| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣੀ-ਅਭਿਨવ-ਟੀਕਾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
੨. ਉਦੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
2. Udositasikkhāpadavaṇṇanā
ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਕਰਣવਚਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਰਿਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਕਰਣવਸੇਨੇવ ਕਰਣવਚਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਾਮਿવਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਰਣવਸੇਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਹੀਤਿ ਕਾਰਣਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਛਿਨ੍ਨਪਲਿਬੋਧੋਤਿ ਛਿਨ੍ਨਚੀવਰਾવਾਸਪਲਿਬੋਧੋ। ਏਕਾવ ਰਤ੍ਤਿ ਏਕਰਤ੍ਤਂ, ਸਮਾਸਨ੍ਤਗਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ। ਤਿਣ੍ਣਂ ਚੀવਰਾਨਂ ਸਮਾਹਾਰੋਤਿ ਤਿਚੀવਰਂ। ਤੇਨ ਤਿਚੀવਰੇਨ, ਤੀਹਿ ਚੀવਰੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਕੇਨ વਿਪ੍ਪવੁਤ੍ਥੋਪਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੪੭੫-੪੭੬) ਹਿ ਤਿਚੀવਰੇਨ વਿਪ੍ਪવੁਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਨ વਿਪ੍ਪવੁਤ੍ਥਤ੍ਤਾ, ਅવਯવੇਪਿ વਾ ਸਮੁਦਾਯવੋਹਾਰਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਿਚੀવਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨਨਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ।
Bhikkhunāti bhikkhussāti attho, sāmiatthe cetaṃ karaṇavacanaṃ. Tenāha ‘‘purimasikkhāpade viyā’’tiādi. Atha kasmā karaṇavaseneva karaṇavacanassa atthaṃ aggahetvā sāmivasena attho veditabboti āha ‘‘karaṇavasena hī’’tiādi. Hīti kāraṇatthe nipāto. Chinnapalibodhoti chinnacīvarāvāsapalibodho. Ekāva ratti ekarattaṃ, samāsantagatassa atthaṃ. Tiṇṇaṃ cīvarānaṃ samāhāroti ticīvaraṃ. Tena ticīvarena, tīhi cīvarehīti attho. Ekena vippavutthopi (pārā. aṭṭha. 2.475-476) hi ticīvarena vippavuttho nāma hoti paṭisiddhapariyāpannena vippavutthattā, avayavepi vā samudāyavohārato. Tenāha ‘‘ticīvarādhiṭṭhānanayenā’’tiādi.
ਇਦਾਨਿ વਿਪ੍ਪવਾਸਲਕ੍ਖਣવવਤ੍ਥਾਪਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਗਾਮੋ ਏਕੂਪਚਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਨਿવੇਸਨਨ੍ਤਿ ਉਦੋਸਿਤਾਦੀਨਂ વਸੇਨ ਅਕਤਾਯ ਪਤਿਸ੍ਸਯવਿਕਤਿਯਾ ਅਧਿવਚਨਂ। ਉਦੋਸਿਤੋਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੪੮੨-੪੮੭) ਯਾਨਾਦੀਨਂ ਭਣ੍ਡਾਨਂ ਸਾਲਾ। ਯੋ ‘‘ਉਦવਸਿਤੋ’’ਤਿਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਟ੍ਟੋਤਿ ਪਟਿਰਾਜਾਦਿਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਂ ਇਟ੍ਠਕਾਹਿ ਕਤੋ ਬਹਲਭਿਤ੍ਤਿਕੋ ਚਤੁਪਞ੍ਚਭੂਮਿਕੋ ਪਤਿਸ੍ਸਯવਿਸੇਸੋ। ‘‘ਅਟ੍ਟੋਤਿ ਬਹਲਭਿਤ੍ਤਿਕਗੇਹਂ, ਯਸ੍ਸ ਗੋਪਾਨਸਿਯੋ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਟ੍ਠਕਾਹਿ ਏવ ਛਦਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਪਰੇ। ‘‘ਅਟ੍ਟਾਕਾਰੇਨ ਕਰੀਯਤੀ’’ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਮਾਲ਼ੋਤਿ ਏਕਕੂਟਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਚਤੁਰਸ੍ਸਪਾਸਾਦੋ, ਏਕਕੂਟਸਙ੍ਗਹਿਤੋ વਾ ਅਨੇਕਕੋਣવਨ੍ਤੋ ਪਤਿਸ੍ਸਯવਿਸੇਸੋ। ‘‘ਮਾਲ਼ੋਤਿ વਟ੍ਟਾਕਾਰੇਨ ਕਤਸੇਨਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ। ਪਾਸਾਦੋਤਿ ਦੀਘਪਾਸਾਦੋ, ਅਡ੍ਢਯੋਗਾਦਿਭੇਦੋ ਅਟ੍ਟਮਾਲ਼ਹਮ੍ਮਿਯવਜ੍ਜਿਤੋ ਸਬ੍ਬੋ વਾ ਪਾਸਾਦੋ। ਹਮ੍ਮਿਯਨ੍ਤਿ ਮੁਣ੍ਡਚ੍ਛਦਨਪਾਸਾਦੋ। ‘‘ਚਨ੍ਦਿਯਙ੍ਗਣਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ। ਨਾવਾਤਿ ਥਲਟ੍ਠਉਦਕਟ੍ਠવਸੇਨ ਦ੍વਿਧਾ ਨਾવਾ। ਸਤ੍ਥੋਤਿ ਜਙ੍ਘਸਤ੍ਥੋ, ਸਕਟਸਤ੍ਥੋ વਾ। ਧਞ੍ਞਕਰਣਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੪੯੧-੪੯੪) ਖਲਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਆਰਾਮੋਤਿ ਪੁਪ੍ਫਾਰਾਮੋ, ਫਲਾਰਾਮੋ વਾ। વਿਹਾਰੋਤਿ ਸਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ વਾ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ વਾ ਸਕਲੋ ਆવਾਸੋ। ‘‘ਗੇਹਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਕੇਚਿ। ਨਿવੇਸਨਾਦੀਨਿ ਚੇਤ੍ਥ ਗਾਮਤੋ ਬਹਿ ਨਿવਿਟ੍ਠਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ। ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ ਠਿਤਾਨਂ ਪਨ ਗਾਮਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਗਾਮਪਰਿਹਾਰੋਯੇવਾਤਿ। ‘‘ਨਿવੇਸਨਾਦਯੋ ਹਮ੍ਮਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਗਾਮਪਰਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਬਹਿ ਨਿવਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ ਅਪਰੇ। ਹਤ੍ਥਪਾਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥਪਾਸੋ ਨਾਮ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਰਤਨਪ੍ਪਮਾਣੋ ਪਦੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਤਿਕ੍ਕਮੋ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇ। ਹਤ੍ਥਪਾਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਪਨ વਤ੍ਥੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਂ ਪਮਾਣਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਚੇਪਿ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਕਾਸੇ ਅਰੁਣਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਮੇવ ਹੋਤਿ।
Idāni vippavāsalakkhaṇavavatthāpanatthaṃ ‘‘gāmo ekūpacāro’’tiādimāha. Tattha nivesananti udositādīnaṃ vasena akatāya patissayavikatiyā adhivacanaṃ. Udositoti (pārā. aṭṭha. 2.482-487) yānādīnaṃ bhaṇḍānaṃ sālā. Yo ‘‘udavasito’’tipi vuccati. Aṭṭoti paṭirājādipaṭibāhanatthaṃ iṭṭhakāhi kato bahalabhittiko catupañcabhūmiko patissayaviseso. ‘‘Aṭṭoti bahalabhittikagehaṃ, yassa gopānasiyo aggahetvā iṭṭhakāhi eva chadanaṃ hotī’’ti apare. ‘‘Aṭṭākārena karīyatī’’tipi vadanti. Māḷoti ekakūṭasaṅgahito caturassapāsādo, ekakūṭasaṅgahito vā anekakoṇavanto patissayaviseso. ‘‘Māḷoti vaṭṭākārena katasenāsana’’nti apare. Pāsādoti dīghapāsādo, aḍḍhayogādibhedo aṭṭamāḷahammiyavajjito sabbo vā pāsādo. Hammiyanti muṇḍacchadanapāsādo. ‘‘Candiyaṅgaṇayutta’’nti apare. Nāvāti thalaṭṭhaudakaṭṭhavasena dvidhā nāvā. Satthoti jaṅghasattho, sakaṭasattho vā. Dhaññakaraṇanti (pārā. aṭṭha. 