Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / നേത്തിപ്പകരണ-ടീകാ • Nettippakaraṇa-ṭīkā |
൨. ഉദ്ദേസവാരവണ്ണനാ
2. Uddesavāravaṇṇanā
൧. വിഭാഗേനാതി സരൂപവിഭാഗേന. അദിട്ഠം ജോതീയതി ഏതായാതി അദിട്ഠജോതനാ. ദിട്ഠം സംസന്ദീയതി ഏതായാതി ദിട്ഠസംസന്ദനാ, സംസന്ദനം ചേത്ഥ സാകച്ഛാവസേന വിനിച്ഛയകരണം. വിമതി ഛിജ്ജതി ഏതായാതി വിമതിച്ഛേദനാ. അനുമതിയാ പുച്ഛാ അനുമതിപുച്ഛാ. ‘‘തം കിം മഞ്ഞഥാ’’തി ഹി കാ തുമ്ഹാകം അനുമതീതി അനുമതി പുച്ഛിതാ. കഥേതുകമ്യതാതി കഥേതുകമ്യതായ.
1.Vibhāgenāti sarūpavibhāgena. Adiṭṭhaṃ jotīyati etāyāti adiṭṭhajotanā. Diṭṭhaṃ saṃsandīyati etāyāti diṭṭhasaṃsandanā, saṃsandanaṃ cettha sākacchāvasena vinicchayakaraṇaṃ. Vimati chijjati etāyāti vimaticchedanā. Anumatiyā pucchā anumatipucchā. ‘‘Taṃ kiṃ maññathā’’ti hi kā tumhākaṃ anumatīti anumati pucchitā. Kathetukamyatāti kathetukamyatāya.
‘‘ഹരീയന്തി ഏതേഹീ’’തിആദിനാ കരണാധികരണകത്തുഭാവകമ്മസാധനാനം വസേന ഹാര-സദ്ദസ്സ അത്ഥം വത്വാ സദിസകപ്പനാവസേന ദസ്സേതും ‘‘ഹാരാ വിയാ’’തിആദി വുത്തം. പുന ഗന്ഥകരണാദിഅത്ഥേന ഗന്ഥാദിസദ്ദാനം വിയ ഹാരകരണാദിഅത്ഥേന ഹാരസദ്ദസിദ്ധിം ദസ്സേതും ‘‘ഹാരയന്തീ’’തിആദിമാഹ. ‘‘ഹരണതോ, രമണതോ ചാ’’തി ഇമിനാ മനോഹരാ മനോരമാ ചേതേ സംവണ്ണനാവിസേസാതി ദസ്സേതി.
‘‘Harīyanti etehī’’tiādinā karaṇādhikaraṇakattubhāvakammasādhanānaṃ vasena hāra-saddassa atthaṃ vatvā sadisakappanāvasena dassetuṃ ‘‘hārā viyā’’tiādi vuttaṃ. Puna ganthakaraṇādiatthena ganthādisaddānaṃ viya hārakaraṇādiatthena hārasaddasiddhiṃ dassetuṃ ‘‘hārayantī’’tiādimāha. ‘‘Haraṇato, ramaṇato cā’’ti iminā manoharā manoramā cete saṃvaṇṇanāvisesāti dasseti.
ഉപപത്തിസാധനയുത്തീതി ലക്ഖണഹേതു. വുത്തനയേനാതി ‘‘നനു ച അഞ്ഞേപി ഹാരാ യുത്തിസഹിതാ ഏവാ’’തിആദിനാ ദേസനാഹാരേ വുത്തനയാനുസാരേന.
Upapattisādhanayuttīti lakkhaṇahetu. Vuttanayenāti ‘‘nanu ca aññepi hārā yuttisahitā evā’’tiādinā desanāhāre vuttanayānusārena.
ചതുന്നം ബ്യൂഹോ ഏത്ഥാതി ഭിന്നാധികരണാനമ്പി പദാനം അഞ്ഞപദത്ഥസമാസോ ലബ്ഭതി ‘‘ഉരസിലോമോ’’തിആദീനം (ദീ॰ നി॰ ടീ॰ ൩.൫൪, ൩൦൩) വിയാതി വുത്തം.
Catunnaṃ byūho etthāti bhinnādhikaraṇānampi padānaṃ aññapadatthasamāso labbhati ‘‘urasilomo’’tiādīnaṃ (dī. ni. ṭī. 3.54, 303) viyāti vuttaṃ.
സേസന്തി ‘‘വിവചനമേവ വേവചന’’ന്തി ഏവമാദി.
Sesanti ‘‘vivacanameva vevacana’’nti evamādi.
അനുപ്പവേസീയന്തീതി അവഗാഹീയന്തി. സമാധീയന്തീതി പരിഹരീയന്തി. വിനാ വികപ്പേനാതി ജാതി സാമഞ്ഞം, ഭേദോ സാമഞ്ഞം, സമ്ബന്ധോ സാമഞ്ഞന്തിആദിനാ പദത്ഥന്തരഭാവവികപ്പനമന്തരേന.
Anuppavesīyantīti avagāhīyanti. Samādhīyantīti pariharīyanti. Vinā vikappenāti jāti sāmaññaṃ, bhedo sāmaññaṃ, sambandho sāmaññantiādinā padatthantarabhāvavikappanamantarena.
പദട്ഠാനാദിമുഖേനാതി പദട്ഠാനവേവചനഭാവനാപഹാനമുഖേന. കേചീതി പദട്ഠാനപരിക്ഖാരആവട്ടപരിവത്തനപഞ്ഞത്തിഓതരണേ സന്ധായ വദതി.
Padaṭṭhānādimukhenāti padaṭṭhānavevacanabhāvanāpahānamukhena. Kecīti padaṭṭhānaparikkhāraāvaṭṭaparivattanapaññattiotaraṇe sandhāya vadati.
൨. സമ്ബന്ധോതി ഹേതുഫലഭാവയോഗോ. തഥാഭൂതാനഞ്ഹി ധമ്മാനം ഏകസന്താനസിദ്ധതാ ഏകത്തനയോ. വിഭാഗോ സതിപി നേസം ഹേതുഫലഭാവേ വിഭത്തസഭാവതാ. അഞ്ഞോ ഏവ ഹി ഹേതു, അഞ്ഞം ഫലന്തി. ബ്യാപാരവിരഹോ നിരീഹതാ. ന ഹി ഹേതുഫലാനം ഏവം ഹോതി ‘‘അഹം ഇമം നിബ്ബത്തേമി, ഇമിനാഹം നിബ്ബത്തോ’’തി. അനുരൂപഫലതാ പച്ചയുപ്പന്നാനം പച്ചയാനുകൂലതാ. സമൂഹാദിം ഉപാദായ ലോകസങ്കേതസിദ്ധാ വോഹാരമത്തതാ സമ്മുതിസഭാവോ. പഥവീഫസ്സാദീനം കക്ഖളഫുസനാദിലക്ഖണം പരമത്ഥസഭാവോ. അയഞ്ഹേത്ഥ സങ്ഖേപോ – യസ്മിം ഭിന്നേ, ഇതരാപോഹേ വാ ചിത്തേന കതേന തഥാ ബുദ്ധി, ഇദം സമ്മുതിസച്ചം യഥാ ഘടേ, സസമ്ഭാരജലേ ച, തബ്ബിപരിയായേന പരമത്ഥസച്ചന്തി. പരമത്ഥസച്ചപ്പടിവേധായാതി നിബ്ബാനാധിഗമായ.
2.Sambandhoti hetuphalabhāvayogo. Tathābhūtānañhi dhammānaṃ ekasantānasiddhatā ekattanayo. Vibhāgo satipi nesaṃ hetuphalabhāve vibhattasabhāvatā. Añño eva hi hetu, aññaṃ phalanti. Byāpāraviraho nirīhatā. Na hi hetuphalānaṃ evaṃ hoti ‘‘ahaṃ imaṃ nibbattemi, imināhaṃ nibbatto’’ti. Anurūpaphalatā paccayuppannānaṃ paccayānukūlatā. Samūhādiṃ upādāya lokasaṅketasiddhā vohāramattatā sammutisabhāvo. Pathavīphassādīnaṃ kakkhaḷaphusanādilakkhaṇaṃ paramatthasabhāvo. Ayañhettha saṅkhepo – yasmiṃ bhinne, itarāpohe vā cittena katena tathā buddhi, idaṃ sammutisaccaṃ yathā ghaṭe, sasambhārajale ca, tabbipariyāyena paramatthasaccanti. Paramatthasaccappaṭivedhāyāti nibbānādhigamāya.
