| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਦੀਘ ਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) |
੨. ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
2. Udumbarikasuttavaṇṇanā
ਨਿਗ੍ਰੋਧਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
Nigrodhaparibbājakavatthuvaṇṇanā
੪੯. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਮਪੁਬ੍ਬਪਦવਣ੍ਣਨਾ – ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋਤਿ ਛਨ੍ਨਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ। ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਾਯ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮੇਤਿ ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਾਯ ਦੇવਿਯਾ ਸਨ੍ਤਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮੇ। ਸਨ੍ਧਾਨੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਅਯਂ ਪਨ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਉਪਾਸਕਸਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਪੁਰਿਸੋ ਅਨਾਗਾਮੀ ਭਗવਤਾ ਮਹਾਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਏવਂ ਸਂવਣ੍ਣਿਤੋ –
49.Evaṃme sutanti udumbarikasuttaṃ. Tatrāyamapubbapadavaṇṇanā – paribbājakoti channaparibbājako. Udumbarikāya paribbājakārāmeti udumbarikāya deviyā santake paribbājakārāme. Sandhānoti tassa nāmaṃ. Ayaṃ pana mahānubhāvo parivāretvā vicarantānaṃ pañcannaṃ upāsakasatānaṃ aggapuriso anāgāmī bhagavatā mahāparisamajjhe evaṃ saṃvaṇṇito –
‘‘ਛਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਨ੍ਧਾਨੋ ਗਹਪਤਿ ਤਥਾਗਤੇ ਨਿਟ੍ਠਙ੍ਗਤੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਇਰਿਯਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਛਹਿ? ਬੁਦ੍ਧੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਧਮ੍ਮੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਸਙ੍ਘੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਅਰਿਯੇਨ ਸੀਲੇਨ ਅਰਿਯੇਨ ਞਾਣੇਨ ਅਰਿਯਾਯ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ। ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਨ੍ਧਾਨੋ ਗਹਪਤਿ ਤਥਾਗਤੇ ਨਿਟ੍ਠਙ੍ਗਤੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਇਰਿਯਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੬.੧੨੦-੧੩੯)।
‘‘Chahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato sandhāno gahapati tathāgate niṭṭhaṅgato saddhamme iriyati. Katamehi chahi? Buddhe aveccappasādena dhamme aveccappasādena saṅghe aveccappasādena ariyena sīlena ariyena ñāṇena ariyāya vimuttiyā. Imehi kho, bhikkhave, chahi aṅgehi samannāgato sandhāno gahapati tathāgate niṭṭhaṅgato saddhamme iriyatī’’ti (a. ni. 6.120-139).
ਸੋ ਪਾਤੋਯੇવ ਉਪੋਸਥਙ੍ਗਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ વਿਹਾਰਂ ਗਤੇਸੁ ਘਰੇ ਖੁਦ੍ਦਕਮਹਲ੍ਲਕਾਨਂ ਦਾਰਕਾਨਂ ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਬ੍ਬਾਲ਼੍ਹੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਦਿવਾ ਦਿવਸ੍ਸ ਰਾਜਗਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮੀਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਦਿવਾ ਦਿવਸ੍ਸਾਤਿ ਦਿવਸਸ੍ਸ ਦਿવਾ ਨਾਮ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਾਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸਸ੍ਸਾਪਿ ਦਿવਾਭੂਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੇ ਨਿਕ੍ਖਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋਤਿ ਤਤੋ ਤਤੋ ਰੂਪਾਦਿਗੋਚਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਨਿਲੀਨੋ ਝਾਨਰਤਿਸੇવਨਾવਸੇਨ ਏਕੀਭਾવਂ ਗਤੋ। ਮਨੋਭਾવਨੀਯਾਨਨ੍ਤਿ ਮਨવਡ੍ਢਕਾਨਂ। ਯੇ ਚ ਆવਜ੍ਜਤੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਨੀવਰਣਂ ਹੋਤਿ ਉਨ੍ਨਮਤਿ વਡ੍ਢਤਿ।
So pātoyeva uposathaṅgāni adhiṭṭhāya pubbaṇhasamaye buddhappamukhassa saṅghassa dānaṃ datvā bhikkhūsu vihāraṃ gatesu ghare khuddakamahallakānaṃ dārakānaṃ saddena ubbāḷho satthu santike ‘‘dhammaṃ sossāmī’’ti nikkhanto. Tena vuttaṃ divā divassa rājagahā nikkhamīti. Tattha divā divassāti divasassa divā nāma majjhanhātikkamo, tasmiṃ divasassāpi divābhūte atikkantamatte majjhanhike nikkhamīti attho. Paṭisallīnoti tato tato rūpādigocarato cittaṃ paṭisaṃharitvā nilīno jhānaratisevanāvasena ekībhāvaṃ gato. Manobhāvanīyānanti manavaḍḍhakānaṃ. Ye ca āvajjato manasikaroto cittaṃ vinīvaraṇaṃ hoti unnamati vaḍḍhati.
੫੦. ਉਨ੍ਨਾਦਿਨਿਯਾਤਿਆਦੀਨਿ ਪੋਟ੍ਠਪਾਦਸੁਤ੍ਤੇ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।
50.Unnādiniyātiādīni poṭṭhapādasutte vitthāritanayeneva veditabbāni.
੫੧. ਯਾવਤਾਤਿ ਯਤ੍ਤਕਾ। ਅਯਂ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋਤਿ ਅਯਂ ਤੇਸਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਏਕੋ ਸਾવਕੋ, ਭਗવਤੋ ਕਿਰ ਸਾવਕਾ ਗਿਹਿਅਨਾਗਾਮਿਨੋਯੇવ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਰਾਜਗਹੇ ਪਟਿવਸਨ੍ਤਿ। ਯੇਸਂ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚ ਉਪਾਸਕਸਤਾਨਿ ਪਰਿવਾਰਾ, ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਯਂ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ ਆਹ। ਪਤ੍ਥਨਾਕਾਰਣਂ ਪਨ ਪੋਟ੍ਠਪਾਦਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਮੇવ।
51.Yāvatāti yattakā. Ayaṃ tesaṃ aññataroti ayaṃ tesaṃ abbhantaro eko sāvako, bhagavato kira sāvakā gihianāgāminoyeva pañcasatā rājagahe paṭivasanti. Yesaṃ ekekassa pañca pañca upāsakasatāni parivārā, te sandhāya ‘‘ayaṃ tesaṃ aññataro’’ti āha. Appeva nāmāti tassa upasaṅkamanaṃ patthayamāno āha. Patthanākāraṇaṃ pana poṭṭhapādasutte vuttameva.
੫੨. ਏਤਦવੋਚਾਤਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇਯੇવ ਤੇਸਂ ਕਥਾਯ ਸੁਤਤ੍ਤਾ ਏਤਂ ਅਞ੍ਞਥਾ ਖੋ ਇਮੇਤਿਆਦਿવਚਨਂ ਅવੋਚ। ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਿ ਆਕਪ੍ਪੇਨਪਿ ਕੁਤ੍ਤੇਨਪਿ ਆਚਾਰੇਨਪਿ વਿਹਾਰੇਨਪਿ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨਪਿ ਅਞ੍ਞੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ। ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਸਮਾਗਮ੍ਮਾਤਿ ਸਙ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਸਿ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ। ਅਰਞ੍ਞવਨਪਤ੍ਥਾਨੀਤਿ ਅਰਞ੍ਞવਨਪਤ੍ਥਾਨਿ ਗਾਮੂਪਚਾਰਤੋ ਮੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦੂਰਸੇਨਾਸਨਾਨਿ। ਪਨ੍ਤਾਨੀਤਿ ਦੂਰਤਰਾਨਿ ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਚਾਰવਿਰਹਿਤਾਨਿ। ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾਨੀਤਿ વਿਹਾਰੂਪਚਾਰੇਨ ਗਚ੍ਛਤੋ ਅਦ੍ਧਿਕਜਨਸ੍ਸਪਿ ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਨ੍ਦਸਦ੍ਦਾਨਿ। ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਾਨੀਤਿ ਅવਿਭਾવਿਤਤ੍ਥੇਨ ਨਿਗ੍ਘੋਸੇਨ ਮਨ੍ਦਨਿਗ੍ਘੋਸਾਨਿ। વਿਜਨવਾਤਾਨੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋਸਞ੍ਚਾਰਿਨੋ ਜਨਸ੍ਸ વਾਤੇਨ વਿਗਤવਾਤਾਨਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਾਨੀਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਰਹਸ੍ਸਕਰਣਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਾਨਿ। ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਾਨੀਤਿ ਏਕੀਭਾવਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਾਨਿ। ਇਤਿ ਸਨ੍ਧਾਨੋ ਗਹਪਤਿ ‘‘ਅਹੋ ਮਮ ਸਤ੍ਥਾ ਯੋ ਏવਰੂਪਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਟਿਸੇવਤੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਉਤ੍ਤਮਙ੍ਗੇ ਸਿਰਸ੍ਮਿਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ।
52.Etadavocāti āgacchanto antarāmaggeyeva tesaṃ kathāya sutattā etaṃ aññathā kho imetiādivacanaṃ avoca. Tattha aññatitthiyāti dassanenapi ākappenapi kuttenapi ācārenapi vihārenapi iriyāpathenapi aññe titthiyāti aññatitthiyā. Saṅgamma samāgammāti saṅgantvā samāgantvā rāsi hutvā nisinnaṭṭhāne. Araññavanapatthānīti araññavanapatthāni gāmūpacārato muttāni dūrasenāsanāni. Pantānīti dūratarāni manussūpacāravirahitāni. Appasaddānīti vihārūpacārena gacchato addhikajanassapi saddena mandasaddāni. Appanigghosānīti avibhāvitatthena nigghosena mandanigghosāni. Vijanavātānīti antosañcārino janassa vātena vigatavātāni. Manussarāhasseyyakānīti manussānaṃ rahassakaraṇassa yuttāni anucchavikāni. Paṭisallānasāruppānīti ekībhāvassa anurūpāni. Iti sandhāno gahapati ‘‘aho mama satthā yo evarūpāni senāsanāni paṭisevatī’’ti añjaliṃ paggayha uttamaṅge sirasmiṃ patiṭṭhapetvā imaṃ udānaṃ udānento nisīdi.
