| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā |
೨. ಉದ್ದೇಸವಾರವಣ್ಣನಾ
2. Uddesavāravaṇṇanā
೧. ಏವಂ ಸಙ್ಗಹವಾರೇನ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ದಸ್ಸಿತೇ ಹಾರಾದಯೋ ಇದಾನಿ ವಿಭಾಗೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಸೋಳಸ ಹಾರಾ’’ತಿಆದಿದೇಸನಾ ಆರದ್ಧಾ। ತತ್ಥ ತತ್ಥಾತಿ ಯಂ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸೋಳಸಹಾರಾ ನೇತ್ತೀ’’ತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ವಚನೇ, ತಿಸ್ಸಂ ವಾ ಗಾಥಾಯಂ, ಯಾನಿ ಹಾರನಯಮೂಲಪದಾನಿ ಉದ್ಧಟಾನಿ, ತೇಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕತಮೇತಿ ಪುಚ್ಛಾವಚನಂ। ಪುಚ್ಛಾ ಚ ನಾಮೇಸಾ ಪಞ್ಚವಿಧಾ ಅದಿಟ್ಠಜೋತನಾಪುಚ್ಛಾ ದಿಟ್ಠಸಂಸನ್ದನಾಪುಚ್ಛಾ ವಿಮತಿಚ್ಛೇದನಾಪುಚ್ಛಾ ಅನುಮತಿಪುಚ್ಛಾ ಕಥೇತುಕಮ್ಯತಾಪುಚ್ಛಾತಿ। ತಾಸು ಅಯಂ ಕಥೇತುಕಮ್ಯತಾಪುಚ್ಛಾ। ಸೋಳಸಾತಿ ಗಣನವಸೇನ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ। ತೇನ ನೇಸಂ ನ ತತೋ ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ಚಾತಿ ಏತಪರಮತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಾ ಚೇತಪರಮತಾ ಪರತೋ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಹಾರಾತಿ ಗಣನವಸೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಾನಂ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ದಸ್ಸನಂ। ದೇಸನಾ ವಿಚಯೋತಿಆದಿ ಸರೂಪದಸ್ಸನಂ।
1. Evaṃ saṅgahavārena saṅkhepato dassite hārādayo idāni vibhāgena dassetuṃ ‘‘tattha katame soḷasa hārā’’tiādidesanā āraddhā. Tattha tatthāti yaṃ vuttaṃ – ‘‘soḷasahārā nettī’’ti, tasmiṃ vacane, tissaṃ vā gāthāyaṃ, yāni hāranayamūlapadāni uddhaṭāni, tesūti attho. Katameti pucchāvacanaṃ. Pucchā ca nāmesā pañcavidhā adiṭṭhajotanāpucchā diṭṭhasaṃsandanāpucchā vimaticchedanāpucchā anumatipucchā kathetukamyatāpucchāti. Tāsu ayaṃ kathetukamyatāpucchā. Soḷasāti gaṇanavasena paricchedo. Tena nesaṃ na tato uddhaṃ adho cāti etaparamataṃ dasseti. Sā cetaparamatā parato āvi bhavissati. Hārāti gaṇanavasena paricchinnānaṃ sāmaññato dassanaṃ. Desanā vicayotiādi sarūpadassanaṃ.
ತತ್ಥ ಕೇನಟ್ಠೇನ ಹಾರಾ? ಹರೀಯನ್ತಿ ಏತೇಹಿ, ಏತ್ಥ ವಾ ಸುತ್ತಗೇಯ್ಯಾದಿವಿಸಯಾ ಅಞ್ಞಾಣಸಂಸಯವಿಪಲ್ಲಾಸಾತಿ ಹಾರಾ, ಹರನ್ತಿ ವಾ ಸಯಂ ತಾನಿ, ಹರಣಮತ್ತಮೇವ ವಾತಿ ಹಾರಾ ಫಲೂಪಚಾರೇನ। ಅಥ ವಾ ಹರೀಯನ್ತಿ ವೋಹರೀಯನ್ತಿ ಧಮ್ಮಸಂವಣ್ಣಕಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಾಹಕೇಹಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ದಾನಗ್ಗಹಣವಸೇನಾತಿ ಹಾರಾ। ಅಥ ವಾ ಹಾರಾ ವಿಯಾತಿ ಹಾರಾ। ಯಥಾ ಹಿ ಅನೇಕರತನಾವಲಿಸಮೂಹೋ ಹಾರಸಙ್ಖಾತೋ ಅತ್ತನೋ ಅವಯವಭೂತರತನಸಮ್ಫಸ್ಸೇಹಿ ಸಮುಪ್ಪಜ್ಜನೀಯಮಾನಹಿಲಾದಸುಖೋ ಹುತ್ವಾ ತದುಪಭೋಗೀಜನಸರೀರಸನ್ತಾಪಂ ನಿದಾಘಪರಿಳಾಹುಪಜನಿತಂ ವೂಪಸಮೇತಿ, ಏವಮೇತೇಪಿ ನಾನಾವಿಧಪರಮತ್ಥರತನಪ್ಪಬನ್ಧಾ ಸಂವಣ್ಣನಾವಿಸೇಸಾ ಅತ್ತನೋ ಅವಯವಭೂತಪರಮತ್ಥರತನಾಧಿಗಮೇನ ಸಮುಪ್ಪಾದಿಯಮಾನನಿಬ್ಬುತಿಸುಖಾ ಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಜನಹದಯಪರಿತಾಪಂ ಕಾಮರಾಗಾದಿಕಿಲೇಸಹೇತುಕಂ ವೂಪಸಮೇನ್ತೀತಿ। ಅಥ ವಾ ಹಾರಯನ್ತಿ ಅಞ್ಞಾಣಾದೀನಂ ಹಾರಂ ಅಪಗಮಂ ಕರೋನ್ತಿ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೀತಿ ವಾ ಹಾರಾ। ಅಥ ವಾ ಸೋತುಜನಚಿತ್ತಸ್ಸ ಹರಣತೋ ರಮಣತೋ ಚ ಹಾರಾ ನಿರುತ್ತಿನಯೇನ, ಯಥಾ – ‘‘ಭವೇಸು ವನ್ತಗಮನೋ ಭಗವಾ’’ತಿ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೧.೧೪೪; ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧ ವೇರಞ್ಜಕಣ್ಡವಣ್ಣನಾ)। ಅಯಂ ತಾವ ಹಾರಾನಂ ಸಾಧಾರಣತೋ ಅತ್ಥೋ।
Tattha kenaṭṭhena hārā? Harīyanti etehi, ettha vā suttageyyādivisayā aññāṇasaṃsayavipallāsāti hārā, haranti vā sayaṃ tāni, haraṇamattameva vāti hārā phalūpacārena. Atha vā harīyanti voharīyanti dhammasaṃvaṇṇakadhammapaṭiggāhakehi dhammassa dānaggahaṇavasenāti hārā. Atha vā hārā viyāti hārā. Yathā hi anekaratanāvalisamūho hārasaṅkhāto attano avayavabhūtaratanasamphassehi samuppajjanīyamānahilādasukho hutvā tadupabhogījanasarīrasantāpaṃ nidāghapariḷāhupajanitaṃ vūpasameti, evametepi nānāvidhaparamattharatanappabandhā saṃvaṇṇanāvisesā attano avayavabhūtaparamattharatanādhigamena samuppādiyamānanibbutisukhā dhammapaṭiggāhakajanahadayaparitāpaṃ kāmarāgādikilesahetukaṃ vūpasamentīti. Atha vā hārayanti aññāṇādīnaṃ hāraṃ apagamaṃ karonti ācikkhantīti vā hārā. Atha vā sotujanacittassa haraṇato ramaṇato ca hārā niruttinayena, yathā – ‘‘bhavesu vantagamano bhagavā’’ti (visuddhi. 1.144; pārā. aṭṭha. 1.1 verañjakaṇḍavaṇṇanā). Ayaṃ tāva hārānaṃ sādhāraṇato attho.
ಅಸಾಧಾರಣತೋ ಪನ ದೇಸೀಯತಿ ಸಂವಣ್ಣೀಯತಿ ಏತಾಯ ಸುತ್ತತ್ಥೋತಿ ದೇಸನಾ, ದೇಸನಾಸಹಚರಣತೋ ವಾ ದೇಸನಾ। ನನು ಚ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಹಾರಾ ದೇಸನಾಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸಂವಣ್ಣನತೋ ದೇಸನಾಸಹಚಾರಿನೋವಾತಿ? ಸಚ್ಚಮೇತಂ, ಅಯಂ ಪನ ಹಾರೋ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಯಥಾರುತವಸೇನೇವ ವಿಞ್ಞಾಯಮಾನೋ ದೇಸನಾಯ ಸಹ ಚರತೀತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹತಿ, ನ ತಥಾ ಪರೇ। ನ ಹಿ ಅಸ್ಸಾದಾದೀನವನಿಸ್ಸರಣಾದಿಸನ್ದಸ್ಸನರಹಿತಾ ಸುತ್ತದೇಸನಾ ಅತ್ಥಿ। ಅಸ್ಸಾದಾದಿಸನ್ದಸ್ಸನವಿಭಾವನಲಕ್ಖಣೋ ಚಾಯಂ ಹಾರೋತಿ।
Asādhāraṇato pana desīyati saṃvaṇṇīyati etāya suttatthoti desanā, desanāsahacaraṇato vā desanā. Nanu ca aññepi hārā desanāsaṅkhātassa suttassa atthasaṃvaṇṇanato desanāsahacārinovāti? Saccametaṃ, ayaṃ pana hāro yebhuyyena yathārutavaseneva viññāyamāno desanāya saha caratīti vattabbataṃ arahati, na tathā pare. Na hi assādādīnavanissaraṇādisandassanarahitā suttadesanā atthi. Assādādisandassanavibhāvanalakkhaṇo cāyaṃ hāroti.
ವಿಚಿಯನ್ತಿ ಏತೇನ, ಏತ್ಥ ವಾ ಪದಪಞ್ಹಾದಯೋ, ವಿಚಿತಿ ಏವ ವಾ ತೇಸನ್ತಿ ವಿಚಯೋ। ಪಾಳಿಯಂ ಪನ ವಿಚಿನತೀತಿ ವಿಚಯೋತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ದಸ್ಸಿತೋ।
Viciyanti etena, ettha vā padapañhādayo, viciti eva vā tesanti vicayo. Pāḷiyaṃ pana vicinatīti vicayoti ayamattho dassito.
ಯುತ್ತೀತಿ ಉಪಪತ್ತಿಸಾಧನಯುತ್ತಿ, ಇಧ ಪನ ಯುತ್ತಿವಿಚಾರಣಾ ಯುತ್ತಿ ಉತ್ತರಪದಲೋಪೇನ ‘‘ರೂಪಭವೋ ರೂಪ’’ನ್ತಿ ಯಥಾ, ಯುತ್ತಿಸಹಚರಣತೋ ವಾ। ಇಧಾಪಿ ದೇಸನಾಹಾರೇ ವುತ್ತನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬೋ।
Yuttīti upapattisādhanayutti, idha pana yuttivicāraṇā yutti uttarapadalopena ‘‘rūpabhavo rūpa’’nti yathā, yuttisahacaraṇato vā. Idhāpi desanāhāre vuttanayena attho vitthāretabbo.
ಪದಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಆಸನ್ನಕಾರಣಂ, ಇಧಾಪಿ ಪದಟ್ಠಾನವಿಚಾರಣಾತಿಆದಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Padaṭṭhānanti āsannakāraṇaṃ, idhāpi padaṭṭhānavicāraṇātiādi vuttanayeneva veditabbaṃ.
ಲಕ್ಖೀಯನ್ತಿ ಏತೇನ, ಏತ್ಥ ವಾ ಏಕಲಕ್ಖಣಾ ಧಮ್ಮಾ ಅವುತ್ತಾಪಿ ಏಕವಚನೇನಾತಿ ಲಕ್ಖಣಂ।
Lakkhīyanti etena, ettha vā ekalakkhaṇā dhammā avuttāpi ekavacanenāti lakkhaṇaṃ.
ವಿಯೂಹೀಯನ್ತಿ ವಿಭಾಗೇನ ಪಿಣ್ಡೀಯನ್ತಿ ಏತೇನ, ಏತ್ಥ ವಾತಿ ಬ್ಯೂಹೋ। ನಿಬ್ಬಚನಾದೀನಂ ಸುತ್ತೇ ದಸ್ಸಿಯಮಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಬ್ಯೂಹೋತಿ ಚತುಬ್ಯೂಹೋ, ಚತುನ್ನಂ ವಾ ಬ್ಯೂಹೋ ಏತ್ಥಾತಿ ಚತುಬ್ಯೂಹೋ।
Viyūhīyanti vibhāgena piṇḍīyanti etena, ettha vāti byūho. Nibbacanādīnaṃ sutte dassiyamānānaṃ catunnaṃ byūhoti catubyūho, catunnaṃ vā byūho etthāti catubyūho.
ಆವಟ್ಟೀಯನ್ತಿ ಏತೇನ, ಏತ್ಥ ವಾ ಸಭಾಗಾ ವಿಸಭಾಗಾ ಚ ಧಮ್ಮಾ, ತೇಸಂ ವಾ ಆವಟ್ಟನನ್ತಿ ಆವಟ್ಟೋ।
Āvaṭṭīyanti etena, ettha vā sabhāgā visabhāgā ca dhammā, tesaṃ vā āvaṭṭananti āvaṭṭo.
ವಿಭಜೀಯನ್ತಿ ಏತೇನ, ಏತ್ಥ ವಾ ಸಾಧಾರಣಾಸಾಧಾರಣಾನಂ ಸಂಕಿಲೇಸವೋದಾನಧಮ್ಮಾನಂ ಭೂಮಿಯೋತಿ ವಿಭತ್ತಿ, ವಿಭಜನಂ ವಾ ಏತೇಸಂ ಭೂಮಿಯಾತಿ ವಿಭತ್ತಿ।
Vibhajīyanti etena, ettha vā sādhāraṇāsādhāraṇānaṃ saṃkilesavodānadhammānaṃ bhūmiyoti vibhatti, vibhajanaṃ vā etesaṃ bhūmiyāti vibhatti.