2.491-494) khalaṃ vuccati. Ārāmoti pupphārāmo, phalārāmo vā. Vihāroti saparikkhitto vā aparikkhitto vā sakalo āvāso. ‘‘Gehampī’’ti keci. Nivesanādīni cettha gāmato bahi niviṭṭhāni gahitāni. Antogāme ṭhitānaṃ pana gāmaggahaṇeneva gahitattā gāmaparihāroyevāti. ‘‘Nivesanādayo hammiyapariyosānā gāmaparikkhepato bahi niviṭṭhā’’ti apare. Hatthapāsātikkameti ettha hatthapāso nāma aḍḍhateyyaratanappamāṇo padeso, tassa atikkamo hatthapāsātikkamo, tasmiṃ hatthapāsātikkame. Hatthapāsabbhantare pana vatthuṃ vaṭṭati. Taṃ pamāṇaṃ atikkamitvā sacepi iddhimā bhikkhu ākāse aruṇaṃ uṭṭhāpeti, nissaggiyameva hoti.
ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਸਚੇ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੪੭੭-੪੭੮) ਗਾਮੋ ਏਕਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ વਾ ਭੋਜਕਸ੍ਸ વਾ વਸੇਨ ਏਕਕੁਲਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਪਾਕਾਰਾਦਿਨਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਕੂਪਚਾਰੋ ਚ, ਏવਰੂਪੇ ਗਾਮੇ ਚੀવਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਯਥਾਰੁਚਿਤਟ੍ਠਾਨੇ વਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਚੇ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਘਰੇ ਚੀવਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਘਰੇ વਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਸ ਘਰਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾ વਾ ਨ વਿਜਹਿਤਬ੍ਬਂ।
Ayaṃ panettha vinicchayo – sace (pārā. aṭṭha. 2.477-478) gāmo ekassa rañño vā bhojakassa vā vasena ekakulassa hoti, pākārādinā parikkhittattā ekūpacāro ca, evarūpe gāme cīvaraṃ nikkhipitvā tasmiṃ gāmabbhantare yathārucitaṭṭhāne vasitabbaṃ, sace aparikkhitto, yasmiṃ ghare cīvaraṃ nikkhittaṃ hoti, tasmiṃ ghare vasitabbaṃ, tassa gharassa samantato hatthapāsā vā na vijahitabbaṃ.
ਸਚੇ ਗਾਮੋ વੇਸਾਲਿਕੁਸਿਨਾਰਾਦਯੋ વਿਯ ਨਾਨਾਰਾਜੂਨਂ વਾ ਭੋਜਕਾਨਂ વਾ ਹੋਤਿ, વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਚ, ਏવਰੂਪੇ ਗਾਮੇ ਯਸ੍ਮਿਂ ਘਰੇ ਚੀવਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਘਰੇ વਾ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਸ ਘਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾ વਾ ਨ વਿਜਹਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਸ੍ਸਾ વੀਥਿਯਾ ਘਰਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ વੀਥਿਯਾ ਤਸ੍ਸ ਘਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾਟ੍ਠਾਨੇ ਸਭਾਯਂ વਾ ਘਰਦ੍વਾਰੇ વਾ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ, ਤੇਸਂ ਸਭਾਦ੍વਾਰਾਨਂ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾ વਾ ਨ વਿਜਹਿਤਬ੍ਬਂ।
Sace gāmo vesālikusinārādayo viya nānārājūnaṃ vā bhojakānaṃ vā hoti, vuttappakārena parikkhitto ca, evarūpe gāme yasmiṃ ghare cīvaraṃ nikkhittaṃ hoti, tasmiṃ ghare vā vatthabbaṃ, tassa gharassa hatthapāsā vā na vijahitabbaṃ. Yassā vīthiyā gharaṃ hoti, tassā vīthiyā tassa gharassa sammukhāṭṭhāne sabhāyaṃ vā gharadvāre vā vatthabbaṃ, tesaṃ sabhādvārānaṃ hatthapāsā vā na vijahitabbaṃ.
