| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਦੀਘਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) |
੨. ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
2. Udumbarikasuttavaṇṇanā
ਨਿਗ੍ਰੋਧਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
Nigrodhaparibbājakavatthuvaṇṇanā
੪੯. ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਾਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਸਾਮਿવਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਾਯ ਦੇવਿਯਾ ਸਨ੍ਤਕੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮੇ’’ਤਿ। ‘‘ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਾਯ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਤਥਾ ਸਤਿ ਅਧਿਕਰਣੇ ਏਤਂ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਾਯ ਰਞ੍ਞੋ ਦੇવਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਆਰਾਮੋ ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਾ, ਤਸ੍ਸਂ ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਾਯਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਾਯ ਦੇવਿਯਾ ਸਨ੍ਤਕੇ’’ਤਿ। ਤਾਯ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਤਕੋ। વਰਣਾਦਿਪਾਠવਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਥਬੋਧਕਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਂ। ਸਨ੍ਧਾਨੋਤਿ ਭਿਨ੍ਨਾਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਧਾਪਨੇਨ ‘‘ਸਨ੍ਧਾਨੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ। ਸਂવਣ੍ਣਿਤੋਤਿ ਪਸਂਸਿਤੋ। ਇਰਿਯਤੀਤਿ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਅਰਿਯੇਨ ਞਾਣੇਨਾਤਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯੇਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਨ ਞਾਣੇਨ। ਅਰਿਯਾਯ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਫਲવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ।
49.Udumbarikāyāti sambandhe sāmivacananti āha ‘‘udumbarikāya deviyā santake paribbājakārāme’’ti. ‘‘Udumbarikāya’’nti vā pāṭho, tathā sati adhikaraṇe etaṃ bhummaṃ. Ayañhettha attho udumbarikāya rañño deviyā nibbattito ārāmo udumbarikā, tassaṃ udumbarikāyaṃ. Tenāha ‘‘udumbarikāya deviyā santake’’ti. Tāya hi nibbattito tassā santako. Varaṇādipāṭhavasena cettha nibbattatthabodhakassa saddassa adassanaṃ. Sandhānoti bhinnānampi tesaṃ sandhāpanena ‘‘sandhāno’’ti evaṃ laddhanāmo. Saṃvaṇṇitoti pasaṃsito. Iriyatīti pavattati. Ariyena ñāṇenāti kilesehi ārakattā ariyena lokuttarena ñāṇena. Ariyāya vimuttiyāti suvisuddhāya lokuttaraphalavimuttiyā.
ਦਿવਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਨ-ਸਦ੍ਦੋ વਿਯ ਦਿવਸਪਰਿਯਾਯੋ, ਤਸ੍ਸ વਿਸੇਸਨਭਾવੇਨ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਦਿવਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਸવਿਸੇਸਂ ਦਿવਸਭਾਗਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿવਸਸ੍ਸ ਦਿવਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਪਟਿਸਂਹਤਂ ਹੋਤਿ, ਝਾਨਸਮਙ੍ਗੀ ਚ ਪવਿવੇਕੂਪਗਮਨੇਨ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਭਾવਤੋ ਏਕਾਕਿਯਾਯ ਨਿਲੀਨੋ વਿਯ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਤੋ ਤਤੋ…ਪੇ॰… ਗਤੋ’’ਤਿ। ਮਨੋ ਭવਨ੍ਤਿ ਮਨਸੋ વਿવਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਂ વਡ੍ਢਿਂ ਆવਹਨ੍ਤੀਤਿ ਮਨੋਭਾવਨਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਨવਡ੍ਢਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਉਨ੍ਨਮਤਿ ਨ ਸਙ੍ਕੁਚਤਿ, ਅਲੀਨਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Divā-saddo dina-saddo viya divasapariyāyo, tassa visesanabhāvena vuccamāno divā-saddo savisesaṃ divasabhāgaṃ dīpetīti āha ‘‘divasassa divā’’tiādi. Yasmā samāpannassa cittaṃ nānārammaṇato paṭisaṃhataṃ hoti, jhānasamaṅgī ca pavivekūpagamanena saṅgaṇikābhāvato ekākiyāya nilīno viya hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘tato tato…pe… gato’’ti. Mano bhavanti manaso vivaṭṭanissitaṃ vaḍḍhiṃ āvahantīti manobhāvaniyāti āha ‘‘manavaḍḍhakāna’’ntiādi. Unnamati na saṅkucati, alīnañca hotīti attho.
੫੧. ਯਾવਤਾਤਿ ਯਾવਨ੍ਤੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਤ੍ਤਕਾ’’ਤਿ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਞ੍ਚ ਕੇਨਚਿ વਿਸੇਸੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੇਹਿ ਚ ਗੁਣવਿਸੇਸੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਾ ਉਪਾਸਕਾ ਰਾਜਗਹੇ ਪਟਿવਸਨ੍ਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਤੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਇਮਂ વਿਸੇਸਂ ਦੀਪੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਸਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਭਗવਤੋ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ।
51.Yāvatāti yāvantoti ayamettha atthoti āha ‘‘yattakā’’ti. Tesanti niddhāraṇe sāmivacanaṃ. Niddhāraṇañca kenaci visesena icchitabbaṃ. Yehi ca guṇavisesehi samannāgatā bhagavato sāvakā upāsakā rājagahe paṭivasanti, ayañca tehi samannāgatoti imaṃ visesaṃ dīpetuṃ ‘‘tesaṃ abbhantaro’’ti vuttaṃ. Tenāha ‘‘bhagavato kirā’’tiādi.
੫੨. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ। ਕਥਾਯਾਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾਯ। ਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਦਸ੍ਸਨੇਨ। ਆਕਪ੍ਪੇਨਾਤਿ વੇਸੇਨ। ਕੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਕਿਰਿਯਾਯ। ਆਚਾਰੇਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਆਚਰਿਤਬ੍ਬਆਚਾਰੇਨ। વਿਹਾਰੇਨਾਤਿ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਂ વਿਹਰਿਤਬ੍ਬવਿਹਰਣੇਨ। ਇਰਿਯਾਪਥੇਨਾਤਿ ਠਾਨਾਦਿਇਰਿਯਾਪਥੇਨ। ਅਞ੍ਞਾਕਾਰਤਾਯ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ। ਸਙ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਸੀ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰੇਹਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ। ਅਰਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਤਾਨਿ વਨਪਤ੍ਥਾਨਿ ਚਾਤਿ ਅਰਞ੍ਞવਨਪਤ੍ਥਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਅਰਞ੍ਞਕਙ੍ਗਨਿਪ੍ਫਾਦਕਂ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਂ, ਤਂ ‘‘ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। વਨਪਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਗਾਮਨ੍ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਨੁਪਚਾਰਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਨ ਕਸੀਯਤਿ ਨ વਪ੍ਪੀਯਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘વਨਪਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦੂਰਾਨਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਾਨਂ ਅਧਿવਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ‘‘વਨਪਤ੍ਥਨ੍ਤਿ વਨਸਣ੍ਡਾਨਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਾਨਂ, વਨਪਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਭੀਸਨਕਾਨਮੇਤਂ, વਨਪਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਸਲੋਮਹਂਸਾਨਮੇਤਂ, વਨਪਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਮੇਤਂ વਨਪਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਨ ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਚਾਰਾਨਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਾਨਂ ਅਧਿવਚਨ’’ਨ੍ਤਿ (વਿਭ॰ ੫੩੧)। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰਤੋ ਮੁਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਪਨ੍ਤਾਨੀਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਿ ਅਤਿਦੂਰਾਨਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੂਰਤਰਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ। વਿਹਾਰੂਪਚਾਰੇਨਾਤਿ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਦੇਸੇਨ। ਅਦ੍ਧਿਕਜਨਸ੍ਸਾਤਿ ਮਗ੍ਗਗਾਮਿਨੋ ਜਨਸ੍ਸ। ਮਨ੍ਦਸਦ੍ਦਾਨੀਤਿ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਮਹਾਸਦ੍ਦਾਭਾવਤੋ ਤਨੁਸਦ੍ਦਾਨਿ। ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਸਮਾਗਮ੍ਮ ਏਕਜ੍ਝਂ ਪવਤ੍ਤਿਤਸਦ੍ਦੋ ਨਿਗ੍ਘੋਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥੋ ਦੁਬ੍ਬਿਭਾવਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅવਿਭਾવਿਤਤ੍ਥੇਨ ਨਿਗ੍ਘੋਸੇਨਾ’’ਤਿ। વਿਗਤવਾਤਾਨੀਤਿ વਿਗਤਸਦ੍ਦਾਨਿ। ‘‘ਰਹਸ੍ਸ ਕਰਣਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਤੇਸਂ ਠਾਨਾਨਂ ਅਰਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਯੁਤ੍ਤਤਂ, ਜਨવਿવਿਤ੍ਤਤਂ, વਨવਿવਿਤ੍ਤਮੇવ ਚ વਿਭਾવੇਤਿ, ਤਥਾ ‘‘ਏਕੀਭਾવਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਾਨੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ।
52.Tesanti paribbājakānaṃ. Kathāyāti tiracchānakathāya. Dassanenāti diṭṭhidassanena. Ākappenāti vesena. Kuttenāti kiriyāya. Ācārenāti aññamaññasmiṃ ācaritabbaācārena. Vihārenāti rattindivaṃ viharitabbaviharaṇena. Iriyāpathenāti ṭhānādiiriyāpathena. Aññākāratāya aññatitthe niyuttāti aññatitthiyā. Saṅgantvā samāgantvā rāsī hutvā parehi nisinnaṭṭhāne. Araññāni ca tāni vanapatthāni cāti araññavanapatthāni. Tattha yaṃ araññakaṅganipphādakaṃ āraññakānaṃ, taṃ ‘‘arañña’’nti veditabbaṃ. Vanapatthanti gāmantaṃ atikkamitvā manussānaṃ anupacāraṭṭhānaṃ, yattha na kasīyati na vappīyati. Vuttañhetaṃ ‘‘vanapatthanti dūrānametaṃ senāsanānaṃ adhivacana’’nti ‘‘vanapatthanti vanasaṇḍānametaṃ senāsanānaṃ, vanapatthanti bhīsanakānametaṃ, vanapatthanti salomahaṃsānametaṃ, vanapatthanti pariyantānametaṃ vanapatthanti na manussūpacārānametaṃ senāsanānaṃ adhivacana’’nti (vibha. 531). Tena vuttaṃ ‘‘gāmūpacārato muttānī’’tiādi. Pantānīti pariyantāni atidūrāni. Tenāha ‘‘dūratarānī’’tiādi. Vihārūpacārenāti vihārassa upacārappadesena. Addhikajanassāti maggagāmino janassa. Mandasaddānīti uccāsaddamahāsaddābhāvato tanusaddāni. Manussehi samāgamma ekajjhaṃ pavattitasaddo nigghoso, tassa yasmā attho dubbibhāvito hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘avibhāvitatthena nigghosenā’’ti. Vigatavātānīti vigatasaddāni. ‘‘Rahassa karaṇassa yuttānī’’ti imināpi tesaṃ ṭhānānaṃ araññalakkhaṇayuttataṃ, janavivittataṃ, vanavivittameva ca vibhāveti, tathā ‘‘ekībhāvassa anurūpānī’’ti iminā.
੫੩. ਕੇਨਾਤਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ, ਸਹਯੋਗੇ ਚ ਕਰਣવਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਕੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਏਕੋਪਿ ਹਿ વਿਭਤ੍ਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਅਨੇਕਤ੍ਥવਿਭਾવਨੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਤਦ੍ਧਿਤਤ੍ਥਪਦਸਮਾਹਾਰੇਤਿ।
53.Kenāti hetumhi, sahayoge ca karaṇavacananti āha ‘‘kena kāraṇena kena puggalena saddhi’’nti. Ekopi hi vibhattiniddeso anekatthavibhāvano hoti, tathā taddhitatthapadasamāhāreti.
ਸਂਸਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਆਲਾਪਸਲ੍ਲਾਪવਸੇਨ ਕਥਾਸਂਸਨ੍ਦਨਂ। ਞਾਣਬ੍ਯਤ੍ਤਭਾવਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਤ੍ਤਞਾਣਭਾવਂ, ਸੋ ਪਨ ਪਰਸ੍ਸ વਚਨੇ ਉਤ੍ਤਰਦਾਨવਸੇਨ, ਪਰੇਨ વਾ વੁਤ੍ਤਉਤ੍ਤਰੇ ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਦਾਨવਸੇਨ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਤ੍ਤਰਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਨਯੇਨਾ’’ਤਿ। ਯੋ ਹਿ ਪਰਸ੍ਸ વਚਨਂ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲੇਨ ਨਯੇਨ ਰੂਪੇਤਿ, ਤਥਾ ਪਰਸ੍ਸ ਰੂਪਨવਚਨਂ ਜਾਤਿਭਾવਂ ਆਪਾਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਂ વਚਨਸਭਾવਂ ਞਾਣવੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਂ વਿਭਾવੇਤਿ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤੀਤਿ। ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰੇਸੁ ਨਟ੍ਠਾਤਿ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰੇਸੁ ਨਿવਾਸੇਸੁ ਨਟ੍ਠਾ વਿਨਟ੍ਠਾ ਅਭਾવਂ ਗਤਾ। ਨਾਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾ ਨਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਕਤਪੁਚ੍ਛਨਪਟਿਪੁਚ੍ਛਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਾਨਾਪਟਿਭਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਸਾਰਮਾਪਨ੍ਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਪਞ੍ਹਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ। ਓਰੋਧੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਂ વਿਯ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਅવਰੋਧੇਯ੍ਯਾਮ, ਤਂ ਪਰਸ੍ਸ ਓਰੋਧਨਂ વਾਦਜਾਲੇਨ વਿਨਨ੍ਧਨਂ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਨਨ੍ਧੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ । ਤਦਤ੍ਥਂ ਤੇਨ ਤੁਚ੍ਛਕੁਮ੍ਭਿਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਂ, ਤਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਮੁਖੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੂਰਿਤਘਟੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Saṃsandananti ālāpasallāpavasena kathāsaṃsandanaṃ. Ñāṇabyattabhāvanti byattañāṇabhāvaṃ, so pana parassa vacane uttaradānavasena, parena vā vuttauttare paccuttaradānavasena siyāti āha ‘‘uttarapaccuttaranayenā’’ti. Yo hi parassa vacanaṃ tipukkhalena nayena rūpeti, tathā parassa rūpanavacanaṃ jātibhāvaṃ āpādeti, tassa tādisaṃ vacanasabhāvaṃ ñāṇaveyyattiyaṃ vibhāveti pākaṭaṃ karotīti. Suññāgāresu naṭṭhāti suññāgāresu nivāsesu naṭṭhā vinaṭṭhā abhāvaṃ gatā. Nāssa paññā nasseyya tehi tehi katapucchanapaṭipucchananimittaṃ nānāpaṭibhānuppattiyā visāramāpannaṃ pucchitaṃ pañhaṃ vissajjetuṃ asamatthatāya. Orodheyyāmāti nirussāhaṃ viya karontā avarodheyyāma, taṃ parassa orodhanaṃ vādajālena vinandhanaṃ viya hotīti āha ‘‘vinandheyyāmā’’ti . Tadatthaṃ tena tucchakumbhinidassanaṃ kataṃ, taṃ byatirekamukhena dassetuṃ ‘‘pūritaghaṭo hī’’tiādi vuttaṃ.
ਬਲਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਭੂਤਮੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣਬਲਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ। ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਸਮ੍ਭੇਦਾਭਾવੇਨ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਂ। ਅਞ੍ਞਜਾਤਿਸਮ੍ਭੇਦੇ ਸਤਿ ਅਸ੍ਸਤਰਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਸ੍ਸ ਜਾਤਭਾવੋ વਿਯ ਸੀਹਸ੍ਸਪਿ ਸੀਹਥਾਮਾਭਾવੋ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਕੇਸਰਸੀਹ’’ਨ੍ਤਿ। ਠਾਨਸੋ વਾਤਿ ਤਙ੍ਖਣੇ ਏવ।
Balaṃ dīpentoti abhūtameva attano ñāṇabalaṃ pakāsento. Asambhinnanti jātisambhedābhāvena asambhinnaṃ. Aññajātisambhede sati assatarassa assassa jātabhāvo viya sīhassapi sīhathāmābhāvo siyāti āha ‘‘asambhinnakesarasīha’’nti. Ṭhānaso vāti taṅkhaṇe eva.
੫੪. ‘‘ਸੁਮਾਗਧਾ ਨਾਮ ਨਦੀ’’ਤਿ ਕੇਚਿ, ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਮਾਗਧਾ ਨਾਮ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਭਾવਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਰੇ ਆਗਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਸਾ ਤੀਰੇ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮੋਰਾਨਂ ਨਿવਾਪੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਮੋਰਨਿવਾਪੋ। ਬ੍ਯਧਿਕਰਣਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦਾਨਂ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਸਮਾਸੋ ਹੋਤਿਯੇવ ਯਥਾ ‘‘ਉਰਸਿਲੋਮੋ’’ਤਿ। ਅਥ વਾ ਨਿવੁਤ੍ਥਂ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿવਾਪੋ, ਮੋਰਾਨਂ ਨਿવਾਪੋ ਮੋਰਨਿવਾਪੋ, ਮੋਰਾਨਂ ਨਿવਾਪਦਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਮੋਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਨਿਗ੍ਰੋਧੋ ਤਪੋਜਿਗੁਚ੍ਛવਾਦੋ, ਸਾਸਨੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਂ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗੇਨ ਪਰਮਸ੍ਸਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਕਾਯਕਿਲਮਥੇਨ વਿਨਾવ ਸਾવਕੇ વਿਨੇਤੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਸਨ੍ਦੇਹੋ ‘‘ਕੋ ਨਾਮ ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਸ੍ਸਸਤਿ ਅਨੁਸਙ੍ਕਿਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤੋ ਹੋਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸੋ, ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਤੁਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਅਧਿਕੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਆਸਯੋ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਤ੍ਤਮਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਆਦਿਭੂਤਂ ਪੁਰਾਤਨਂ ਸੇਟ੍ਠਚਰਿਯਂ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਥਾ ਹੇਸ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸਾવਕੇਹਿ ਤੇਨੇવ ਆਕਾਰੇਨ ਅਧਿਗਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਰਾਣ…ਪੇ॰… ਅਰਿਯਮਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਤਂ ਭਗવਾ ‘‘ਅਦ੍ਦਸ ਪੁਰਾਣਂ ਮਗ੍ਗਂ ਪੁਰਾਣਮਞ੍ਜਸ’’ਨ੍ਤਿ ਅવੋਚ। ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿવਸੇਨ। ‘‘ਪੂਰੇਤ੍વਾ’’ਤਿ વਾ ਇਦਂ ‘‘ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਾਠਸੇਸੋਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ‘‘ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏવਂ વਾ ਏਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ।
54. ‘‘Sumāgadhā nāma nadī’’ti keci, taṃ micchāti dassento ‘‘sumāgadhā nāma pokkharaṇī’’ti vatvā tassā pokkharaṇibhāvassa suttantare āgatataṃ dassetuṃ ‘‘yassā tīre’’tiādi vuttaṃ. Morānaṃ nivāpo etthāti moranivāpo. Byadhikaraṇānampi hi padānaṃ bāhiratthasamāso hotiyeva yathā ‘‘urasilomo’’ti. Atha vā nivutthaṃ etthāti nivāpo, morānaṃ nivāpo moranivāpo, morānaṃ nivāpadinnaṭṭhānaṃ. Tenāha ‘‘yattha morāna’’ntiādi. Yasmā nigrodho tapojigucchavādo, sāsane ca bhikkhū attakilamathānuyogaṃ vajjetvā bhāvanānuyogena paramassāsappatte viharante passati, tasmā ‘‘kathaṃ nu kho samaṇo gotamo kāyakilamathena vināva sāvake vinetī’’ti sañjātasandeho ‘‘ko nāma so’’tiādinā bhagavantaṃ pucchi. Assasati anusaṅkitaparisaṅkito hoti etenāti assāso, pītisomanassanti āha ‘‘assāsappattāti tuṭṭhippattā somanassappattā’’ti. Adhiko seṭṭho āsayo nissayo ajjhāsayoti āha ‘‘uttamanissayabhūta’’nti. Ādibhūtaṃ purātanaṃ seṭṭhacariyaṃ ādibrahmacariyaṃ, lokuttaramagganti attho. Tathā hesa sabbabuddhapaccekabuddhasāvakehi teneva ākārena adhigato. Tenāha ‘‘purāṇa…pe… ariyamagga’’nti. Tathā hi taṃ bhagavā ‘‘addasa purāṇaṃ maggaṃ purāṇamañjasa’’nti avoca. Pūretvā bhāvanāpāripūrivasena. ‘‘Pūretvā’’ti vā idaṃ ‘‘ajjhāsayaṃ ādibrahmacariya’’nti ettha pāṭhasesoti vadanti. ‘‘Ajjhāsayaṃ ādibrahmacariyaṃ paṭijānanti assāsappattā’’ti evaṃ vā ettha yojanā.
ਤਪੋਜਿਗੁਚ੍ਛਾવਾਦવਣ੍ਣਨਾ
Tapojigucchāvādavaṇṇanā
੫੫. ਪਕਤਾ ਹੁਤ੍વਾ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ વਿਪ੍ਪਕਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਿਟ੍ਠਿਤਾવ ਹੁਤ੍વਾ ਠਿਤਾ’’ਤਿ।
55. Pakatā hutvā vicchinnā vippakatāti āha ‘‘aniṭṭhitāva hutvā ṭhitā’’ti.
੫੬. વੀਰਿਯੇਨ ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਨવਾਦੋਤਿ ਲੂਖਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨੇਨ વੀਰਿਯੇਨ ਅਤ੍ਤਤਣ੍ਹਾવਿਨੋਦਨવਸੇਨ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨવਾਦੋ। ਜਿਗੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛੋ, ਤਬ੍ਭਾવੋ ਜੇਗੁਚ੍ਛਂ, ਅਧਿਕਂ ਜੇਗੁਚ੍ਛਂ ਅਧਿਜੇਗੁਚ੍ਛਂ, ਅਤਿવਿਯ ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿਜੇਗੁਚ੍ਛੇ। ਕਾਯਦਲ਼੍ਹੀਬਹੁਲਂ ਤਪਤੀਤਿ ਤਪੋ, ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ વੀਰਿਯਂ, ਤੇਨ ਕਾਯਦਲ਼੍ਹੀਬਹੁਲਤਾਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਪਸ੍ਸ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨਂ, વਿਰਜ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਤਪੋਜਿਗੁਚ੍ਛਾਤਿ ਆਹ ‘‘વੀਰਿਯੇਨ ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿ। ਘਾਸਚ੍ਛਾਦਨਸੇਨਾਸਨਤਣ੍ਹਾવਿਨੋਦਨਮੁਖੇਨ ਅਤ੍ਤਸ੍ਨੇਹવਿਰਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਰਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੇਸੁ ਨਾਨਾਕਾਰੇਸੁ ਅਚੇਲਕਾਦਿવਤੇਸੁ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾਨਂ ਪਰਿਸੋਧਨਮੇવੇਤ੍ਥ ਪਾਰਿਪੂਰਣਂ , ਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਸਮਾਦਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭવਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ। ਪਰਿਸੋਧਨਞ੍ਚ ਨੇਸਂ ਸਕਸਮਯਸਿਦ੍ਧੇਨ ਨਯੇਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਮੇવ। વਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
56.Vīriyena pāpajigucchanavādoti lūkhapaṭipattisādhanena vīriyena attataṇhāvinodanavasena pāpakassa jigucchanavādo. Jigucchatīti jiguccho, tabbhāvo jegucchaṃ, adhikaṃ jegucchaṃ adhijegucchaṃ, ativiya pāpajigucchanaṃ, tasmiṃ adhijegucche. Kāyadaḷhībahulaṃ tapatīti tapo, attakilamathānuyogavasena pavattaṃ vīriyaṃ, tena kāyadaḷhībahulatānimittassa pāpassa jigucchanaṃ, virajjanampi tapojigucchāti āha ‘‘vīriyena pāpajigucchā’’ti. Ghāsacchādanasenāsanataṇhāvinodanamukhena attasnehavirajjananti attho. Upari vuccamānesu nānākāresu acelakādivatesu ekajjhaṃ samādinnānaṃ parisodhanamevettha pāripūraṇaṃ, na sabbesaṃ anavasesato samādānaṃ tassa asambhavatoti āha ‘‘paripuṇṇāti parisuddhā’’ti. Parisodhanañca nesaṃ sakasamayasiddhena nayena paṭipajjanameva. Vipariyāyena aparisuddhatā veditabbā.
