Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੧੦. ਉਗ੍ਗਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
10. Uggattheragāthāvaṇṇanā
ਯਂ ਮਯਾ ਪਕਤਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਗ੍ਗਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਿਖਿਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਕੇਤਕਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇવ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕੋਸਲਰਟ੍ਠੇ ਉਗ੍ਗਨਿਗਮੇ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਉਗ੍ਗੋਤ੍વੇવਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਭਗવਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗਮੇ ਭਦ੍ਦਾਰਾਮੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੧੪.੧੦-੧੬) –
Yaṃ mayā pakataṃ kammanti āyasmato uggattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni karonto ito ekatiṃse kappe sikhissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sikhiṃ bhagavantaṃ passitvā pasannamānaso ketakapupphehi pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe ugganigame seṭṭhiputto hutvā nibbatti, uggotvevassa nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto bhagavati tasmiṃ nigame bhaddārāme viharante vihāraṃ gantvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.14.10-16) –
‘‘વਿਨਤਾਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ, ਪਿਲਕ੍ਖੁ ਫਲਿਤੋ ਅਹੁ।
‘‘Vinatānadiyā tīre, pilakkhu phalito ahu;
ਤਾਹਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਗવੇਸਨ੍ਤੋ, ਅਦ੍ਦਸਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ॥
Tāhaṃ rukkhaṃ gavesanto, addasaṃ lokanāyakaṃ.
‘‘ਕੇਤਕਂ ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, વਣ੍ਟੇ ਛੇਤ੍વਾਨਹਂ ਤਦਾ।
‘‘Ketakaṃ pupphitaṃ disvā, vaṇṭe chetvānahaṃ tadā;
ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪੇਸਿਂ, ਸਿਖਿਨੋ ਲੋਕਬਨ੍ਧੁਨੋ॥
Buddhassa abhiropesiṃ, sikhino lokabandhuno.
‘‘ਯੇਨ ਞਾਣੇਨ ਪਤ੍ਤੋਸਿ, ਅਚ੍ਚੁਤਂ ਅਮਤਂ ਪਦਂ।
‘‘Yena ñāṇena pattosi, accutaṃ amataṃ padaṃ;
ਤਂ ਞਾਣਂ ਅਭਿਪੂਜੇਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠ ਮਹਾਮੁਨਿ॥
Taṃ ñāṇaṃ abhipūjemi, buddhaseṭṭha mahāmuni.
‘‘ਞਾਣਮ੍ਹਿ ਪੂਜਂ ਕਤ੍વਾਨ, ਪਿਲਕ੍ਖੁਮਦ੍ਦਸਂ ਅਹਂ।
‘‘Ñāṇamhi pūjaṃ katvāna, pilakkhumaddasaṃ ahaṃ;
ਪਟਿਲਦ੍ਧੋਮ੍ਹਿ ਤਂ ਪਞ੍ਞਂ, ਞਾਣਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥
Paṭiladdhomhi taṃ paññaṃ, ñāṇapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ।
‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;
ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਞਾਣਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, ñāṇapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ਇਤੋ ਤੇਰਸਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਦ੍વਾਦਸਾਸੁਂ ਫਲੁਗ੍ਗਤਾ।
‘‘Ito terasakappamhi, dvādasāsuṃ phaluggatā;
ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ॥
Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.
‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਟ੍ਟੂਪਚ੍ਛੇਦਦੀਪਨੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ –
Arahattaṃ pana patvā attano vaṭṭūpacchedadīpanena aññaṃ byākaronto –
੮੦.
80.
‘‘ਯਂ ਮਯਾ ਪਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਯਦਿ વਾ ਬਹੁਂ।
‘‘Yaṃ mayā pakataṃ kammaṃ, appaṃ vā yadi vā bahuṃ;
ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭવੋ’’ਤਿ॥ – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।
Sabbametaṃ parikkhīṇaṃ, natthi dāni punabbhavo’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਮਯਾ ਪਕਤਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਤੀਹਿ ਕਮ੍ਮਦ੍વਾਰੇਹਿ, ਛਹਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦ੍વਾਰੇਹਿ, ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਸਂવਰਦ੍વਾਰੇਹਿ , ਅਟ੍ਠਹਿ ਚ ਸਂવਰਦ੍વਾਰੇਹਿ ਪਾਪਾਦਿવਸੇਨ ਦਾਨਾਦਿવਸੇਨ ਚਾਤਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਅਨਾਦਿਮਤਿ ਸਂਸਾਰੇ ਯਂ ਮਯਾ ਕਤਂ ਉਪਚਿਤਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਂ વਿਪਾਕਕਮ੍ਮਂ। ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਯਦਿ વਾ ਬਹੁਨ੍ਤਿ ਤਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁਚੇਤਨਾਪਯੋਗਕਿਲੇਸਾਦੀਨਂ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾવੇਨ ਅਪ੍ਪਂ વਾ, ਤੇਸਂ ਬਲવਭਾવੇਨ ਅਭਿਣ੍ਹਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਬਹੁਂ વਾ। ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮੇવ ਚੇਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਕਰਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਤਂ, ਕਿਲੇਸવਟ੍ਟਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਹਿ ਕਮ੍ਮવਟ੍ਟਂ ਪਹੀਨਮੇવ ਹੋਤਿ વਿਪਾਕવਟ੍ਟਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭવੋ’’ਤਿ। ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਏਤਨ੍ਤਿ ਪਦવਿਭਾਗੋ।
Tattha yaṃ mayā pakataṃ kammanti yaṃ kammaṃ tīhi kammadvārehi, chahi uppattidvārehi, aṭṭhahi asaṃvaradvārehi , aṭṭhahi ca saṃvaradvārehi pāpādivasena dānādivasena cāti anekehi pakārehi anādimati saṃsāre yaṃ mayā kataṃ upacitaṃ abhinibbattitaṃ vipākakammaṃ. Appaṃ vā yadi vābahunti tañca vatthucetanāpayogakilesādīnaṃ dubbalabhāvena appaṃ vā, tesaṃ balavabhāvena abhiṇhapavattiyā ca bahuṃ vā. Sabbametaṃ parikkhīṇanti sabbameva cetaṃ kammaṃ kammakkhayakarassa aggamaggassa adhigatattā parikkhayaṃ gataṃ, kilesavaṭṭappahānena hi kammavaṭṭaṃ pahīnameva hoti vipākavaṭṭassa anuppādanato. Tenāha ‘‘natthi dāni punabbhavo’’ti. Āyatiṃ punabbhavābhinibbatti mayhaṃ natthīti attho. ‘‘Sabbampeta’’ntipi pāṭho, sabbampi etanti padavibhāgo.
ਉਗ੍ਗਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Uggattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਅਟ੍ਠਮવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Aṭṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੧੦. ਉਗ੍ਗਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 10. Uggattheragāthā