సో.
Pathavīdhātuppakopena, hoti kaṭṭhamukheva so.
పూతియో భవతి కాయో, దట్ఠో పూతిముఖేన వా;
Pūtiyo bhavati kāyo, daṭṭho pūtimukhena vā;
ఆపోధాతుప్పకోపేన, హోతి పూతిముఖేవ సో.
Āpodhātuppakopena, hoti pūtimukheva so.
సన్తత్తో భవతి కాయో, దట్ఠో అగ్గిముఖేన వా;
Santatto bhavati kāyo, daṭṭho aggimukhena vā;
తేజోధాతుప్పకోపేన, హోతి అగ్గిముఖేవ సో.
Tejodhātuppakopena, hoti aggimukheva so.
సఞ్ఛిన్నో భవతి కాయో, దట్ఠో సత్థముఖేన వా;
Sañchinno bhavati kāyo, daṭṭho satthamukhena vā;
వాయోధాతుప్పకోపేన, హోతి సత్థముఖేవ సో. (సం॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౩.౪.౨౩౮);
Vāyodhātuppakopena, hoti satthamukheva so. (saṃ. ni. aṭṭha. 3.4.238);
ఇతి మహావికారాని భూతానీతి మహాభూతాని.
Iti mahāvikārāni bhūtānīti mahābhūtāni.
‘మహన్తభూతత్తా చా’తి ఏతాని హి మహన్తాని మహతా వాయామేన పరిగ్గహేతబ్బత్తా, భూతాని విజ్జమానత్తాతి, మహన్తభూతత్తా చ మహాభూతాని. ఏవం మహన్తపాతుభావాదీహి కారణేహి మహాభూతాని.
‘Mahantabhūtattā cā’ti etāni hi mahantāni mahatā vāyāmena pariggahetabbattā, bhūtāni vijjamānattāti, mahantabhūtattā ca mahābhūtāni. Evaṃ mahantapātubhāvādīhi kāraṇehi mahābhūtāni.
చతున్నఞ్చ మహాభూతానం ఉపాదాయ రూపన్తి ఉపయోగత్థే సామివచనం. చత్తారి మహాభూతాని ఉపాదాయ, నిస్సాయ, అముఞ్చిత్వా పవత్తరూపన్తి అత్థో. ఇదం వుచ్చతి సబ్బం రూపన్తి ఇదం చత్తారి మహాభూతాని, పదపటిపాటియా నిద్దిట్ఠాని తేవీసతి ఉపాదారూపానీతి, సత్తవీసతిప్పభేదం సబ్బం రూపం నామ.
Catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpanti upayogatthe sāmivacanaṃ. Cattāri mahābhūtāni upādāya, nissāya, amuñcitvā pavattarūpanti attho. Idaṃ vuccati sabbaṃ rūpanti idaṃ cattāri mahābhūtāni, padapaṭipāṭiyā niddiṭṭhāni tevīsati upādārūpānīti, sattavīsatippabhedaṃ sabbaṃ rūpaṃ nāma.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీపాళి • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / మాతికా • Mātikā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-మూలటీకా • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ఉద్దేసవణ్ణనా • Uddesavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-అనుటీకా • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ఉద్దేసవణ్ణనా • Uddesavaṇṇanā