੫੩. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਧਾਨੇਨ ਗਹਪਤਿਨਾ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੇਨ વੁਤ੍ਤੇ। ਨਿਗ੍ਰੋਧੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਅਯਂ ਗਹਪਤਿ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂਯੇવ ਥੋਮੇਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸਤਿ, ਅਮ੍ਹੇ ਪਨ ਅਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕੋਪਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਪਾਤੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸਨ੍ਧਾਨਂ ਗਹਪਤਿਂ ਏਤਦવੋਚ।
53.Evaṃ vutteti evaṃ sandhānena gahapatinā udānaṃ udānentena vutte. Nigrodho paribbājako ayaṃ gahapati mama santike nisinnopi attano satthāraṃyeva thometi ukkaṃsati, amhe pana atthītipi na maññati, etasmiṃ uppannakopaṃ samaṇassa gotamassa upari pātessāmīti sandhānaṃ gahapatiṃ etadavoca.
ਯਗ੍ਘੇਤਿ ਚੋਦਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ ਬੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾਸਿ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਕੇਨ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਤੀਤਿ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਕੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਲ੍ਲਪਤਿ વਦਤਿ ਭਾਸਤਿ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਯਦਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਲ੍ਲਾਪਕਾਰਣਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ਯਦਿ વਾ ਕੋਚਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਸਲ੍ਲਾਪਤ੍ਥਿਕੋ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਸਲ੍ਲਪੇਯ੍ਯ, ਨ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਕੋਚਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸ੍વਾਯਂ ਕੇਨ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਤਿ, ਅਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤੋ ਕਥਂ ਉਨ੍ਨਾਦੀ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
Yaggheti codanatthe nipāto. Jāneyyāsīti bujjheyyāsi passeyyāsi. Kena samaṇo gotamo saddhiṃ sallapatīti kena kāraṇena kena puggalena saddhiṃ samaṇo gotamo sallapati vadati bhāsati. Kiṃ vuttaṃ hoti – ‘‘yadi kiñci sallāpakāraṇaṃ bhaveyya, yadi vā koci samaṇassa gotamassa santikaṃ sallāpatthiko gaccheyya, sallapeyya, na pana kāraṇaṃ atthi, na tassa santikaṃ koci gacchati, svāyaṃ kena samaṇo gotamo saddhiṃ sallapati, asallapanto kathaṃ unnādī bhavissatī’’ti.
ਸਾਕਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਂਸਨ੍ਦਨਂ। ਪਞ੍ਞਾવੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਨਯੇਨ ਞਾਣਬ੍ਯਤ੍ਤਭਾવਂ। ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਹਤਾਤਿ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰੇਸੁ ਨਟ੍ਠਾ, ਸਮਣੇਨ ਹਿ ਗੋਤਮੇਨ ਬੋਧਿਮੂਲੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਾ ਪਞ੍ਞਾ ਅਧਿਗਤਾ, ਸਾਪਿਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰੇਸੁ ਏਕਕਸ੍ਸ ਨਿਸੀਦਤੋ ਨਟ੍ਠਾ। ਯਦਿ ਪਨ ਮਯਂ વਿਯ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦੇਯ੍ਯ, ਨਾਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾ ਨਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਪਰਿਸਾવਚਰੋਤਿ ਅવਿਸਾਰਦਤ੍ਤਾ ਪਰਿਸਂ ਓਤਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਨਾਲਂ ਸਲ੍ਲਾਪਾਯਾਤਿ ਨ ਸਮਤ੍ਥੋ ਸਲ੍ਲਾਪਂ ਕਾਤੁਂ। ਅਨ੍ਤਮਨ੍ਤਾਨੇવਾਤਿ ਕੋਚਿ ਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਞ੍ਹਾਭੀਤੋ ਅਨ੍ਤਮਨ੍ਤਾਨੇવ ਪਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਸੇવਤਿ। ਗੋਕਾਣਾਤਿ ਏਕਕ੍ਖਿਹਤਾ ਕਾਣਗਾવੀ। ਸਾ ਕਿਰ ਪਰਿਯਨ੍ਤਚਾਰਿਨੀ ਹੋਤਿ, ਅਨ੍ਤਮਨ੍ਤਾਨੇવ ਸੇવਤਿ। ਸਾ ਕਿਰ ਕਾਣਕ੍ਖਿਭਾવੇਨ વਨਨ੍ਤਾਭਿਮੁਖੀਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਭવਿਤੁਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਪਤ੍ਤੇਨ વਾ ਸਾਖਾਯ વਾ ਕਣ੍ਟਕੇਨ વਾ ਪਹਾਰਸ੍ਸ ਭਾਯਤਿ। ਗੁਨ੍ਨਂ ਅਭਿਮੁਖੀਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਭવਿਤੁਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਸਿਙ੍ਗੇਨ વਾ ਕਣ੍ਣੇਨ વਾ વਾਲੇਨ વਾ ਪਹਾਰਸ੍ਸ ਭਾਯਤਿ। ਇਙ੍ਘਾਤਿ ਚੋਦਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਸਂਸਾਦੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ ਏਕਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਨੇਨੇવ ਸਂਸਾਦਨਂ વਿਸਾਦਮਾਪਨ੍ਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਮ। ਤੁਚ੍ਛਕੁਮ੍ਭੀવ ਨਨ੍ਤਿ ਰਿਤ੍ਤਘਟਂ વਿਯ ਨਂ। ਓਰੋਧੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ વਿਨਨ੍ਧੇਯ੍ਯਾਮ। ਪੂਰਿਤਘਟੋ ਹਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਨ ਸੁવਿਨਨ੍ਧਨੀਯੋ ਹੋਤਿ। ਰਿਤ੍ਤਕੋ ਯਥਾਰੁਚਿ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ વਿਨਨ੍ਧਿਤੁਂ, ਏવਮੇવ ਹਤਪਞ੍ਞਤਾਯ ਰਿਤ੍ਤਕੁਮ੍ਭਿਸਦਿਸਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ વਾਦવਿਨਨ੍ਧਨੇਨ ਸਮਨ੍ਤਾ વਿਨਨ੍ਧਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ વਦਤਿ।
Sākacchanti saṃsandanaṃ. Paññāveyyattiyanti uttarapaccuttaranayena ñāṇabyattabhāvaṃ. Suññāgārahatāti suññāgāresu naṭṭhā, samaṇena hi gotamena bodhimūle appamattikā paññā adhigatā, sāpissa suññāgāresu ekakassa nisīdato naṭṭhā. Yadi pana mayaṃ viya gaṇasaṅgaṇikaṃ katvā nisīdeyya, nāssa paññā nasseyyāti dasseti. Aparisāvacaroti avisāradattā parisaṃ otarituṃ na sakkoti. Nālaṃ sallāpāyāti na samattho sallāpaṃ kātuṃ. Antamantānevāti koci maṃ pañhaṃ puccheyyāti pañhābhīto antamantāneva pantasenāsanāni sevati. Gokāṇāti ekakkhihatā kāṇagāvī. Sā kira pariyantacārinī hoti, antamantāneva sevati. Sā kira kāṇakkhibhāvena vanantābhimukhīpi na sakkoti bhavituṃ. Kasmā? Yasmā pattena vā sākhāya vā kaṇṭakena vā pahārassa bhāyati. Gunnaṃ abhimukhīpi na sakkoti bhavituṃ. Kasmā? Yasmā siṅgena vā kaṇṇena vā vālena vā pahārassa bhāyati. Iṅghāti codanatthe nipāto. Saṃsādeyyāmāti ekapañhapucchaneneva saṃsādanaṃ visādamāpannaṃ kareyyāma. Tucchakumbhīva nanti rittaghaṭaṃ viya naṃ. Orodheyyāmāti vinandheyyāma. Pūritaghaṭo hi ito cito ca parivattetvā na suvinandhanīyo hoti. Rittako yathāruci parivattetvā sakkā hoti vinandhituṃ, evameva hatapaññatāya rittakumbhisadisaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādavinandhanena samantā vinandhissāmāti vadati.
ਇਤਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਨਲਾਟਮਣ੍ਡਲਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਂ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਮਾਰਂ ਜਾਤਿਯਾ ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋ ਚਣ੍ਡਾਲਪੁਤ੍ਤੋ વਿਯ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਕੇਸਰਸੀਹਂ ਮਿਗਰਾਜਾਨਂ ਥਾਮੇਨ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤੋ ਜਰਸਿਙ੍ਗਾਲੋ વਿਯ ਚ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਤੁਚ੍ਛਗਜ੍ਜਿਤਂ ਗਜ੍ਜਿ। ਉਪਾਸਕੋਪਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਯਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਅਤਿ વਿਯ ਗਜ੍ਜਤਿ, ਅવੀਚਿਫੁਸਨਤ੍ਥਾਯ ਪਾਦਂ, ਭવਗ੍ਗਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰਯਨ੍ਤੋ વਿਯ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ વਾਯਮਤਿ। ਸਚੇ ਮੇ ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਠਾਨਮਾਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਇਮਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਯਾવ ਭવਗ੍ਗਾ ਉਸ੍ਸਿਤਂ ਮਾਨਦ੍ਧਜਂ ਠਾਨਸੋવ ਓਪਾਤੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ।
Iti paribbājako satthu suvaṇṇavaṇṇaṃ nalāṭamaṇḍalaṃ apassanto dasabalassa parammukhā attano balaṃ dīpento asambhinnaṃ khattiyakumāraṃ jātiyā ghaṭṭayanto caṇḍālaputto viya asambhinnakesarasīhaṃ migarājānaṃ thāmena ghaṭṭento jarasiṅgālo viya ca nānappakāraṃ tucchagajjitaṃ gajji. Upāsakopi cintesi ‘‘ayaṃ paribbājako ati viya gajjati, avīciphusanatthāya pādaṃ, bhavaggaggahaṇatthāya hatthaṃ pasārayanto viya niratthakaṃ vāyamati. Sace me satthā imaṃ ṭhānamāgaccheyya, imassa paribbājakassa yāva bhavaggā ussitaṃ mānaddhajaṃ ṭhānasova opāteyyā’’ti.
