Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ನೇತ್ತಿವಿಭಾವಿನೀ • Nettivibhāvinī |
೨. ಉದ್ದೇಸವಾರಅತ್ಥವಿಭಾವನಾ
2. Uddesavāraatthavibhāvanā
೧. ಏವಂ ಸಙ್ಗಹವಾರೇನ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ದಸ್ಸಿತೇ ಹಾರಾದಯೋ ಇದಾನಿ ವಿಭಾಗೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಸೋಳಸ ಹಾರಾ’’ತಿಆದಿದೇಸನಾ ಆರದ್ಧಾ । ಅಥ ವಾ ಸೋಳಸಹಾರಾದಿಸಮುದಾಯಾ ನೇತ್ತಿ ನಾಮ ಮಯಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೇನ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾತಿ ವುತ್ತಾ, ‘‘ಕತಮೇ ತೇ ಸೋಳಸ ಹಾರಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ತತ್ಥ ಸೋಳಸ ಹಾರಾ’’ತ್ಯಾದಿ। ತತ್ಥ ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಸೋಳಸಹಾರಾದೀಸು। ದೇಸನಾ ಹಾರೋ, ವಿಚಯೋ ಹಾರೋ…ಪೇ॰… ಸಾಮಾರೋಪನೋ ಹಾರೋತಿ ಇಮೇ ಸೋಳಸ ಹಾರಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ।
1. Evaṃ saṅgahavārena saṅkhepato dassite hārādayo idāni vibhāgena dassetuṃ ‘‘tattha katame soḷasa hārā’’tiādidesanā āraddhā . Atha vā soḷasahārādisamudāyā netti nāma mayā mahākaccānena niddiṭṭhāti vuttā, ‘‘katame te soḷasa hārā’’ti pucchitabbattā vuttaṃ ‘‘tattha soḷasa hārā’’tyādi. Tattha tatthāti tesu soḷasahārādīsu. Desanā hāro, vicayo hāro…pe… sāmāropano hāroti ime soḷasa hārāti daṭṭhabbā.
ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣತ್ತಾ ಹಾರಪದಸ್ಸ ವಚನತ್ಥೋ ಪಠಮಂ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಕೇನಟ್ಠೇನ ಹಾರಾತಿ? ಹರೀಯನ್ತಿ ಏತೇಹೀತಿ ಹಾರಾ। ಏತೇಹಿ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೇಹಿ ಸಂವಣ್ಣಿಯೇಸು ಸುತ್ತಗೇಯ್ಯಾದೀಸು ಅಞ್ಞಾಣಸಂಸಯವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಹರೀಯನ್ತಿ, ಇತಿ ಅಞ್ಞಾಣಾದಿಹರಣಕಾರಣತ್ತಾ ‘‘ಏತೇಹೀ’’ತಿ ಪದೇನ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸಾ ಹಾರಾ ನಾಮ, ಹರ-ಧಾತುಯಾ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ವಚೀಭೇದಸದ್ದೋ, ತಂಸಮುಟ್ಠಾಪಕೋ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ ಚ ಮುಖ್ಯತ್ಥೋ, ವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ಸಂವಣ್ಣೇತಬ್ಬಸುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಜಾನನಾದಿಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ ಕಾರಣೂಪಚಾರತ್ಥೋ, ತಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಭೂತಾನಂ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಸತ್ತಿ ಫಲೂಪಚಾರತ್ಥೋ, ಇತಿ-ಸದ್ದೇನ ಸಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಸತ್ತಿಯೇವ ಪರಾಮಸೀಯತಿ। ತಂಸತ್ತಿಸಮ್ಪನ್ನಾ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸಾ ಣ-ಪಚ್ಚಯತ್ಥಾ ಹೋನ್ತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಏವರೂಪೇಸು ಠಾನೇಸುಪಿ। ವಿತ್ಥಾರೋ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧) ವುತ್ತೋ ಏವ।
Tattha sabbasādhāraṇattā hārapadassa vacanattho paṭhamaṃ vattabbo. Kenaṭṭhena hārāti? Harīyanti etehīti hārā. Etehi saṃvaṇṇanāvisesehi saṃvaṇṇiyesu suttageyyādīsu aññāṇasaṃsayavipallāsā harīyanti, iti aññāṇādiharaṇakāraṇattā ‘‘etehī’’ti padena niddiṭṭhā saṃvaṇṇanāvisesā hārā nāma, hara-dhātuyā ācariyassa vacībhedasaddo, taṃsamuṭṭhāpako cittuppādo ca mukhyattho, veneyyānaṃ saṃvaṇṇetabbasuttassa atthajānanādiñāṇasampayuttacittuppādo kāraṇūpacārattho, tassa upanissayapaccayabhūtānaṃ saṃvaṇṇanāvisesānaṃ upanissayapaccayasatti phalūpacārattho, iti-saddena sā upanissayapaccayasattiyeva parāmasīyati. Taṃsattisampannā saṃvaṇṇanāvisesā ṇa-paccayatthā honti. Esa nayo evarūpesu ṭhānesupi. Vitthāro aṭṭhakathāyaṃ (netti. aṭṭha. 1) vutto eva.
ಅಸಾಧಾರಣತೋ ಪನ ದೇಸೀಯತಿ ಏತಾಯಾತಿ ದೇಸನಾ। ಏತಾಯ ಸಂವಣ್ಣನಾಯ ಸಂವಣ್ಣೇತಬ್ಬಸುತ್ತತ್ಥೋ ದೇಸೀಯತಿ ಸಂವಣ್ಣೀಯತಿ ಸಂವಣ್ಣನಾನುಸಾರೇನ ಞಾಪೀಯತಿ, ಇತಿ ಞಾಪನಕಾರಣತ್ತಾ ‘‘ಏತಾಯಾ’’ತಿ ಪದೇನ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ವಿಸೇಸಸಂವಣ್ಣನಾ ದೇಸನಾ ನಾಮ, ನ ಪಾಳಿದೇಸನಾ, ಪಾಳಿದೇಸನಾಯ ಸಂವಣ್ಣೇತಬ್ಬಸಂವಣ್ಣನಾಭಾವೇನ ಸಹಚರಣತೋ ವಾ ದೇಸನಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅಞ್ಞೇ ಹಾರಾ ದೇಸನಾಪಾಳಿಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸಂವಣ್ಣನಾಭಾವತೋ ದೇಸನಾಯ ಸಹಚಾರಿನೋ ಹೋನ್ತಿ, ಅಯಂ ಪನ ಹಾರೋ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಯಥಾರುತವಸೇನೇವ ವಿಞ್ಞಾಯಮಾನತ್ತಾ ಪಾಳಿದೇಸನಾಯ ಸಹ ಚರತೀತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹತಿ, ನ ತಥಾ ಪರೇ। ನ ಹಿ ಅಸ್ಸಾದಾದೀನವನಿಸ್ಸರಣಾದಿಸನ್ದಸ್ಸನಲಕ್ಖಣರಹಿತಾ ಪಾಳಿದೇಸನಾ ಅತ್ಥಿ, ಅಯಞ್ಚ ಹಾರೋ ಅಸ್ಸಾದಾದಿಸನ್ದಸ್ಸನಲಕ್ಖಣೋತಿ।
Asādhāraṇato pana desīyati etāyāti desanā. Etāya saṃvaṇṇanāya saṃvaṇṇetabbasuttattho desīyati saṃvaṇṇīyati saṃvaṇṇanānusārena ñāpīyati, iti ñāpanakāraṇattā ‘‘etāyā’’ti padena niddiṭṭhā visesasaṃvaṇṇanā desanā nāma, na pāḷidesanā, pāḷidesanāya saṃvaṇṇetabbasaṃvaṇṇanābhāvena sahacaraṇato vā desanā. Kiñcāpi aññe hārā desanāpāḷisaṅkhātassa suttassa atthasaṃvaṇṇanābhāvato desanāya sahacārino honti, ayaṃ pana hāro yebhuyyena yathārutavaseneva viññāyamānattā pāḷidesanāya saha caratīti vattabbataṃ arahati, na tathā pare. Na hi assādādīnavanissaraṇādisandassanalakkhaṇarahitā pāḷidesanā atthi, ayañca hāro assādādisandassanalakkhaṇoti.
