| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೮. ಉದ್ದೇಸವಿಭಙ್ಗಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
8. Uddesavibhaṅgasuttavaṇṇanā
೩೧೩. ದೇಸೇತಬ್ಬಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಉದ್ದಿಸನಂ ಉದ್ದೇಸೋ, ವಿಭಜನಂ ವಿಭಙ್ಗೋತಿ ಆಹ – ‘‘ಮಾತಿಕಞ್ಚ ವಿಭಜನಞ್ಚಾ’’ತಿ ತುಲೇಯ್ಯಾತಿಆದೀನಿ ಚತ್ತಾರಿಪಿ ಪದಾನಿ ಪಞ್ಞಾವೇವಚನಾನಿ। ಅಥ ವಾ ತುಲೇಯ್ಯಾತಿ ತುಲನಭೂತಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪಗ್ಗಹಾದಿವಿಧಿನಾ ಪರಿತುಲೇಯ್ಯ। ತೀರೇಯ್ಯಾತಿ ತೀರಣಭೂತಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ತತ್ಥ ಞಾಣಕಿರಿಯಾಸಮಾಪನವಸೇನ ತೀರೇಯ್ಯ। ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾತಿ ತಥಾಸಮಾಪನ್ನೋ ಆನಿಸಂಸೇ ಅಸ್ಸಾದಆದೀನವೇ ಚ ವಿಚಿನೇಯ್ಯ। ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದೇಯ್ಯಾತಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಭೂತೇನ ಞಾಣೇನ ಅತ್ಥಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಜಾನೇಯ್ಯ। ಆರಮ್ಮಣೇಸೂತಿ ರೂಪಾದಿಪುಥುತ್ತಾರಮ್ಮಣೇಸು। ನಿಕನ್ತಿವಸೇನಾತಿ ನಿಕಾಮನವಸೇನ ಅಪೇಕ್ಖಾವಸೇನ। ತಿಟ್ಠಮಾನನ್ತಿ ಪವತ್ತಮಾನಂ। ಗೋಚರಜ್ಝತ್ತೇತಿ ಝಾನಾರಮ್ಮಣಭೂತೇ। ತಞ್ಹಿ ಭಾವನಾಚಿತ್ತೇನಾಭಿಭುಯ್ಯ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಗಯ್ಹಮಾನಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ‘‘ಗೋಚರಜ್ಝತ್ತ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಭಾವನಂ ಆರದ್ಧಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಯದಿ ಭಾವನಾರಮ್ಮಣೇ ನಿಕನ್ತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ತಾಯ ನಿಕನ್ತಿಯಾ ಉಪರಿ ಭಾವನಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಚಿತ್ತಸಂಕೋಚವಸೇನ ಸಣ್ಠಿತಂ ನಾಮ, ತದಭಾವೇನ ಅಸಣ್ಠಿತಂ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ, ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಸಣ್ಠಿತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ, ‘‘ಗೋಚರಜ್ಝತ್ತೇ ನಿಕನ್ತಿವಸೇನ ಅಸಣ್ಠಿತ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತಥಾ ಹಿ ವಕ್ಖತಿ – ‘‘ನಿಕನ್ತಿವಸೇನ ಹಿ ಅತಿಟ್ಠಮಾನಂ ಹಾನಭಾಗಿಯಂ ನ ಹೋತಿ, ವಿಸೇಸಭಾಗಿಯಮೇವ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾತಿ ರೂಪಾದೀಸು ಕಿಞ್ಚಿ ತಣ್ಹಾದಿಗ್ಗಾಹವಸೇನ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ। ತಥಾ ಅಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಹಿ ತಣ್ಹಾಪರಿತಾಸಾದಿವಸೇನ ನ ಪರಿತಸ್ಸೇಯ್ಯ। ಅವಸೇಸಸ್ಸ ಚ ದುಕ್ಖಸ್ಸಾತಿ ಸೋಕಾದಿದುಕ್ಖಸ್ಸ। ಅವಸೇಸಸ್ಸ ಚ ದುಕ್ಖಸ್ಸಾತಿ ವಾ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಸೀಸೇನ ವಿಪಾಕದುಕ್ಖಸ್ಸ ಗಹಿತತ್ತಾ ಕಿಲೇಸದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚೇವ ಸಂಸಾರದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