੫੪. ਭਗવਾਪਿ ਤੇਸਂ ਤਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ ਅਸ੍ਸੋਸਿਯੇવ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਇਮਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪ’’ਨ੍ਤਿ।
54. Bhagavāpi tesaṃ taṃ kathāsallāpaṃ assosiyeva. Tena vuttaṃ ‘‘assosi kho imaṃ kathāsallāpa’’nti.
ਸੁਮਾਗਧਾਯਾਤਿ ਸੁਮਾਗਧਾ ਨਾਮ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ, ਯਸ੍ਸਾ ਤੀਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਪੁਰਿਸੋ ਪਦੁਮਨਾਲ਼ਨ੍ਤਰੇਹਿ ਅਸੁਰਭવਨਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਂ ਅਸੁਰਸੇਨਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਮੋਰਨਿવਾਪੋਤਿ ਨਿવਾਪੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਭਤ੍ਤਂ, ਯਤ੍ਥ ਮੋਰਾਨਂ ਅਭਯੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿવਾਪੋ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇਤਿ ਅਙ੍ਗਣਟ੍ਠਾਨੇ। ਅਸ੍ਸਾਸਪਤ੍ਤਾਤਿ ਤੁਟ੍ਠਿਪਤ੍ਤਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਤ੍ਤਾ। ਅਜ੍ਝਾਸਯਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਂ। ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਣਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਕੋ ਨਾਮ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮੋ ਯੇਨ ਭਗવਤਾ ਸਾવਕਾ વਿਨੀਤਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਭੂਤਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਾਧਿਗਮવਸੇਨ ਅਸ੍ਸਾਸਪਤ੍ਤਾ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
Sumāgadhāyāti sumāgadhā nāma pokkharaṇī, yassā tīre nisinno aññataro puriso padumanāḷantarehi asurabhavanaṃ pavisantaṃ asurasenaṃ addasa. Moranivāpoti nivāpo vuccati bhattaṃ, yattha morānaṃ abhayena saddhiṃ nivāpo dinno, taṃ ṭhānanti attho. Abbhokāseti aṅgaṇaṭṭhāne. Assāsapattāti tuṭṭhipattā somanassapattā. Ajjhāsayanti uttamanissayabhūtaṃ. Ādibrahmacariyanti purāṇabrahmacariyasaṅkhātaṃ ariyamaggaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘ko nāma so, bhante, dhammo yena bhagavatā sāvakā vinītā ajjhāsayādibrahmacariyabhūtaṃ ariyamaggaṃ pūretvā arahattādhigamavasena assāsapattā paṭijānantī’’ti.
ਤਪੋਜਿਗੁਚ੍ਛਾવਾਦવਣ੍ਣਨਾ
Tapojigucchāvādavaṇṇanā
੫੫. વਿਪ੍ਪਕਤਾਤਿ ਮਮਾਗਮਨਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨਿਟ੍ਠਿਤਾ, વ ਹੁਤ੍વਾ ਠਿਤਾ, ਕਥੇਹਿ, ਅਹਮੇਤਂ ਨਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਪવਾਰਣਂ ਪવਾਰੇਸਿ।
55.Vippakatāti mamāgamanapaccayā aniṭṭhitā, va hutvā ṭhitā, kathehi, ahametaṃ niṭṭhapetvā matthakaṃ pāpetvā dassemīti sabbaññupavāraṇaṃ pavāresi.
੫੬. ਦੁਜ੍ਜਾਨਂ ਖੋਤਿ ਭਗવਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਮਯਾ ਸਾવਕਾਨਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਂ ਤੇਹਿ ਪੂਰੇਤਬ੍ਬਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਸਚਸ੍ਸਾਹਂ ਆਦਿਤੋવ ਤਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਕਥਿਤਮ੍ਪਿ ਨਂ ਨ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ વੀਰਿਯੇਨ ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਨવਾਦੋ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਏਤਸ੍ਸੇવ વਿਸਯੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਥੁਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਲਦ੍ਧਿਯਾ ਨਿਰਤ੍ਥਕਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਮਿ। ਅਥ ਪਚ੍ਛਾ ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਦੁਜ੍ਜਾਨਂ ਖੋ ਏਤਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਕੇ ਆਚਰਿਯਕੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯવਾਦੇ। ਅਧਿਜੇਗੁਚ੍ਛੇਤਿ વੀਰਿਯੇਨ ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਨਭਾવੇ। ਕਥਂ ਸਨ੍ਤਾਤਿ ਕਥਂ ਭੂਤਾ। ਤਪੋਜਿਗੁਚ੍ਛਾਤਿ વੀਰਿਯੇਨ ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਾ ਪਾਪવਿવਜ੍ਜਨਾ। ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ। ਕਥਂ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਤਿ ਕਥਂ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤੀਤਿ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛਾਤਿ। ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮਾਤਿ ਯੋ ਨਾਮ।
56.Dujjānaṃ khoti bhagavā paribbājakassa vacanaṃ sutvā ‘‘ayaṃ paribbājako mayā sāvakānaṃ desetabbaṃ dhammaṃ tehi pūretabbaṃ paṭipattiṃ pucchati, sacassāhaṃ āditova taṃ kathessāmi, kathitampi naṃ na jānissati, ayaṃ pana vīriyena pāpajigucchanavādo, handāhaṃ etasseva visaye pañhaṃ pucchāpetvā puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ laddhiyā niratthakabhāvaṃ dassemi. Atha pacchā imaṃ pañhaṃ byākarissāmī’’ti cintetvā dujjānaṃ kho etantiādimāha. Tattha sake ācariyaketi attano ācariyavāde. Adhijeguccheti vīriyena pāpajigucchanabhāve. Kathaṃ santāti kathaṃ bhūtā. Tapojigucchāti vīriyena pāpajigucchā pāpavivajjanā. Paripuṇṇāti parisuddhā. Kathaṃaparipuṇṇāti kathaṃ aparisuddhā hotīti evaṃ pucchāti. Yatra hi nāmāti yo nāma.
੫੭. ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇ ਕਤ੍વਾਤਿ ਨਿਰવੇ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇ ਕਤ੍વਾ। ਸੋ ਕਿਰ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਏਕਂ ਪਞ੍ਹਮ੍ਪਿ ਨ ਕਥੇਤਿ, ਸਲ੍ਲਾਪਕਥਾਪਿਸ੍ਸ ਅਤਿਬਹੁਕਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਮੇ ਪਨ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਅਨੁવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇવ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ ਚ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਇਮੇ ਨਿਸ੍ਸਦ੍ਦੇ ਕਤ੍વਾ ਸਯਂ ਕਥੇਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤਪੋਜਿਗੁਚ੍ਛવਾਦਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਤਪੋਜਿਗੁਚ੍ਛਂ વਦਾਮ, ਮਨਸਾਪਿ ਤਮੇવ ਸਾਰਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਾਮ, ਕਾਯੇਨਪਿਮ੍ਹਾ ਤਮੇવ ਅਲ੍ਲੀਨਾ, ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕਂ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਰਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
57.Appasaddekatvāti nirave appasadde katvā. So kira cintesi – ‘‘samaṇo gotamo ekaṃ pañhampi na katheti, sallāpakathāpissa atibahukā natthi, ime pana ādito paṭṭhāya samaṇaṃ gotamaṃ anuvattanti ceva pasaṃsanti ca, handāhaṃ ime nissadde katvā sayaṃ kathemī’’ti. So tathā akāsi. Tena vuttaṃ ‘‘appasadde katvā’’ti. ‘‘Tapojigucchavādā’’tiādīsu tapojigucchaṃ vadāma, manasāpi tameva sārato gahetvā vicarāma, kāyenapimhā tameva allīnā, nānappakārakaṃ attakilamathānuyogamanuyuttā viharāmāti attho.
ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸવਣ੍ਣਨਾ
Upakkilesavaṇṇanā
੫੮. ਤਪਸ੍ਸੀਤਿ ਤਪਨਿਸ੍ਸਿਤਕੋ। ‘‘ਅਚੇਲਕੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਸੀਹਨਾਦੇ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੩੯੩) વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਤਪਂ ਸਮਾਦਿਯਤੀਤਿ ਅਚੇਲਕਭਾવਾਦਿਕਂ ਤਪਂ ਸਮ੍ਮਾ ਆਦਿਯਤਿ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕੋ ਅਞ੍ਞੋ ਮਯਾ ਸਦਿਸੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਤਪੇ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤੁਟ੍ਠਮਨੋ ਹੋਤਿ। ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਅਲਮੇਤ੍ਤਾવਤਾਤਿ ਏવਂ ਪਰਿਯੋਸਿਤਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਇਦਞ੍ਚ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ વਸੇਨ ਆਗਤਂ। ਸਾਸਨਾવਚਰੇਨਾਪਿ ਪਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਂ। ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ ਧੁਤਙ੍ਗਂ ਸਮਾਦਿਯਤਿ, ਸੋ ਤੇਨੇવ ਧੁਤਙ੍ਗੇਨ ਕੋ ਅਞ੍ਞੋ ਮਯਾ ਸਦਿਸੋ ਧੁਤਙ੍ਗਧਰੋਤਿ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ। ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦੁવਿਧਸ੍ਸਾਪੇਤਸ੍ਸ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ ਅਯਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਹੋਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾਯਂ ਤਪੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਹੋਤੀਤਿ વਦਾਮਿ।
58.Tapassīti tapanissitako. ‘‘Acelako’’tiādīni sīhanāde (dī. ni. aṭṭha. 1.393) vitthāritanayeneva veditabbāni. Tapaṃ samādiyatīti acelakabhāvādikaṃ tapaṃ sammā ādiyati, daḷhaṃ gaṇhāti. Attamano hotīti ko añño mayā sadiso imasmiṃ tape atthīti tuṭṭhamano hoti. Paripuṇṇasaṅkappoti alamettāvatāti evaṃ pariyositasaṅkappo, idañca titthiyānaṃ vasena āgataṃ. Sāsanāvacarenāpi pana dīpetabbaṃ. Ekacco hi dhutaṅgaṃ samādiyati, so teneva dhutaṅgena ko añño mayā sadiso dhutaṅgadharoti attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo. Tapassino upakkileso hotīti duvidhassāpetassa tapassino ayaṃ upakkileso hoti. Ettāvatāyaṃ tapo upakkileso hotīti vadāmi.
ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤੀਤਿ ‘‘ਕੋ ਮਯਾ ਸਦਿਸੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਕ੍ਕਂਸਤਿ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤੀਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਨ ਮਾਦਿਸੋ’’ਤਿ ਪਰਂ ਸਂਹਾਰੇਤਿ ਅવਕ੍ਖਿਪਤਿ।
Attānukkaṃsetīti ‘‘ko mayā sadiso atthī’’ti attānaṃ ukkaṃsati ukkhipati. Paraṃ vambhetīti ‘‘ayaṃ na mādiso’’ti paraṃ saṃhāreti avakkhipati.
ਮਜ੍ਜਤੀਤਿ ਮਾਨਮਦਕਰਣੇਨ ਮਜ੍ਜਤਿ। ਮੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਹੋਤਿ ਗਧਿਤੋ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ। ਪਮਾਦਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਤਦੇવ ਸਾਰਨ੍ਤਿ ਪਮਾਦਮਾਪਜ੍ਜਤਿ। ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਪਿ ਧੁਤਙ੍ਗਸੁਦ੍ਧਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸੁਦ੍ਧਿਕੋ। ਧੁਤਙ੍ਗਮੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ વਿਯ ਸਾਰਤੋ ਪਚ੍ਚੇਤਿ।
Majjatīti mānamadakaraṇena majjati. Mucchatīti mucchito hoti gadhito ajjhāpanno. Pamādamāpajjatīti etadeva sāranti pamādamāpajjati. Sāsane pabbajitopi dhutaṅgasuddhiko hoti, na kammaṭṭhānasuddhiko. Dhutaṅgameva arahattaṃ viya sārato pacceti.
੫੯. ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਲਾਭਾ, ਤੇਯੇવ ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਤ੍વਾ ਪਟਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਾ ਸਕ੍ਕਾਰੋ, વਣ੍ਣਭਣਨਂ ਸਿਲੋਕੋ। ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਅਚੇਲਕਾਦਿਭਾવਂ ਤੇਰਸਧੁਤਙ੍ਗਸਮਾਦਾਨਂ વਾ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਹਾਲਾਭੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮવਾਰਨਯੇਨੇવ ਦੁવਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ વਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
59.Lābhasakkārasilokanti ettha cattāro paccayā labbhantīti lābhā, teyeva suṭṭhu katvā paṭisaṅkharitvā laddhā sakkāro, vaṇṇabhaṇanaṃ siloko. Abhinibbattetīti acelakādibhāvaṃ terasadhutaṅgasamādānaṃ vā nissāya mahālābho uppajjati, tasmā ‘‘abhinibbattetī’’ti vutto. Sesamettha purimavāranayeneva duvidhassāpi tapassino vasena veditabbaṃ.
੬੦. વੋਦਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦ੍વੇਭਾਗਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਦ੍વੇ ਭਾਗੇ ਕਰੋਤਿ। ਖਮਤੀਤਿ ਰੁਚ੍ਚਤਿ। ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ ਨ ਰੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਾਪੇਕ੍ਖੋ ਪਜਹਤੀਤਿ ਸਤਣ੍ਹੋ ਪਜਹਤਿ। ਕਥਂ? ਪਾਤੋવ ਖੀਰਭਤ੍ਤਂ ਭੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਂਸਭੋਜਨਂ ਉਪਨੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਏવਰੂਪਂ ਕਦਾ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮ, ਸਚੇ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਮ, ਪਾਤੋવ ਖੀਰਭਤ੍ਤਂ ਨ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾਮ, ਕਿਂ ਮਯਾ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ, ਗਚ੍ਛ ਭੋ, ਤ੍વਮੇવ ਭੁਞ੍ਜਾ’’ਤਿ ਜੀવਿਤਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤੋ વਿਯ ਸਾਪੇਕ੍ਖੋ ਪਜਹਤਿ। ਗਧਿਤੋਤਿ ਗੇਧਜਾਤੋ। ਮੁਚ੍ਛਿਤੋਤਿ ਬਲવਤਣ੍ਹਾਯ ਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਸਂਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤੀ ਹੁਤ੍વਾ। ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਆਮਿਸੇ ਅਤਿਲਗ੍ਗੋ, ‘‘ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਥ, ਆવੁਸੋ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਨਿਮਨ੍ਤਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਕਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇ ਮਹਨ੍ਤੇ ਕਬਲ਼ੇ ਕਰੋਤਿ। ਅਨਾਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀਤਿਆਦੀਨવਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋਤਿ ਇਧ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾਨਿਸ੍ਸਰਣਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਪਰਿਭੋਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਕਰੋਤਿ। ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਨਿਕਨ੍ਤਿਹੇਤੂਤਿ ਲਾਭਾਦੀਸੁ ਤਣ੍ਹਾਹੇਤੁ।
60.Vodāsaṃ āpajjatīti dvebhāgaṃ āpajjati, dve bhāge karoti. Khamatīti ruccati. Nakkhamatīti na ruccati. Sāpekkho pajahatīti sataṇho pajahati. Kathaṃ? Pātova khīrabhattaṃ bhutto hoti. Athassa maṃsabhojanaṃ upaneti. Tassa evaṃ hoti ‘‘idāni evarūpaṃ kadā labhissāma, sace jāneyyāma, pātova khīrabhattaṃ na bhuñjeyyāma, kiṃ mayā sakkā kātuṃ, gaccha bho, tvameva bhuñjā’’ti jīvitaṃ pariccajanto viya sāpekkho pajahati. Gadhitoti gedhajāto. Mucchitoti balavataṇhāya mucchito saṃmuṭṭhassatī hutvā. Ajjhāpannoti āmise atilaggo, ‘‘bhuñjissatha, āvuso’’ti dhammanimantanamattampi akatvā mahante mahante kabaḷe karoti. Anādīnavadassāvītiādīnavamattampi na passati. Anissaraṇapaññoti idha mattaññutānissaraṇapaccavekkhaṇaparibhogamattampi na karoti. Lābhasakkārasilokanikantihetūti lābhādīsu taṇhāhetu.
੬੧. ਸਂਭਕ੍ਖੇਤੀਤਿ ਸਂਖਾਦਤਿ। ਅਸਨਿવਿਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ વਿਚਕ੍ਕਸਣ੍ਠਾਨਾ ਅਸਨਿਯੇવ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਅਸਨਿવਿਚਕ੍ਕਂ ਇਮਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤਕੂਟਂ ਮੂਲਬੀਜਾਦੀਸੁ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਸਂਭੁਞ੍ਜਤਿ। ਅਥ ਚ ਪਨ ਨਂ ਸਮਣਪ੍ਪવਾਦੇਨ ਸਮਣੋਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਅਪਸਾਦੇਤਿ ਅવਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਇਦਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯવਸੇਨ ਆਗਤਂ। ਭਿਕ੍ਖੁવਸੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਯਂ ਯੋਜਨਾ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਧੁਤਙ੍ਗਧਰੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਅਞ੍ਞਂ ਏવਂ ਅਪਸਾਦੇਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਸਮਣਾ ਨਾਮ ਇਮੇ ਸਮਣਮ੍ਹਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਧੁਤਙ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਯਬਾਹੁਲ੍ਲਿਕਾ વਿਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਲੂਖਾਜੀવਿਨ੍ਤਿ ਅਚੇਲਕਾਦਿવਸੇਨ વਾ ਧੁਤਙ੍ਗવਸੇਨ વਾ ਲੂਖਾਜੀવਿਂ। ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਰਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਖੀਯਨਲਕ੍ਖਣਂ ਇਸ੍ਸਂ, ਸਕ੍ਕਾਰਾਦਿਕਰਣਅਕ੍ਖਮਨਲਕ੍ਖਣਂ ਮਚ੍ਛਰਿਯਞ੍ਚ।
61.Saṃbhakkhetīti saṃkhādati. Asanivicakkanti vicakkasaṇṭhānā asaniyeva. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘asanivicakkaṃ imassa dantakūṭaṃ mūlabījādīsu na kiñci na saṃbhuñjati. Atha ca pana naṃ samaṇappavādena samaṇoti sañjānantī’’ti. Evaṃ apasādeti avakkhipati. Idaṃ titthiyavasena āgataṃ. Bhikkhuvasena panettha ayaṃ yojanā, attanā dhutaṅgadharo hoti, so aññaṃ evaṃ apasādeti ‘‘kiṃ samaṇā nāma ime samaṇamhāti vadanti, dhutaṅgamattampi natthi, uddesabhattādīni pariyesantā paccayabāhullikā vicarantī’’ti. Lūkhājīvinti acelakādivasena vā dhutaṅgavasena vā lūkhājīviṃ. Issāmacchariyanti parassa sakkārādisampattikhīyanalakkhaṇaṃ issaṃ, sakkārādikaraṇaakkhamanalakkhaṇaṃ macchariyañca.