ವಿಚಿಯನ್ತಿ ಏತೇನಾತಿ ವಿಚಯೋ। ಏತೇನ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೇನ ಸುತ್ತೇ ಪದಪಞ್ಹಾದಯೋ ವಿಚಿಯನ್ತಿ, ಇತಿ ವಿಚಾರಣಕಾರಣತ್ತಾ ಸೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ವಿಚಯೋ ನಾಮ। ಕತ್ವತ್ಥಾಧಿಕರಣತ್ಥಾಪಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಸಂವಣ್ಣೇತಬ್ಬಸುತ್ತೇನ ಪದಪಞ್ಹಾದಿವಿಚಯನಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ವಿಚಯೋ ಹಾರೋ।
Viciyanti etenāti vicayo. Etena saṃvaṇṇanāvisesena sutte padapañhādayo viciyanti, iti vicāraṇakāraṇattā so saṃvaṇṇanāviseso vicayo nāma. Katvatthādhikaraṇatthāpi labbhanti. Saṃvaṇṇetabbasuttena padapañhādivicayanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso vicayo hāro.
ಯುತ್ತಾಯುತ್ತಿ ವಿಚಾರೀಯತಿ ಏತಾಯಾತಿ ಯುತ್ತಿ। ಏತಾಯ ವಿಸೇಸಸಂವಣ್ಣನಾಯ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಹಾರಾನಂ ಭೂಮಿಗೋಚರಾನಂ ಯುತ್ತಾಯುತ್ತಿ ವಿಚಾರೀಯತಿ, ಇತಿ ವಿಚಾರಣಕಾರಣತ್ತಾ ‘‘ಏತಾಯಾ’’ತಿ ಪದೇನ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ವಿಸೇಸಸಂವಣ್ಣನಾ ಯುತ್ತಿ ನಾಮ। ಇಧ ಉತ್ತರಪದಲೋಪೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ, ಯುತ್ತಿಯಾ ವಿಚಾರಣಾ, ವಿಚಾರಣೀಯಭಾವೇನ ಸಹಚರಣತೋ ವಾ ಯುತ್ತಿ। ಸಬ್ಬಹಾರಾನಂ ಭೂಮಿಗೋಚರಾನಂ ಯುತ್ತಾಯುತ್ತಿವಿಚಾರಣಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಯುತ್ತಿ ಹಾರೋ।
Yuttāyutti vicārīyati etāyāti yutti. Etāya visesasaṃvaṇṇanāya sabbesaṃ hārānaṃ bhūmigocarānaṃ yuttāyutti vicārīyati, iti vicāraṇakāraṇattā ‘‘etāyā’’ti padena niddiṭṭhā visesasaṃvaṇṇanā yutti nāma. Idha uttarapadalopo daṭṭhabbo, yuttiyā vicāraṇā, vicāraṇīyabhāvena sahacaraṇato vā yutti. Sabbahārānaṃ bhūmigocarānaṃ yuttāyuttivicāraṇalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso yutti hāro.
ಪದತಿ ಪವತ್ತೇತಿ ಫಲಂ ಏತೇನಾತಿ ಪದಂ, ಕಾರಣಂ। ಠನ್ತಿ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಫಲಾನಿ ತದಾಯತ್ತವುತ್ತಿತಾಯಾತಿ ಠಾನಂ, ಕಾರಣಂ। ಪದಞ್ಚ ತಂ ಠಾನಞ್ಚಾತಿ ಪದಟ್ಠಾನಂ, ಆಸನ್ನಕಾರಣಂ। ಸುತ್ತೇ ಆಗತಧಮ್ಮಾನಂ ಪದಟ್ಠಾನಂ ವಿಚಾರೀಯತಿ ಏತಾಯಾತಿ ಪದಟ್ಠಾನಾ, ವಿಸೇಸಸಂವಣ್ಣನಾ, ವಿಚಾರಣಲೋಪೋವ, ಸುತ್ತೇ ಆಗತಧಮ್ಮಾನಂ ಪದಟ್ಠಾನಾನಂ, ತೇಸಞ್ಚ ಪದಟ್ಠಾನಾನಂ ವಿಚಾರಣಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಪದಟ್ಠಾನೋ ಹಾರೋ।
Padati pavatteti phalaṃ etenāti padaṃ, kāraṇaṃ. Ṭhanti tiṭṭhanti ettha phalāni tadāyattavuttitāyāti ṭhānaṃ, kāraṇaṃ. Padañca taṃ ṭhānañcāti padaṭṭhānaṃ, āsannakāraṇaṃ. Sutte āgatadhammānaṃ padaṭṭhānaṃ vicārīyati etāyāti padaṭṭhānā, visesasaṃvaṇṇanā, vicāraṇalopova, sutte āgatadhammānaṃ padaṭṭhānānaṃ, tesañca padaṭṭhānānaṃ vicāraṇalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso padaṭṭhāno hāro.
ಸುತ್ತೇ ಅವುತ್ತಾಪಿ ಸಮಾನಲಕ್ಖಣಾ ಧಮ್ಮಾ ಲಕ್ಖೀಯನ್ತಿ ಏತೇನ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೇನಾತಿ ಲಕ್ಖಣೋ, ಸುತ್ತೇ ವುತ್ತೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮಾನಲಕ್ಖಣಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅವುತ್ತಾನಮ್ಪಿ ನಿದ್ಧಾರಣಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಲಕ್ಖಣೋ ಹಾರೋ।
Sutte avuttāpi samānalakkhaṇā dhammā lakkhīyanti etena saṃvaṇṇanāvisesenāti lakkhaṇo, sutte vuttena dhammena samānalakkhaṇānaṃ dhammānaṃ avuttānampi niddhāraṇalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso lakkhaṇo hāro.
ಸುತ್ತೇ ದಸ್ಸಿಯಮಾನಾ ನಿಬ್ಬಚನಾದಯೋ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ವಿಯೂಹೀಯನ್ತಿ ವಿಭಾಗೇನ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೀಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ, ಏತೇನ ವಾತಿ ಬ್ಯೂಹೋ, ಚತುನ್ನಂ ನಿಬ್ಬಚನಾದೀನಂ ಬ್ಯೂಹೋ ಚತುಬ್ಯೂಹೋ। ನಿಬ್ಬಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯಬ್ಯಞ್ಜನಾನಞ್ಚೇವ ದೇಸನಾನಿದಾನಸ್ಸ ಚ ಪುಬ್ಬಾಪರೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸನ್ದಸ್ಸನಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಚತುಬ್ಯೂಹೋ ಹಾರೋ।
Sutte dassiyamānā nibbacanādayo cattāropi viyūhīyanti vibhāgena sampiṇḍīyanti ettha, etena vāti byūho, catunnaṃ nibbacanādīnaṃ byūho catubyūho. Nibbacanādhippāyabyañjanānañceva desanānidānassa ca pubbāparena saddhiṃ sandassanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso catubyūho hāro.
ದೇಸನಾಯ ಗಹಿತಧಮ್ಮೇನ ಸಭಾಗಾ, ವಿಸಭಾಗಾ ಚ ಧಮ್ಮಾ ಆವಟ್ಟೀಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ, ಏತೇನ ವಾತಿ ಆವಟ್ಟೋ, ದೇಸನಾಯ ಗಹಿತಧಮ್ಮಾನಂ ಸಭಾಗವಿಸಭಾಗಧಮ್ಮವಸೇನ ಆವಟ್ಟನಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಆವಟ್ಟೋ ಹಾರೋ।
Desanāya gahitadhammena sabhāgā, visabhāgā ca dhammā āvaṭṭīyanti ettha, etena vāti āvaṭṭo, desanāya gahitadhammānaṃ sabhāgavisabhāgadhammavasena āvaṭṭanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso āvaṭṭo hāro.
ಅಸಾಧಾರಣಾಸಾಧಾರಣಾನಂ ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮೇ, ವೋದಾನಧಮ್ಮೇ ಚ ಸಾಧಾರಣಾಸಾಧಾರಣತೋ, ಪದಟ್ಠಾನತೋ, ಭೂಮಿತೋ ಚ ವಿಭಜನಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ವಿಭತ್ತಿ ಹಾರೋ।
Asādhāraṇāsādhāraṇānaṃ saṃkilesadhamme, vodānadhamme ca sādhāraṇāsādhāraṇato, padaṭṭhānato, bhūmito ca vibhajanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso vibhatti hāro.