ਸਚੇ ਸੋ ਗਾਮੋ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਘਰੇ ਚੀવਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ વਾ ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ વਾ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ। ਨਿવੇਸਨੇ ਪਨ ਸਚੇ ਏਕਕੁਲਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਅਨ੍ਤੋਨਿવੇਸਨੇ ਚੀવਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਨਿવੇਸਨੇ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ। ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਚੇ ਹੋਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਗਬ੍ਭੇ ਚੀવਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਸ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾ વਾ ਨ વਿਜਹਿਤਬ੍ਬਂ।
Sace so gāmo aparikkhitto, yasmiṃ ghare cīvaraṃ nikkhittaṃ, tattha vā tassa hatthapāse vā vatthabbaṃ. Nivesane pana sace ekakulassa nivesanaṃ hoti, parikkhittañca, antonivesane cīvaraṃ nikkhipitvā antonivesane vatthabbaṃ. Aparikkhittaṃ ce hoti, yasmiṃ gabbhe cīvaraṃ nikkhittaṃ, tasmiṃ vatthabbaṃ, tassa gabbhassa hatthapāsā vā na vijahitabbaṃ.
ਸਚੇ ਨਾਨਾਕੁਲਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਗਬ੍ਭੇ ਚੀવਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਬ੍ਭੇ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਾਧਾਰਣਦ੍વਾਰਮੂਲੇ વਾ ਤੇਸਂ ਗਬ੍ਭਦ੍વਾਰਮੂਲਾਨਂ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾ વਾ ਨ વਿਜਹਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਚੇ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਗਬ੍ਭੇ ਚੀવਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਬ੍ਭੇ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਸ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾ વਾ ਨ વਿਜਹਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਉਦੋਸਿਤਾਦੀਸੁਪਿ।
Sace nānākulassa nivesanaṃ hoti, parikkhittañca, yasmiṃ gabbhe cīvaraṃ nikkhittaṃ, tasmiṃ gabbhe vatthabbaṃ, sabbesaṃ sādhāraṇadvāramūle vā tesaṃ gabbhadvāramūlānaṃ hatthapāsā vā na vijahitabbaṃ. Aparikkhittaṃ ce, yasmiṃ gabbhe cīvaraṃ nikkhittaṃ, tasmiṃ gabbhe vatthabbaṃ, tassa gabbhassa hatthapāsā vā na vijahitabbaṃ. Esa nayo udositādīsupi.