ಪಟಿಪಕ್ಖವಸೇನ ಪರಿವತ್ತೀಯನ್ತಿ ಇಮಿನಾ, ಏತ್ಥ ವಾ ಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಧಮ್ಮಾ, ಪರಿವತ್ತನಂ ವಾ ತೇಸನ್ತಿ ಪರಿವತ್ತನೋ।
Paṭipakkhavasena parivattīyanti iminā, ettha vā sutte vuttadhammā, parivattanaṃ vā tesanti parivattano.
ವಿವಿಧಂ ವಚನಂ ಏಕಸ್ಸೇವತ್ಥಸ್ಸ ವಾಚಕಮೇತ್ಥಾತಿ ವಿವಚನಂ, ವಿವಚನಮೇವ ವೇವಚನಂ, ವಿವಿಧಂ ವುಚ್ಚತಿ ಏತೇನ ಅತ್ಥೋತಿ ವಾ ವಿವಚನಂ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Vividhaṃ vacanaṃ ekassevatthassa vācakametthāti vivacanaṃ, vivacanameva vevacanaṃ, vividhaṃ vuccati etena atthoti vā vivacanaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.
ಪಕಾರೇಹಿ ಪಭೇದತೋ ವಾ ಞಾಪೀಯನ್ತಿ ಇಮಿನಾ, ಏತ್ಥ ವಾ ಅತ್ಥಾತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ।
Pakārehi pabhedato vā ñāpīyanti iminā, ettha vā atthāti paññatti.
ಓತಾರೀಯನ್ತಿ ಅನುಪ್ಪವೇಸೀಯನ್ತಿ ಏತೇನ, ಏತ್ಥ ವಾ ಸುತ್ತಾಗತಾ ಧಮ್ಮಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಾದೀಸೂತಿ ಓತರಣೋ।
Otārīyanti anuppavesīyanti etena, ettha vā suttāgatā dhammā paṭiccasamuppādādīsūti otaraṇo.
ಸೋಧೀಯನ್ತಿ ಸಮಾಧೀಯನ್ತಿ ಏತೇನ, ಏತ್ಥ ವಾ ಸುತ್ತೇ ಪದಪದತ್ಥಪಞ್ಹಾರಮ್ಭಾತಿ ಸೋಧನೋ।
Sodhīyanti samādhīyanti etena, ettha vā sutte padapadatthapañhārambhāti sodhano.
ಅಧಿಟ್ಠೀಯನ್ತಿ ಅನುಪವತ್ತೀಯನ್ತಿ ಏತೇನ, ಏತ್ಥ ವಾ ಸಾಮಞ್ಞವಿಸೇಸಭೂತಾ ಧಮ್ಮಾ ವಿನಾ ವಿಕಪ್ಪೇನಾತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನೋ।
Adhiṭṭhīyanti anupavattīyanti etena, ettha vā sāmaññavisesabhūtā dhammā vinā vikappenāti adhiṭṭhāno.
ಪರಿಕರೋತಿ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋತಿ ಫಲನ್ತಿ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ, ಹೇತು ಪಚ್ಚಯೋ ಚ, ಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಆಚಿಕ್ಖತೀತಿ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ, ಹಾರೋ, ಪರಿಕ್ಖಾರವಿಸಯತ್ತಾ ಪರಿಕ್ಖಾರಸಹಚರಣತೋ ವಾ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ।
Parikaroti abhisaṅkharoti phalanti parikkhāro, hetu paccayo ca, parikkhāraṃ ācikkhatīti parikkhāro, hāro, parikkhāravisayattā parikkhārasahacaraṇato vā parikkhāro.
ಸಮಾರೋಪೀಯನ್ತಿ ಏತೇನ, ಏತ್ಥ ವಾ ಪದಟ್ಠಾನಾದಿಮುಖೇನ ಧಮ್ಮಾತಿ ಸಮಾರೋಪನೋ। ಸಬ್ಬತ್ಥ ಚ ಭಾವಸಾಧನವಸೇನಾಪಿ ಅತ್ಥೋ ಸಮ್ಭವತೀತಿ ತಸ್ಸಾಪಿ ವಸೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ।
Samāropīyanti etena, ettha vā padaṭṭhānādimukhena dhammāti samāropano. Sabbattha ca bhāvasādhanavasenāpi attho sambhavatīti tassāpi vasena yojetabbaṃ.