313. Desetabbassa atthassa uddisanaṃ uddeso, vibhajanaṃ vibhaṅgoti āha – ‘‘mātikañca vibhajanañcā’’ti tuleyyātiādīni cattāripi padāni paññāvevacanāni. Atha vā tuleyyāti tulanabhūtāya paññāya tassa dhammassa paggahādividhinā parituleyya. Tīreyyāti tīraṇabhūtāya paññāya tattha ñāṇakiriyāsamāpanavasena tīreyya. Pariggaṇheyyāti tathāsamāpanno ānisaṃse assādaādīnave ca vicineyya. Paricchindeyyāti paricchindabhūtena ñāṇena atthaṃ paricchinditvā jāneyya. Ārammaṇesūti rūpādiputhuttārammaṇesu. Nikantivasenāti nikāmanavasena apekkhāvasena. Tiṭṭhamānanti pavattamānaṃ. Gocarajjhatteti jhānārammaṇabhūte. Tañhi bhāvanācittenābhibhuyya avissajjitvā gayhamānaṃ ajjhattaṃ viya hotīti ‘‘gocarajjhatta’’nti vuccati. Bhāvanaṃ āraddhassa bhikkhuno yadi bhāvanārammaṇe nikanti uppajjeyya, tāya nikantiyā upari bhāvanaṃ vissajjetvā cittasaṃkocavasena saṇṭhitaṃ nāma, tadabhāvena asaṇṭhitaṃ nāma hotīti, ‘‘ajjhattaṃ asaṇṭhita’’nti vuttanti dassento, ‘‘gocarajjhatte nikantivasena asaṇṭhita’’nti āha. Tathā hi vakkhati – ‘‘nikantivasena hi atiṭṭhamānaṃ hānabhāgiyaṃ na hoti, visesabhāgiyameva hotī’’ti. Aggahetvāti rūpādīsu kiñci taṇhādiggāhavasena aggahetvā. Tathā aggahaṇeneva hi taṇhāparitāsādivasena na paritasseyya. Avasesassa ca dukkhassāti sokādidukkhassa. Avasesassa ca dukkhassāti vā jātijarāmaraṇasīsena vipākadukkhassa gahitattā kilesadukkhassa ceva saṃsāradukkhassa cāti attho.
೩೧೬. ರೂಪಮೇವ ಕಿಲೇಸುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಕಾರಣಭಾವತೋ ರೂಪನಿಮಿತ್ತಂ। ರಾಗಾದಿವಸೇನ ತಂ ಅನುಧಾವತೀತಿ ರೂಪನಿಮಿತ್ತಾನುಸಾರೀ।
316. Rūpameva kilesuppattiyā kāraṇabhāvato rūpanimittaṃ. Rāgādivasena taṃ anudhāvatīti rūpanimittānusārī.
೩೧೮. ನಿಕನ್ತಿವಸೇನ ಅಸಣ್ಠಿತನ್ತಿ ಅಪೇಕ್ಖಾವಸೇನ ಸಣ್ಠಿತಂ ನಿಕನ್ತಿಂ ಪಹಾಯ ಪವತ್ತಮಾನಂ ಉಪರಿ ವಿಸೇಸಾವಹತೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಿಕನ್ತಿವಸೇನ ಹೀ’’ತಿಆದಿ।
318.Nikantivasena asaṇṭhitanti apekkhāvasena saṇṭhitaṃ nikantiṃ pahāya pavattamānaṃ upari visesāvahatoti. Tenāha ‘‘nikantivasena hī’’tiādi.
