Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೧೦. ಉಗ್ಗತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
10. Uggattheragāthāvaṇṇanā
ಯಂ ಮಯಾ ಪಕತಂ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಉಗ್ಗತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೋ ಇತೋ ಏಕತಿಂಸೇ ಕಪ್ಪೇ ಸಿಖಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸಿಖಿಂ ಭಗವನ್ತಂ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಕೇತಕಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಅಪರಾಪರಂ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಕೋಸಲರಟ್ಠೇ ಉಗ್ಗನಿಗಮೇ ಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಉಗ್ಗೋತ್ವೇವಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಭಗವತಿ ತಸ್ಮಿಂ ನಿಗಮೇ ಭದ್ದಾರಾಮೇ ವಿಹರನ್ತೇ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೪.೧೦-೧೬) –
Yaṃ mayā pakataṃ kammanti āyasmato uggattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni karonto ito ekatiṃse kappe sikhissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sikhiṃ bhagavantaṃ passitvā pasannamānaso ketakapupphehi pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe ugganigame seṭṭhiputto hutvā nibbatti, uggotvevassa nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto bhagavati tasmiṃ nigame bhaddārāme viharante vihāraṃ gantvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.14.10-16) –
‘‘ವಿನತಾನದಿಯಾ ತೀರೇ, ಪಿಲಕ್ಖು ಫಲಿತೋ ಅಹು।
‘‘Vinatānadiyā tīre, pilakkhu phalito ahu;
ತಾಹಂ ರುಕ್ಖಂ ಗವೇಸನ್ತೋ, ಅದ್ದಸಂ ಲೋಕನಾಯಕಂ॥
Tāhaṃ rukkhaṃ gavesanto, addasaṃ lokanāyakaṃ.
‘‘ಕೇತಕಂ ಪುಪ್ಫಿತಂ ದಿಸ್ವಾ, ವಣ್ಟೇ ಛೇತ್ವಾನಹಂ ತದಾ।
‘‘Ketakaṃ pupphitaṃ disvā, vaṇṭe chetvānahaṃ tadā;
ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಅಭಿರೋಪೇಸಿಂ, ಸಿಖಿನೋ ಲೋಕಬನ್ಧುನೋ॥
Buddhassa abhiropesiṃ, sikhino lokabandhuno.
‘‘ಯೇನ ಞಾಣೇನ ಪತ್ತೋಸಿ, ಅಚ್ಚುತಂ ಅಮತಂ ಪದಂ।
‘‘Yena ñāṇena pattosi, accutaṃ amataṃ padaṃ;
ತಂ ಞಾಣಂ ಅಭಿಪೂಜೇಮಿ, ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠ ಮಹಾಮುನಿ॥
Taṃ ñāṇaṃ abhipūjemi, buddhaseṭṭha mahāmuni.
‘‘ಞಾಣಮ್ಹಿ ಪೂಜಂ ಕತ್ವಾನ, ಪಿಲಕ್ಖುಮದ್ದಸಂ ಅಹಂ।
‘‘Ñāṇamhi pūjaṃ katvāna, pilakkhumaddasaṃ ahaṃ;
ಪಟಿಲದ್ಧೋಮ್ಹಿ ತಂ ಪಞ್ಞಂ, ಞಾಣಪೂಜಾಯಿದಂ ಫಲಂ॥
Paṭiladdhomhi taṃ paññaṃ, ñāṇapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ಏಕತಿಂಸೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಪುಪ್ಫಮಭಿರೋಪಯಿಂ।
‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಞಾಣಪೂಜಾಯಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, ñāṇapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ಇತೋ ತೇರಸಕಪ್ಪಮ್ಹಿ, ದ್ವಾದಸಾಸುಂ ಫಲುಗ್ಗತಾ।
‘‘Ito terasakappamhi, dvādasāsuṃ phaluggatā;
ಸತ್ತರತನಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲಾ॥
Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಟ್ಟೂಪಚ್ಛೇದದೀಪನೇನ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೋ –
Arahattaṃ pana patvā attano vaṭṭūpacchedadīpanena aññaṃ byākaronto –
೮೦.