ತಸ್ಸಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತಸ್ಸ ಹಾರುದ್ದೇಸಸ್ಸ। ಅನುಗೀತೀತಿ ವುತ್ತಸ್ಸೇವತ್ಥಸ್ಸ ಸುಖಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಅನುಪಚ್ಛಾ ಗಾಯನಗಾಥಾ, ತಾಸು ಓಸಾನಗಾಥಾಯ ಅತ್ಥತೋ ಅಸಂಕಿಣ್ಣಾತಿ ಪದತ್ಥೇನ ಸಙ್ಕರರಹಿತಾ, ತೇನ ಯದಿಪಿ ಕೇಚಿ ಹಾರಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅವಿಸಿಟ್ಠಾ ವಿಯ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತಥಾಪಿ ತೇಸಂ ಅತ್ಥತೋ ಸಙ್ಕರೋ ನತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸೋ ಚ ನೇಸಂ ಅಸಙ್ಕರೋ ಲಕ್ಖಣನಿದ್ದೇಸೇ ಸುಪಾಕಟೋ ಹೋತಿ। ಏತೇಸಞ್ಚೇವಾತಿ ಏತೇಸಂ ಸೋಳಸನ್ನಂ ಹಾರಾನಂ। ಯಥಾ ಅಸಙ್ಕರೋ, ತಥಾ ಚೇವ ಭವತಿ। ಕಿಂ ಭವತಿ? ವಿತ್ಥಾರತಯಾ ವಿತ್ಥಾರೇನ। ನಯವಿಭತ್ತಿ ನಯೇನ ಉಪಾಯೇನ ಞಾಯೇನ ವಿಭಾಗೋ। ಏತೇನ ತಂ ಏವ ಅಸಙ್ಕಿಣ್ಣತಂ ವಿಭಾವೇತಿ। ಕೇಚಿ ‘‘ವಿತ್ಥಾರನಯಾ’’ತಿ ಪಠನ್ತಿ, ತಂ ನ ಸುನ್ದರಂ, ಅಯಞ್ಚ ಗಾಥಾ ಕೇಸುಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ನತ್ಥಿ।
Tassāti yathāvuttassa hāruddesassa. Anugītīti vuttassevatthassa sukhaggahaṇatthaṃ anupacchā gāyanagāthā, tāsu osānagāthāya atthato asaṃkiṇṇāti padatthena saṅkararahitā, tena yadipi keci hārā aññamaññaṃ avisiṭṭhā viya dissanti, tathāpi tesaṃ atthato saṅkaro natthīti dasseti. So ca nesaṃ asaṅkaro lakkhaṇaniddese supākaṭo hoti. Etesañcevāti etesaṃ soḷasannaṃ hārānaṃ. Yathā asaṅkaro, tathā ceva bhavati. Kiṃ bhavati? Vitthāratayā vitthārena. Nayavibhatti nayena upāyena ñāyena vibhāgo. Etena taṃ eva asaṅkiṇṇataṃ vibhāveti. Keci ‘‘vitthāranayā’’ti paṭhanti, taṃ na sundaraṃ, ayañca gāthā kesuci potthakesu natthi.
೨. ಏವಂ ಹಾರೇ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ನಯೇ ಉದ್ದಿಸಿತುಂ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ನಯನ್ತಿ ಸಂಕಿಲೇಸೇ ವೋದಾನಾನಿ ಚ ವಿಭಾಗತೋ ಞಾಪೇನ್ತೀತಿ ನಯಾ, ನೀಯನ್ತಿ ವಾ ತಾನಿ ಏತೇಹಿ , ಏತ್ಥ ವಾತಿ ನಯಾ, ನಯನಮತ್ತಮೇವ ವಾತಿ ನಯಾ, ನೀಯನ್ತಿ ವಾ ಸಯಂ ಧಮ್ಮಕಥಿಕೇಹಿ ಉಪನೀಯನ್ತಿ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಪವಿಚಯತ್ಥನ್ತಿ ನಯಾ। ಅಥ ವಾ ನಯಾ ವಿಯಾತಿ ನಯಾ। ಯಥಾ ಹಿ ಏಕತ್ತಾದಯೋ ನಯಾ ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿಯಮಾನಾ ಪಚ್ಚಯಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮಾನಂ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಸಮ್ಬನ್ಧವಿಭಾಗಬ್ಯಾಪಾರವಿರಹಾನುರೂಪಫಲಭಾವದಸ್ಸನೇನ ಅಸಙ್ಕರತೋ ಸಮ್ಮುತಿಸಚ್ಚಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚಾನಂ ಸಭಾವಂ ಪವೇದಯನ್ತಾ ಪರಮತ್ಥಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ, ಏವಮೇತೇಪಿ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಸಪ್ಪಟಿಭಾಗಧಮ್ಮವಿಭಾಗದಸ್ಸನೇನ ಅವಿಪರೀತಸುತ್ತತ್ಥಾವಬೋಧಾಯ ಅಭಿಸಮ್ಭುಣನ್ತಾ ವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ಚತುಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ। ಅಥ ವಾ ಪರಿಯತ್ತಿಅತ್ಥಸ್ಸ ನಯನತೋ ಸಂಕಿಲೇಸತೋ ಯಮನತೋ ಚ ನಯಾ ನಿರುತ್ತಿನಯೇನ।
2. Evaṃ hāre uddisitvā idāni naye uddisituṃ ‘‘tattha katame’’tiādi vuttaṃ. Tattha nayanti saṃkilese vodānāni ca vibhāgato ñāpentīti nayā, nīyanti vā tāni etehi , ettha vāti nayā, nayanamattameva vāti nayā, nīyanti vā sayaṃ dhammakathikehi upanīyanti suttassa atthapavicayatthanti nayā. Atha vā nayā viyāti nayā. Yathā hi ekattādayo nayā sammā paṭivijjhiyamānā paccayapaccayuppannadhammānaṃ yathākkamaṃ sambandhavibhāgabyāpāravirahānurūpaphalabhāvadassanena asaṅkarato sammutisaccaparamatthasaccānaṃ sabhāvaṃ pavedayantā paramatthasaccappaṭivedhāya saṃvattanti, evametepi kaṇhasukkasappaṭibhāgadhammavibhāgadassanena aviparītasuttatthāvabodhāya abhisambhuṇantā veneyyānaṃ catusaccappaṭivedhāya saṃvattanti. Atha vā pariyattiatthassa nayanato saṃkilesato yamanato ca nayā niruttinayena.