੫੭. ‘‘ਏਕਂ ਪਞ੍ਹਮ੍ਪਿ ਨ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ ਪਠਮਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਅਕਥਿਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ।
57.‘‘Ekaṃ pañhampi na kathetī’’ti paṭhamaṃ attanā pucchitapañhassa akathitattā vuttaṃ.
ਤਪਨਿਸ੍ਸਿਤਕੋਤਿ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਪਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਨਕੋ। ਸੀਹਨਾਦੇਤਿ ਸੀਹਨਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾਯ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨਪਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।
Tapanissitakoti attakilamathānuyogasaṅkhātaṃ tapaṃ nissāya samādāya vattanako. Sīhanādeti sīhanādasuttavaṇṇanāyaṃ. Yasmā tattha vitthāritanayena veditabbāni, tasmā tassā atthappakāsanāya vuttanayenapi veditabbāni.
ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸવਣ੍ਣਨਾ
Upakkilesavaṇṇanā
੫੮. ‘‘ਸਮ੍ਮਾ ਆਦਿਯਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਾ ਆਦਿਯਨਞ੍ਚਸ੍ਸ ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਾਹੋ ਏવਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਸਨਾવਚਰੇਨਾਪਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਕਚ੍ਚੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਧੁਤਙ੍ਗਧਰਤਾਮਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨਤਾ, ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਙ੍ਕਪ੍ਪਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਤਪਸਮਾਦਾਨਧੁਤਙ੍ਗਧਰਤਾਨਂ ਸਤਿਪਿ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਤੇ ਸਦਿਸਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
58. ‘‘Sammā ādiyatī’’ti vatvā sammā ādiyanañcassa daḷhaggāho evāti āha ‘‘daḷhaṃ gaṇhātī’’ti. ‘‘Sāsanāvacarenāpi dīpetabba’’nti vatvā taṃ dassetuṃ ‘‘ekacco hī’’tiādi vuttaṃ, tena dhutaṅgadharatāmattena attamanatā, paripuṇṇasaṅkappatā sammāpaṭipattiyā upakkilesoti imamatthaṃ dasseti, na yathāvuttatapasamādānadhutaṅgadharatānaṃ satipi aniyyānikatte sadisatanti daṭṭhabbaṃ.
‘‘ਦੁવਿਧਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ‘ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’ਤਿ ਚ ਏવਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਭੇਦੇਨ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁવਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ’’ਤਿ ਕੇਚਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਸਾਸਨਿਕવਸੇਨਾਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਾਹਿਰਕਸ੍ਸ, ਸਾਸਨਿਕਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਏવਂ ਦੁવਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਥਾ ਚੇવ ਹਿ ਉਪਰਿਪਿ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਂ વਕ੍ਖਤੀਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾਤਿ ਯਦਿਦਂ ‘‘ਕੋ ਅਞ੍ਞੋ ਮਯਾ ਸਦਿਸੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਤਿਮਾਨਸ੍ਸ, ਅਨਿਟ੍ਠਿਤਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸੇવ ਚ ‘‘ਅਲਮੇਤ੍ਤਾવਤਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਤਿਮਾਨਸ੍ਸ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ।
‘‘Duvidhassāpīti ‘attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo’ti ca evaṃ upakkilesabhedena vuttassa duvidhassāpi tapassino’’ti keci. Yasmā pana aṭṭhakathāyaṃ sāsanikavasenāpi attho dīpito, tasmā bāhirakassa, sāsanikassa cāti evaṃ duvidhassāpi tapassinoti attho veditabbo. Tathā ceva hi uparipi atthavaṇṇanaṃ vakkhatīti. Ettāvatāti yadidaṃ ‘‘ko añño mayā sadiso’’ti evaṃ atimānassa, aniṭṭhitakiccasseva ca ‘‘alamettāvatā’’ti evaṃ atimānassa ca uppādanaṃ, ettāvatā.
ਉਕ੍ਕਂਸਤੀਤਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਂ ਕਰੋਤਿ। ਉਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਉਪਰਿ ਖਿਪਤਿ, ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਂ ਸਂਹਾਰੇਤੀਤਿ ਪਰਂ ਸਂਹਰਂ ਨਿਹੀਨਂ ਕਰੋਤਿ। ਅવਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਅਧੋ ਖਿਪਤਿ, ਅવਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Ukkaṃsatīti ukkaṭṭhaṃ karoti. Ukkhipatīti aññesaṃ upari khipati, paggaṇhātīti attho. Paraṃ saṃhāretīti paraṃ saṃharaṃ nihīnaṃ karoti. Avakkhipatīti adho khipati, avamaññatīti attho.
ਮਾਨਮਦਕਰਣੇਨਾਤਿ ਮਾਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਮਦਸ੍ਸ ਕਰਣੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਨੇਨ। ਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਮੁਚ੍ਛਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਪਨ ਮੁਚ੍ਛਾਪਤ੍ਤਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਕਾਯਗਨ੍ਥੇਹਿ ਗਧਿਤਚਿਤ੍ਤਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਅਤਿਲਗ੍ਗਭਾવੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਗਧਿਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਨ੍ਨੋ’’ਤਿ। ਪਮਜ੍ਜਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਮਜ੍ਜਨਮੇવਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਮਾਦਮਾਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਕੇવਲਂ ਧੁਤਙ੍ਗਸੁਦ੍ਧਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਤਾਯ ਏવ ਧੁਤਙ੍ਗਸੁਦ੍ਧਿਕਤਾਯ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਾਦਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਾਸਨੇ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਧੁਤਙ੍ਗਮੇવ…ਪੇ॰… ਪਚ੍ਚੇਤੀ’’ਤਿ।
Mānamadakaraṇenāti mānasaṅkhātassa madassa karaṇena uppādanena. Mucchitohotīti mucchāpanno hoti, sā pana mucchāpatti abhijjhāsīlabbataparāmāsakāyaganthehi gadhitacittatā, tattha ca atilaggabhāvoti āha ‘‘gadhito ajjhosanno’’ti. Pamajjanañcettha pamajjanamevāti āha ‘‘pamādamāpajjatī’’ti. Kevalaṃ dhutaṅgasuddhiko hutvā kammaṭṭhānaṃ ananuyuñjanto tāya eva dhutaṅgasuddhikatāya attukkaṃsanādivasena pavatteyyāti dassetuṃ ‘‘sāsane’’tiādi vuttaṃ. Tenāha ‘‘dhutaṅgameva…pe… paccetī’’ti.