ಸುತ್ತೇ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಟಿಪಕ್ಖವಸೇನ ಪರಿವತ್ತೀಯನ್ತಿ ಇಮಿನಾ, ಏತ್ಥ ವಾತಿ ಪರಿವತ್ತೋ, ಸುತ್ತೇ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಟಿಪಕ್ಖತೋ ಪರಿವತ್ತನಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಪರಿವತ್ತನೋ ಹಾರೋ।
Sutte niddiṭṭhā dhammā paṭipakkhavasena parivattīyanti iminā, ettha vāti parivatto, sutte niddiṭṭhānaṃ dhammānaṃ paṭipakkhato parivattanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso parivattano hāro.
ಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಸ್ಸ ಏಕಸ್ಸೇವ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಾಚಕಂ ವಿವಿಧಂ ವಚನಂ ಏತ್ಥ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೇತಿ ವಿವಚನಂ, ವಿವಚನಮೇವ ವೇವಚನಂ, ಸುತ್ತೇ ವುತ್ತೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯಸದ್ದಯೋಜನಾಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ವೇವಚನೋ ಹಾರೋ।
Sutte vuttassa ekasseva atthassa vācakaṃ vividhaṃ vacanaṃ ettha saṃvaṇṇanāviseseti vivacanaṃ, vivacanameva vevacanaṃ, sutte vutte ekasmiṃ atthe anekapariyāyasaddayojanālakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso vevacano hāro.
ಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಾ ಅತ್ಥಾ ಪಕಾರೇಹಿ ಞಾಪೀಯನ್ತಿ ಇಮಿನಾ, ಏತ್ಥ ವಾತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಏಕೇಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅನೇಕಾಹಿ ಪಞ್ಞತ್ತೀಹಿ ಪಞ್ಞಾಪೇತಬ್ಬಾಕಾರಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಹಾರೋ।
Sutte vuttā atthā pakārehi ñāpīyanti iminā, ettha vāti paññatti, ekekassa dhammassa anekāhi paññattīhi paññāpetabbākāralakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso paññatti hāro.
ಸುತ್ತಾಗತಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಾದೀಸು ಓತರೀಯನ್ತಿ ಅನುಪ್ಪವೇಸೀಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ, ಏತೇನ ವಾತಿ ಓತರಣೋ, ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಾದಿಮುಖೇಹಿ ಸುತ್ತತ್ಥಸ್ಸ ಓತರಣಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಓತರಣೋ ಹಾರೋ।
Suttāgatā dhammā paṭiccasamuppādādīsu otarīyanti anuppavesīyanti ettha, etena vāti otaraṇo, paṭiccasamuppādādimukhehi suttatthassa otaraṇalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso otaraṇo hāro.
ಸುತ್ತೇ ಪದಪದತ್ಥಪಞ್ಹಾರಮ್ಭಾ ಸೋಧೀಯನ್ತಿ ಸಮಾಧೀಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ, ಏತೇನ ವಾತಿ ಸೋಧನೋ, ಸುತ್ತೇ ಪದಪದತ್ಥಪಞ್ಹಾರಮ್ಭಾನಂ ಸೋಧನಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಸೋಧನೋ ಹಾರೋ।
Sutte padapadatthapañhārambhā sodhīyanti samādhīyanti ettha, etena vāti sodhano, sutte padapadatthapañhārambhānaṃ sodhanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso sodhano hāro.
ಸಾಮಞ್ಞವಿಸೇಸಭೂತಾ ಧಮ್ಮಾ ವಿನಾ ವಿಕಪ್ಪೇನ ಅಧಿಟ್ಠೀಯನ್ತಿ ಅನುಪ್ಪವತ್ತೀಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ, ಏತೇನ ವಾತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನೋ, ಸುತ್ತಾಗತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅವಿಕಪ್ಪನವಸೇನ ಸಾಮಞ್ಞವಿಸೇಸನಿದ್ಧಾರಣಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಅಧಿಟ್ಠಾನೋ ಹಾರೋ।
Sāmaññavisesabhūtā dhammā vinā vikappena adhiṭṭhīyanti anuppavattīyanti ettha, etena vāti adhiṭṭhāno, suttāgatānaṃ dhammānaṃ avikappanavasena sāmaññavisesaniddhāraṇalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso adhiṭṭhāno hāro.
ಯೋ ಹೇತು ಚೇವ ಪಚ್ಚಯೋ ಚ ಫಲಂ ಪರಿಕರೋತಿ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ, ಇತಿ ಸೋ ಹೇತು ಚೇವ ಪಚ್ಚಯೋ ಚ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ, ಯೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ತಂ ಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಹೇತುಞ್ಚೇವ ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಆಚಿಕ್ಖತಿ, ಇತಿ ಸೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ ನಾಮ। ಸುತ್ತೇ ಆಗತಧಮ್ಮಾನಂ ಪರಿಕ್ಖಾರಸಙ್ಖಾತೇ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇ ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ಸಂವಣ್ಣನಾಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ ಹಾರೋ।
Yo hetu ceva paccayo ca phalaṃ parikaroti abhisaṅkharoti, iti so hetu ceva paccayo ca parikkhāro, yo saṃvaṇṇanāviseso taṃ parikkhāraṃ hetuñceva paccayañca ācikkhati, iti so saṃvaṇṇanāviseso parikkhāro nāma. Sutte āgatadhammānaṃ parikkhārasaṅkhāte hetupaccaye niddhāretvā saṃvaṇṇanālakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso parikkhāro hāro.
ಸುತ್ತೇ ಆಗತಧಮ್ಮಾ ಪದಟ್ಠಾನಾದಿಮುಖೇನ ಸಮಾರೋಪೀಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ, ಏತೇನ ವಾತಿ ಸಮಾರೋಪನೋ, ಸುತ್ತೇ ಆಗತಧಮ್ಮಾನಂ ಪದಟ್ಠಾನವೇವಚನಭಾವಪಹಾನಸಮಾರೋಪನವಿಚಾರಣಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಸಮಾರೋಪನೋ ಹಾರೋ। ಭಾವಸಾಧನವಸೇನಾಪಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಚನತ್ಥೋ ವತ್ತಬ್ಬೋತಿ ತಸ್ಸಾಪಿ ವಸೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬನ್ತಿ। ಸೇಸಂ ಸಂವಣ್ಣನಾನುಸಾರೇನ ಞಾತಬ್ಬನ್ತಿ।
Sutte āgatadhammā padaṭṭhānādimukhena samāropīyanti ettha, etena vāti samāropano, sutte āgatadhammānaṃ padaṭṭhānavevacanabhāvapahānasamāropanavicāraṇalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso samāropano hāro. Bhāvasādhanavasenāpi sabbattha vacanattho vattabboti tassāpi vasena yojetabbanti. Sesaṃ saṃvaṇṇanānusārena ñātabbanti.
‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಸೋಳಸ ಹಾರಾ ದೇಸನಾ’’ತ್ಯಾದಿನಾ ಹಾರಸರೂಪಂ ವುತ್ತಂ, ಕಿಮತ್ಥಂ ‘‘ತಸ್ಸಾನುಗೀತಿ’’ತ್ಯಾದಿ ವುತ್ತನ್ತಿ? ಅನುಗೀತಿಗಾಥಾಯ ಸುಖಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಪುನ ‘‘ತಸ್ಸಾನುಗೀತಿ ದೇಸನಾ ವಿಚಯೋ ಯುತ್ತಿ’’ತ್ಯಾದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ತಸ್ಸಾತಿ ಹಾರುದ್ದೇಸಸ್ಸ। ಅನುಗೀತೀತಿ ಅನು ಪಚ್ಛಾ ಗಾಯನಗಾಥಾ। ಪಞ್ಚದಸೋತಿ ಪಞ್ಚದಸಮೋ। ಸೋಳಸೋತಿ ಸೋಳಸಮೋ। ಅತ್ಥತೋ ಅಸಂಕಿಣ್ಣಾತಿ ದೇಸನಾದಿಪದತ್ಥತೋ ಲಕ್ಖಣತ್ಥತೋ ಸಙ್ಕರತೋ ರಹಿತಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಸೋ ಚ ನೇಸಂ ಅಸಙ್ಕರೋ ಲಕ್ಖಣನಿದ್ದೇಸೇ ಸುಪಾಕಟೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಸೇಸಂ ಸಂವಣ್ಣನಾನುಸಾರೇನ ಞಾತಬ್ಬನ್ತಿ। ‘‘ಕೇಚಿ ಹಾರಾ ಕೇಹಿಚಿ ಹಾರೇಹಿ ಸಂಕಿಣ್ಣಾ ವಿಯ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಕಸ್ಮಾ ಅಸಂಕಿಣ್ಣಾತಿ ಞಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಏತೇಸಞ್ಚೇವಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಏತೇಸಞ್ಚೇವ ಭವತೀತಿ ಏತೇಸಂ ಸೋಳಸನ್ನಂ ಹಾರಾನಂ ಯಥಾ ಯೇನಾಕಾರೇನ ಅಸಙ್ಕರೋ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಅಸಙ್ಕರಾಕಾರೇನ ಭವತಿ। ಅಯತಿ ಪವತ್ತತಿ ನಯವಿಭತ್ತೀತಿ ಅಯಾ, ವಿತ್ಥಾರೇನ ಅಯಾತಿ ವಿತ್ಥಾರತಯಾ, ತ-ಕಾರೋ ಮಿಸ್ಸಕದೋಸಾಪಗಮತ್ಥಾಯ ಆಗತೋ, ನಯವಿಭತ್ತಿವಿಸೇಸವಚನಂ। ನಯೇನ ಞಾಯೇನ ವಿಭತ್ತಿ ನಯವಿಭತ್ತಿ, ನ ಪಞ್ಚನಯವಿಭತ್ತಾಹಾರಾನಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಪವತ್ತಾ ಞಾಯವಿಭತ್ತಿ ತಥಾ ಅಸಙ್ಕರಾಕಾರೇನ ಭವತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಅಸಂಕಿಣ್ಣಾತಿ ಞಾತಬ್ಬಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
‘‘Tattha katame soḷasa hārā desanā’’tyādinā hārasarūpaṃ vuttaṃ, kimatthaṃ ‘‘tassānugīti’’tyādi vuttanti? Anugītigāthāya sukhaggahaṇatthaṃ puna ‘‘tassānugīti desanā vicayo yutti’’tyādi vuttaṃ. Tattha tassāti hāruddesassa. Anugītīti anu pacchā gāyanagāthā. Pañcadasoti pañcadasamo. Soḷasoti soḷasamo. Atthato asaṃkiṇṇāti desanādipadatthato lakkhaṇatthato saṅkarato rahitā. Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘so ca nesaṃ asaṅkaro lakkhaṇaniddese supākaṭo hotī’’ti. Sesaṃ saṃvaṇṇanānusārena ñātabbanti. ‘‘Keci hārā kehici hārehi saṃkiṇṇā viya dissanti, kasmā asaṃkiṇṇāti ñātabba’’nti vattabbattā vuttaṃ ‘‘etesañcevā’’tiādi. Tattha etesañceva bhavatīti etesaṃ soḷasannaṃ hārānaṃ yathā yenākārena asaṅkaro hoti, tathā asaṅkarākārena bhavati. Ayati pavattati nayavibhattīti ayā, vitthārena ayāti vitthāratayā, ta-kāro missakadosāpagamatthāya āgato, nayavibhattivisesavacanaṃ. Nayena ñāyena vibhatti nayavibhatti, na pañcanayavibhattāhārānaṃ vitthārena pavattā ñāyavibhatti tathā asaṅkarākārena bhavati tasmiṃ asaṃkiṇṇāti ñātabbāti adhippāyo.
೨. ಸೋಳಸ ಹಾರಾ ಸರೂಪತೋ ವುತ್ತಾ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ವಿಞ್ಞಾತಾ, ‘‘ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ ನಯಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಭಾವತೋ ತಥಾ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸರೂಪತೋ ಉದ್ದಿಸಿತುಂ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ ನಯಾ’’ತ್ಯಾದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ಏವಂ ಹಾರೇ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ನಯೇ ಉದ್ದಿಸಿತುಂ ‘ತತ್ಥ ಕತಮೇ’ತಿಆದಿ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨) ವುತ್ತಂ। ‘‘ತತ್ಥ ನಯನ್ತಿ ಸಂಕಿಲೇಸೇ, ವೋದಾನೇ ಚ ವಿಭಾಗತೋ ಞಾಪೇನ್ತೀತಿ ನಯಾ, ನೀಯನ್ತಿ ವಾ ತಾನಿ ಏತ್ಥ, ಏತೇಹಿ ವಾತಿ ನಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨) ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ವಚನತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ। ನೀ-ಧಾತುಯಾ ನನ್ದಿಯಾವಟ್ಟಾದಿನಯಾನುಸಾರೇನ ಸಂಕಿಲೇಸೇ, ವೋದಾನೇ ಚ ಆಲಮ್ಬಿತ್ವಾ ಪವತ್ತೋ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ ಮುಖ್ಯತ್ಥೋ, ನನ್ದಿಯಾವಟ್ಟಾದಿನಯಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯಸತ್ತಿ ಫಲೂಪಚಾರತೋ ಗಹಿತಾ, ಇತಿ-ಸದ್ದೋ ತಂ ಫಲೂಪಚಾರತೋ ಗಹಿತಸತ್ತಿಂ ಪರಾಮಸಿ, ತಂಸತ್ತಿಸಹಿತಾ ನನ್ದಿಯಾವಟ್ಟಾದಿನಯಾ ಅ-ಪಚ್ಚಯತ್ಥಾ।
2. Soḷasa hārā sarūpato vuttā, amhehi ca viññātā, ‘‘katame pañca nayā’’ti vattabbabhāvato tathā pucchitvā sarūpato uddisituṃ ‘‘tattha katame pañca nayā’’tyādi vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘evaṃ hāre uddisitvā idāni naye uddisituṃ ‘tattha katame’tiādi vutta’’nti (netti. aṭṭha. 2) vuttaṃ. ‘‘Tattha nayanti saṃkilese, vodāne ca vibhāgato ñāpentīti nayā, nīyanti vā tāni ettha, etehi vāti nayā’’tiādinā (netti. aṭṭha. 2) aṭṭhakathāyaṃ vitthārena vacanattho vutto. Nī-dhātuyā nandiyāvaṭṭādinayānusārena saṃkilese, vodāne ca ālambitvā pavatto ñāṇasampayuttacittuppādo mukhyattho, nandiyāvaṭṭādinayānaṃ upanissayapaccayasatti phalūpacārato gahitā, iti-saddo taṃ phalūpacārato gahitasattiṃ parāmasi, taṃsattisahitā nandiyāvaṭṭādinayā a-paccayatthā.
ತಣ್ಹಾಅವಿಜ್ಜಾಹಿ ಸಂಕಿಲೇಸಪಕ್ಖಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ, ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಹಿ ವೋದಾನಪಕ್ಖಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಚತುಸಚ್ಚಯೋಜನಮುಖೇನ ನಯನಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ನನ್ದಿಯಾವಟ್ಟೋ ನಯೋ। ತತ್ಥ ಚತುಸಚ್ಚನ್ತಿ ತಣ್ಹಾ ಚ ಅವಿಜ್ಜಾ ಚ ಭವಮೂಲತ್ತಾ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ, ಅವಸೇಸಾ ತೇಭೂಮಕಾ ಧಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ, ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚಂ, ತೇನ ಪತ್ತಬ್ಬಾ ಅಸಙ್ಖತಧಾತು ನಿರೋಧಸಚ್ಚನ್ತಿ।
Taṇhāavijjāhi saṃkilesapakkhassa suttassa, samathavipassanāhi vodānapakkhassa suttassa catusaccayojanamukhena nayanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso nandiyāvaṭṭo nayo. Tattha catusaccanti taṇhā ca avijjā ca bhavamūlattā samudayasaccaṃ, avasesā tebhūmakā dhammā dukkhasaccaṃ, samathavipassanā maggasaccaṃ, tena pattabbā asaṅkhatadhātu nirodhasaccanti.
ತೀಹಿ ಅವಯವೇಹಿ ಲೋಭಾದೀಹಿ ಸಂಕಿಲೇಸಪಕ್ಖೇ, ತೀಹಿ ಅವಯವೇಹಿ ಅಲೋಭಾದೀಹಿ ಚ ವೋದಾನಪಕ್ಖೇ ಪುಕ್ಖಲೋ ಸೋಭನೋತಿ ತಿಪುಕ್ಖಲೋ, ಅಕುಸಲಮೂಲೇಹಿ ಸಂಕಿಲೇಸಪಕ್ಖಸ್ಸ, ಕುಸಲಮೂಲೇಹಿ ವೋದಾನಪಕ್ಖಸ್ಸ ಸುತ್ತತ್ಥಸ್ಸ ಚತುಸಚ್ಚಯೋಜನಮುಖೇನ ನಯನಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ತಿಪುಕ್ಖಲೋ।
Tīhi avayavehi lobhādīhi saṃkilesapakkhe, tīhi avayavehi alobhādīhi ca vodānapakkhe pukkhalo sobhanoti tipukkhalo, akusalamūlehi saṃkilesapakkhassa, kusalamūlehi vodānapakkhassa suttatthassa catusaccayojanamukhena nayanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso tipukkhalo.