ನನ್ದಿಯಾವಟ್ಟೋತಿಆದೀಸು ನನ್ದಿಯಾವಟ್ಟಸ್ಸ ವಿಯ ಆವಟ್ಟೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ನನ್ದಿಯಾವಟ್ಟೋ, ಯಥಾ ಹಿ ನನ್ದಿಯಾವಟ್ಟೋ ಅನ್ತೋಠಿತೇನ ಪಧಾನಾವಯವೇನ ಬಹಿದ್ಧಾ ಆವಟ್ಟತಿ, ಏವಮಯಮ್ಪಿ ನಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ನನ್ದಿಯಾ ತಣ್ಹಾಯ ಪಮೋದಸ್ಸ ವಾ ಆವಟ್ಟೋ ಏತ್ಥಾತಿ ನನ್ದಿಯಾವಟ್ಟೋ। ತೀಹಿ ಅವಯವೇಹಿ ಲೋಭಾದೀಹಿ ಸಂಕಿಲೇಸಪಕ್ಖೇ ಅಲೋಭಾದೀಹಿ ಚ ವೋದಾನಪಕ್ಖೇ ಪುಕ್ಖಲೋ ಸೋಭನೋತಿ ತಿಪುಕ್ಖಲೋ। ಅಸನ್ತಾಸನಜವಪರಕ್ಕಮಾದಿವಿಸೇಸಯೋಗೇನ ಸೀಹೋ ಭಗವಾ, ತಸ್ಸ ವಿಕ್ಕೀಳಿತಂ ದೇಸನಾವಚೀಕಮ್ಮಭೂತೋ ವಿಹಾರೋತಿ ಕತ್ವಾ ವಿಪಲ್ಲಾಸತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಪರಿದೀಪನತೋ ಸೀಹಸ್ಸ ವಿಕ್ಕೀಳಿತಂ ಏತ್ಥಾತಿ ಸೀಹವಿಕ್ಕೀಳಿತೋ, ನಯೋ। ಬಲವಿಸೇಸಯೋಗದೀಪನತೋ ವಾ ಸೀಹವಿಕ್ಕೀಳಿತಸದಿಸತ್ತಾ ನಯೋ ಸೀಹವಿಕ್ಕೀಳಿತೋ। ಬಲವಿಸೇಸೋ ಚೇತ್ಥ ಸದ್ಧಾದಿಬಲಂ, ದಸಬಲಾನಿ ಏವ ವಾ। ಅತ್ಥನಯತ್ತಯದಿಸಾಭಾವೇನ ಕುಸಲಾದಿಧಮ್ಮಾನಂ ಆಲೋಚನಂ ದಿಸಾಲೋಚನಂ। ತಥಾ ಆಲೋಚಿತಾನಂ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅತ್ಥನಯತ್ತಯಯೋಜನೇ ಸಮಾನಯನತೋ ಅಙ್ಕುಸೋ ವಿಯ ಅಙ್ಕುಸೋ। ಗಾಥಾಸು ಲಞ್ಜೇತಿ ಪಕಾಸೇತಿ ಸುತ್ತತ್ಥನ್ತಿ ಲಞ್ಜಕೋ, ನಯೋ ಚ ಸೋ ಲಞ್ಜಕೋ ಚಾತಿ ನಯಲಞ್ಜಕೋ। ಗತಾತಿ ಞಾತಾ, ಮತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಏವ ವಾ ಪಾಠೋ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Nandiyāvaṭṭotiādīsu nandiyāvaṭṭassa viya āvaṭṭo etassāti nandiyāvaṭṭo, yathā hi nandiyāvaṭṭo antoṭhitena padhānāvayavena bahiddhā āvaṭṭati, evamayampi nayoti attho. Atha vā nandiyā taṇhāya pamodassa vā āvaṭṭo etthāti nandiyāvaṭṭo. Tīhi avayavehi lobhādīhi saṃkilesapakkhe alobhādīhi ca vodānapakkhe pukkhalo sobhanoti tipukkhalo. Asantāsanajavaparakkamādivisesayogena sīho bhagavā, tassa vikkīḷitaṃ desanāvacīkammabhūto vihāroti katvā vipallāsatappaṭipakkhaparidīpanato sīhassa vikkīḷitaṃ etthāti sīhavikkīḷito, nayo. Balavisesayogadīpanato vā sīhavikkīḷitasadisattā nayo sīhavikkīḷito. Balaviseso cettha saddhādibalaṃ, dasabalāni eva vā. Atthanayattayadisābhāvena kusalādidhammānaṃ ālocanaṃ disālocanaṃ. Tathā ālocitānaṃ tesaṃ dhammānaṃ atthanayattayayojane samānayanato aṅkuso viya aṅkuso. Gāthāsu lañjeti pakāseti suttatthanti lañjako, nayo ca so lañjako cāti nayalañjako. Gatāti ñātā, matāti attho. So eva vā pāṭho. Sesaṃ vuttanayena veditabbaṃ.
