| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੮. ਉਦ੍ਦੇਸવਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਂ
8. Uddesavibhaṅgasuttaṃ
੩੧੩. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ। ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਉਦ੍ਦੇਸવਿਭਙ੍ਗਂ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ। ਤਂ ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –
313. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘uddesavibhaṅgaṃ vo, bhikkhave, desessāmi. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ਤਥਾ ਤਥਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਯਥਾ ਯਥਾ 1 ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਸਟਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਅવਿਸਟੇ ਸਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤੇ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਤੋ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸਮ੍ਭવੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਇਦਂ વਤ੍વਾਨ ਸੁਗਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪਾવਿਸਿ।
‘‘Tathā tathā, bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya yathā yathā 2 upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ, ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ anupādāya na paritasseyya. Bahiddhā, bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ asaṇṭhite anupādāya aparitassato āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na hotī’’ti. Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.
੩੧੪. ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ, ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ‘ਤਥਾ ਤਥਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਯਥਾ ਯਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਸਟਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। ਬਹਿਦ੍ਧਾ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਅવਿਸਟੇ ਸਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤੇ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਤੋ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸਮ੍ਭવੋ ਨ ਹੋਤੀ’ਤਿ। ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇવ ਸਂવਣ੍ਣਿਤੋ ਸਮ੍ਭਾવਿਤੋ ਚ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ; ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਿਤੁਂ। ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ।
314. Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ, acirapakkantassa bhagavato, etadahosi – ‘‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘tathā tathā, bhikkhave , bhikkhu upaparikkheyya yathā yathā upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ, ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ anupādāya na paritasseyya. Bahiddhā , bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ asaṇṭhite anupādāya aparitassato āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na hotī’ti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’’ti? Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ; pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’’ti.
ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਂਸੁ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ –
Atha kho te bhikkhū yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā mahākaccānena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavocuṃ –
‘‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆવੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ‘ਤਥਾ ਤਥਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਯਥਾ ਯਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਸਟਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਅવਿਸਟੇ ਸਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤੇ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਤੋ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸਮ੍ਭવੋ ਨ ਹੋਤੀ’ਤਿ। ਤੇਸਂ ਨੋ, ਆવੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ਤਥਾ ਤਥਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਯਥਾ ਯਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਸਟਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਅવਿਸਟੇ ਸਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤੇ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਤੋ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸਮ੍ਭવੋ ਨ ਹੋਤੀ’ਤਿ। ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਸਂ ਨੋ, ਆવੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇવ ਸਂવਣ੍ਣਿਤੋ, ਸਮ੍ਭਾવਿਤੋ ਚ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ। ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਿਤੁਂ। ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਾ’ਤਿ – વਿਭਜਤਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ’’ਤਿ।
‘‘Idaṃ kho no, āvuso kaccāna, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘tathā tathā, bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya yathā yathā upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ, ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ anupādāya na paritasseyya. Bahiddhā, bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ asaṇṭhite anupādāya aparitassato āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na hotī’ti. Tesaṃ no, āvuso kaccāna, amhākaṃ, acirapakkantassa bhagavato, etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – tathā tathā, bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya, yathā yathā upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ anupādāya na paritasseyya. Bahiddhā, bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ asaṇṭhite anupādāya aparitassato āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na hotī’ti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’’ti. ‘‘Tesaṃ no, āvuso kaccāna, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti – vibhajatāyasmā mahākaccāno’’ti.