ಸೀಹಸ್ಸ ಭಗವತೋ ವಿಕ್ಕೀಳಿತಂ ಏತ್ಥ ನಯೇತಿ ಸೀಹವಿಕ್ಕೀಳಿತೋ, ಸುಭಸಞ್ಞಾದೀಹಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸೇಹಿ ಸಕಲಸಂಕಿಲೇಸಪಕ್ಖಸ್ಸ, ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀಹಿ ವೋದಾನಪಕ್ಖಸ್ಸ ಸುತ್ತತ್ಥಸ್ಸ ಚತುಸಚ್ಚಯೋಜನಮುಖೇನ ನಯನಲಕ್ಖಣೋ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸೋ ಸೀಹವಿಕ್ಕೀಳಿತನಯೋ।
Sīhassa bhagavato vikkīḷitaṃ ettha nayeti sīhavikkīḷito, subhasaññādīhi vipallāsehi sakalasaṃkilesapakkhassa, saddhindriyādīhi vodānapakkhassa suttatthassa catusaccayojanamukhena nayanalakkhaṇo saṃvaṇṇanāviseso sīhavikkīḷitanayo.
ಅತ್ಥನಯತ್ತಯದಿಸಾಭಾವೇನ ಕುಸಲಾದಿಧಮ್ಮಾನಂ ಆಲೋಚನಂ ದಿಸಾಲೋಚನಂ। ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಅತ್ಥನಯಸ್ಸ ಯೋಜನತ್ಥಂ ಕತೇಸು ಸುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇಸು ಯೇ ವೋದಾನಾದಯೋ, ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಚ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ನಯಸ್ಸ ದಿಸಾಭೂತಾ ಧಮ್ಮಾ ಸುತ್ತತೋ ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ಕಥಿತಾ, ತೇಸಂ ಯಥಾವುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ಚಿತ್ತೇನೇವ ‘‘ಅಯಂ ಪಠಮಾ ದಿಸಾ, ಅಯಂ ದುತಿಯಾ ದಿಸಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಆಲೋಚನಂ ದಿಸಾಲೋಚನಂ।
Atthanayattayadisābhāvena kusalādidhammānaṃ ālocanaṃ disālocanaṃ. Tassa tassa atthanayassa yojanatthaṃ katesu suttassa atthavissajjanesu ye vodānādayo, saṃkilesikā ca tassa tassa nayassa disābhūtā dhammā suttato niddhāretvā kathitā, tesaṃ yathāvuttadhammānaṃ citteneva ‘‘ayaṃ paṭhamā disā, ayaṃ dutiyā disā’’tiādinā ālocanaṃ disālocanaṃ.
ತಥಾ ಆಲೋಚಿತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅತ್ಥನಯತ್ತಯಯೋಜನೇ ಸಮಾನಯನತೋ ಅಙ್ಕುಸೋ ವಿಯಾತಿ ಅಙ್ಕುಸೋ, ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ನಯಸ್ಸ ದಿಸಾಭೂತಾನಂ ಕುಸಲಾದಿಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮಾನಯನಂ ಅಙ್ಕುಸೋ ನಯೋ।
Tathā ālocitānaṃ dhammānaṃ atthanayattayayojane samānayanato aṅkuso viyāti aṅkuso, tassa tassa nayassa disābhūtānaṃ kusalādidhammānaṃ samānayanaṃ aṅkuso nayo.
ಲಞ್ಜೇತೀತಿ ಲಞ್ಜಕೋ। ಯೋ ನಯೋ ಸುತ್ತತ್ಥಂ ಲಞ್ಜೇತಿ ಪಕಾಸೇತಿ, ಇತಿ ಲಞ್ಜನತೋ ಪಕಾಸನತೋ ಸೋ ನಯೋ ಲಞ್ಜಕೋ ನಾಮ, ನಯೋ ಚ ಸೋ ಲಞ್ಜಕೋ ಚಾತಿ ನಯಲಞ್ಜಕೋ। ನಯಲಞ್ಜಕೋ ಪಠಮೋ ನನ್ದಿಯಾವಟ್ಟೋ ನಾಮ, ನಯಲಞ್ಜಕೋ ದುತಿಯೋ ತಿಪುಕ್ಖಲೋ ನಾಮ, ನಯಲಞ್ಜಕೋ ತತಿಯೋ ಸೀಹವಿಕ್ಕೀಳಿತೋ ನಾಮಾತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ।
Lañjetīti lañjako. Yo nayo suttatthaṃ lañjeti pakāseti, iti lañjanato pakāsanato so nayo lañjako nāma, nayo ca so lañjako cāti nayalañjako. Nayalañjako paṭhamo nandiyāvaṭṭo nāma, nayalañjako dutiyo tipukkhalo nāma, nayalañjako tatiyo sīhavikkīḷito nāmāti yojetabbo.
ಉಗ್ಗತಾನಂ ವಿಸೇಸೇನ ಉಗ್ಗತೋತಿ ಉತ್ತಮೋ, ತಂ ಉತ್ತಮಂ। ಗತಾತಿ ಞಾತಾ, ಮತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಮತಾ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ವುತ್ತನಯಾನುಸಾರೇನಪಿ ಸಂವಣ್ಣನಾನುಸಾರೇನಪಿ ಜಾನಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
Uggatānaṃ visesena uggatoti uttamo, taṃ uttamaṃ. Gatāti ñātā, matāti attho. ‘‘Matā’’ti vā pāṭho. Sesamettha vuttanayānusārenapi saṃvaṇṇanānusārenapi jānitabbanti.
ಯಥಾವುತ್ತನಯವಿಸೇಸಸಂವಣ್ಣನಾಯ ಟೀಕಾಯಂ –
Yathāvuttanayavisesasaṃvaṇṇanāya ṭīkāyaṃ –
‘‘ಸಮೂಹಾದಿಂ ಉಪಾದಾಯ ಲೋಕಸಙ್ಕೇತಸಿದ್ಧಾ ವೋಹಾರಮತ್ತತಾ ಸಮ್ಮುತಿಸಭಾವೋ, ಪಥವೀಫಸ್ಸಾದೀನಂ ಕಕ್ಖಳಫುಸನಾದಿಲಕ್ಖಣಂ ಪರಮತ್ಥಸಭಾವೋ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ – ಯಸ್ಮಿಂ ಭಿನ್ನೇ, ಇತರಾಪೋಹೇ ವಾ ಚಿತ್ತೇನ ಕತೇ ನ ತಥಾ ಬುದ್ಧಿ, ಇದಂ ಸಮ್ಮುತಿಸಚ್ಚಂ ಯಥಾ ಘಟೇ, ಸಸಮ್ಭಾರಜಲೇ ಚ, ತಬ್ಬಿಪರಿಯಾಯೇನ ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚ’’ನ್ತಿ –
‘‘Samūhādiṃ upādāya lokasaṅketasiddhā vohāramattatā sammutisabhāvo, pathavīphassādīnaṃ kakkhaḷaphusanādilakkhaṇaṃ paramatthasabhāvo. Ayañhettha saṅkhepo – yasmiṃ bhinne, itarāpohe vā cittena kate na tathā buddhi, idaṃ sammutisaccaṃ yathā ghaṭe, sasambhārajale ca, tabbipariyāyena paramatthasacca’’nti –