੬੨. ਆਪਾਥਕਨਿਸਾਦੀ ਹੋਤੀਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਆਪਾਥੇ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਤੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੋ વਗ੍ਗੁਲਿવਤਂ ਚਰਤਿ, ਪਞ੍ਚਾਤਪਂ ਤਪ੍ਪਤਿ, ਏਕਪਾਦੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸੂਰਿਯਂ ਨਮਸ੍ਸਤਿ। ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਪਿ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਧੁਤਙ੍ਗੋ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਸਯਿਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਪਥੇ ਤਪਂ ਕਰੋਤਿ, ਮਹਾਸਾਯਨ੍ਹੇਯੇવ ਚੀવਰਕੁਟਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੂਰਿਯੇ ਉਗ੍ਗਤੇ ਪਟਿਸਂਹਰਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਆਗਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਘਣ੍ਡਿਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਮਤ੍ਥਕੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਂ ਓਤਰਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਞ੍ਜਨਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਙ੍ਗਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਤਿ।
62.Āpāthakanisādīhotīti manussānaṃ āpāthe dassanaṭṭhāne nisīdati. Yattha te passanti, tattha ṭhito vaggulivataṃ carati, pañcātapaṃ tappati, ekapādena tiṭṭhati, sūriyaṃ namassati. Sāsane pabbajitopi samādinnadhutaṅgo sabbarattiṃ sayitvā manussānaṃ cakkhupathe tapaṃ karoti, mahāsāyanheyeva cīvarakuṭiṃ karoti, sūriye uggate paṭisaṃharati, manussānaṃ āgatabhāvaṃ ñatvā ghaṇḍiṃ paharitvā cīvaraṃ matthake ṭhapetvā caṅkamaṃ otarati, sammuñjaniṃ gahetvā vihāraṅgaṇaṃ sammajjati.
ਅਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਂ ਅਦਸ੍ਸਯਮਾਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅ-ਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਦਸ੍ਸਯਮਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਮ੍ਪਿ ਮੇ ਤਪਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਮਮੇવ ਤਪਸ੍ਮਿਂ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਤੇ વਾ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਮਮ ਤਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋ ਹਿ ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਚੇਲਕੋ ਅਤ੍ਥਿ ਮੁਤ੍ਤਾਚਾਰੋਤਿਆਦੀਨਿ ਸੁਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਸ ਤਪੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋਤਿਆਦੀਨਿ ਭਣਤਿ। ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ વਾ ਪਨ ਠਾਨੇ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥੀਤਿਆਦੀਨਿ ਸੁਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਸ ਤਪੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋਤਿਆਦੀਨਿ ਭਣਤਿ।
Attānanti attano guṇaṃ adassayamānoti ettha a-kāro nipātamattaṃ, dassayamānoti attho. Idampi me tapasminti idampi kammaṃ mameva tapasmiṃ, paccatte vā bhummaṃ, idampi mama tapoti attho. So hi asukasmiṃ ṭhāne acelako atthi muttācārotiādīni sutvā amhākaṃ esa tapo, amhākaṃ so antevāsikotiādīni bhaṇati. Asukasmiṃ vā pana ṭhāne paṃsukūliko bhikkhu atthītiādīni sutvā amhākaṃ esa tapo, amhākaṃ so antevāsikotiādīni bhaṇati.
ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવਾਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ વਜ੍ਜਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ વਾ। ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਸੇવਤੀਤਿ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਸੇવਤਿ। ਅਕ੍ਖਮਮਾਨਂ ਆਹ ਖਮਤੀਤਿ ਅਰੁਚ੍ਚਮਾਨਂਯੇવ ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਮੇਤਿ વਦਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਂ ਅਤਿਮਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ વਜ੍ਜਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਪਰੇਨ ਕਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟਮਤ੍ਤਂ વੀਤਿਕ੍ਕਮਮ੍ਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸਦਿਸਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਨੁਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਨੁਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ਅਨੁਮੋਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Kiñcidevāti kiñci vajjaṃ diṭṭhigataṃ vā. Paṭicchannaṃ sevatīti yathā aññe na jānanti, evaṃ sevati. Akkhamamānaṃ āha khamatīti aruccamānaṃyeva ruccati meti vadati. Attanā kataṃ atimahantampi vajjaṃ appamattakaṃ katvā paññapeti, parena kataṃ dukkaṭamattaṃ vītikkamampi pārājikasadisaṃ katvā dasseti. Anuññeyyanti anujānitabbaṃ anumoditabbaṃ.
੬੩. ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਨਾਹੀਤਿ ਕੁਜ੍ਝਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਕੋਧੇਨ, વੇਰਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਲਕ੍ਖਣੇਨ ਉਪਨਾਹੇਨ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਮਕ੍ਖੀ ਹੋਤਿ ਪਲ਼ਾਸੀਤਿ ਪਰਗੁਣਮਕ੍ਖਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਮਕ੍ਖੇਨ, ਯੁਗਗ੍ਗਾਹਲਕ੍ਖਣੇਨ ਪਲ਼ਾਸੇਨ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ।
63.Kodhanohoti upanāhīti kujjhanalakkhaṇena kodhena, veraappaṭinissaggalakkhaṇena upanāhena ca samannāgato. Makkhī hoti paḷāsīti paraguṇamakkhanalakkhaṇena makkhena, yugaggāhalakkhaṇena paḷāsena ca samannāgato.
ਇਸ੍ਸੁਕੀ ਹੋਤਿ ਮਚ੍ਛਰੀਤਿ ਪਰਸਕ੍ਕਾਰਾਦੀਸੁ ਉਸੂਯਨਲਕ੍ਖਣਾਯ ਇਸ੍ਸਾਯ, ਆવਾਸਕੁਲਲਾਭવਣ੍ਣਧਮ੍ਮੇਸੁ ਮਚ੍ਛਰਾਯਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਪਞ੍ਚવਿਧਮਚ੍ਛੇਰੇਨ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਸਠੋ ਹੋਤਿ ਮਾਯਾવੀਤਿ ਕੇਰਾਟਿਕਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਾਠੇਯ੍ਯੇਨ, ਕਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਲਕ੍ਖਣਾਯ ਮਾਯਾਯ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਥਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਅਤਿਮਾਨੀਤਿ ਨਿਸ੍ਸਿਨੇਹਨਿਕ੍ਕਰੁਣਥਦ੍ਧਲਕ੍ਖਣੇਨ ਥਮ੍ਭੇਨ, ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮਞ੍ਞਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਅਤਿਮਾਨੇਨ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਸਨ੍ਤਸਮ੍ਭਾવਨਪਤ੍ਥਨਲਕ੍ਖਣਾਯ ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਪਾਪਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਤਾਸਂਯੇવ ਲਾਮਕਾਨਂ ਇਚ੍ਛਾਨਂ વਸਂ ਗਤੋ। ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪવਤ੍ਤਾਯ ਅਯਾਥਾવਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਉਪੇਤੋ। ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯਾਤਿ ਸਾਯੇવ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਚ੍ਛੇਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀਤਿਆਦੀਸੁ ਸਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਮੇવ ਪਰਾਮਸਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ વਦਤੀਤਿ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀ। ਆਧਾਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਦਲ਼੍ਹਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਠਪਿਤਂ, ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਅਰਿਟ੍ਠੋ વਿਯ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਾਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ। ਯਦਿਮੇਤਿ ਯਦਿ ਇਮੇ।
Issukī hoti maccharīti parasakkārādīsu usūyanalakkhaṇāya issāya, āvāsakulalābhavaṇṇadhammesu maccharāyanalakkhaṇena pañcavidhamaccherena ca samannāgato hoti. Saṭho hoti māyāvīti kerāṭikalakkhaṇena sāṭheyyena, katappaṭicchādanalakkhaṇāya māyāya ca samannāgato hoti. Thaddhohoti atimānīti nissinehanikkaruṇathaddhalakkhaṇena thambhena, atikkamitvā maññanalakkhaṇena atimānena ca samannāgato hoti. Pāpiccho hotīti asantasambhāvanapatthanalakkhaṇāya pāpicchatāya samannāgato hoti. Pāpikānanti tāsaṃyeva lāmakānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato. Micchādiṭṭhikoti natthi dinnantiādinayappavattāya ayāthāvadiṭṭhiyā upeto. Antaggāhikāyāti sāyeva diṭṭhi ucchedantassa gahitattā ‘‘antaggāhikā’’ti vuccati, tāya samannāgatoti attho. Sandiṭṭhiparāmāsītiādīsu sayaṃ diṭṭhi sandiṭṭhi, sandiṭṭhimeva parāmasati gahetvā vadatīti sandiṭṭhiparāmāsī. Ādhānaṃ vuccati daḷhaṃ suṭṭhu ṭhapitaṃ, tathā katvā gaṇhātīti ādhānaggāhī. Ariṭṭho viya na sakkā hoti paṭinissajjāpetunti duppaṭinissaggī. Yadimeti yadi ime.
ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਪਟਿਕਪ੍ਪਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Parisuddhapapaṭikappattakathāvaṇṇanā
੬੪. ਇਧ, ਨਿਗ੍ਰੋਧ, ਤਪਸ੍ਸੀਤਿ ਏવਂ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਗਹਿਤਲਦ੍ਧਿਂ ਤੇਸਂ ਰਕ੍ਖਿਤਂ ਤਪਂ ਸਬ੍ਬਮੇવ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਪਾਲ਼ਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਾਲ਼ਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਦੇਸਨਮਾਰਭਨ੍ਤੋ ਇਧ, ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વੁਤ੍ਤવਿਪਕ੍ਖવਸੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੁ ਚ ਲੂਖਤਪਸ੍ਸਿਨੋ ਚੇવ ਧੁਤਙ੍ਗਧਰਸ੍ਸ ਚ વਸੇਨ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਏવਂ ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏવਂ ਸੋ ਤੇਨ ਨ ਅਤ੍ਤਮਨਤਾ ਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਙ੍ਕਪ੍ਪਭਾવਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਹੋਤਿ, ਉਤ੍ਤਰਿ વਾਯਮਮਾਨੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸੁਦ੍ਧਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੁ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
64.Idha, nigrodha, tapassīti evaṃ bhagavā aññatitthiyehi gahitaladdhiṃ tesaṃ rakkhitaṃ tapaṃ sabbameva saṃkiliṭṭhanti upakkilesapāḷiṃ dassetvā idāni parisuddhapāḷidassanatthaṃ desanamārabhanto idha, nigrodhātiādimāha. Tattha ‘‘na attamano’’tiādīni vuttavipakkhavaseneva veditabbāni. Sabbavāresu ca lūkhatapassino ceva dhutaṅgadharassa ca vasena yojanā veditabbā. Evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hotīti evaṃ so tena na attamanatā na paripuṇṇasaṅkappabhāvasaṅkhātena kāraṇena parisuddho nirupakkileso hoti, uttari vāyamamāno kammaṭṭhānasuddhiko hutvā arahattaṃ pāpuṇāti. Iminā nayena sabbavāresu attho veditabbo.