੩੧੫. ‘‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆવੁਸੋ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਾਰਤ੍ਥਿਕੋ ਸਾਰਗવੇਸੀ ਸਾਰਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤੋ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਸਾਰવਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮੇવ ਮੂਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਖਨ੍ਧਂ ਸਾਖਾਪਲਾਸੇ ਸਾਰਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਏવਂ ਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤੇ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਤਿਸਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹੇ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਥ। ਸੋ ਹਾવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਜਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਭੂਤੋ ਞਾਣਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮਭੂਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋ વਤ੍ਤਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਨ੍ਨੇਤਾ ਅਮਤਸ੍ਸ ਦਾਤਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ ਤਥਾਗਤੋ। ਸੋ ਚੇવ ਪਨੇਤਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਅਹੋਸਿ ਯਂ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥ; ਯਥਾ વੋ ਭਗવਾ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’’ਤਿ। ‘ਅਦ੍ਧਾવੁਸੋ ਕਚ੍ਚਾਨ, ਭਗવਾ ਜਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਭੂਤੋ ਞਾਣਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮਭੂਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋ વਤ੍ਤਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਨ੍ਨੇਤਾ ਅਮਤਸ੍ਸ ਦਾਤਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ ਤਥਾਗਤੋ। ਸੋ ਚੇવ ਪਨੇਤਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਅਹੋਸਿ ਯਂ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮ; ਯਥਾ ਨੋ ਭਗવਾ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਮ। ਅਪਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇવ ਸਂવਣ੍ਣਿਤੋ ਸਮ੍ਭਾવਿਤੋ ਚ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ। ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਿਤੁਂ। વਿਭਜਤਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਅਗਰੁਂ ਕਰਿਤ੍વਾ’ਤਿ। ‘ਤੇਨ ਹਾવੁਸੋ, ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ। ‘ਏવਮਾવੁਸੋ’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਏਤਦવੋਚ –
315. ‘‘‘Seyyathāpi, āvuso, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṃ atikkamma khandhaṃ sākhāpalāse sāraṃ pariyesitabbaṃ maññeyya, evaṃ sampadamidaṃ āyasmantānaṃ satthari sammukhībhūte taṃ bhagavantaṃ atisitvā amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha. So hāvuso, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ bhagavantaṃyeva etamatthaṃ paṭipuccheyyātha; yathā vo bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāthā’’’ti. ‘Addhāvuso kaccāna, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati, cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ bhagavantaṃyeva etamatthaṃ paṭipuccheyyāma; yathā no bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāma. Api cāyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Vibhajatāyasmā mahākaccāno agaruṃ karitvā’ti. ‘Tena hāvuso, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’ti. ‘Evamāvuso’ti kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa paccassosuṃ. Āyasmā mahākaccāno etadavoca –
‘ਯਂ ਖੋ ਨੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ਤਥਾ ਤਥਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਯਥਾ ਯਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਸਟਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਅવਿਸਟੇ ਸਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤੇ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਤੋ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸਮ੍ਭવੋ ਨ ਹੋਤੀ’ਤਿ। ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏવਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮਿ।
‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – tathā tathā, bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya, yathā yathā upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ anupādāya na paritasseyya, bahiddhā, bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ asaṇṭhite anupādāya aparitassato āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na hotī’ti. Imassa kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi.
੩੧੬. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਿਸਟਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ 3 ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦવਿਨਿਬਨ੍ਧਂ 4 ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਿਸਟਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਧਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੀ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ; ਧਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਧਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦવਿਨਿਬਨ੍ਧਂ ਧਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਿਸਟਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਖੋ ਆવੁਸੋ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਿਸਟਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
316. ‘‘Kathañcāvuso, bahiddhā viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti vuccati? Idhāvuso, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā rūpanimittānusāri viññāṇaṃ hoti rūpanimittassādagadhitaṃ 5 rūpanimittassādavinibandhaṃ 6 rūpanimittassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti vuccati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya dhammanimittānusārī viññāṇaṃ hoti; dhammanimittassādagadhitaṃ dhammanimittassādavinibandhaṃ dhammanimittassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti vuccati. Evaṃ kho āvuso, bahiddhā viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti vuccati.
੩੧੭. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਸਟਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਨ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦવਿਨਿਬਨ੍ਧਂ ਨ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਸਟਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ । ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਧਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੀ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਨ ਧਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਨ ਧਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦવਿਨਿਬਨ੍ਧਂ ਨ ਧਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਸਟਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਸਟਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
317. ‘‘Kathañcāvuso, bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti vuccati ? Idhāvuso, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā na rūpanimittānusāri viññāṇaṃ hoti rūpanimittassādagadhitaṃ na rūpanimittassādavinibandhaṃ na rūpanimittassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti vuccati . Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na dhammanimittānusārī viññāṇaṃ hoti na dhammanimittassādagadhitaṃ na dhammanimittassādavinibandhaṃ na dhammanimittassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti vuccati. Evaṃ kho, āvuso, bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti vuccati.
