| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਟੀਕਾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā |
੨. ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰવਣ੍ਣਨਾ
2. Uddesavāravaṇṇanā
੧. વਿਭਾਗੇਨਾਤਿ ਸਰੂਪવਿਭਾਗੇਨ। ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਜੋਤੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾ। ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਂਸਨ੍ਦੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾ, ਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਕਚ੍ਛਾવਸੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕਰਣਂ। વਿਮਤਿ ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾ। ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਪੁਚ੍ਛਾ ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ। ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ ਹਿ ਕਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਮਤੀਤਿ ਅਨੁਮਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ। ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਤਿ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ।
1.Vibhāgenāti sarūpavibhāgena. Adiṭṭhaṃ jotīyati etāyāti adiṭṭhajotanā. Diṭṭhaṃ saṃsandīyati etāyāti diṭṭhasaṃsandanā, saṃsandanaṃ cettha sākacchāvasena vinicchayakaraṇaṃ. Vimati chijjati etāyāti vimaticchedanā. Anumatiyā pucchā anumatipucchā. ‘‘Taṃ kiṃ maññathā’’ti hi kā tumhākaṃ anumatīti anumati pucchitā. Kathetukamyatāti kathetukamyatāya.
‘‘ਹਰੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਰਣਾਧਿਕਰਣਕਤ੍ਤੁਭਾવਕਮ੍ਮਸਾਧਨਾਨਂ વਸੇਨ ਹਾਰ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ વਤ੍વਾ ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਾવਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਹਾਰਾ વਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੁਨ ਗਨ੍ਥਕਰਣਾਦਿਅਤ੍ਥੇਨ ਗਨ੍ਥਾਦਿਸਦ੍ਦਾਨਂ વਿਯ ਹਾਰਕਰਣਾਦਿਅਤ੍ਥੇਨ ਹਾਰਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਹਾਰਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ‘‘ਹਰਣਤੋ, ਰਮਣਤੋ ਚਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਨੋਹਰਾ ਮਨੋਰਮਾ ਚੇਤੇ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
‘‘Harīyanti etehī’’tiādinā karaṇādhikaraṇakattubhāvakammasādhanānaṃ vasena hāra-saddassa atthaṃ vatvā sadisakappanāvasena dassetuṃ ‘‘hārā viyā’’tiādi vuttaṃ. Puna ganthakaraṇādiatthena ganthādisaddānaṃ viya hārakaraṇādiatthena hārasaddasiddhiṃ dassetuṃ ‘‘hārayantī’’tiādimāha. ‘‘Haraṇato, ramaṇato cā’’ti iminā manoharā manoramā cete saṃvaṇṇanāvisesāti dasseti.
ਉਪਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨਯੁਤ੍ਤੀਤਿ ਲਕ੍ਖਣਹੇਤੁ। વੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਨਨੁ ਚ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਹਾਰਾ ਯੁਤ੍ਤਿਸਹਿਤਾ ਏવਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇਸਨਾਹਾਰੇ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ।
Upapattisādhanayuttīti lakkhaṇahetu. Vuttanayenāti ‘‘nanu ca aññepi hārā yuttisahitā evā’’tiādinā desanāhāre vuttanayānusārena.
ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਬ੍ਯੂਹੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਭਿਨ੍ਨਾਧਿਕਰਣਾਨਮ੍ਪਿ ਪਦਾਨਂ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਸਮਾਸੋ ਲਬ੍ਭਤਿ ‘‘ਉਰਸਿਲੋਮੋ’’ਤਿਆਦੀਨਂ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਟੀ॰ ੩.੫੪, ੩੦੩) વਿਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Catunnaṃ byūho etthāti bhinnādhikaraṇānampi padānaṃ aññapadatthasamāso labbhati ‘‘urasilomo’’tiādīnaṃ (dī. ni. ṭī. 3.54, 303) viyāti vuttaṃ.
ਸੇਸਨ੍ਤਿ ‘‘વਿવਚਨਮੇવ વੇવਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦਿ।
Sesanti ‘‘vivacanameva vevacana’’nti evamādi.