ವಚನೇ ಘಟಕಥಲಆಪಜಲಕದ್ದಮಾದಿಸಙ್ಖಾತಂ ಸಮೂಹಾದಿಂ ಉಪಾದಾಯ ಲೋಕಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇ ಘಟಕಥಲಆಪಜಲಕದ್ದಮಾದಿಸಙ್ಕೇತಸಿದ್ಧಾ ಘಟಕಥಲಆಪಜಲಕದ್ದಮಾದಿವೋಹಾರಮತ್ತತಾ ಸಮ್ಮುತಿಸಭಾವೋ ಸಙ್ಕೇತವಸೇನ ಅವಿತಥತ್ತಾ। ಪಥವೀಆದೀನಂ ಕಕ್ಖಳಾದಿಲಕ್ಖಣಂ, ಫಸ್ಸಾದೀನಂ ಫುಸನಾದಿಲಕ್ಖಣಂ ಪರಮತ್ಥಸಭಾವೋ। ‘‘ಯದಿ ಏವಂ ಘಟಾದಿಕೇ ಅಭಿನ್ನೇ ವಾ ಆಪಾದಿಕೇ ವಾ ಅನುರೂಪೇನ ಊನಭಾವೇನ ಅಪ್ಪವತ್ತಮಾನೇ ವಾ ಸತಿ ಸಮ್ಮುತಿಭಾವೋ ಹೋತು, ಭಿನ್ನೇ ವಾ ಊನೇ ವಾ ಕಥಂ ಸಮ್ಮುತಿಭಾವೋ ಭವೇಯ್ಯ, ಪಥವೀಫಸ್ಸಾದೀನಮ್ಪಿ ಭಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ, ಕಕ್ಖಳಫುಸನಾದೀನಞ್ಚ ಪಥವೀಫಸ್ಸಾದೀಹಿ ಅನಞ್ಞತ್ತಾ ಕಥಂ ಪರಮತ್ಥಸಭಾವೋ ಭವೇಯ್ಯ, ಕತಮೇನ ಸಙ್ಖೇಪೇನ ಅತ್ಥೇನ ಸಮ್ಮುತಿಸಭಾವೋ, ಪರಮತ್ಥಸಭಾವೋ ಚ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಜಾನಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಭಾವತೋ ‘‘ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಏತ್ಥಾತಿ ಏತೇಸು ಸಮ್ಮುತಿಸಭಾವಪರಮತ್ಥಸಭಾವೇಸು ಅಯಂ ನಯೋ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ಸಙ್ಖೇಪೋ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Vacane ghaṭakathalaāpajalakaddamādisaṅkhātaṃ samūhādiṃ upādāya lokassa pubbe ghaṭakathalaāpajalakaddamādisaṅketasiddhā ghaṭakathalaāpajalakaddamādivohāramattatā sammutisabhāvo saṅketavasena avitathattā. Pathavīādīnaṃ kakkhaḷādilakkhaṇaṃ, phassādīnaṃ phusanādilakkhaṇaṃ paramatthasabhāvo. ‘‘Yadi evaṃ ghaṭādike abhinne vā āpādike vā anurūpena ūnabhāvena appavattamāne vā sati sammutibhāvo hotu, bhinne vā ūne vā kathaṃ sammutibhāvo bhaveyya, pathavīphassādīnampi bhijjamānattā, kakkhaḷaphusanādīnañca pathavīphassādīhi anaññattā kathaṃ paramatthasabhāvo bhaveyya, katamena saṅkhepena atthena sammutisabhāvo, paramatthasabhāvo ca amhehi jānitabbo’’ti vattabbabhāvato ‘‘ayañhettha saṅkhepo’’tiādimāha. Tattha etthāti etesu sammutisabhāvaparamatthasabhāvesu ayaṃ nayo vuccamāno saṅkhepo attho daṭṭhabbo.
ಯಸ್ಮಿಂ ಘಟಾದಿಕೇ ಭಿನ್ನೇ ಸತಿ ತತೋ ಘಟಾದಿತೋ ಇತರೋ ಕಥಲಾದಿಭಾವೋ ಚಿತ್ತೇನ ಪುಬ್ಬೇ ಕತೇನ ಯಥಾ ಯೇನ ಕಥಲಾದಿವೋಹಾರೇನ ಭವತಿ, ಯಸ್ಮಿಂ ಆಪಾದಿಕೇ ಸಮ್ಭಾರಜಲಾದಿಕೇ ಊನಭಾವೇನ ಪವತ್ತಮಾನೇ ಸತಿ ವಾ ತತೋ ಆಪಾದಿತೋ ಇತರೋ ಕದ್ದಮಾದಿಭಾವೋ ಚಿತ್ತೇನ ಪುಬ್ಬೇ ಕತೇನ ಯಥಾ ಯೇನ ಕದ್ದಮಾದಿವೋಹಾರೇನ ಭವತಿ, ತಥಾ ತೇನ ವೋಹಾರೇನ ಬುದ್ಧಿ ಕಥಲಾದಿಸಭಾವಜಾನನಂ ಕದ್ದಮಾದಿಸಭಾವಜಾನನಂ ಭವತಿ, ಇದಂ ಅಭಿನ್ನೇ ಘಟಾದಿಕಂ ವಾ ಭಿನ್ನೇ ಕಥಲಾದಿಕಂ ವಾ ಅನೂನೇ ಆಪಾದಿಕಂ ವಾ ಊನೇ ಕದ್ದಮಾದಿಕಂ ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಸಮ್ಮುತಿಸಚ್ಚಂ ಹೋತ್ವೇವ। ‘‘ಕದ್ದಮಸ್ಮಿಂ ಭಿನ್ನೇ, ಕದ್ದಮಸ್ಮಿಂ ಊನೇ ವಾ ಸತಿ ಇತರೋ ಸಮ್ಮುತಿಸಭಾವೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಭಾವತೋ ‘‘ಘಟೇ, ಸಮ್ಭಾರಜಲೇ ಚಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Yasmiṃ ghaṭādike bhinne sati tato ghaṭādito itaro kathalādibhāvo cittena pubbe katena yathā yena kathalādivohārena bhavati, yasmiṃ āpādike sambhārajalādike ūnabhāvena pavattamāne sati vā tato āpādito itaro kaddamādibhāvo cittena pubbe katena yathā yena kaddamādivohārena bhavati, tathā tena vohārena buddhi kathalādisabhāvajānanaṃ kaddamādisabhāvajānanaṃ bhavati, idaṃ abhinne ghaṭādikaṃ vā bhinne kathalādikaṃ vā anūne āpādikaṃ vā ūne kaddamādikaṃ vā sabbaṃ sammutisaccaṃ hotveva. ‘‘Kaddamasmiṃ bhinne, kaddamasmiṃ ūne vā sati itaro sammutisabhāvo’’ti pucchitabbabhāvato ‘‘ghaṭe, sambhārajale cā’’ti vuttaṃ.
ಸಮ್ಮುತಿಸಚ್ಚಸಭಾವೋ ತುಮ್ಹೇಹಿ ವುತ್ತೋ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ಞಾತೋ, ‘‘ಕತಮೋ ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚಸಭಾವೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಭಾವತೋ ‘‘ತಬ್ಬಿಪರಿಯಾಯೇನ ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪಥವೀಆದೀನಂ ಕಕ್ಖಳಾದಿಲಕ್ಖಣತೋ ಇತರಸ್ಸ ಫುಸನಾದಿಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಅಸಮ್ಭವತೋ, ಫಸ್ಸಾದೀನಞ್ಚ ಫುಸನಾದಿಲಕ್ಖಣತೋ ಇತರಸ್ಸ ಕಕ್ಖಳಾದಿಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಅಸಮ್ಭವತೋ ಪಥವೀಫಸ್ಸಾದೀನಂ ಲಕ್ಖಳಫುಸನಾದಿಲಕ್ಖಣಂ ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚಂ ಹೋತ್ವೇವಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೇ ಗಹಿತೇ ಕೋಚಿ ವಿರೋಧೋ ನತ್ಥೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋತಿ।
Sammutisaccasabhāvo tumhehi vutto, amhehi ca ñāto, ‘‘katamo paramatthasaccasabhāvo’’ti vattabbabhāvato ‘‘tabbipariyāyena paramatthasacca’’nti vuttaṃ. Pathavīādīnaṃ kakkhaḷādilakkhaṇato itarassa phusanādilakkhaṇassa asambhavato, phassādīnañca phusanādilakkhaṇato itarassa kakkhaḷādilakkhaṇassa asambhavato pathavīphassādīnaṃ lakkhaḷaphusanādilakkhaṇaṃ paramatthasaccaṃ hotvevāti imasmiṃ saṅkhepatthe gahite koci virodho natthīti adhippāyoti.