അന്തോതി അബ്ഭന്തരോ. പധാനാവയവേനാതി മൂലഭാവേന. ‘‘നന്ദീ ദുക്ഖസ്സ മൂല’’ന്തിആദീസു (മ॰ നി॰ ൧.൧൩) തണ്ഹാ ‘‘നന്ദീ’’തി വുത്താ. ‘‘സങ്ഗാമേ ച നന്ദിം ചരതീ’’തിആദീസു പമോദോതി ആഹ ‘‘തണ്ഹായ, പമോദസ്സ വാ’’തി.
Antoti abbhantaro. Padhānāvayavenāti mūlabhāvena. ‘‘Nandī dukkhassa mūla’’ntiādīsu (ma. ni. 1.13) taṇhā ‘‘nandī’’ti vuttā. ‘‘Saṅgāme ca nandiṃ caratī’’tiādīsu pamodoti āha ‘‘taṇhāya, pamodassa vā’’ti.
൩. ജാതിഭേദതോതി കുസലാ, അകുസലാതി ഇമസ്മാ വിസേസാ. യുജ്ജന്തീതി ഏത്ഥ ഹേതുഅത്ഥോ അന്തോനീതോ വേദിതബ്ബോതി ആഹ ‘‘യോജീയന്തീ’’തി. കേഹി യോജീയന്തി? സംവണ്ണനകേഹീതി അധിപ്പായോ. യുജ്ജന്തീതി വാ യുത്താ ഹോന്തി, തേഹി സമാനയോഗക്ഖമാ തഗ്ഗഹണേനേവ ഗഹിതാ ഹോന്തീതി അത്ഥോ തദേകട്ഠഭാവതോ. ഇമസ്മിം അത്ഥേ ‘‘നവഹി പദേഹീ’’തി സഹയോഗേ കരണവചനം, പുരിമസ്മിം കരണേ. ‘‘ഏതേ ഖോ’’തി ച പാഠോ. തത്ഥ ഖോ-സദ്ദസ്സ പദപൂരണതാ, അവധാരണത്ഥതാ വാ വേദിതബ്ബാ. ഏതേ ഏവാതി ഏതേ തണ്ഹാദയോ ഏവ, ന ഇതോ അഞ്ഞേതി അത്ഥോ. അട്ഠാരസേവ ന തതോ ഉദ്ധം, അധോ വാതി. പുരിമസ്മിം പക്ഖേ മൂലപദന്തരാഭാവോ, ദുതിയസ്മിം തേസം അനൂനാധികതാ ദീപിതാ ഹോതി.
3.Jātibhedatoti kusalā, akusalāti imasmā visesā. Yujjantīti ettha hetuattho antonīto veditabboti āha ‘‘yojīyantī’’ti. Kehi yojīyanti? Saṃvaṇṇanakehīti adhippāyo. Yujjantīti vā yuttā honti, tehi samānayogakkhamā taggahaṇeneva gahitā hontīti attho tadekaṭṭhabhāvato. Imasmiṃ atthe ‘‘navahi padehī’’ti sahayoge karaṇavacanaṃ, purimasmiṃ karaṇe. ‘‘Ete kho’’ti ca pāṭho. Tattha kho-saddassa padapūraṇatā, avadhāraṇatthatā vā veditabbā. Ete evāti ete taṇhādayo eva, na ito aññeti attho. Aṭṭhāraseva na tato uddhaṃ, adho vāti. Purimasmiṃ pakkhe mūlapadantarābhāvo, dutiyasmiṃ tesaṃ anūnādhikatā dīpitā hoti.
ഉദ്ദേസവാരവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Uddesavāravaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / നേത്തിപ്പകരണപാളി • Nettippakaraṇapāḷi / ൨. ഉദ്ദേസവാരോ • 2. Uddesavāro
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / നേത്തിപ്പകരണ-അട്ഠകഥാ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ൨. ഉദ്ദേസവാരവണ്ണനാ • 2. Uddesavāravaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ഖുദ്ദകനികായ (ടീകാ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / നേത്തിവിഭാവിനീ • Nettivibhāvinī / ൨. ഉദ്ദേസവാരഅത്ഥവിഭാവനാ • 2. Uddesavāraatthavibhāvanā