ਅਨੁਪ੍ਪવੇਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅવਗਾਹੀਯਨ੍ਤਿ। ਸਮਾਧੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਹਰੀਯਨ੍ਤਿ। વਿਨਾ વਿਕਪ੍ਪੇਨਾਤਿ ਜਾਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਭੇਦੋ ਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਸਾਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਦਤ੍ਥਨ੍ਤਰਭਾવવਿਕਪ੍ਪਨਮਨ੍ਤਰੇਨ।
Anuppavesīyantīti avagāhīyanti. Samādhīyantīti pariharīyanti. Vinā vikappenāti jāti sāmaññaṃ, bhedo sāmaññaṃ, sambandho sāmaññantiādinā padatthantarabhāvavikappanamantarena.
ਪਦਟ੍ਠਾਨਾਦਿਮੁਖੇਨਾਤਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨવੇવਚਨਭਾવਨਾਪਹਾਨਮੁਖੇਨ। ਕੇਚੀਤਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਪਰਿਕ੍ਖਾਰਆવਟ੍ਟਪਰਿવਤ੍ਤਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਓਤਰਣੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ।
Padaṭṭhānādimukhenāti padaṭṭhānavevacanabhāvanāpahānamukhena. Kecīti padaṭṭhānaparikkhāraāvaṭṭaparivattanapaññattiotaraṇe sandhāya vadati.
੨. ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋਤਿ ਹੇਤੁਫਲਭਾવਯੋਗੋ। ਤਥਾਭੂਤਾਨਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਸਨ੍ਤਾਨਸਿਦ੍ਧਤਾ ਏਕਤ੍ਤਨਯੋ। વਿਭਾਗੋ ਸਤਿਪਿ ਨੇਸਂ ਹੇਤੁਫਲਭਾવੇ વਿਭਤ੍ਤਸਭਾવਤਾ। ਅਞ੍ਞੋ ਏવ ਹਿ ਹੇਤੁ, ਅਞ੍ਞਂ ਫਲਨ੍ਤਿ। ਬ੍ਯਾਪਾਰવਿਰਹੋ ਨਿਰੀਹਤਾ। ਨ ਹਿ ਹੇਤੁਫਲਾਨਂ ਏવਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਅਹਂ ਇਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਮਿ, ਇਮਿਨਾਹਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਅਨੁਰੂਪਫਲਤਾ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਕੂਲਤਾ। ਸਮੂਹਾਦਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ਲੋਕਸਙ੍ਕੇਤਸਿਦ੍ਧਾ વੋਹਾਰਮਤ੍ਤਤਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਭਾવੋ। ਪਥવੀਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਫੁਸਨਾਦਿਲਕ੍ਖਣਂ ਪਰਮਤ੍ਥਸਭਾવੋ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ – ਯਸ੍ਮਿਂ ਭਿਨ੍ਨੇ, ਇਤਰਾਪੋਹੇ વਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਤੇਨ ਤਥਾ ਬੁਦ੍ਧਿ, ਇਦਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਚ੍ਚਂ ਯਥਾ ਘਟੇ, ਸਸਮ੍ਭਾਰਜਲੇ ਚ, ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧਾਯਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮਾਯ।
2.Sambandhoti hetuphalabhāvayogo. Tathābhūtānañhi dhammānaṃ ekasantānasiddhatā ekattanayo. Vibhāgo satipi nesaṃ hetuphalabhāve vibhattasabhāvatā. Añño eva hi hetu, aññaṃ phalanti. Byāpāraviraho nirīhatā. Na hi hetuphalānaṃ evaṃ hoti ‘‘ahaṃ imaṃ nibbattemi, imināhaṃ nibbatto’’ti. Anurūpaphalatā paccayuppannānaṃ paccayānukūlatā. Samūhādiṃ upādāya lokasaṅketasiddhā vohāramattatā sammutisabhāvo. Pathavīphassādīnaṃ kakkhaḷaphusanādilakkhaṇaṃ paramatthasabhāvo. Ayañhettha saṅkhepo – yasmiṃ bhinne, itarāpohe vā cittena katena tathā buddhi, idaṃ sammutisaccaṃ yathā ghaṭe, sasambhārajale ca, tabbipariyāyena paramatthasaccanti. Paramatthasaccappaṭivedhāyāti nibbānādhigamāya.