೩. ಏವಂ ನಯೇಪಿ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಮೂಲಪದಾನಿ ಉದ್ದಿಸಿತುಂ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಾನೀ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಮೂಲಾನಿ ಚ ತಾನಿ ನಯಾನಂ ಪಟ್ಠಾನಭಾಗಾನಞ್ಚ ಪತಿಟ್ಠಾಭಾವತೋ ಪದಾನಿ ಚ ಅಧಿಗಮೂಪಾಯಭಾವತೋ ಕೋಟ್ಠಾಸಭಾವತೋ ಚಾತಿ ಮೂಲಪದಾನಿ। ಕೋಸಲ್ಲಸಮ್ಭೂತಟ್ಠೇನ, ಕುಚ್ಛಿತಾನಂ ವಾ ಪಾಪಧಮ್ಮಾನಂ ಸಲನತೋ ವಿದ್ಧಂಸನತೋ, ಕುಸಾನಂ ವಾ ರಾಗಾದೀನಂ ಲವನತೋ, ಕುಸಾ ವಿಯ ವಾ ಲವನತೋ, ಕುಸೇನ ವಾ ಞಾಣೇನ ಲಾತಬ್ಬತೋ ಪವತ್ತೇತಬ್ಬತೋ ಕುಸಲಾನಿ, ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖತೋ ಅಕುಸಲಾನೀತಿ ಪದತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
3. Evaṃ nayepi uddisitvā idāni mūlapadāni uddisituṃ ‘‘tattha katamānī’’tiādi āraddhaṃ. Tattha mūlāni ca tāni nayānaṃ paṭṭhānabhāgānañca patiṭṭhābhāvato padāni ca adhigamūpāyabhāvato koṭṭhāsabhāvato cāti mūlapadāni. Kosallasambhūtaṭṭhena, kucchitānaṃ vā pāpadhammānaṃ salanato viddhaṃsanato, kusānaṃ vā rāgādīnaṃ lavanato, kusā viya vā lavanato, kusena vā ñāṇena lātabbato pavattetabbato kusalāni, tappaṭipakkhato akusalānīti padattho veditabbo.
ಏವಂ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಜಾತಿಭೇದತೋ ಚ ಮೂಲಪದಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸಂಕಿಲೇಸಪಕ್ಖಂಯೇವ ಪಠಮಂ ಉದ್ದಿಸತಿ ‘‘ತಣ್ಹಾ’’ತಿಆದಿನಾ। ತತ್ಥ ತಸತಿ ಪರಿತಸತೀತಿ ತಣ್ಹಾ। ಅವಿನ್ದಿಯಂ ವಿನ್ದತಿ, ವಿನ್ದಿಯಂ ನ ವಿನ್ದತೀತಿ ಅವಿಜ್ಜಾ, ವಿಜ್ಜಾಪಟಿಪಕ್ಖಾತಿ ವಾ ಅವಿಜ್ಜಾ। ಲುಬ್ಭನ್ತಿ ತೇನ, ಸಯಂ ವಾ ಲುಬ್ಭತಿ, ಲುಬ್ಭನಮತ್ತಮೇವ ವಾ ಸೋತಿ ಲೋಭೋ। ದೋಸಮೋಹೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಸುಭೇ ‘‘ಸುಭ’’ನ್ತಿ ಪವತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾ ಸುಭಸಞ್ಞಾ। ಸುಖಸಞ್ಞಾದೀಸುಪಿ ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸಙ್ಗಹನ್ತಿ ಗಣನಂ। ಸಮೋಸರಣನ್ತಿ ಸಮೋರೋಪನಂ।
Evaṃ gaṇanaparicchedato jātibhedato ca mūlapadāni dassetvā idāni sarūpato dassento saṃkilesapakkhaṃyeva paṭhamaṃ uddisati ‘‘taṇhā’’tiādinā. Tattha tasati paritasatīti taṇhā. Avindiyaṃ vindati, vindiyaṃ na vindatīti avijjā, vijjāpaṭipakkhāti vā avijjā. Lubbhanti tena, sayaṃ vā lubbhati, lubbhanamattameva vā soti lobho. Dosamohesupi eseva nayo. Asubhe ‘‘subha’’nti pavattā saññā subhasaññā. Sukhasaññādīsupi imināva nayena attho veditabbo. Saṅgahanti gaṇanaṃ. Samosaraṇanti samoropanaṃ.