80.
‘‘ಯಂ ಮಯಾ ಪಕತಂ ಕಮ್ಮಂ, ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಯದಿ ವಾ ಬಹುಂ।
‘‘Yaṃ mayā pakataṃ kammaṃ, appaṃ vā yadi vā bahuṃ;
ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಪರಿಕ್ಖೀಣಂ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।
Sabbametaṃ parikkhīṇaṃ, natthi dāni punabbhavo’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
ತತ್ಥ ಯಂ ಮಯಾ ಪಕತಂ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಯಂ ಕಮ್ಮಂ ತೀಹಿ ಕಮ್ಮದ್ವಾರೇಹಿ, ಛಹಿ ಉಪ್ಪತ್ತಿದ್ವಾರೇಹಿ, ಅಟ್ಠಹಿ ಅಸಂವರದ್ವಾರೇಹಿ , ಅಟ್ಠಹಿ ಚ ಸಂವರದ್ವಾರೇಹಿ ಪಾಪಾದಿವಸೇನ ದಾನಾದಿವಸೇನ ಚಾತಿ ಅನೇಕೇಹಿ ಪಕಾರೇಹಿ ಅನಾದಿಮತಿ ಸಂಸಾರೇ ಯಂ ಮಯಾ ಕತಂ ಉಪಚಿತಂ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿತಂ ವಿಪಾಕಕಮ್ಮಂ। ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಯದಿ ವಾ ಬಹುನ್ತಿ ತಞ್ಚ ವತ್ಥುಚೇತನಾಪಯೋಗಕಿಲೇಸಾದೀನಂ ದುಬ್ಬಲಭಾವೇನ ಅಪ್ಪಂ ವಾ, ತೇಸಂ ಬಲವಭಾವೇನ ಅಭಿಣ್ಹಪವತ್ತಿಯಾ ಚ ಬಹುಂ ವಾ। ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಪರಿಕ್ಖೀಣನ್ತಿ ಸಬ್ಬಮೇವ ಚೇತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕಮ್ಮಕ್ಖಯಕರಸ್ಸ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಧಿಗತತ್ತಾ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗತಂ, ಕಿಲೇಸವಟ್ಟಪ್ಪಹಾನೇನ ಹಿ ಕಮ್ಮವಟ್ಟಂ ಪಹೀನಮೇವ ಹೋತಿ ವಿಪಾಕವಟ್ಟಸ್ಸ ಅನುಪ್ಪಾದನತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ। ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಮಯ್ಹಂ ನತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಸಬ್ಬಮ್ಪೇತ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಏತನ್ತಿ ಪದವಿಭಾಗೋ।
Tattha yaṃ mayā pakataṃ kammanti yaṃ kammaṃ tīhi kammadvārehi, chahi uppattidvārehi, aṭṭhahi asaṃvaradvārehi , aṭṭhahi ca saṃvaradvārehi pāpādivasena dānādivasena cāti anekehi pakārehi anādimati saṃsāre yaṃ mayā kataṃ upacitaṃ abhinibbattitaṃ vipākakammaṃ. Appaṃ vā yadi vābahunti tañca vatthucetanāpayogakilesādīnaṃ dubbalabhāvena appaṃ vā, tesaṃ balavabhāvena abhiṇhapavattiyā ca bahuṃ vā. Sabbametaṃ parikkhīṇanti sabbameva cetaṃ kammaṃ kammakkhayakarassa aggamaggassa adhigatattā parikkhayaṃ gataṃ, kilesavaṭṭappahānena hi kammavaṭṭaṃ pahīnameva hoti vipākavaṭṭassa anuppādanato. Tenāha ‘‘natthi dāni punabbhavo’’ti. Āyatiṃ punabbhavābhinibbatti mayhaṃ natthīti attho. ‘‘Sabbampeta’’ntipi pāṭho, sabbampi etanti padavibhāgo.
ಉಗ್ಗತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Uggattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ಅಟ್ಠಮವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Aṭṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೧೦. ಉಗ್ಗತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 10. Uggattheragāthā