੬੯. ਅਦ੍ਧਾ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਭਨ੍ਤੇ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਏਕਂਸੇਨੇવ વੀਰਿਯੇਨ ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਨવਾਦੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨੁਜਾਨਾਤਿ। ਇਤੋ ਪਰਞ੍ਚ ਅਗ੍ਗਭਾવਂ વਾ ਸਾਰਭਾવਂ વਾ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਆਹ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਸਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਭਾવਂ ਪਟਿਸੇਧੇਨ੍ਤੋ ਨ ਖੋ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਤਿਆਦਿਮਾਹ । ਪਪਟਿਕਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸਾਰવਤੋ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਾਰਂ ਫੇਗ੍ਗੁਂ ਤਚਞ੍ਚ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਬਹਿਪਪਟਿਕਸਦਿਸਾ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
69.Addhā kho, bhanteti bhante evaṃ sante ekaṃseneva vīriyena pāpajigucchanavādo parisuddho hotīti anujānāti. Ito parañca aggabhāvaṃ vā sārabhāvaṃ vā ajānanto aggappattā sārappattā cāti āha. Athassa bhagavā sārappattabhāvaṃ paṭisedhento na kho nigrodhātiādimāha . Papaṭikappattā hotīti sāravato rukkhassa sāraṃ phegguṃ tacañca atikkamma bahipapaṭikasadisā hotīti dasseti.
ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਚਪ੍ਪਤ੍ਤਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Parisuddhatacappattādikathāvaṇṇanā
੭੦. ਅਗ੍ਗਂ ਪਾਪੇਤੂਤਿ ਦੇਸਨਾવਸੇਨ ਅਗ੍ਗਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਦੇਸੇਤੁ, ਸਾਰਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਦੇਸੇਤੂਤਿ ਦਸਬਲਂ ਯਾਚਤਿ। ਚਾਤੁਯਾਮਸਂવਰਸਂવੁਤੋਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਨ ਸਂવਰੇਨ ਪਿਹਿਤੋ। ਨ ਪਾਣਂ ਅਤਿਪਾਤੇਤੀਤਿ ਪਾਣਂ ਨ ਹਨਤਿ। ਨ ਭਾવਿਤਮਾਸੀਸਤੀਤਿ ਭਾવਿਤਂ ਨਾਮ ਤੇਸਂ ਸਞ੍ਞਾਯ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ, ਤੇ ਨ ਆਸੀਸਤਿ ਨ ਸੇવਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
70.Aggaṃpāpetūti desanāvasena aggaṃ pāpetvā desetu, sāraṃ pāpetvā desetūti dasabalaṃ yācati. Cātuyāmasaṃvarasaṃvutoti catubbidhena saṃvarena pihito. Na pāṇaṃ atipātetīti pāṇaṃ na hanati. Na bhāvitamāsīsatīti bhāvitaṃ nāma tesaṃ saññāya pañca kāmaguṇā, te na āsīsati na sevatīti attho.
ਅਦੁਂ ਚਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਇਦਾਨਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ‘‘ਸੋ ਅਭਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦਿਲਕ੍ਖਣਂ। ਤਪਸ੍ਸਿਤਾਯਾਤਿ ਤਪਸ੍ਸਿਭਾવੇਨ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸੋ ਅਭਿਹਰਤੀਤਿ ਸੋ ਤਂ ਸੀਲਂ ਅਭਿਹਰਤਿ, ਉਪਰੂਪਰਿ વਡ੍ਢੇਤਿ। ਸੀਲਂ ਮੇ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ, ਤਪੋ ਆਰਦ੍ਧੋ, ਅਲਮੇਤ੍ਤਾવਤਾਤਿ ਨ વੀਰਿਯਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ। ਨੋ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਹੀਨਾਯ ਗਿਹਿਭਾવਤ੍ਥਾਯ ਨ ਆવਤ੍ਤਤਿ। ਸੀਲਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਤ੍ਥਾਯ વੀਰਿਯਂ ਕਰੋਤਿਯੇવ, ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸੋ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ। ‘‘ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲੇ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੨੧੬) વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾਨੇવ। ‘‘ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ વਣ੍ਣਿਤਾਨਿ। ਤਚਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਪਪਟਿਕਤੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਤਚਂ ਪਤ੍ਤਾ। ਫੇਗ੍ਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਤਚਤੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਫੇਗ੍ਗੁਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਫੇਗ੍ਗੁਸਦਿਸਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Aduṃ cassa hotīti etañcassa idāni vuccamānaṃ ‘‘so abhiharatī’’tiādilakkhaṇaṃ. Tapassitāyāti tapassibhāvena hoti. Tattha so abhiharatīti so taṃ sīlaṃ abhiharati, uparūpari vaḍḍheti. Sīlaṃ me paripuṇṇaṃ, tapo āraddho, alamettāvatāti na vīriyaṃ vissajjeti. No hīnāyāvattatīti hīnāya gihibhāvatthāya na āvattati. Sīlato uttari visesādhigamatthāya vīriyaṃ karotiyeva, evaṃ karonto so vivittaṃ senāsanaṃ bhajati. ‘‘Arañña’’ntiādīni sāmaññaphale (dī. ni. aṭṭha. 1.216) vitthāritāneva. ‘‘Mettāsahagatenā’’tiādīni visuddhimagge vaṇṇitāni. Tacappattāti papaṭikato abbhantaraṃ tacaṃ pattā. Phegguppattāti tacato abbhantaraṃ phegguṃ pattā, pheggusadisā hotīti attho.
੭੪. ‘‘ਏਤ੍ਤਾવਤਾ, ਖੋ ਨਿਗ੍ਰੋਧ, ਤਪੋਜਿਗੁਚ੍ਛਾ ਅਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਚ ਹੋਤਿ ਸਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਚਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਭਗવਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ વਸੇਨਾਹ। ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਞ੍ਹਿ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੋ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਾਖਾਪਲਾਸਸਦਿਸੋ। ਪਞ੍ਚਸੀਲਮਤ੍ਤਕਂ ਪਪਟਿਕਸਦਿਸਂ। ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ ਤਚਸਦਿਸਂ। ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣਾવਸਾਨਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਫੇਗ੍ਗੁਸਦਿਸਾ। ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਂ ਪਨੇਤੇ ਅਰਹਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਾਰਸਦਿਸਂ। ਸਾਸਨੇ ਪਨ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੋ ਸਾਖਾਪਲਾਸਸਦਿਸੋ। ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ ਪਪਟਿਕਸਦਿਸਾ। ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਤਚਸਦਿਸਾ। ਲੋਕਿਯਾਭਿਞ੍ਞਾ ਫੇਗ੍ਗੁਸਦਿਸਾ। ਮਗ੍ਗਫਲਂ ਸਾਰੋ। ਇਤਿ ਭਗવਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਸਨਂ ਓਨਤવਿਨਤਫਲਭਾਰਭਰਿਤਰੁਕ੍ਖੂਪਮਾਯ ਉਪਮਿਤਂ। ਸੋ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲਤਾਯ ਤਤੋ ਤਚਸਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਮਮ ਸਾਸਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਞ੍ਚੇવ ਪਣੀਤਤਰਞ੍ਚ, ਤਂ ਤੁવਂ ਕਦਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋਦੇਸਨਾਯ વਿਸੇਸਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਤਿ ਖੋ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾ’’ਤਿ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ । ਤੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਤਿ ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿવਾਰਾ ਤਿਂਸਸਤਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ। ਏਤ੍ਥ ਮਯਂ ਅਨਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਚੇਲਕਪਾਲ਼ਿਆਦੀਸੁ, ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਚੇਲਕਪਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ , ਕੁਤੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਾਲ਼ਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਚਾਤੁਯਾਮਸਂવਰਾਦੀਨਿ। ਚਾਤੁਯਾਮਸਂવਰੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਅਰਞ੍ਞવਾਸਾਦੀਨਿ। ਅਰਞ੍ਞવਾਸੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਨੀવਰਣਪ੍ਪਹਾਨਾਦੀਨਿ। ਨੀવਰਣਪ੍ਪਹਾਨਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰਾਦੀਨਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਾਦੀਨਿ। ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ। ਏਤ੍ਥ ਮਯਂ ਸਆਚਰਿਯਕਾ ਨਟ੍ਠਾ’’ਤਿ। ਇਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਨ੍ਤਿ ਇਤੋ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਾਧਿਗਮਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਅਞ੍ਞਂ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਂ ਮਯਂ ਸੁਤਿવਸੇਨਾਪਿ ਨ ਜਾਨਾਮਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
74. ‘‘Ettāvatā, kho nigrodha, tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā cā’’ti idaṃ bhagavā titthiyānaṃ vasenāha. Titthiyānañhi lābhasakkāro rukkhassa sākhāpalāsasadiso. Pañcasīlamattakaṃ papaṭikasadisaṃ. Aṭṭhasamāpattimattaṃ tacasadisaṃ. Pubbenivāsañāṇāvasānā abhiññā pheggusadisā. Dibbacakkhuṃ panete arahattanti gahetvā vicaranti. Tena nesaṃ taṃ rukkhassa sārasadisaṃ. Sāsane pana lābhasakkāro sākhāpalāsasadiso. Sīlasampadā papaṭikasadisā. Jhānasamāpattiyo tacasadisā. Lokiyābhiññā pheggusadisā. Maggaphalaṃ sāro. Iti bhagavatā attano sāsanaṃ onatavinataphalabhārabharitarukkhūpamāya upamitaṃ. So desanākusalatāya tato tacasārasampattito mama sāsanaṃ uttaritarañceva paṇītatarañca, taṃ tuvaṃ kadā jānissasīti attanodesanāya visesabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘iti kho nigrodhā’’ti desanaṃ ārabhi . Te paribbājakāti te tassa parivārā tiṃsasatasaṅkhyā paribbājakā. Ettha mayaṃ anassāmāti ettha acelakapāḷiādīsu, idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘amhākaṃ acelakapāḷimattampi natthi , kuto parisuddhapāḷi. Amhākaṃ parisuddhapāḷimattampi natthi, kuto cātuyāmasaṃvarādīni. Cātuyāmasaṃvaropi natthi, kuto araññavāsādīni. Araññavāsopi natthi, kuto nīvaraṇappahānādīni. Nīvaraṇappahānampi natthi, kuto brahmavihārādīni. Brahmavihāramattampi natthi, kuto pubbenivāsādīni. Pubbenivāsañāṇamattampi natthi, kuto amhākaṃ dibbacakkhu. Ettha mayaṃ saācariyakā naṭṭhā’’ti. Ito bhiyyo uttaritaranti ito dibbacakkhuñāṇādhigamato bhiyyo aññaṃ uttaritaraṃ visesādhigamaṃ mayaṃ sutivasenāpi na jānāmāti vadanti.