੫੯. ਤੇਯੇવ ਪਚ੍ਚਯਾ। ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਤ੍વਾ ਪਟਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਆਦਰਗਾਰવਯੋਗੇਨ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਦਾਨવਸੇਨ ਉਪਨਯવਸੇਨ ਲਦ੍ਧਾ। વਣ੍ਣਭਣਨਨ੍ਤਿ ਗੁਣਕਿਤ੍ਤਨਂ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ।
59.Teyeva paccayā. Suṭṭhu katvā paṭisaṅkharitvā laddhāti ādaragāravayogena sakkaccaṃ abhisaṅkharitvā dānavasena upanayavasena laddhā. Vaṇṇabhaṇananti guṇakittanaṃ. Assāti tapassino.
੬੦. વੋਦਾਸਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਸਨਂ, વਿਭਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਿਭਜ੍ਜਨਂ ਦ੍વਿਧਾ ਇਚ੍ਛਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦ੍વੇਭਾਗਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਦ੍વੇ ਭਾਗੇ ਕਰੋਤਿ ਰੁਚ੍ਚਨਾਰੁਚ੍ਚਨવਸੇਨ । ਗੇਧਜਾਤੋਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਗੇਧੋ। ਮੁਚ੍ਛਨਂ ਨਾਮ ਸਤਿવਿਪ੍ਪવਾਸੇਨੇવ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਤਿਯਾ ਸਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਆਦੀਨવਮਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਗਧਿਤਾਦਿਭਾવੇਨ ਪਰਿਭੋਗੇ ਆਦੀਨવਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾਤਿ ਪਰਿਭੋਗੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ। ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਪਰਿਭੋਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਭੋਗਮ੍ਪਿ ਏਕવਾਰਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾਪਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਨ ਕਰੋਤਿ।
60.Vodāsanti byāsanaṃ, vibhajjananti attho. Taṃ panettha vibhajjanaṃ dvidhā icchitanti āha ‘‘dvebhāgaṃ āpajjatī’’ti. Dve bhāge karoti ruccanāruccanavasena . Gedhajātoti sañjātagedho. Mucchanaṃ nāma sativippavāseneva hoti, na satiyā satīti āha ‘‘samuṭṭhassatī’’ti. Ādīnavamattampīti gadhitādibhāvena paribhoge ādīnavamattampi na passati. Mattaññutāti paribhoge mattaññutā. Paccavekkhaṇaparibhogamattampīti paccavekkhaṇamattena paribhogampi ekavāraṃ paccavekkhitvāpi paribhuñjanampi na karoti.
੬੧. વਿਚਕ੍ਕਸਣ੍ਠਾਨਾਤਿ વਿਪੁਲਤਮਚਕ੍ਕਸਣ੍ਠਾਨਾ। ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਭੁਞ੍ਜਨਤੋ ਅਯੋਕੂਟਸਦਿਸਾ ਦਨ੍ਤਾ ਏવ ਦਨ੍ਤਕੂਟਂ। ਅਪਸਾਦੇਤੀਤਿ ਪਸਾਦੇਤਿ। ਅਚੇਲਕਾਦਿવਸੇਨਾਤਿ ਅਚੇਲਕવਤਾਦਿવਸੇਨ। ਲੂਖਾਜੀવਿਨ੍ਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲੂਖਜੀવਿਕਂ।
61.Vicakkasaṇṭhānāti vipulatamacakkasaṇṭhānā. Sabbassa bhuñjanato ayokūṭasadisā dantā eva dantakūṭaṃ.Apasādetīti pasādeti. Acelakādivasenāti acelakavatādivasena. Lūkhājīvinti sallekhapaṭipattiyā lūkhajīvikaṃ.
੬੨. ਤਪਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਭਾવਨਾਮਨਸਿਕਾਰਲਕ੍ਖਣਂ ਤਪਂ ਚਰਤਿ ਚਰਨ੍ਤੋ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਚਙ੍ਕਮਂ ਓਤਰਤਿ ਭਾવਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ વਿਯ। વਿਹਾਰਙ੍ਗਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਤਿ વਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ વਿਯ।
62.Tapaṃ karotīti bhāvanāmanasikāralakkhaṇaṃ tapaṃ carati caranto viya hoti. Caṅkamaṃ otarati bhāvanaṃ anuyuñjanto viya. Vihāraṅgaṇaṃ sammajjati vattapaṭipattiṃ pūrento viya.
‘‘ਆਦਸ੍ਸਯਮਾਨੋ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ।
‘‘Ādassayamāno’’ti vā pāṭho.
ਕਿਞ੍ਚਿ વਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਯਿਕਂ વਾ વਾਚਸਿਕਂ વਾ ਦੋਸਂ। ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਨ੍ਤਿ વਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨਂ। ਅਰੁਚ੍ਚਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਅਰੁਚ੍ਚਮਾਨਂ। ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਮੇਤਿ ‘‘ਕਪ੍ਪਤਿ ਮੇ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਅਨੁਜਾਨਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਚ੍ਛਾવਿਪਰੀਤਭੂਤਭਾવੇਨ ‘‘ਏવਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ। ਸવਨਮਨੋਹਾਰਿਤਾਯ ‘‘ਸਾਧੁ ਸੁਟ੍ਠੂ’’ਤਿ ਅਨੁਮੋਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Kiñcivajjanti kiñci kāyikaṃ vā vācasikaṃ vā dosaṃ. Diṭṭhigatanti viparītadassanaṃ. Aruccamānanti attano siddhante paṭikkhittabhāvena aruccamānaṃ. Ruccati meti ‘‘kappati me’’ti vadati. Anujānitabbanti tacchāviparītabhūtabhāvena ‘‘evameta’’nti anujānitabbaṃ. Savanamanohāritāya ‘‘sādhu suṭṭhū’’ti anumoditabbaṃ.
੬੩. ਕੁਜ੍ਝਨਸੀਲਤਾਯ ਕੋਧਨੋ। વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੋ ਉਪਨਾਹੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਉਪਨਾਹੀ। ਏવਂਭੂਤੋ ਚ ਤਂਸਮਙ੍ਗੀ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ।
63. Kujjhanasīlatāya kodhano. Vuttalakkhaṇo upanāho etassa atthīti upanāhī. Evaṃbhūto ca taṃsamaṅgī hotīti ‘‘samannāgato hotī’’ti vuttaṃ. Esa nayo ito paresupi.
ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਇਸ੍ਸਤਿ ਉਸੂਯਤੀਤਿ ਉਸ੍ਸੁਕੀ। ਸਠਨਂ ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਸਮ੍ਭਾવਨਂ ਸਠੋ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਠੋ। ਸਨ੍ਤਦੋਸਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਸਭਾવਾ ਮਾਯਾ, ਮਾਯਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮਾਯਾવੀ। ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯਾਨਮ੍ਪਿ ਪਣਿਪਾਤਾਕਰਣਲਕ੍ਖਣਂ ਥਮ੍ਭਨਂ ਥਦ੍ਧਂ, ਤਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਥਦ੍ਧੋ। ਗੁਣੇਹਿ ਸਮਾਨਂ, ਅਧਿਕਞ੍ਚ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਨਿਹੀਨਂ ਕਤ੍વਾ ਮਞ੍ਞਨਸੀਲਤਾਯ ਅਤਿਮਾਨੀ। ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਸਮ੍ਭਾવਨਤ੍ਥਿਕਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਾਪਾ ਲਾਮਕਾ ਇਚ੍ਛਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ। ਮਿਚ੍ਛਾ વਿਪਰੀਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ। ‘‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧੮੭, ੨੦੨, ੪੨੭; ੩.੨੭, ੨੯; ਉਦਾ॰ ੫੫; ਮਹਾਨਿ॰ ੨੦; ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ੫੮) ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਤਾਯ ਸਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿ, ਤਮੇવ ਪਰਾਮਸਤੀਤਿ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਸਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ વਤ੍ਥੁવਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਆ ਬਾਲ਼੍ਹਂ વਿਯ ਧੀਯਤੀਤਿ ਆਧਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਲ਼੍ਹਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਠਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਥਾਗਹਿਤਂ ਗਾਹਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਸੀਲੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ, ਤਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ। ਪਟਿਸੇਧਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ਦੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਯਥਾ ‘‘ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ, (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੪੯) ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੧੩; ੧੦.੭੫; ਪਾਰਾ॰ ੧੯੫; ਧ॰ ਪ॰ ੩੦੮) ਚ।
Ayaṃ pana viseso – issati usūyatīti ussukī. Saṭhanaṃ asantaguṇasambhāvanaṃ saṭho, so etassa atthīti saṭho. Santadosapaṭicchādanasabhāvā māyā, māyā etassa atthīti māyāvī. Garuṭṭhāniyānampi paṇipātākaraṇalakkhaṇaṃ thambhanaṃ thaddhaṃ, tamettha atthīti thaddho. Guṇehi samānaṃ, adhikañca atikkamitvā nihīnaṃ katvā maññanasīlatāya atimānī. Asantaguṇasambhāvanatthikatāsaṅkhātā pāpā lāmakā icchā etassāti pāpiccho. Micchā viparītā diṭṭhi etassāti micchādiṭṭhiko. ‘‘Idameva saccaṃ, moghamañña’’nti (ma. ni. 187, 202, 427; 3.27, 29; udā. 55; mahāni. 20; netti. 58) evaṃ attanā attābhiniviṭṭhatāya satā diṭṭhi sandiṭṭhi, tameva parāmasatīti sandiṭṭhiparāmāsī. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘sayaṃ diṭṭhi sandiṭṭhī’’ti vatthuvasena attho vutto. Ā bāḷhaṃ viya dhīyatīti ādhānanti āha ‘‘daḷhaṃ suṭṭhu ṭhapita’’nti. Yathāgahitaṃ gāhaṃ paṭinissajjanasīlo paṭinissaggī, tappaṭikkhepena duppaṭinissaggī. Paṭisedhattho hi ayaṃ du-saddo yathā ‘‘duppañño, (ma. ni. 1.449) dussīlo’’ti (a. ni. 5.213; 10.75; pārā. 195; dha. pa. 308) ca.
ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਪਟਿਕਪ੍ਪਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Parisuddhapapaṭikappattakathāvaṇṇanā
੬੪. ਇਧ ਨਿਗ੍ਰੋਧ ਤਪਸ੍ਸੀਤਿ ਯਥਾਨੁਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪੁਰਿਮਪਾਲ਼ਿਂ ਨਿਗਮਨવਸੇਨ ਏਕਦੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏવਂ ਭਗવਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਗਹਿਤਲਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਚੇਲਕਾਦਿਭਾવੋ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਤੇਨ ਚ ਸਂਸਾਰਸੁਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਗਹਿਤਲਦ੍ਧਿਂ। ਰਕ੍ਖਿਤਂ ਤਪਨ੍ਤਿ ਤਾਯ ਲਦ੍ਧਿਯਾ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਰਕ੍ਖਿਤਂ ਅਚੇਲਕવਤਾਦਿਤਪਂ। ‘‘ਸਬ੍ਬਮੇવ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯਂ વਕ੍ਖਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਾਲ਼ਿવਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਲੂਖਤਪਸ੍ਸਿਨੋ ਚੇવ ਧੁਤਙ੍ਗਧਰਸ੍ਸ ਚ વਸੇਨ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩.੬੪), ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਰੂਪਸ੍ਸ ਲੂਖਸ੍ਸ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਾਲ਼ਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਇਮਿਨਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ વਸੇਨ ਪਾਲ਼ਿ ਯੇવੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਦਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વੁਤ੍ਤવਿਪਕ੍ਖવਸੇਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖવਸੇਨ, ਪਟਿਕ੍ਖੇਪવਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇਤਿ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇਨ ਕਰਣવਚਨੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏવਂ ਸੋ ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਉਤ੍ਤਰਿ વਾਯਮਮਾਨੋਤਿ ਯਥਾਸਮਾਦਿਨ੍ਨੇਹਿ ਧੁਤਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਪਰਿਤੁਟ੍ਠੋ, ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਚ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗવਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ।
64.Idha nigrodha tapassīti yathānukkantaṃ purimapāḷiṃ nigamanavasena ekadesena dasseti. Tenāha ‘‘evaṃ bhagavā’’tiādi. Gahitaladdhinti ‘‘acelakādibhāvo seyyo, tena ca saṃsārasuddhi hotī’’ti evaṃ gahitaladdhiṃ. Rakkhitaṃ tapanti tāya laddhiyā samādiyitvā rakkhitaṃ acelakavatāditapaṃ. ‘‘Sabbameva saṃkiliṭṭha’’nti iminā yaṃ vakkhati parisuddhapāḷivaṇṇanāyaṃ ‘‘lūkhatapassino ceva dhutaṅgadharassa ca vasena yojanā veditabbā’’ti (dī. ni. aṭṭha. 3.64), tassa parikappitarūpassa lūkhassa tapassinoti ayamettha adhippāyoti dasseti. ‘‘Parisuddhapāḷidassanattha’’nti ca iminā titthiyānaṃ vasena pāḷi yevettha labbhati, na pana tadatthoti dasseti. Vuttavipakkhavasenāti vuttassa atthassa paṭipakkhavasena, paṭikkhepavasenāti attho. Tasmiṃ ṭhāneti hetuatthe bhummanti tassa hetuatthena karaṇavacanena atthaṃ dassento ‘‘evaṃ so tenā’’tiādimāha. Uttari vāyamamānoti yathāsamādinnehi dhutadhammehi aparituṭṭho, apariyositasaṅkappo ca hutvā upari bhāvanānuyogavasena sammāvāyāmaṃ karonto.
੬੯. ਇਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਇਤੋ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯਤੋ ਪਰਂ। ਅਗ੍ਗਭਾવਂ વਾ ਸਾਰਭਾવਂ વਾਤਿ ਤਪੋਜਿਗੁਚ੍ਛਾਯ ਅਗ੍ਗਭਾવਂ વਾ ਸਾਰਭਾવਂ વਾ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ। ‘‘ਅਯਮੇવਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਭਾવੋ ਸਾਰਭਾવੋ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ‘‘ਅਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਸਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ।
69.Ito paranti ito yathāvuttanayato paraṃ. Aggabhāvaṃ vā sārabhāvaṃ vāti tapojigucchāya aggabhāvaṃ vā sārabhāvaṃ vā ajānanto. ‘‘Ayamevassa aggabhāvo sārabhāvo’’ti maññamāno ‘‘aggappattā, sārappattā cā’’ti āha.
ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਚਪ੍ਪਤ੍ਤਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Parisuddhatacappattādikathāvaṇṇanā
੭੦. ਯਮਨਂ ਸਂਯਮਨਂ ਯਾਮੋ, ਹਿਂਸਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣવਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਯਾਮੋવ ਚਾਤੁਯਾਮੋ, ਸੋ ਏવ ਸਂવਰੋ, ਤੇਨ ਸਂવੁਤੋ ਗੁਤ੍ਤਸਬ੍ਬਦ੍વਾਰੋ ਚਾਤੁਯਾਮਸਂવਰਸਂવੁਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਨ ਸਂવਰੇਨ ਪਿਹਿਤੋ’’ਤਿ। ਅਤਿਪਾਤਨਂ ਹਿਂਸਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਾਣਂ ਨ ਹਨਤੀ’’ਤਿ। ਲੋਭਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾવਿਤਂ ਸਮ੍ਭਾવਿਤਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਭਾવਿਤਂ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ। ਅਯਞ੍ਚ ਤੇਸੁ ਤੇਸਂਯੇવ ਸਮੁਦਾਚਾਰੋ ਮਗ੍ਗੋਟ੍ਠਾਪਕਂ વਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਸਂ ਸਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ।
70. Yamanaṃ saṃyamanaṃ yāmo, hiṃsādīnaṃ akaraṇavasena catubbidho yāmova cātuyāmo, so eva saṃvaro, tena saṃvuto guttasabbadvāro cātuyāmasaṃvarasaṃvuto. Tenāha ‘‘catubbidhena saṃvarena pihito’’ti. Atipātanaṃ hiṃsananti āha ‘‘pāṇaṃ na hanatī’’ti. Lobhacittena bhāvitaṃ sambhāvitanti katvā bhāvitaṃ nāma pañca kāmaguṇā. Ayañca tesu tesaṃyeva samudācāro maggoṭṭhāpakaṃ viyāti āha ‘‘tesaṃ saññāyā’’ti.