੩੧੮. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ 7 ਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਸ વਿવੇਕਜਪੀਤਿਸੁਖਾਨੁਸਾਰਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ વਿવੇਕਜਪੀਤਿਸੁਖਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ વਿવੇਕਜਪੀਤਿਸੁਖਸ੍ਸਾਦવਿਨਿਬਨ੍ਧਂ વਿવੇਕਜਪੀਤਿਸੁਖਸ੍ਸਾਦਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
318. ‘‘Kathañcāvuso, ajjhattaṃ 8 saṇṭhitanti vuccati? Idhāvuso, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa vivekajapītisukhānusāri viññāṇaṃ hoti vivekajapītisukhassādagadhitaṃ vivekajapītisukhassādavinibandhaṃ vivekajapītisukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti vuccati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾવਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਜਪੀਤਿਸੁਖਾਨੁਸਾਰਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਸਮਾਧਿਜਪੀਤਿਸੁਖਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਸਮਾਧਿਜਪੀਤਿਸੁਖਸ੍ਸਾਦવਿਨਿਬਨ੍ਧਂ ਸਮਾਧਿਜਪੀਤਿਸੁਖਸ੍ਸਾਦਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa samādhijapītisukhānusāri viññāṇaṃ hoti samādhijapītisukhassādagadhitaṃ samādhijapītisukhassādavinibandhaṃ samādhijapītisukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti vuccati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖવਿਹਾਰੀ’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਸਾਰਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁਖਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁਖਸ੍ਸਾਦવਿਨਿਬਨ੍ਧਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁਖਸ੍ਸਾਦਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa upekkhānusāri viññāṇaṃ hoti upekkhāsukhassādagadhitaṃ upekkhāsukhassādavinibandhaṃ upekkhāsukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti vuccati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਨੁਸਾਰਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਸ੍ਸਾਦવਿਨਿਬਨ੍ਧਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਸ੍ਸਾਦਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ 9 ਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa adukkhamasukhānusāri viññāṇaṃ hoti adukkhamasukhassādagadhitaṃ adukkhamasukhassādavinibandhaṃ adukkhamasukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti vuccati. Evaṃ kho, āvuso, ajjhattaṃ 10 saṇṭhitanti vuccati.
੩੧੯. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ , ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ 11 ਅਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨ વਿવੇਕਜਪੀਤਿਸੁਖਾਨੁਸਾਰਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਨ વਿવੇਕਜਪੀਤਿਸੁਖਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਨ વਿવੇਕਜਪੀਤਿਸੁਖਸ੍ਸਾਦવਿਨਿਬਨ੍ਧਂ ਨ વਿવੇਕਜਪੀਤਿਸੁਖਸ੍ਸਾਦਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
319. ‘‘Kathañcāvuso , ajjhattaṃ 12 asaṇṭhitanti vuccati? Idhāvuso, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa na vivekajapītisukhānusāri viññāṇaṃ hoti na vivekajapītisukhassādagadhitaṃ na vivekajapītisukhassādavinibandhaṃ na vivekajapītisukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti vuccati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਮਾਧਿਜਪੀਤਿਸੁਖਾਨੁਸਾਰਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਨ ਸਮਾਧਿਜਪੀਤਿਸੁਖਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਨ ਸਮਾਧਿਜਪੀਤਿਸੁਖਸ੍ਸਾਦવਿਨਿਬਨ੍ਧਂ ਨ ਸਮਾਧਿਜਪੀਤਿਸੁਖਸ੍ਸਾਦਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa na samādhijapītisukhānusāri viññāṇaṃ hoti na samādhijapītisukhassādagadhitaṃ na samādhijapītisukhassādavinibandhaṃ na samādhijapītisukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti vuccati .
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਸਾਰਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁਖਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁਖਸ੍ਸਾਦવਿਨਿਬਨ੍ਧਂ ਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁਖਸ੍ਸਾਦਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa na upekkhānusāri viññāṇaṃ hoti na upekkhāsukhassādagadhitaṃ na upekkhāsukhassādavinibandhaṃ na upekkhāsukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti vuccati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਨੁਸਾਰਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ ਨ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਨ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਸ੍ਸਾਦવਿਨਿਬਨ੍ਧਂ ਨ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਸ੍ਸਾਦਸਂਯੋਜਨਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ 13 ਅਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa na adukkhamasukhānusāri viññāṇaṃ hoti na adukkhamasukhassādagadhitaṃ na adukkhamasukhassādavinibandhaṃ na adukkhamasukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti vuccati. Evaṃ kho, āvuso, ajjhattaṃ 14 asaṇṭhitanti vuccati.