ਨਿਗ੍ਰੋਧਸ੍ਸਪਜ੍ਝਾਯਨવਣ੍ਣਨਾ
Nigrodhassapajjhāyanavaṇṇanā
੭੫. ਅਥ ਨਿਗ੍ਰੋਧਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ ‘‘ਇਮੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਇਦਾਨਿ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਸੁਸ੍ਸੂਸਨ੍ਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਨਿਗ੍ਰੋਧੇਨ ਭਗવਤੋ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਕਕ੍ਖਲ਼ਂ ਦੁਰਾਸਦવਚਨਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਾਨਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਸੋਤੁਕਾਮੋ ਜਾਤੋ, ਕਾਲੋ ਦਾਨਿ ਮੇ ਇਮਸ੍ਸ ਮਾਨਦ੍ਧਜਂ ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਨਿਗ੍ਰੋਧਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ ਏਤਦવੋਚ। ਅਪਰਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ ‘‘ਅਯਂ ਮਯਿ ਅਕਥੇਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨ ਖਮਾਪੇਸ੍ਸਤਿ, ਤਦਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤੇ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯਾ ਪਨ ਕਥਿਤੇ ਖਮਾਪੇਸ੍ਸਤਿ, ਤਦਸ੍ਸ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਿਗ੍ਰੋਧਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ ਏਤਦવੋਚ। ਅਪਰਿਸਾવਚਰਂ ਪਨ ਨਂ ਕਰੋਥਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨਾਤਿ ਨਿਪਾਤੋ, ਅਥ ਨਂ ਅਪਰਿਸਾવਚਰਂ ਕਰੋਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਅਪਰਿਸਾવਚਰੇਤ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਅਪਰਿਸਾવਚਰਂ વਾ ਏਤਂ ਕਰੋਥ, ਗੋਕਾਣਾਦੀਨਂ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
75.Atha nigrodhaṃ paribbājakanti evaṃ kirassa ahosi ‘‘ime paribbājakā idāni bhagavato bhāsitaṃ sussūsanti, iminā ca nigrodhena bhagavato parammukhā kakkhaḷaṃ durāsadavacanaṃ vuttaṃ, idāni ayampi sotukāmo jāto, kālo dāni me imassa mānaddhajaṃ nipātetvā bhagavato sāsanaṃ ukkhipitu’’nti. Atha nigrodhaṃ paribbājakaṃ etadavoca. Aparampissa ahosi ‘‘ayaṃ mayi akathente satthāraṃ na khamāpessati, tadassa anāgate ahitāya dukkhāya saṃvattissati, mayā pana kathite khamāpessati, tadassa bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Atha nigrodhaṃ paribbājakaṃ etadavoca. Aparisāvacaraṃ pana naṃ karothāti ettha panāti nipāto, atha naṃ aparisāvacaraṃ karothāti attho. ‘‘Aparisāvacareta’’ntipi pāṭho, aparisāvacaraṃ vā etaṃ karotha, gokāṇādīnaṃ vā aññataranti attho.
ਗੋਕਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਗੋਕਾਣਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਚਾਰਿਨਿਂ વਿਯ ਕਰੋਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋਤਿ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવਂ ਉਪਗਤੋ। ਮਙ੍ਕੁਭੂਤੋਤਿ ਨਿਤ੍ਤੇਜਤਂ ਆਪਨ੍ਨੋ। ਪਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਓਨਤਗੀવੋ। ਅਧੋਮੁਖੋਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾਮੁਖੋ।
Gokāṇanti etthāpi gokāṇaṃ pariyantacāriniṃ viya karothāti attho. Tuṇhībhūtoti tuṇhībhāvaṃ upagato. Maṅkubhūtoti nittejataṃ āpanno. Pattakkhandhoti onatagīvo. Adhomukhoti heṭṭhāmukho.
੭੬. ਬੁਦ੍ਧੋ ਸੋ ਭਗવਾ ਬੋਧਾਯਾਤਿ ਸਯਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਬੋਧਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਦਨ੍ਤੋਤਿ ਚਕ੍ਖੁਤੋਪਿ ਦਨ੍ਤੋ…ਪੇ॰… ਮਨਤੋਪਿ ਦਨ੍ਤੋ। ਦਮਥਾਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਦਮਨਤ੍ਥਾਯ ਏવ, ਨ વਾਦਤ੍ਥਾਯ। ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਰਾਗਸਨ੍ਤਤਾਯ ਸਨ੍ਤੋ, ਦੋਸਮੋਹਸਨ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬ ਅਕੁਸਲਸਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸਨ੍ਤਤਾਯ ਸਨ੍ਤੋ। ਸਮਥਾਯਾਤਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਰਾਗਾਦਿਸਮਨਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਓਘੇ ਤਿਣ੍ਣੋ। ਤਰਣਾਯਾਤਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਓਘਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ। ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ। ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯਾਤਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ।
76.Buddhoso bhagavā bodhāyāti sayaṃ buddho sattānampi catusaccabodhatthāya dhammaṃ deseti. Dantoti cakkhutopi danto…pe… manatopi danto. Damathāyāti aññesampi damanatthāya eva, na vādatthāya. Santoti rāgasantatāya santo, dosamohasantatāya sabba akusalasabbābhisaṅkhārasantatāya santo. Samathāyāti mahājanassa rāgādisamanatthāya dhammaṃ deseti. Tiṇṇoti cattāro oghe tiṇṇo. Taraṇāyāti mahājanassa oghanittharaṇatthāya. Parinibbutoti kilesaparinibbānena parinibbuto. Parinibbānāyāti mahājanassāpi sabbakilesaparinibbānatthāya dhammaṃ deseti.
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ
Brahmacariyapariyosānādivaṇṇanā
੭੭. ਅਚ੍ਚਯੋਤਿਆਦੀਨਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲੇ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੨੫੦) વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਉਜੁਜਾਤਿਕੋਤਿ ਕਾਯવਙ੍ਕਾਦਿવਿਰਹਿਤੋ ਉਜੁਸਭਾવੋ। ਅਹਮਨੁਸਾਸਾਮੀਤਿ ਅਹਂ ਤਾਦਿਸਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਨੁਸਾਸਾਮਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਸ੍ਸ ਦੇਸੇਮਿ। ਸਤ੍ਤਾਹਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਾਨਿ, ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਭਗવਾ ਦਨ੍ਧਪਞ੍ਞਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ਅਸਠੋ ਪਨ ਅਮਾਯਾવੀ ਉਜੁਜਾਤਿਕੋ ਤਂਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ। ਇਤਿ ਭਗવਾ ‘‘ਅਸਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਚਨੇਨ ਸਠੋ ਹਿ વਙ੍ਕવਙ੍ਕੋ, ਮਯਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਨੁਸਾਸਿਤੁਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ ਪਾਦੇਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਹਾਮੇਰੁਪਾਦਤਲੇ વਿਯ ਖਿਪਿਤ੍ਥ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਯਞ੍ਹਿ ਅਤਿਸਠੋ, ਕੁਟਿਲਚਿਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਏવਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘੇਸੁ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਤ੍ਥਾਯ ਸੋਤਂ ਨ ਓਦਹਤਿ, ਕੋਹਞ੍ਞੇ ਠਿਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਖਮਾਪੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸਜ੍ਝਾਸਯਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਤੁ વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਅਸਠੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਸਠਂ ਪਨਾਹਂ ਅਨੁਸਾਸਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮੀਤਿ।
77.Accayotiādīni sāmaññaphale (dī. ni. aṭṭha. 1.250) vuttāni. Ujujātikoti kāyavaṅkādivirahito ujusabhāvo. Ahamanusāsāmīti ahaṃ tādisaṃ puggalaṃ anusāsāmi, dhammaṃ assa desemi. Sattāhanti sattadivasāni, idaṃ sabbampi bhagavā dandhapaññaṃ puggalaṃ sandhāyāha asaṭho pana amāyāvī ujujātiko taṃmuhutteneva arahattaṃ pattuṃ sakkhissati. Iti bhagavā ‘‘asaṭha’’ntiādivacanena saṭho hi vaṅkavaṅko, mayāpi na sakkā anusāsitunti dīpento paribbājakaṃ pādesu gahetvā mahāmerupādatale viya khipittha. Kasmā? Ayañhi atisaṭho, kuṭilacitto satthari evaṃ kathentepi buddhadhammasaṅghesu nādhimuccati, adhimuccanatthāya sotaṃ na odahati, kohaññe ṭhito satthāraṃ khamāpeti. Tasmā bhagavā tassajjhāsayaṃ viditvā ‘‘etu viññū puriso asaṭho’’tiādimāha. Saṭhaṃ panāhaṃ anusāsituṃ na sakkomīti.