ਏਤਨ੍ਤਿ ਅਭਿਹਰਣਂ, ਹੀਨਾਯ ਅਨਾવਤ੍ਤਨਞ੍ਚ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸੋ ਅਭਿਹਰਤੀਤਿ ਆਦਿਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਭਿਹਰਤੀਤਿ ਅਭਿਬੁਦ੍ਧਿਂ ਨੇਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਪਰੂਪਰਿ વਡ੍ਢੇਤੀ’’ਤਿ। ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਨਾਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਅਭਿવਾਦਨਾਦਿ ਕਰੀਯਤੇવਾਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਸੇਟ੍ਠਾ ਗੁਣવਿਸੇਸਯੋਗਤੋ, ਦੋਸવਿਰਹਿਤਤੋ ਚ, ਯਤੋ ਸਾ ਪਣ੍ਡਿਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਗਿਹਿਭਾવੋ ਪਨ ਨਿਹੀਨੋ ਤਦੁਭਯਾਭਾવਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਹੀਨਾਯ ਗਿਹਿਭਾવਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ।
Etanti abhiharaṇaṃ, hīnāya anāvattanañca. Tenāha ‘‘so abhiharatīti ādilakkhaṇa’’nti. Abhiharatīti abhibuddhiṃ neti. Tenāha ‘‘uparūpari vaḍḍhetī’’ti. Cakkavattināpi pabbajitassa abhivādanādi karīyatevāti pabbajjā seṭṭhā guṇavisesayogato, dosavirahitato ca, yato sā paṇḍitapaññattā vuttā. Gihibhāvo pana nihīno tadubhayābhāvatoti āha ‘‘hīnāya gihibhāvatthāyā’’ti.
੭੧. ਤਚਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਤਚਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਤਚਸਦਿਸਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
71.Tacappattāti tacaṃ pattā, tacasadisā hotīti attho.
੭੪. ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ વਸੇਨਾਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਸਮਯવਸੇਨ। ਨੇਸਨ੍ਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ। ਤਨ੍ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਂ। ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ। ਤਚਸਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਤਚਤਪੋਜਿਗੁਚ੍ਛਾਯਾਸਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ। વਿਸੇਸਭਾવਨ੍ਤਿ વਿਸੇਸਸਭਾવਂ।
74. Titthiyānaṃ vasenāti titthiyānaṃ samayavasena. Nesanti titthiyānaṃ. Tanti dibbacakkhuṃ. Sīlasampadāti sabbākārasampannaṃ catupārisuddhisīlaṃ. Tacasārasampattitoti tacatapojigucchāyāsārasampattito. Visesabhāvanti visesasabhāvaṃ.
ਅਚੇਲਕਪਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਅਚੇਲਕਪਾਲ਼ਿਆਗਤਤ੍ਥਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਯਂ ਅਨਸ੍ਸਾਮ વਿਨਟ੍ਠਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅ-ਕਾਰੋ વਾ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਨਸ੍ਸਾਮਾਤਿ વਿਨਸ੍ਸਾਮ। ਕੁਤੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਾਲ਼ੀਤਿ ਕੁਤੋ ਏવ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਾਲ਼ਿਆਗਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ। ਸੁਤਿવਸੇਨਾਪੀਤਿ ਸੋਤਪਥਾਗਮਨਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਨ ਜਾਨਾਮ।
Acelakapāḷimattampīti acelakapāḷiāgatatthamattampi natthi, tasmā mayaṃ anassāma vinaṭṭhāti attho. A-kāro vā nipātamattaṃ, nassāmāti vinassāma. Kuto parisuddhapāḷīti kuto eva amhesu parisuddhapāḷiāgatapaṭipatti. Esa nayo sesesupi. Sutivasenāpīti sotapathāgamanamattenāpi na jānāma.
ਨਿਗ੍ਰੋਧਸ੍ਸਪਜ੍ਝਾਯਨવਣ੍ਣਨਾ
Nigrodhassapajjhāyanavaṇṇanā
੭੫. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਨ੍ਧਾਨਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ। ਕਕ੍ਖਲ਼ਨ੍ਤਿ ਫਰੁਸਂ। ਦੁਰਾਸਦવਚਨਨ੍ਤਿ ਅવਤ੍ਤਬ੍ਬવਚਨਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਫਰੁਸવਚਨਂ ਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਮਾਪਿਤੇ ਖਮਾਪਕਸ੍ਸ ਪਟਿਪਾਕਤਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਯਂ ਮਯੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
75.Assāti sandhānassa gahapatissa. Kakkhaḷanti pharusaṃ. Durāsadavacananti avattabbavacanaṃ. Yasmā pharusavacanaṃ yaṃ uddissa payuttaṃ, tasmiṃ khamāpite khamāpakassa paṭipākatikaṃ hoti, tasmā ‘‘ayaṃ mayī’’tiādi vuttaṃ.
੭੬. ਬੋਧਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬੁਦ੍ਧਭਾવਘੋਸਨਤ੍ਥਾਯ। વਾਦਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਪਰવਾਦਭਞ੍ਜਨવਾਦਤ੍ਥਾਯ। ਰਾਗਾਦਿਸਮਨਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਨ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਮ੍ਯਤਾਯ। ਓਘਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਚਤੁਰੋਘਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਓਰਪਾਰਾਤਿਣ੍ਣਮਾવਹਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਯ। ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਲੇਸੇਨਪਿ ਦੇਸਨਾਯ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਭਾવਤੋ।
76.Bodhatthāya dhammaṃ deseti, na attano buddhabhāvaghosanatthāya. Vādatthāyāti paravādabhañjanavādatthāya. Rāgādisamanatthāya dhammaṃ deseti, na antevāsikamyatāya. Oghanittharaṇatthāyāti caturoghanittharaṇatthāya dhammaṃ deseti sabbaso orapārātiṇṇamāvahattā desanāya. Sabbakilesaparinibbānatthāya dhammaṃ deseti kilesānaṃ lesenapi desanāya aparāmaṭṭhabhāvato.
ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ
Brahmacariyapariyosānādivaṇṇanā
੭੭. ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ, ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ વਚਨਂ। ਅਸਠੋ ਪਨ ਅਮਾਯਾવੀ ਉਜੁਜਾਤਿਕੋ ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞੋ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸੋ ਹਿ ਤਂਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀਤਿ। વਙ੍ਕવਙ੍ਕੋਤਿ ਕਾਯવਙ੍ਕਾਦੀਹਿਪਿ વਙ੍ਕੇਹਿ વਙ੍ਕੋ ਜਿਮ੍ਹੋ ਕੁਟਿਲੋ। ‘‘ਸਠਂ ਪਨਾਹਂ ਅਨੁਸਾਸਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮੀ’’ਤਿ ਨ ਇਦਂ ਭਗવਾ ਕਿਲਾਸੁਭਾવੇਨੇવ વਦਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਜਨਭਾવੇਨੇવ।
77.Idaṃ sabbampīti sattavassato paṭṭhāya yāva ‘‘sattāha’’nti padaṃ, idaṃ sabbampi vacanaṃ. Asaṭho pana amāyāvī ujujātiko tikkhapañño ugghaṭitaññūti adhippāyo. So hi taṃmuhutteneva arahattaṃ pattuṃ sakkhissatīti. Vaṅkavaṅkoti kāyavaṅkādīhipi vaṅkehi vaṅko jimho kuṭilo. ‘‘Saṭhaṃ panāhaṃ anusāsituṃ na sakkomī’’ti na idaṃ bhagavā kilāsubhāveneva vadati, atha kho tassa abhājanabhāveneva.