ਸਤ੍ਥੋ ਪਨ ਜਙ੍ਘਸਤ੍ਥੋ વਾ ਹੋਤੁ, ਸਕਟਸਤ੍ਥੋ વਾ। ਸਚੇ ਏਕਕੁਲਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਸਤ੍ਥੇ ਚੀવਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ વਾ ਪਚ੍ਛਤੋ વਾ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾ ਨ વਿਜਹਿਤਬ੍ਬਾ, ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਨ વਿਜਹਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੪੮੯) ਸਤ੍ਥੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਗਾਮਂ વਾ ਨਦਿਂ વਾ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਪવਿਟ੍ਠੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਾਬਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਓਰਞ੍ਚ ਪਾਰਞ੍ਚ ਫਰਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਸਤ੍ਥਪਰਿਹਾਰੋવ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਅਥ ਗਾਮੇ વਾ ਨਦਿਯਾ વਾ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਨ੍ਤੋਪવਿਟ੍ਠੋ, ਗਾਮਪਰਿਹਾਰੋ ਚੇવ ਨਦਿਪਰਿਹਾਰੋ ਚ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਸਚੇ વਿਹਾਰਸੀਮਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯ ਚ ਚੀવਰਂ ਹੋਤਿ, વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਬਹਿਸੀਮਾਯ ਚੀવਰਂ ਹੋਤਿ, ਸਤ੍ਥਸਮੀਪੇਯੇવ વਸਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਕਟੇ વਾ ਭਗ੍ਗੇ, ਗੋਣੇ વਾ ਨਟ੍ਠੇ ਅਨ੍ਤਰਾ ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਚੀવਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ વਸਿਤਬ੍ਬਂ।
Sattho pana jaṅghasattho vā hotu, sakaṭasattho vā. Sace ekakulassa sattho hoti, satthe cīvaraṃ nikkhipitvā purato vā pacchato vā sattabbhantarā na vijahitabbā, passato abbhantaraṃ na vijahitabbaṃ. Sace (pārā. aṭṭha. 2.489) sattho gacchanto gāmaṃ vā nadiṃ vā pariyādiyitvā tiṭṭhati, antopaviṭṭhena saddhiṃ ekābaddho hutvā orañca pārañca pharitvā ṭhito hoti, satthaparihārova labbhati. Atha gāme vā nadiyā vā pariyāpanno hoti antopaviṭṭho, gāmaparihāro ceva nadiparihāro ca labbhati. Sace vihārasīmaṃ atikkamitvā tiṭṭhati, antosīmāya ca cīvaraṃ hoti, vihāraṃ gantvā vasitabbaṃ. Sace bahisīmāya cīvaraṃ hoti, satthasamīpeyeva vasitabbaṃ. Sace gacchanto sakaṭe vā bhagge, goṇe vā naṭṭhe antarā chijjati, yasmiṃ koṭṭhāse cīvaraṃ nikkhittaṃ, tattha vasitabbaṃ.
ਖੇਤ੍ਤੇਪਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੪੯੦) ਸਚੇ ਏਕਕੁਲਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਅਨ੍ਤੋਖੇਤ੍ਤੇ ਚੀવਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਖੇਤ੍ਤੇ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਹਤ੍ਥਪਾਸਾ ਚੀવਰਂ ਨ વਿਜਹਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਨਾਨਾਕੁਲਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਅਨ੍ਤੋਖੇਤ੍ਤੇ ਚੀવਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਖੇਤ੍ਤਦ੍વਾਰਮੂਲੇ વਾ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾ વਾ ਨ વਿਜਹਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਚੀવਰਂ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾ ਨ વਿਜਹਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਧਞ੍ਞਕਰਣਾਰਾਮੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁਪਿ। વਿਹਾਰੇ ਪਨ ਨਿવੇਸਨੇ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸੋવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।
Khettepi (pārā. aṭṭha. 2.490) sace ekakulassa khettaṃ hoti, parikkhittañca, antokhette cīvaraṃ nikkhipitvā antokhette vatthabbaṃ. Sace aparikkhittaṃ, hatthapāsā cīvaraṃ na vijahitabbaṃ. Sace nānākulassa khettaṃ hoti, parikkhittañca, antokhette cīvaraṃ nikkhipitvā khettadvāramūle vā vatthabbaṃ, tassa hatthapāsā vā na vijahitabbaṃ. Sace aparikkhittaṃ, cīvaraṃ hatthapāsā na vijahitabbaṃ. Esa nayo dhaññakaraṇārāmesu dvīsupi. Vihāre pana nivesane vuttasadisova vinicchayo.
ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਪਨ ਯਂ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੇ ਕਾਲੇ ਸਮਨ੍ਤਾ ਛਾਯਾ ਫਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅવਿਰਲ਼ੇ ਪਦੇਸੇ ਤਸ੍ਸ ਛਾਯਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਯੇવ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ વਿਰਲ਼ਸਾਖਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਆਤਪੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸੇ ਠਪੇਤਿ, ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨੇ ਚ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਤਸ੍ਸ ਛਾਯਾਯਪਿ ਹੋਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਨਾਨਾਕੁਲਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ, ਚੀવਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾ ਨ વਿਜਹਿਤਬ੍ਬਂ।
Rukkhamūle pana yaṃ majjhanhike kāle samantā chāyā pharati, tasmiṃ ṭhāne aviraḷe padese tassa chāyāya phuṭṭhokāsassa antoyeva nikkhipitabbaṃ. Sace viraḷasākhassa rukkhassa ātapena phuṭṭhokāse ṭhapeti, aruṇuggamane ca so bhikkhu tassa hatthapāse na hoti, aññasmiṃ ṭhāne tassa chāyāyapi hoti, nissaggiyaṃ hoti. Sace nānākulassa rukkho hoti, cīvarassa hatthapāsā na vijahitabbaṃ.
ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇ ਪਨ વਿਞ੍ਝਾਟવਿਆਦੀਸੁ ਅਰਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਸਮੁਦ੍ਦਮਜ੍ਝੇ ਮਚ੍ਛਬਨ੍ਧਾਨਂ ਅਗਮਨਪਥਦੀਪਕੇਸੁਪਿ ਚੀવਰਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਪਦੇਸੇ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ વਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤੋ વਿਪ੍ਪવੁਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Ajjhokāse pana viñjhāṭaviādīsu araññesupi samuddamajjhe macchabandhānaṃ agamanapathadīpakesupi cīvaraṃ ṭhapetvā tato samantā sattabbhantare padese yattha katthaci vasitabbaṃ, ito aññattha vasanto vippavuttho nāma hotīti daṭṭhabbaṃ.
ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ વਿਤ੍ਥਾਰਸ੍ਸ ਇਧ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਞ੍ਚ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਤਿਚੀવਰੇਨ વਿਪ੍ਪવਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ। ਸਙ੍ਖੇਪੋਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪવਣ੍ਣਨਾ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ੪੭੭) ‘‘ਗਾਮੋ ਏਕੂਪਚਾਰੋ ਨਾਨੂਪਚਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅવਿਸੇਸੇਨ ਮਾਤਿਕਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾਪਿ ਗਾਮਨਿવੇਸਨਉਦੋਸਿਤਖੇਤ੍ਤਧਞ੍ਞਕਰਣਆਰਾਮવਿਹਾਰਾਨਂ ਏਕੂਪਚਾਰਨਾਨੂਪਚਾਰਤਾ ‘‘ਗਾਮੋ ਏਕੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਏਕਕੁਲਸ੍ਸ ਗਾਮੋ ਹੋਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਚ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੪੭੮) ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤવਸੇਨ વਿਭਤ੍ਤਾ। ਅਟ੍ਟਮਾਲ਼ਪਾਸਾਦਹਮ੍ਮਿਯਨਾવਾਸਤ੍ਥਰੁਕ੍ਖਮੂਲਅਜ੍ਝੋਕਾਸਾਨਂ ਪਨ ਏવਂ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਏਕਕੁਲਸ੍ਸ ਅਟ੍ਟੋ ਹੋਤਿ, ਨਾਨਾਕੁਲਸ੍ਸ ਅਟ੍ਟੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੪੮੪) ਨਯੇਨ ਏਕਕੁਲਨਾਨਾਕੁਲવਸੇਨ ਚ ਅਨ੍ਤੇ ‘‘ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੋ ਏਕੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਅਗਾਮਕੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾ ਏਕੂਪਚਾਰੋ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਨਾਨੂਪਚਾਰੋਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੪੯੪) ਚ ਏવਂ ਏਕੂਪਚਾਰਨਾਨੂਪਚਾਰਤਾ વਿਭਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਗਾਮਾਦੀਸੁ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਏਕੂਪਚਾਰਂ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਨਾਨੂਪਚਾਰਨ੍ਤਿ ਚ, ਅਟ੍ਟਾਦਿਸੁ ਯਂ ਏਕਕੁਲਸ੍ਸ, ਤਂ ਏਕੂਪਚਾਰਂ, ਯਂ ਨਾਨਾਕੁਲਸ੍ਸ, ਤਂ ਨਾਨੂਪਚਾਰਨ੍ਤਿ ਚ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਉਪਚਾਰੋਤਿ ਹਿ ‘‘ਗਾਮੋ ਏਕੂਪਚਾਰੋ ਨਾਨੂਪਚਾਰੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਦ੍વਾਰਂ, ‘‘ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੋ ਏਕੂਪਚਾਰੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ।
Imassa pana vitthārassa idha avuttattā, samantapāsādikāyañca vuttattā ‘‘ayamettha saṅkhepo’’tiādi vuttaṃ. Etthāti ‘‘ticīvarena vippavaseyyā’’ti etasmiṃ pade. Saṅkhepoti saṅkhepavaṇṇanā. Ettha pana pāḷiyaṃ (pārā. 477) ‘‘gāmo ekūpacāro nānūpacāro’’tiādinā avisesena mātikaṃ nikkhipitvāpi gāmanivesanaudositakhettadhaññakaraṇaārāmavihārānaṃ ekūpacāranānūpacāratā ‘‘gāmo ekūpacāro nāma ekakulassa gāmo hoti parikkhitto ca aparikkhitto cā’’tiādinā (pārā. 478) parikkhittāparikkhittavasena vibhattā. Aṭṭamāḷapāsādahammiyanāvāsattharukkhamūlaajjhokāsānaṃ pana evaṃ avatvā ‘‘ekakulassa aṭṭo hoti, nānākulassa aṭṭo hotī’’tiādinā (pārā. 484) nayena ekakulanānākulavasena ca ante ‘‘ajjhokāso ekūpacāro nāma agāmake araññe samantā sattabbhantarā ekūpacāro, tato paraṃ nānūpacāroti (pārā. 494) ca evaṃ ekūpacāranānūpacāratā vibhattā. Tasmā gāmādīsu parikkhittaṃ ekūpacāraṃ, aparikkhittaṃ nānūpacāranti ca, aṭṭādisu yaṃ ekakulassa, taṃ ekūpacāraṃ, yaṃ nānākulassa, taṃ nānūpacāranti ca gahetabbaṃ. Ajjhokāse vuttanayena gahetabbaṃ. Upacāroti hi ‘‘gāmo ekūpacāro nānūpacāro’’tiādīsu dvāraṃ, ‘‘ajjhokāso ekūpacāro’’ti ettha samantā sattabbhantarasaṅkhātaṃ pamāṇanti apare.
ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਭਿਕ੍ਖੁਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਦਿਨ੍ਨਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਮ੍ਮੁਤਿ, ਤਂ વਿਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਂ ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਅવਿਪ੍ਪવਾਸਸਮ੍ਮੁਤਿਂ ਦੇਤੀਤਿ ਅવਿਪ੍ਪવਾਸਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿ, ਅવਿਪ੍ਪવਾਸਾਯ વਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿ ਅવਿਪ੍ਪવਾਸਸਮ੍ਮੁਤਿ, ਤਂ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Aññatra bhikkhusammutiyāti bhikkhuno saṅghena dinnā sammuti bhikkhusammuti, taṃ vināti attho. Tenāha ‘‘yaṃ saṅgho’’tiādi. Avippavāsasammutiṃ detīti avippavāsā sammuti, avippavāsāya vā sammuti avippavāsasammuti, taṃ ñattidutiyena kammena detīti attho.