੩੨੦. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਅਨੁਪਾਦਾ ਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਅਸ੍ਸੁਤવਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾવੀ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋવਿਦੋ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਅવਿਨੀਤੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋવਿਦੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਅવਿਨੀਤੋ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਰੂਪવਨ੍ਤਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ વਾ ਰੂਪਂ ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਰੂਪਂ વਿਪਰਿਣਮਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਰੂਪવਿਪਰਿਣਾਮਞ੍ਞਥਾਭਾવਾ ਰੂਪવਿਪਰਿਣਾਮਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਰੂਪવਿਪਰਿਣਾਮਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਜਾ ਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾ ਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਉਤ੍ਤਾਸવਾ ਚ ਹੋਤਿ વਿਘਾਤવਾ ਚ ਅਪੇਕ੍ਖવਾ ਚ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਚ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ। વੇਦਨਂ …ਪੇ॰… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣવਨ੍ਤਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਿ વਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਪਰਿਣਮਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣવਿਪਰਿਣਾਮਞ੍ਞਥਾਭਾવਾ વਿਞ੍ਞਾਣવਿਪਰਿਣਾਮਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣવਿਪਰਿਣਾਮਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਜਾ ਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾ ਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਉਤ੍ਤਾਸવਾ ਚ ਹੋਤਿ વਿਘਾਤવਾ ਚ ਅਪੇਕ੍ਖવਾ ਚ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਚ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਨੁਪਾਦਾ ਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾ ਹੋਤਿ।
320. ‘‘Kathañcāvuso, anupādā paritassanā hoti? Idhāvuso, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ rūpaṃ vipariṇamati, aññathā hoti. Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā rūpavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. Tassa rūpavipariṇāmānuparivattajā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso pariyādānā uttāsavā ca hoti vighātavā ca apekkhavā ca anupādāya ca paritassati. Vedanaṃ …pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati, aññathā hoti. Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā viññāṇavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. Tassa viññāṇavipariṇāmānuparivattajā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso pariyādānā uttāsavā ca hoti vighātavā ca apekkhavā ca anupādāya ca paritassati. Evaṃ kho, āvuso, anupādā paritassanā hoti.
੩੨੧. ‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਅਨੁਪਾਦਾਨਾ ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਸੁਤવਾ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੋવਿਦੋ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਸੁવਿਨੀਤੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੋવਿਦੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਸੁવਿਨੀਤੋ ਨ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਨ ਰੂਪવਨ੍ਤਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਅਤ੍ਤਨਿ વਾ ਰੂਪਂ ਨ ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਰੂਪਂ વਿਪਰਿਣਮਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਰੂਪવਿਪਰਿਣਾਮਞ੍ਞਥਾਭਾવਾ ਨ ਚ ਰੂਪવਿਪਰਿਣਾਮਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨ ਰੂਪવਿਪਰਿਣਾਮਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਜਾ ਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾ ਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਨ ਚੇવੁਤ੍ਤਾਸવਾ 15 ਹੋਤਿ ਨ ਚ વਿਘਾਤવਾ ਨ ਚ ਅਪੇਕ੍ਖવਾ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਚ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ। ਨ વੇਦਨਂ… ਨ ਸਞ੍ਞਂ… ਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇ… ਨ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਨ વਿਞ੍ਞਾਣવਨ੍ਤਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਅਤ੍ਤਨਿ વਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਪਰਿਣਮਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣવਿਪਰਿਣਾਮਞ੍ਞਥਾਭਾવਾ ਨ ਚ વਿਞ੍ਞਾਣવਿਪਰਿਣਾਮਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨ વਿਞ੍ਞਾਣવਿਪਰਿਣਾਮਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਜਾ ਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾ ਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਯਾਦਾਨਾ ਨ ਚੇવੁਤ੍ਤਾਸવਾ ਹੋਤਿ ਨ ਚ વਿਘਾਤવਾ ਨ ਚ ਅਪੇਕ੍ਖવਾ, ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਚ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਨੁਪਾਦਾ ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾ ਹੋਤਿ।
321. ‘‘Kathañcāvuso, anupādānā aparitassanā hoti? Idhāvuso, sutavā ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati na rūpavantaṃ vā attānaṃ na attani vā rūpaṃ na rūpasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ rūpaṃ vipariṇamati, aññathā hoti. Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā na ca rūpavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. Tassa na rūpavipariṇāmānuparivattajā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso pariyādānā na cevuttāsavā 16 hoti na ca vighātavā na ca apekkhavā anupādāya ca na paritassati. Na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ attato samanupassati na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ na attani vā viññāṇaṃ na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Tassa taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati, aññathā hoti. Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā na ca viññāṇavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. Tassa na viññāṇavipariṇāmānuparivattajā paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso pariyādānā na cevuttāsavā hoti na ca vighātavā na ca apekkhavā, anupādāya ca na paritassati. Evaṃ kho, āvuso, anupādā aparitassanā hoti.