੭੮. ਪਕਤਿਯਾ ਆਚਰਿਯੋਤਿ ਯੋ ਏવ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਕਤਿਯਾ ਆਚਰਿਯੋ ਅਹੋਸਿ, ਸੋ ਏવ ਇਦਾਨਿਪਿ ਪੁਬ੍ਬਾਚਿਣ੍ਣવਸੇਨ ਆਚਰਿਯੋ ਹੋਤੁ, ਨ ਮਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇ ਕਾਤੁਕਾਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਨ ਮਯਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕਾ, ਧਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿ ਮੇવ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਞਾਪੇਤੁਕਾਮਮ੍ਹਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਆਜੀવਤੋਤਿ ਜੀવਿਕਾਯ વੁਤ੍ਤਿਤੋ। ਅਕੁਸਲਾਤਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਅਕੁਸਲਾਤਿ ਤਂ ਤਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਤਂਯੇવ ਉਪਗਤਾ। ਕਿਲੇਸਦਰਥਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਕਿਲੇਸਦਰਥਸਹਿਤਾ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨਤੋ । ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਂ ਹਿਤਾਤਿ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਾ। ਸਂਕਿਲੇਸੋ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਂਕਿਲੇਸੇ વਾ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ। વੋਦਾਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ વਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਤ੍ਤਾ વੋਦਾਨਿਯਾ। ਤਥਾਭੂਤਾ ਚੇਤੇ વੋਦਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਤ੍ਤੇ વੋਦਾਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰਿવੇਪੁਲ੍ਲਤਾ ਮਗ੍ਗਫਲવਸੇਨੇવ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ…ਪੇ॰… વੇਪੁਲ੍ਲਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਉਭੋਪਿ વਾ ਏਤਾਨਿ ਪਾਰਿਪੂਰਿવੇਪੁਲ੍ਲਾਨਿ। ਯਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਿਪੂਰੀ, ਸਾ ਏવ વੇਪੁਲ੍ਲਤਾਤਿ। ਤਤੋਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਪ੍ਪਹਾਨવੋਦਾਨਧਮ੍ਮਾਭਿਬੁਦ੍ਧਿਹੇਤੁ।
78.Pakatiyā ācariyoti yo eva tumhākaṃ ito pubbe pakatiyā ācariyo ahosi, so eva idānipi pubbāciṇṇavasena ācariyo hotu, na mayaṃ tumhe antevāsike kātukāmāti adhippāyo. Namayaṃ tumhākaṃ uddesena atthikā, dhammatanti meva pana tumhe ñāpetukāmamhāti adhippāyo. Ājīvatoti jīvikāya vuttito. Akusalāti koṭṭhāsaṃ pattāti akusalāti taṃ taṃ koṭṭhāsataṃyeva upagatā. Kilesadarathasampayuttāti kilesadarathasahitā taṃsambandhanato . Jātijarāmaraṇānaṃ hitāti jātijarāmaraṇiyā. Saṃkileso ettha atthi, saṃkilese vā niyuttāti saṃkilesikā. Vodānaṃ vuccati visuddhi, tassa paccayabhūtattā vodāniyā. Tathābhūtā cete vodāpentīti āha ‘‘satte vodāpentī’’ti. Sikhāppattā paññāya pāripūrivepullatā maggaphalavaseneva icchitabbāti āha ‘‘maggapaññā…pe… vepullata’’nti. Ubhopi vā etāni pāripūrivepullāni. Yā hi tassa pāripūrī, sā eva vepullatāti. Tatoti saṃkilesadhammappahānavodānadhammābhibuddhihetu.
੭੯. ‘‘ਯਥਾ ਮਾਰੇਨਾ’’ਤਿ ਨਯਿਦਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਤਥਾਭਾવਕਥਨਮੇવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਾਰੋ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਥਾਤਿ ਮਾਰੇਨ ਤੇਸਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਅਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗવਾ ਪਗੇવ ਨ ਅਞ੍ਞਾਸੀਤਿ? ਅਨਾવਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਾ। ਮਾਰਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤ੍વਾਤਿ ਮਾਰੇਨ ਤੇਸੁ ਕਤਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ વਿਧਮੇਤ੍વਾ, ਨ ਤੇਸਂ ਸਤਿ ਪਯੋਜਨੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ। ਸੋਤਿ ਮਗ੍ਗਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁ। ਤੇਸਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ।
79.‘‘Yathā mārenā’’ti nayidaṃ nidassanavasena vuttaṃ, atha kho tathābhāvakathanamevāti dassetuṃ ‘‘māro kirā’’tiādi vuttaṃ. Athāti mārena tesaṃ pariyuṭṭhānappattito pacchā aññāsīti yojanā. Kasmā pana bhagavā pageva na aññāsīti? Anāvajjitattā. Māraṃ paṭibāhitvāti mārena tesu kataṃ pariyuṭṭhānaṃ vidhametvā, na tesaṃ sati payojane buddhānaṃ dukkaraṃ. Soti maggaphaluppattihetu. Tesaṃ paribbājakānaṃ.
ਫੁਟ੍ਠਾਤਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠਾ। ਯਤ੍ਰਾਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇਸੂ’’ਤਿ। ਅਞ੍ਞਾਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਆਜਾਨਨਤ੍ਥਂ, ਉਪਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਆ-ਕਾਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਜਾਨਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ, વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਜਾਨਾਮ ਤਾવਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਆਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਏਕવਾਰਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਸਤ੍ਤਾਹੋ ਪਨ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਏਤੇਸਂ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪੂਰੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪੂਰੇਤੁਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਸੇਨ વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪੂਰੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰવਾਦਭਿਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਪਰવਾਦਮਦ੍ਦਨਂ। ਸਕવਾਦਸਮੁਸ੍ਸਾਪਨਨ੍ਤਿ ਸਕવਾਦਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ। વਾਸਨਾਯਾਤਿ ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਪਟਿવੇਧવਾਸਨਾਯ। ਨੇਸਨ੍ਤਿ ਚ ਪਕਰਣવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਦਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ, ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਚ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤਾਨਂ વਾਸਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਏવਾਤਿ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨ વਿਭਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવਾਤਿ।
Phuṭṭhāti pariyuṭṭhānavasena phuṭṭhā. Yatrāti niddhāraṇe bhummanti āha ‘‘yesū’’ti. Aññāṇatthanti ājānanatthaṃ, upasaggamattañcettha ā-kāroti āha ‘‘jānanattha’’nti, vīmaṃsanatthanti attho. Cittaṃ nuppannanti ‘‘jānāma tāvassa dhamma’’nti ājānanatthaṃ ‘‘brahmacariyaṃ carissāmā’’ti ekasmiṃ divase ekavārampi tesaṃ cittaṃ nuppannaṃ. Sattāho pana vuccamāno etesaṃ kiṃ karissatīti yojanā. Sattāhaṃ pūretunti sattāhaṃ brahmacariyaṃ pūretuṃ, brahmacariyavasena vā sattāhaṃ pūretunti attho. Paravādabhindananti paravādamaddanaṃ. Sakavādasamussāpananti sakavādapaggaṇhanaṃ. Vāsanāyāti saccasampaṭivedhavāsanāya. Nesanti ca pakaraṇavasena vuttaṃ. Tadaññesampi hi bhagavato sammukhā, paramparāya ca devamanussānaṃ suṇantānaṃ vāsanāya paccayo evāti. Yaṃ panettha atthato na vibhattaṃ, taṃ suviññeyyamevāti.
ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ।
Udumbarikasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਦੀਘਨਿਕਾਯ • Dīghanikāya / ੨. ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Udumbarikasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਦੀਘ ਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ੨. ਉਦੁਮ੍ਬਰਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Udumbarikasuttavaṇṇanā