ਸਨ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਰવਾਸਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ, ‘‘ਉਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗੋ, ਸਹ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਉਤ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਂ, ਤੇਨ ਸਨ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰੇਨ, ਸਹ ਅਨ੍ਤਰવਾਸਕੇਨ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨ੍ਤੋਅਰੁਣੇ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਟੇਤਿ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿਤੁਮਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਨ ਤਤ੍ਥੇવ ਠਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਅਰੁਣੇ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਟੇ। ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਰੋਗੋ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਤਥਾ ਪੁਨ ਚੀવਰਸ੍ਸ ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਸਤ੍ਥਂ વਾ ਪਰਿਯੇਸਤਿ, ‘‘ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਆਭੋਗਂ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વਟ੍ਟਤਿ। ‘‘ਨ ਦਾਨਿ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਨ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਟ੍ਠਾਨੇ ਠਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਤ੍ਥੇવ વਾ ਠਿਤੇਨ ਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋਤਿ ਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਤਿ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਸੋ ਰੋਗੋ। ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਿਯਮੇવ ਪੁਨ ਸਮ੍ਮੁਤਿਦਾਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Santaruttarenāti ‘‘antara’’nti antaravāsako vuccati, ‘‘uttara’’nti uttarāsaṅgo, saha antarena uttaraṃ santaruttaraṃ, tena santaruttarena, saha antaravāsakena uttarāsaṅgenāti attho. Antoaruṇe paccuddhaṭeti nivattitvā sampāpuṇitumasakkontena tattheva ṭhatvā anto aruṇe paccuddhaṭe. Paccāgantabbanti yathā rogo na kuppati, tathā puna cīvarassa ṭhapitaṭṭhānaṃ āgantabbaṃ. Yato paṭṭhāya hi satthaṃ vā pariyesati, ‘‘gacchāmī’’ti ābhogaṃ vā karoti, tato paṭṭhāya vaṭṭati. ‘‘Na dāni gamissāmī’’ti evaṃ pana dhuranikkhepaṃ karontena paccuddharitabbaṃ ‘‘atirekacīvaraṭṭhāne ṭhassatī’’ti. Tenāha ‘‘tattheva vā ṭhitena paccuddharitabba’’nti. Soti yassa sammuti dinnā, so rogo. Laddhakappiyameva puna sammutidānakiccaṃ natthīti adhippāyo.
ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਤਾਤਿ ਤਿਚੀવਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨਨਯੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰਤਾ। વਿਪ੍ਪવਾਸੋ ਨਾਮ ਯਦਿ ਬਦ੍ਧਸੀਮਾਯਂ ਚੀવਰਂ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਬਹਿ ਅਰੁਣੁਟ੍ਠਾਪਨਂ। ਅਥ ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਾਯਂ, ਯਥਾવੁਤ੍ਤਗਾਮਾਦੀਨਂ ਬਹਿ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਅਰੁਣੁਟ੍ਠਾਪਨਂ। ਬਦ੍ਧਸੀਮਾਯਂ ਪਨ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਚੀવਰਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯਮੇવ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ વਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਇਧ ਅਪਚ੍ਚੁਦ੍ਧਰਣਂ ਅਕਿਰਿਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Adhiṭṭhitacīvaratāti ticīvarādhiṭṭhānanayena adhiṭṭhitacīvaratā. Vippavāso nāma yadi baddhasīmāyaṃ cīvaraṃ hoti, tato bahi aruṇuṭṭhāpanaṃ. Atha abaddhasīmāyaṃ, yathāvuttagāmādīnaṃ bahi hatthapāsātikkame aruṇuṭṭhāpanaṃ. Baddhasīmāyaṃ pana yattha katthaci cīvaraṃ ṭhapetvā antosīmāyameva yattha katthaci vasituṃ vaṭṭati. Idha apaccuddharaṇaṃ akiriyāti sambandho.
ਉਦੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Udositasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