೩. ಪಞ್ಚ ನಯಾ ಸರೂಪತೋ ಆಚರಿಯೇನ ಉದ್ದಿಟ್ಠಾ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಚ ವಿಞ್ಞಾತಾ, ‘‘ಯಾನಿ ಪದಾನಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾನಿ ಉದ್ದಿಟ್ಠಾನಿ, ಕತಮಾನಿ ತಾನೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ತಾನಿ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾನಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾನಿ’’ತ್ಯಾದಿಮಾಹ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ಏವಂ ನಯೇಪಿ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಮೂಲಪದಾನಿ ಉದ್ದಿಸಿತುಂ ‘ತತ್ಥ ಕತಮಾನೀ’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಕುಸಲಾನಿ ನವ ಪದಾನಿ, ಅಕುಸಲಾನಿ ನವ ಪದಾನಿ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮೂಲಪದಾನೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾನೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಮೂಲನ್ತಿ ಪತಿಟ್ಠಹನ್ತಿ ಏತೇಹಿ ನಯಾ, ಪತಿಟ್ಠಾನವಿಭಾಗಾ ಚಾತಿ ಮೂಲಾನಿ, ಪದನ್ತಿ ಪತಿಟ್ಠಹನ್ತಿ ಏತ್ಥ ನಯಾ, ಪಟ್ಠಾನವಿಭಾಗಾ, ಅಧಿಗಮಾ ಚಾತಿ ಪದಾನಿ, ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಟ್ಠೇನ ಮೂಲಾನಿ ಚ ತಾನಿ ಪದಾನಿ ಚಾತಿ ಮೂಲಪದಾನಿ। ಕುಚ್ಛಿತೇ ಪಾಪಧಮ್ಮೇ ಸಲಯನ್ತೀತಿ ಕುಸಲಾನಿ, ಕುಸೇ ರಾಗಾದಯೋ ಲುನನ್ತೀತಿ ಕುಸಲಾನಿ, ಕುಸಾ ವಿಯ ಲುನನ್ತೀತಿ ಕುಸಲಾನಿ, ಕುಸೇನ ಞಾಣೇನ ಲಾತಬ್ಬಾನಿ ಪವತ್ತೇತಬ್ಬಾನೀತಿ ಕುಸಲಾನಿ। ಕುಸಲಾನಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಾನೀತಿ ಅಕುಸಲಾನಿ ಅ-ಸದ್ದೋ ಚೇತ್ಥ ಪಟಿಪಕ್ಖತ್ಥೋತಿ।
3. Pañca nayā sarūpato ācariyena uddiṭṭhā, amhehi ca viññātā, ‘‘yāni padāni aṭṭhārasa mūlapadāni uddiṭṭhāni, katamāni tānī’’ti pucchitabbattā tāni sarūpato dassetuṃ ‘‘tattha katamāni aṭṭhārasa mūlapadāni’’tyādimāha. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘evaṃ nayepi uddisitvā idāni mūlapadāni uddisituṃ ‘tattha katamānī’tiādi āraddha’’nti vuttaṃ. Tattha kusalāni nava padāni, akusalāni nava padāni aṭṭhārasa mūlapadānīti daṭṭhabbānīti yojanā. Mūlanti patiṭṭhahanti etehi nayā, patiṭṭhānavibhāgā cāti mūlāni, padanti patiṭṭhahanti ettha nayā, paṭṭhānavibhāgā, adhigamā cāti padāni, vuttappakāraṭṭhena mūlāni ca tāni padāni cāti mūlapadāni. Kucchite pāpadhamme salayantīti kusalāni, kuse rāgādayo lunantīti kusalāni, kusā viya lunantīti kusalāni, kusena ñāṇena lātabbāni pavattetabbānīti kusalāni. Kusalānaṃ paṭipakkhānīti akusalāni a-saddo cettha paṭipakkhatthoti.
ನವ ಪದಾನಿ ಕುಸಲಾನಿ, ನವ ಪದಾನಿ ಅಕುಸಲಾನೀತಿ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದತೋ, ಜಾತಿಭೇದತೋ ಚ ಉದ್ದಿಟ್ಠಾನಿ, ‘‘ಕತಮಾನಿ ತಾನೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ನವ ಪದಾನಿ ಅಕುಸಲಾನಿ ಪಚ್ಚಾಸತ್ತಿನ್ಯಾಯೇನ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಕತಮಾನಿ ನವ ಪದಾನಿ ಅಕುಸಲಾನೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ –
Nava padāni kusalāni, nava padāni akusalānīti gaṇanaparicchedato, jātibhedato ca uddiṭṭhāni, ‘‘katamāni tānī’’ti pucchitabbattā nava padāni akusalāni paccāsattinyāyena sarūpato dassetuṃ ‘‘katamāni nava padāni akusalānī’’tiādi vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana –
‘‘ಏವಂ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದತೋ, ಜಾತಿಭೇದತೋ ಚ ಮೂಲಪದಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸಂಕಿಲೇಸಪಕ್ಖಂಯೇವ ಪಠಮಂ ಉದ್ದಿಸತಿ ‘ತಣ್ಹಾ’ತಿಆದಿನಾ’’ತಿ (ನೇತ್ತಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩) –
‘‘Evaṃ gaṇanaparicchedato, jātibhedato ca mūlapadāni dassetvā idāni sarūpato dassento saṃkilesapakkhaṃyeva paṭhamaṃ uddisati ‘taṇhā’tiādinā’’ti (netti. aṭṭha. 3) –
ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ರೂಪಾದಿಕೇ ಖನ್ಧೇ ತಸತಿ ಪರಿತಸತೀತಿ ತಣ್ಹಾ। ಅವಿನ್ದಿಯಂ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾದಿಂ ವಿನ್ದತೀತಿ ಅವಿಜ್ಜಾ , ವಿನ್ದಿಯಂ ಕಾಯಸುಚರಿತಾದಿಂ ನ ವಿನ್ದತೀತಿ ಅವಿಜ್ಜಾ, ವಿಜ್ಜಾಯ ಪಟಿಪಕ್ಖಾತಿ ವಾ ಅವಿಜ್ಜಾ। ಲುಬ್ಭನ್ತಿ ತೇನಾತಿ ಲೋಭೋ, ಲುಬ್ಭತೀತಿ ವಾ ಲೋಭೋ, ಲುಬ್ಭನಂ ವಾ ಲೋಭೋ। ದೋಸಮೋಹೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಸುಭೇ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾದಿಕೇ ‘‘ಸುಭ’’ನ್ತಿ ಪವತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾ ಸುಭಸಞ್ಞಾ। ದುಕ್ಖದುಕ್ಖಾದಿಕೇ ‘‘ಸುಖ’’ನ್ತಿ ಪವತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾ ಸುಖಸಞ್ಞಾ। ಅನಿಚ್ಚೇ ಸಙ್ಖಾರಧಮ್ಮೇ ‘‘ನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಪವತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾ ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ। ಅನತ್ತಸಭಾವೇಸು ಚಕ್ಖಾದೀಸು ಖನ್ಧೇಸು ‘‘ಅತ್ತಾ’’ತಿ ಪವತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾ ಅತ್ತಸಞ್ಞಾ। ಯತ್ಥಾತಿ ಯೇಸು ಪದೇಸು ಸಬ್ಬೋ ಅಕುಸಲಪಕ್ಖೋ ಸಙ್ಗಹಂ ಸಮೋಸರಣಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತಾನಿ ಪದಾನಿ ಅಕುಸಲಾನೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಸಙ್ಗಹಂ ಗಣನಂ। ಸಮೋಸರಣಂ ಸಮಾರೋಪನಂ।
Vuttaṃ. Tattha rūpādike khandhe tasati paritasatīti taṇhā. Avindiyaṃ kāyaduccaritādiṃ vindatīti avijjā, vindiyaṃ kāyasucaritādiṃ na vindatīti avijjā, vijjāya paṭipakkhāti vā avijjā. Lubbhanti tenāti lobho, lubbhatīti vā lobho, lubbhanaṃ vā lobho. Dosamohesupi eseva nayo. Asubhe rūpakkhandhādike ‘‘subha’’nti pavattā saññā subhasaññā. Dukkhadukkhādike ‘‘sukha’’nti pavattā saññā sukhasaññā. Anicce saṅkhāradhamme ‘‘nicca’’nti pavattā saññā niccasaññā. Anattasabhāvesu cakkhādīsu khandhesu ‘‘attā’’ti pavattā saññā attasaññā. Yatthāti yesu padesu sabbo akusalapakkho saṅgahaṃ samosaraṇaṃ gacchati, tāni padāni akusalānīti yojanā. Saṅgahaṃ gaṇanaṃ. Samosaraṇaṃ samāropanaṃ.
ಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮೇ ಉದ್ಧಚ್ಚಾದಿಕೇ ನೀವರಣೇ ಸಮೇತಿ ವೂಪಸಮೇತಿ ತದಙ್ಗವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಸೇನಾತಿ ಸಮಥೋ। ಸಙ್ಖಾರೇ ಅನಿಚ್ಚಾದೀಹಿ ವಿವಿಧೇಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಪಸ್ಸತೀತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾ। ಲೋಭಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖೋ ಅಲೋಭೋ। ದೋಸಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖೋ ಅದೋಸೋ। ಮೋಹಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖೋ ಅಮೋಹೋ। ಏತ್ಥಾಪಿ ಅ-ಸದ್ದೋ ಪಟಿಪಕ್ಖತ್ಥೋ, ನ ಅಭಾವತ್ಥಾದಿಕೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅಸುಭೇ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾದಿಕೇ, ಚಕ್ಖಾದಿಮ್ಹಿ ವಾ ‘‘ಅಸುಭ’’ನ್ತಿ ಪವತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾಪಧಾನಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ಅಸುಭಸಞ್ಞಾ, ವಿಸೇಸತೋ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ । ದುಕ್ಖದುಕ್ಖತಾದೀಸು ‘‘ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಪವತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾಪಧಾನಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ದುಕ್ಖಸಞ್ಞಾ, ವಿಸೇಸತೋ ವೇದನಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ। ಅನಿಚ್ಚೇ ಖನ್ಧಾದಿಕೇ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇ ‘‘ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಪವತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾಪಧಾನಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ, ವಿಸೇಸತೋ ಚಿತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ। ಅನತ್ತಸಭಾವೇ ಖನ್ಧೇ, ಚಕ್ಖಾದಿಮ್ಹಿ ವಾ ‘‘ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಪವತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾಪಧಾನಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಾ ಅನತ್ತಸಞ್ಞಾ, ವಿಸೇಸತೋ ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಧಾನಂ। ಪಞ್ಞಾಸತಿಸೀಸೇನ ಹಿ ಪವತ್ತಾ ಅಯಂ ದೇಸನಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಭಗವತಾ ‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತಿಬಲಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ? ಚತೂಸು ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಸು, ಏತ್ಥ ಸತಿಬಲಂ ದಟ್ಠಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಯತ್ಥಾತಿ ಯೇಸು ಪದೇಸು ಸಬ್ಬೋ ಕುಸಲಪಕ್ಖೋ ಸಙ್ಗಹಂ ಸಮೋಸರಣಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತಾನಿ ಪದಾನಿ ಕುಸಲಾನೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Paccanīkadhamme uddhaccādike nīvaraṇe sameti vūpasameti tadaṅgavikkhambhanavasenāti samatho. Saṅkhāre aniccādīhi vividhehi ākārehi passatīti vipassanā. Lobhassa paṭipakkho alobho. Dosassa paṭipakkho adoso. Mohassa paṭipakkho amoho. Etthāpi a-saddo paṭipakkhattho, na abhāvatthādikoti adhippāyo. Asubhe rūpakkhandhādike, cakkhādimhi vā ‘‘asubha’’nti pavattā saññāpadhānacittuppādā asubhasaññā, visesato kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ . Dukkhadukkhatādīsu ‘‘dukkha’’nti pavattā saññāpadhānacittuppādā dukkhasaññā, visesato vedanānupassanāsatipaṭṭhānaṃ. Anicce khandhādike vipariṇāmadhamme ‘‘anicca’’nti pavattā saññāpadhānacittuppādā aniccasaññā, visesato cittānupassanāsatipaṭṭhānaṃ. Anattasabhāve khandhe, cakkhādimhi vā ‘‘anattā’’ti pavattā saññāpadhānacittuppādā anattasaññā, visesato dhammānupassanāsatipadhānaṃ. Paññāsatisīsena hi pavattā ayaṃ desanā. Tena vuttaṃ bhagavatā ‘‘kathañca, bhikkhave, satibalaṃ daṭṭhabbaṃ? Catūsu satipaṭṭhānesu, ettha satibalaṃ daṭṭhabba’’nti. Yatthāti yesu padesu sabbo kusalapakkho saṅgahaṃ samosaraṇaṃ gacchati, tāni padāni kusalānīti yojanā.
ಉದ್ದಾನನ್ತಿ ಉದ್ಧಂ ದಾನಂ ರಕ್ಖಣಂ ಉದ್ದಾನಂ, ಸಙ್ಗಹವಚನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉದ್ದಾನೇ ಅವುತ್ತೇ ಸತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣಭಾವೋ ದಿನ್ನೋ ವಿಯ ಭವೇಯ್ಯ, ತಸ್ಮಾ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣಭಾವಸ್ಸ ನಿವಾರಣತ್ಥಂ ಉದ್ದಾನನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಚತುರೋ ಚ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾತಿ ಸುಭಸುಖನಿಚ್ಚಅತ್ತಸಞ್ಞಾ। ಕಿಲೇಸಾ ಭವನ್ತಿ ಏತ್ಥ ನವಪದೇಸೂತಿ ಭೂಮೀ, ಕಿಲೇಸಾನಂ ಭೂಮೀತಿ ಕಿಲೇಸಭೂಮೀ, ಕಿಲೇಸಪವತ್ತನಟ್ಠಾನಾನಿ ನವ ಪದಾನೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Uddānanti uddhaṃ dānaṃ rakkhaṇaṃ uddānaṃ, saṅgahavacananti attho. Uddāne avutte sati heṭṭhā vuttassa atthassa vippakiṇṇabhāvo dinno viya bhaveyya, tasmā vippakiṇṇabhāvassa nivāraṇatthaṃ uddānanti adhippāyo. Caturo ca vipallāsāti subhasukhaniccaattasaññā. Kilesā bhavanti ettha navapadesūti bhūmī, kilesānaṃ bhūmīti kilesabhūmī, kilesapavattanaṭṭhānāni nava padānīti vuttaṃ hoti.
ಚತುರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾತಿ ಅಸುಭದುಕ್ಖಅನಿಚ್ಚಅನತ್ತಸಞ್ಞಾ। ಇನ್ದ್ರಿಯಭೂಮೀತಿ ಸದ್ಧಾದೀನಂ ವಿಮುತ್ತಿಪರಿಪಾಚನಿನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಭೂಮೀ ಪವತ್ತನಟ್ಠಾನಾನಿ ಸಮೋಸರಣಟ್ಠಾನಾನಿ।
Caturosatipaṭṭhānāti asubhadukkhaaniccaanattasaññā. Indriyabhūmīti saddhādīnaṃ vimuttiparipācanindriyānaṃ bhūmī pavattanaṭṭhānāni samosaraṇaṭṭhānāni.
ನವಹಿ ಕುಸಲಪದೇಹಿ ಕುಸಲಪಕ್ಖಾ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ ಯೋಜೀಯನ್ತಿ, ನವಹಿ ಅಕುಸಲಪದೇಹಿ ಅಕುಸಲಪಕ್ಖಾ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ ಯೋಜೀಯನ್ತಿ। ನವಹಿ ಕುಸಲಪದೇಹಿ ಸಹ ಕುಸಲಪಕ್ಖಾ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ ಯುಜ್ಜನ್ತಾ ಭವನ್ತಿ, ನವಹಿ ಅಕುಸಲಪದೇಹಿ ಸಹ ಅಕುಸಲಪಕ್ಖಾ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ ಯುಜ್ಜನ್ತಾ ಭವನ್ತೀತಿ ಉದ್ದೇಸವಾರೇ ವುತ್ತಾವಸೇಸೋ ಸಂವಣ್ಣನಾನುಸಾರೇನ ವಿಜಾನಿತಬ್ಬೋ।
Navahi kusalapadehi kusalapakkhā yujjanti yojīyanti, navahi akusalapadehi akusalapakkhā yujjanti yojīyanti. Navahi kusalapadehi saha kusalapakkhā yujjanti yujjantā bhavanti, navahi akusalapadehi saha akusalapakkhā yujjanti yujjantā bhavantīti uddesavāre vuttāvaseso saṃvaṇṇanānusārena vijānitabbo.
ಇತಿ ಸತ್ತಿಬಲಾನುರೂಪಾ ರಚಿತಾ
Iti sattibalānurūpā racitā
ಉದ್ದೇಸವಾರಸ್ಸ ಅತ್ಥವಿಭಾವನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Uddesavārassa atthavibhāvanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಪಾಳಿ • Nettippakaraṇapāḷi / ೨. ಉದ್ದೇಸವಾರೋ • 2. Uddesavāro
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ೨. ಉದ್ದೇಸವಾರವಣ್ಣನಾ • 2. Uddesavāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಟೀಕಾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ೨. ಉದ್ದೇಸವಾರವಣ್ಣನಾ • 2. Uddesavāravaṇṇanā