‘‘ਯਂ ਖੋ ਨੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ‘ਤਥਾ ਤਥਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਯਥਾ ਯਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਸਟਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਅવਿਸਟੇ ਸਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤੇ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਤੋ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸਮ੍ਭવੋ ਨ ਹੋਤੀ’ਤਿ। ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏવਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮਿ। ਆਕਙ੍ਖਮਾਨਾ ਚ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥ; ਯਥਾ વੋ ਭਗવਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ।
‘‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘tathā tathā, bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya yathā yathā upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ, ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ anupādāya na paritasseyya. Bahiddhā, bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ asaṇṭhite anupādāya aparitassato āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na hotī’ti. Imassa kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi. Ākaṅkhamānā ca pana tumhe āyasmanto bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha; yathā vo bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.
੩੨੨. ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ –
322. Atha kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ –
‘‘ਯਂ ਖੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ‘ਤਥਾ ਤਥਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਯਥਾ ਯਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਸਟਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਅવਿਸਟੇ ਸਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤੇ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਤੋ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸਮ੍ਭવੋ ਨ ਹੋਤੀ’’’ਤਿ।
‘‘Yaṃ kho no, bhante, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘tathā tathā, bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya yathā yathā upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ, ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ anupādāya na paritasseyya. Bahiddhā, bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ asaṇṭhite anupādāya aparitassato āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na hotī’’’ti.
‘‘ਤੇਸਂ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਇਦਂ ਖੋ ਨੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ – ਤਥਾ ਤਥਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਯਥਾ ਯਥਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਸਟਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਅવਿਸਟੇ ਸਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਸਣ੍ਠਿਤੇ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਤੋ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸਮ੍ਭવੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ। ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ? ਤੇਸਂ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇવ ਸਂવਣ੍ਣਿਤੋ ਸਮ੍ਭਾવਿਤੋ ਚ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ। ਪਹੋਤਿ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਇਮਸ੍ਸ ਭਗવਤਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਿਤੁਂ। ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਾ’ਤਿ।
‘‘Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ, acirapakkantassa bhagavato, etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – tathā tathā, bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya, yathā yathā upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ, ajjhattaṃ asaṇṭhitaṃ anupādāya na paritasseyya. Bahiddhā, bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ asaṇṭhite anupādāya aparitassato āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo na hotīti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti? Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti.
‘‘ਅਥ ਖੋ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਮ੍ਹ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹ। ਤੇਸਂ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੇਨ ਇਮੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਇਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਇਮੇਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ વਿਭਤ੍ਤੋ’’ਤਿ।
‘‘Atha kho mayaṃ, bhante, yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamimha; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipucchimha. Tesaṃ no, bhante, āyasmatā mahākaccānena imehi ākārehi imehi padehi imehi byañjanehi attho vibhatto’’ti.
‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ; ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ। ਮਂ ਚੇਪਿ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਏવਮੇવਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਂ ਯਥਾ ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੇਨ ਬ੍ਯਾਕਤਂ। ਏਸੋ ਚੇવੇਤਸ੍ਸ 17 ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਞ੍ਚ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ।
‘‘Paṇḍito, bhikkhave, mahākaccāno; mahāpañño, bhikkhave, mahākaccāno. Maṃ cepi tumhe, bhikkhave, etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, ahampi evamevaṃ byākareyyaṃ yathā taṃ mahākaccānena byākataṃ. Eso cevetassa 18 attho. Evañca naṃ dhāreyyāthā’’ti.
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ।
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ਉਦ੍ਦੇਸવਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ।
Uddesavibhaṅgasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੮. ਉਦ੍ਦੇਸવਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Uddesavibhaṅgasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੮. ਉਦ੍ਦੇਸવਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Uddesavibhaṅgasuttavaṇṇanā