੭੮. ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਮ੍ਯਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਮ੍ਯਤਾਯ, ਅਮ੍ਹੇ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ। ਏવਮਾਹਾਤਿ ‘‘ਏਤੁ વਿਞ੍ਞੁਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਯੋ ਏવ વੋ ਆਚਰਿਯੋਤਿ ਯੋ ਏવ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਕਤਿਯਾ ਆਚਰਿਯੋ। ਉਦ੍ਦੇਸਾ ਨੋ ਚਾવੇਤੁਕਾਮੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਦ੍ਦੇਸਤੋ ਚਾવੇਤੁਕਾਮੋ। ਸੋ ਏવ વੋ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਹੋਤੂਤਿ ਯੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਕਤਿਯਾ ਉਦ੍ਦੇਸੋ, ਸੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂਯੇવ ਹੋਤੁ , ਨ ਮਯਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕਾ। ਆਜੀવਾਤਿ ਆਜੀવਤੋ। ਅਕੁਸਲਸਙ੍ਖਾਤਾਤਿ ਅਕੁਸਲਾਤਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਪਤ੍ਤਾ। ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਦ੍વਾਦਸ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਾਯੇવ વਾ વਿਸੇਸੇਨ। ਸਾ ਹਿ ਪੁਨਬ੍ਭવਕਰਣਤੋ ‘‘ਪੋਨੋਬ੍ਭવਿਕਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਸਦਰਥਾਤਿ ਕਿਲੇਸਦਰਥਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ। ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾਤਿ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ। ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਦ੍વਾਦਸ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ। વੋਦਾਨਿਯਾਤਿ, ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਧਮ੍ਮਾ। ਤੇ ਹਿ ਸਤ੍ਤੇ વੋਦਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘વੋਦਾਨਿਯਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਿਪੂਰਿਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ। વੇਪੁਲ੍ਲਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਫਲਪਞ੍ਞਾવੇਪੁਲ੍ਲਤਂ, ਉਭੋਪਿ વਾ ਏਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞવੇવਚਨਾਨੇવ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਤਤੋ ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਞ੍ਚੇવ ਫਲਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ। ਏવਂ ਭਗવਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੇ ਆਰਬ੍ਭ ਅਤ੍ਤਨੋ ਓવਾਦਾਨੁਸਾਸਨਿਯਾ ਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਨਿਕੂਟੇਨ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਪੇਸਿ।
78.Antevāsikamyatāti antevāsikamyatāya, amhe antevāsike icchanto. Evamāhāti ‘‘etu viññupuriso’’tiādimāha. Yo eva vo ācariyoti yo eva tumhākaṃ pakatiyā ācariyo. Uddesā no cāvetukāmoti attano anusāsaniṃ gāhāpetvā amhe amhākaṃ uddesato cāvetukāmo. Soeva vo uddeso hotūti yo tumhākaṃ pakatiyā uddeso, so tumhākaṃyeva hotu , na mayaṃ tumhākaṃ uddesena atthikā. Ājīvāti ājīvato. Akusalasaṅkhātāti akusalāti koṭṭhāsaṃ pattā. Akusalā dhammāti dvādasa akusalacittuppādadhammā taṇhāyeva vā visesena. Sā hi punabbhavakaraṇato ‘‘ponobbhavikā’’ti vuttā. Sadarathāti kilesadarathasampayuttā. Jātijarāmaraṇiyāti jātijarāmaraṇānaṃ paccayabhūtā. Saṃkilesikā dhammāti dvādasa akusalacittuppādā. Vodāniyāti, samathavipassanā dhammā. Te hi satte vodāpenti, tasmā ‘‘vodāniyā’’ti vuccanti. Paññāpāripūrinti maggapaññāpāripūriṃ. Vepullattañcāti phalapaññāvepullataṃ, ubhopi vā etāni aññamaññavevacanāneva. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘tato tumhe maggapaññañceva phalapaññañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’’ti. Evaṃ bhagavā paribbājake ārabbha attano ovādānusāsaniyā phalaṃ dassento arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhapesi.
੭੯. ਯਥਾ ਤਂ ਮਾਰੇਨਾਤਿ ਯਥਾ ਮਾਰੇਨ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ ਏવਮੇવ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਾ…ਪੇ॰… ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਨਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ।
79.Yathā taṃ mārenāti yathā mārena pariyuṭṭhitacittā nisīdanti evameva tuṇhībhūtā…pe… appaṭibhānā nisinnā.
ਮਾਰੋ ਕਿਰ ਸਤ੍ਥਾ ਅਤਿવਿਯ ਗਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਬਲਂ ਦੀਪੇਤ੍વਾ ਇਮੇਸਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਮੀਤਿ ਸੋ ਤੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਪ੍ਪਹੀਨવਿਪਲ੍ਲਾਸਾਨਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਾਰਸ੍ਸ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯਂ ਹੋਤਿ। ਤੇਪਿ ਮਾਰੇਨ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਥਦ੍ਧਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾ વਿਯ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਨਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਇਮੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਅਤਿવਿਯ ਨਿਰવਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋਤਿ ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਮਾਰੇਨ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਭਾવਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਤੇਸਂ ਮਗ੍ਗਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁ ਭવੇਯ੍ਯ, ਮਾਰਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤ੍વਾਪਿ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਪਨ ਤੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿ। ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਮੇ ਤੁਚ੍ਛਪੁਰਿਸਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਮੇ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ’’ਤਿਆਦਿ।
Māro kira satthā ativiya gajjanto buddhabalaṃ dīpetvā imesaṃ paribbājakānaṃ dhammaṃ deseti, kadāci dhammābhisamayo bhaveyya, handāhaṃ pariyuṭṭhāmīti so tesaṃ cittāni pariyuṭṭhāsi. Appahīnavipallāsānañhi cittaṃ mārassa yathākāmakaraṇīyaṃ hoti. Tepi mārena pariyuṭṭhitacittā thaddhaṅgapaccaṅgā viya tuṇhī appaṭibhānā nisīdiṃsu. Atha satthā ime paribbājakā ativiya niravā hutvā nisinnā, kiṃ nu khoti āvajjanto mārena pariyuṭṭhitabhāvaṃ aññāsi. Sace pana tesaṃ maggaphaluppattihetu bhaveyya, māraṃ paṭibāhitvāpi bhagavā dhammaṃ deseyya, so pana tesaṃ natthi. ‘‘Sabbepi me tucchapurisā’’ti aññāsi. Tena vuttaṃ ‘‘atha kho bhagavato etadahosi sabbepi me moghapurisā’’tiādi.
ਤਤ੍ਥ ਫੁਟ੍ਠਾ ਪਾਪਿਮਤਾਤਿ ਪਾਪਿਮਤਾ ਮਾਰੇਨ ਫੁਟ੍ਠਾ। ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮਾਤਿ ਯੇਸੁ ਨਾਮ। ਅਞ੍ਞਾਣਤ੍ਥਮ੍ਪੀਤਿ ਜਾਨਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ। ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹੋਤਿ ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸਤ੍ਤਾਹੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ ‘ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਿਸ੍ਸਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹ’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਸੋ ਸਤ੍ਤਾਹੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਂ ਅਪ੍ਫਾਸੁਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ। ਹਨ੍ਦ ਮਯਂ ਸਤ੍ਤਾਹਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਏਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਞ੍ਞਾਣਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਅਥ વਾ ਜਾਨਾਮ ਤਾવਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏਕਦਿવਸੇ ਏਕવਾਰਂ ਅਞ੍ਞਾਣਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਏਤੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਸਤ੍ਤਾਹੋ ਪਨ ਏਤੇਸਂ ਕੁਸੀਤਾਨਂ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਿਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪੂਰੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸੀਹਨਾਦਨ੍ਤਿ ਪਰવਾਦਭਿਨ੍ਦਨਂ ਸਕવਾਦਸਮੁਸ੍ਸਾਪਨਞ੍ਚ ਅਭੀਤਨਾਦਂ ਨਦਿਤ੍વਾ। ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ। ਤਾવਦੇવਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਞੇવ ਖਣੇ। ਰਾਜਗਹਂ ਪਾવਿਸੀਤਿ ਰਾਜਗਹਮੇવ ਪવਿਟ੍ਠੋ। ਤੇਸਂ ਪਨ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ વਿਸੇਸੋ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਆਯਤਿਂ ਪਨ ਨੇਸਂ વਾਸਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
Tattha phuṭṭhā pāpimatāti pāpimatā mārena phuṭṭhā. Yatra hi nāmāti yesu nāma. Aññāṇatthampīti jānanatthampi. Kiṃ karissati sattāhoti samaṇena gotamena paricchinnasattāho amhākaṃ kiṃ karissati. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘samaṇena gotamena ‘sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati sattāha’nti vuttaṃ, so sattāho amhākaṃ kiṃ apphāsukaṃ karissati. Handa mayaṃ sattāhabbhantare etaṃ dhammaṃ sacchikātuṃ sakkā, na sakkāti aññāṇatthampi brahmacariyaṃ carissāmā’’ti. Atha vā jānāma tāvassa dhammanti ekadivase ekavāraṃ aññāṇatthampi etesaṃ cittaṃ nuppannaṃ, sattāho pana etesaṃ kusītānaṃ kiṃ karissati, kiṃ sakkhissanti te sattāhaṃ pūretunti ayamettha adhippāyo. Sīhanādanti paravādabhindanaṃ sakavādasamussāpanañca abhītanādaṃ naditvā. Paccupaṭṭhāsīti patiṭṭhito. Tāvadevāti tasmiññeva khaṇe. Rājagahaṃ pāvisīti rājagahameva paviṭṭho. Tesaṃ pana paribbājakānaṃ kiñcāpi idaṃ suttantaṃ sutvā viseso na nibbatto, āyatiṃ pana nesaṃ vāsanāya paccayo bhavissatīti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ਸੁਮਙ੍ਗਲવਿਲਾਸਿਨਿਯਾ ਦੀਘਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Sumaṅgalavilāsiniyā dīghanikāyaṭṭhakathāya
ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Udumbarikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਦੀਘਨਿਕਾਯ • Dīghanikāya / ੨. ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Udumbarikasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਦੀਘਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ੨. ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Udumbarikasuttavaṇṇanā