ಪಚ್ಚನೀಕಧಮ್ಮೇ ಸಮೇತೀತಿ ಸಮಥೋ। ಅನಿಚ್ಚಾದೀಹಿ ವಿವಿಧೇಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಪಸ್ಸತೀತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾ। ಅಲೋಭಾದಯೋ ಲೋಭಾದಿಪಟಿಪಕ್ಖತೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಸುಭೇ ‘‘ಅಸುಭ’’ನ್ತಿ ಪವತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾ ಅಸುಭಸಞ್ಞಾ, ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ। ಸಞ್ಞಾಸೀಸೇನ ಹಿ ದೇಸನಾ। ದುಕ್ಖಸಞ್ಞಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Paccanīkadhamme sametīti samatho. Aniccādīhi vividhehi ākārehi passatīti vipassanā. Alobhādayo lobhādipaṭipakkhato veditabbā. Asubhe ‘‘asubha’’nti pavattā saññā asubhasaññā, kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ. Saññāsīsena hi desanā. Dukkhasaññādīsupi eseva nayo.
ಇದಂ ಉದ್ದಾನನ್ತಿ ಇದಂ ವುತ್ತಸ್ಸೇವ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣಭಾವೇನ ನಸ್ಸಿತುಂ ಅದತ್ವಾ ಉದ್ಧಂ ದಾನಂ ರಕ್ಖಣಂ ಉದ್ದಾನಂ, ಸಙ್ಗಹವಚನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಚತ್ತಾರೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಕಿಲೇಸಭೂಮೀತಿ ಸಂಕಿಲೇಸಭೂಮಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅಕುಸಲಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮೋಸರಣಟ್ಠಾನತ್ತಾ। ಕುಸಲಾನಂ ಯಾನಿ ತೀಣಿ ಮೂಲಾನಿ। ‘‘ಕುಸಲಾನೀ’’ತಿಪಿ ಪಠನ್ತಿ। ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾತಿ ಅಸುಭಸಞ್ಞಾದಯೋ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ಇನ್ದ್ರಿಯಭೂಮೀತಿ ಸದ್ಧಾದೀನಂ ವಿಮುತ್ತಿಪರಿಪಾಚನಿನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಸಮೋಸರಣಟ್ಠಾನತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ಯುಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಯೋಜೀಯನ್ತಿ। ಖೋತಿ ಪದಪೂರಣೇ, ಅವಧಾರಣತ್ಥೇ ವಾ ನಿಪಾತೋ। ತೇನ ಏತೇ ಏವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಟ್ಠಾರಸೇವಾತಿ ವಾ। ಮೂಲಪದಾತಿ ಮೂಲಪದಾನಿ, ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ವಾ।
Idaṃ uddānanti idaṃ vuttasseva atthassa vippakiṇṇabhāvena nassituṃ adatvā uddhaṃ dānaṃ rakkhaṇaṃ uddānaṃ, saṅgahavacananti attho. ‘‘Cattāro vipallāsā’’tipi pāṭho. Kilesabhūmīti saṃkilesabhūmi sabbesaṃ akusaladhammānaṃ samosaraṇaṭṭhānattā. Kusalānaṃ yāni tīṇi mūlāni. ‘‘Kusalānī’’tipi paṭhanti. Satipaṭṭhānāti asubhasaññādayo sandhāyāha. Indriyabhūmīti saddhādīnaṃ vimuttiparipācanindriyānaṃ samosaraṇaṭṭhānattā vuttaṃ. Yujjantīti yojīyanti. Khoti padapūraṇe, avadhāraṇatthe vā nipāto. Tena ete evāti dasseti. Aṭṭhārasevāti vā. Mūlapadāti mūlapadāni, liṅgavipallāso vā.
ಉದ್ದೇಸವಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Uddesavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಪಾಳಿ • Nettippakaraṇapāḷi / ೨. ಉದ್ದೇಸವಾರೋ • 2. Uddesavāro
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಟೀಕಾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ೨. ಉದ್ದೇಸವಾರವಣ್ಣನಾ • 2. Uddesavāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿವಿಭಾವಿನೀ • Nettivibhāvinī / ೨. ಉದ್ದೇಸವಾರಅತ್ಥವಿಭಾವನಾ • 2. Uddesavāraatthavibhāvanā