ਅਨ੍ਤੋਤਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ। ਪਧਾਨਾવਯવੇਨਾਤਿ ਮੂਲਭਾવੇਨ। ‘‘ਨਨ੍ਦੀ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੩) ਤਣ੍ਹਾ ‘‘ਨਨ੍ਦੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ‘‘ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਚ ਨਨ੍ਦਿਂ ਚਰਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਮੋਦੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਯ, ਪਮੋਦਸ੍ਸ વਾ’’ਤਿ।
Antoti abbhantaro. Padhānāvayavenāti mūlabhāvena. ‘‘Nandī dukkhassa mūla’’ntiādīsu (ma. ni. 1.13) taṇhā ‘‘nandī’’ti vuttā. ‘‘Saṅgāme ca nandiṃ caratī’’tiādīsu pamodoti āha ‘‘taṇhāya, pamodassa vā’’ti.
੩. ਜਾਤਿਭੇਦਤੋਤਿ ਕੁਸਲਾ, ਅਕੁਸਲਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਾ વਿਸੇਸਾ। ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਅਨ੍ਤੋਨੀਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋਜੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਕੇਹਿ ਯੋਜੀਯਨ੍ਤਿ? ਸਂવਣ੍ਣਨਕੇਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ વਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਸਮਾਨਯੋਗਕ੍ਖਮਾ ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਗਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਤਦੇਕਟ੍ਠਭਾવਤੋ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ‘‘ਨવਹਿ ਪਦੇਹੀ’’ਤਿ ਸਹਯੋਗੇ ਕਰਣવਚਨਂ, ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਕਰਣੇ। ‘‘ਏਤੇ ਖੋ’’ਤਿ ਚ ਪਾਠੋ। ਤਤ੍ਥ ਖੋ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਦਪੂਰਣਤਾ, ਅવਧਾਰਣਤ੍ਥਤਾ વਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਏਤੇ ਏવਾਤਿ ਏਤੇ ਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਏવ, ਨ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਟ੍ਠਾਰਸੇવ ਨ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ, ਅਧੋ વਾਤਿ। ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਮੂਲਪਦਨ੍ਤਰਾਭਾવੋ, ਦੁਤਿਯਸ੍ਮਿਂ ਤੇਸਂ ਅਨੂਨਾਧਿਕਤਾ ਦੀਪਿਤਾ ਹੋਤਿ।
3.Jātibhedatoti kusalā, akusalāti imasmā visesā. Yujjantīti ettha hetuattho antonīto veditabboti āha ‘‘yojīyantī’’ti. Kehi yojīyanti? Saṃvaṇṇanakehīti adhippāyo. Yujjantīti vā yuttā honti, tehi samānayogakkhamā taggahaṇeneva gahitā hontīti attho tadekaṭṭhabhāvato. Imasmiṃ atthe ‘‘navahi padehī’’ti sahayoge karaṇavacanaṃ, purimasmiṃ karaṇe. ‘‘Ete kho’’ti ca pāṭho. Tattha kho-saddassa padapūraṇatā, avadhāraṇatthatā vā veditabbā. Ete evāti ete taṇhādayo eva, na ito aññeti attho. Aṭṭhāraseva na tato uddhaṃ, adho vāti. Purimasmiṃ pakkhe mūlapadantarābhāvo, dutiyasmiṃ tesaṃ anūnādhikatā dīpitā hoti.
ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Uddesavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਪਾਲ਼ਿ • Nettippakaraṇapāḷi / ੨. ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰੋ • 2. Uddesavāro
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ੨. ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • 2. Uddesavāravaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿવਿਭਾવਿਨੀ • Nettivibhāvinī / ੨. ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰਅਤ੍ਥવਿਭਾવਨਾ • 2. Uddesavāraatthavibhāvanā