೩೨೦. ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅಪರಿತಸ್ಸನಾತಿ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇ, ‘‘ಏತಂ ಮಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ ತಣ್ಹಾದಿಗ್ಗಾಹವಸೇನ ಉಪಾದಿಯಿತ್ವಾ ತಣ್ಹಾಪರಿತಾಸಾದಿವಸೇನ ಪರಿತಸ್ಸನಾ, ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅಪರಿತಸ್ಸನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಕಥಂ ಪನೇಸಾ ಅನುಪಾದಾಪರಿತಸ್ಸನಾ ಹೋತೀತಿ ಮಹಾಥೇರಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ವಿವರಿತುಂ ಚೋದನಂ ಸಮುಟ್ಠಪೇತಿ? ಉಪಾದಾತಬ್ಬಸ್ಸ ಅಭಾವತೋತಿ ತಸ್ಸ ಅನುಪಾದಾಪರಿತಸ್ಸನಾಭಾವೇ ಕಾರಣವಚನಂ। ಯದಿ ಹೀತಿಆದಿ ತಸ್ಸ ಸಮತ್ಥನಂ। ಉಪಾದಾಪರಿತಸ್ಸನಾವ ಅಸ್ಸ ತಥಾ ಉಪಾದಾತಬ್ಬಸ್ಸ ತಥೇವ ಉಪಾದಿನ್ನತ್ತಾ। ಏವನ್ತಿ ನಿಚ್ಚಾದಿಆಕಾರೇನ। ಉಪಾದಿನ್ನಾಪೀತಿ ಗಹಿತಪರಾಮಟ್ಠಾಪಿ। ಅನುಪಾದಿನ್ನಾವ ಹೋನ್ತಿ ಅಯೋನಿಸೋ ಗಹಿತತ್ತಾ, ವಿಞ್ಞೂಸು ನಿಸ್ಸಾಯ ಜಾನಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಚ। ದಿಟ್ಠಿವಸೇನಾತಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಗಹಣಾಕಾರವಸೇನ, ತಸ್ಸ ಪನ ಅಯಥಾಭೂತಗಾಹಿತಾಯ ಪರಮತ್ಥತೋ ಚ ಅಭಾವತೋ। ಅತ್ಥತೋತಿ ಪರಮತ್ಥತೋ। ಅನುಪಾದಾಪರಿತಸ್ಸನಾಯೇವ ನಾಮ ಹೋತಿ ಉಪಾದಾತಬ್ಬಾಕಾರಸ್ಸ ಅಭಾವೇನ ತಂ ಅನುಪಾದಿಯಿತ್ವಾ ಏವ ಪರಿತಸ್ಸನಾತಿ ಕತ್ವಾ।
320.Aggahetvā aparitassanāti pañcupādānakkhandhe, ‘‘etaṃ mamā’’tiādinā taṇhādiggāhavasena upādiyitvā taṇhāparitāsādivasena paritassanā, vuttavipariyāyena aggahetvā aparitassanā veditabbā. Kathaṃ panesā anupādāparitassanā hotīti mahātherassa adhippāyaṃ vivarituṃ codanaṃ samuṭṭhapeti? Upādātabbassa abhāvatoti tassa anupādāparitassanābhāve kāraṇavacanaṃ. Yadi hītiādi tassa samatthanaṃ. Upādāparitassanāva assa tathā upādātabbassa tatheva upādinnattā. Evanti niccādiākārena. Upādinnāpīti gahitaparāmaṭṭhāpi. Anupādinnāva honti ayoniso gahitattā, viññūsu nissāya jānitabbattā ca. Diṭṭhivasenāti micchādiṭṭhiyā gahaṇākāravasena, tassa pana ayathābhūtagāhitāya paramatthato ca abhāvato. Atthatoti paramatthato. Anupādāparitassanāyeva nāma hoti upādātabbākārassa abhāvena taṃ anupādiyitvā eva paritassanāti katvā.
ಪರಿವತ್ತತೀತಿ ನ ತದೇವ ರೂಪಂ ಅಞ್ಞಥಾ ಪವತ್ತಂ ಪರಿವತ್ತತಿ, ಅಥ ಖೋ ಪಕತಿಜಹನೇನ ಸಭಾವವಿಗಮೇನ ನಸ್ಸತಿ ಭಿಜ್ಜತಿ। ವಿಪರಿಣತನ್ತಿ ಅಞ್ಞಥತ್ತಂ ಗತಂ ವಿನಟ್ಠಂ। ಕಮ್ಮವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರವಿಞ್ಞಾಣಂ। ‘‘ರೂಪಂ ಅತ್ತಾ’’ತಿಆದಿ ಮಿಚ್ಛಾಗಾಹವಸೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ರೂಪಭೇದೇನ ವುತ್ತಸ್ಸ ಭೇದಾನುಪರಿವತ್ತಿ ಹೋತಿ। ವಿಪರಿಣಾಮಂ ಅನುಗನ್ತ್ವಾ ವಿಪರಿವತ್ತನತಂ ಆರಬ್ಭ ಪವತ್ತಂ ವಿಪರಿಣಾಮಾನುಪರಿವತ್ತಂ; ತತೋ ಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ ಪರಿತಸ್ಸನಾ ವಿಪರಿಣಾಮಾನುಪರಿವತ್ತಜಾ ಪರಿತಸ್ಸನಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ – ‘‘ವಿಪರಿಣಾಮಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಪರಿತಸ್ಸನಾ’’ತಿ। ಅಕುಸಲಧಮ್ಮಸಮುಪ್ಪಾದಾ ಚಾತಿ, ‘‘ಯಂ ಅಹು ವತ ಮೇ, ತಂ ವತ ಮೇ ನತ್ಥೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಪವತ್ತಾ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮಾ। ಖೇಪೇತ್ವಾತಿ ಪವತ್ತಿತುಂ ಅಪ್ಪದಾನವಸೇನ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿನಿಮಿತ್ತತಾಯ ಖೇಪೇತ್ವಾ। ಭಯತಾಸೇನಾತಿ ಭಾಯನವಸೇನಪಿ ಚಿತ್ತುತ್ರಾಸೇನ। ತಣ್ಹಾತಾಸೇನಾತಿ ತಸ್ಸನೇನ। ಸವಿಘಾತೋತಿ ಚಿತ್ತವಿಘಾತನವಿಘಾತೇನ ಸವಿಘಾತೋ। ತತೋ ಏವ ಚೇತೋದುಕ್ಖೇನ ಸದುಕ್ಖೋ। ಮಣಿಕರಣ್ಡಕಸಞ್ಞಾಯಾತಿ ರಿತ್ತಕರಣ್ಡಂಯೇವ ಮಣಿಪರಿಪುಣ್ಣಕರಣ್ಡೋತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಸಞ್ಞಾಯ। ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿತಸ್ಸನಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಸ್ಸ ಅಭಾವೇನ ಗಹಣಮ್ಪಿ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಪಕ್ಖಿಯಮೇವಾತಿ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿತಸ್ಸನಾ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Parivattatīti na tadeva rūpaṃ aññathā pavattaṃ parivattati, atha kho pakatijahanena sabhāvavigamena nassati bhijjati. Vipariṇatanti aññathattaṃ gataṃ vinaṭṭhaṃ. Kammaviññāṇanti abhisaṅkhāraviññāṇaṃ. ‘‘Rūpaṃ attā’’tiādi micchāgāhavasena viññāṇassa rūpabhedena vuttassa bhedānuparivatti hoti. Vipariṇāmaṃ anugantvā viparivattanataṃ ārabbha pavattaṃ vipariṇāmānuparivattaṃ; tato samuppannā paritassanā vipariṇāmānuparivattajā paritassanāti dassento āha – ‘‘vipariṇāmassa…pe… paritassanā’’ti. Akusaladhammasamuppādā cāti, ‘‘yaṃ ahu vata me, taṃ vata me natthī’’tiādinā pavattā akusalacittuppādadhammā. Khepetvāti pavattituṃ appadānavasena anuppattinimittatāya khepetvā. Bhayatāsenāti bhāyanavasenapi cittutrāsena. Taṇhātāsenāti tassanena. Savighātoti cittavighātanavighātena savighāto. Tato eva cetodukkhena sadukkho. Maṇikaraṇḍakasaññāyāti rittakaraṇḍaṃyeva maṇiparipuṇṇakaraṇḍoti uppannasaññāya. Aggahetvā paritassanāti gahetabbassa abhāvena gahaṇampi avijjamānapakkhiyamevāti aggahetvā paritassanā nāma hoti.
೩೨೧. ಕಮ್ಮವಿಞ್ಞಾಣಮೇವ ನತ್ಥಿ ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಞ್ಞಾಣೇ ರೂಪಭೇದಾನುಪರಿವತ್ತಿ ಸಿಯಾತಿ ಕಮ್ಮವಿಞ್ಞಾಣಾಭಾವದಸ್ಸನಮುಖೇನ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸೋ ಕಿಲೇಸಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
321.Kammaviññāṇameva natthi sati kammaviññāṇe rūpabhedānuparivatti siyāti kammaviññāṇābhāvadassanamukhena khīṇāsavassa sabbaso kilesābhāvaṃ dasseti. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಉದ್ದೇಸವಿಭಙ್ಗಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Uddesavibhaṅgasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೮. ಉದ್ದೇಸವಿಭಙ್ಗಸುತ್ತಂ • 8. Uddesavibhaṅgasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೮. ಉದ್ದೇಸವಿಭಙ್ಗಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 8. Uddesavibhaṅgasuttavaṇṇanā
