Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya |
౫. ఉజ్జయసుత్తం
5. Ujjayasuttaṃ
౫౫. అథ ఖో ఉజ్జయో బ్రాహ్మణో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవతా సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో ఉజ్జయో బ్రాహ్మణో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘మయం, భో గోతమ, పవాసం గన్తుకామా. తేసం నో భవం గోతమో అమ్హాకం తథా ధమ్మం దేసేతు – యే అమ్హాకం అస్సు ధమ్మా దిట్ఠధమ్మహితాయ, దిట్ఠధమ్మసుఖాయ, సమ్పరాయహితాయ, సమ్పరాయసుఖాయా’’తి.
55. Atha kho ujjayo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho ujjayo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mayaṃ, bho gotama, pavāsaṃ gantukāmā. Tesaṃ no bhavaṃ gotamo amhākaṃ tathā dhammaṃ desetu – ye amhākaṃ assu dhammā diṭṭhadhammahitāya, diṭṭhadhammasukhāya, samparāyahitāya, samparāyasukhāyā’’ti.
‘‘చత్తారోమే, బ్రాహ్మణ, ధమ్మా కులపుత్తస్స దిట్ఠధమ్మహితాయ సంవత్తన్తి, దిట్ఠధమ్మసుఖాయ. కతమే చత్తారో? ఉట్ఠానసమ్పదా , ఆరక్ఖసమ్పదా, కల్యాణమిత్తతా, సమజీవితా. కతమా చ, బ్రాహ్మణ, ఉట్ఠానసమ్పదా? ఇధ, బ్రాహ్మణ, కులపుత్తో యేన కమ్మట్ఠానేన జీవికం కప్పేతి – యది కసియా, యది వణిజ్జాయ, యది గోరక్ఖేన, యది ఇస్సత్తేన, యది రాజపోరిసేన, యది సిప్పఞ్ఞతరేన – తత్థ దక్ఖో హోతి అనలసో, తత్రుపాయాయ వీమంసాయ సమన్నాగతో, అలం కాతుం అలం సంవిధాతుం. అయం వుచ్చతి, బ్రాహ్మణ, ఉట్ఠానసమ్పదా.
‘‘Cattārome, brāhmaṇa, dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṃvattanti, diṭṭhadhammasukhāya. Katame cattāro? Uṭṭhānasampadā , ārakkhasampadā, kalyāṇamittatā, samajīvitā. Katamā ca, brāhmaṇa, uṭṭhānasampadā? Idha, brāhmaṇa, kulaputto yena kammaṭṭhānena jīvikaṃ kappeti – yadi kasiyā, yadi vaṇijjāya, yadi gorakkhena, yadi issattena, yadi rājaporisena, yadi sippaññatarena – tattha dakkho hoti analaso, tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato, alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ. Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, uṭṭhānasampadā.
‘‘కతమా చ, బ్రాహ్మణ, ఆరక్ఖసమ్పదా? ఇధ, బ్రాహ్మణ, కులపుత్తస్స భోగా హోన్తి ఉట్ఠానవీరియాధిగతా, బాహాబలపరిచితా, సేదావక్ఖిత్తా, ధమ్మికా ధమ్మలద్ధా. తే ఆరక్ఖేన గుత్తియా సమ్పాదేతి – ‘కిన్తి మే ఇమే భోగే నేవ రాజానో హరేయ్యుం, న చోరా హరేయ్యుం, న అగ్గి డహేయ్య, న ఉదకం వహేయ్య, న అప్పియా దాయాదా హరేయ్యు’న్తి. అయం వుచ్చతి, బ్రాహ్మణ, ఆరక్ఖసమ్పదా.
‘‘Katamā ca, brāhmaṇa, ārakkhasampadā? Idha, brāhmaṇa, kulaputtassa bhogā honti uṭṭhānavīriyādhigatā, bāhābalaparicitā, sedāvakkhittā, dhammikā dhammaladdhā. Te ārakkhena guttiyā sampādeti – ‘kinti me ime bhoge neva rājāno hareyyuṃ, na corā hareyyuṃ, na aggi ḍaheyya, na udakaṃ vaheyya, na appiyā dāyādā hareyyu’nti. Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, ārakkhasampadā.
‘‘కతమా చ, బ్రాహ్మణ, కల్యాణమిత్తతా? ఇధ, బ్రాహ్మణ, కులపుత్తో యస్మిం గామే వా నిగమే వా పటివసతి తత్ర యే తే హోన్తి – గహపతీ వా గహపతిపుత్తా వా దహరా వా వుద్ధసీలినో, వుద్ధా వా వుద్ధసీలినో, సద్ధాసమ్పన్నా, సీలసమ్పన్నా, చాగసమ్పన్నా, పఞ్ఞాసమ్పన్నా – తేహి సద్ధిం సన్తిట్ఠతి సల్లపతి సాకచ్ఛం సమాపజ్జతి; యథారూపానం సద్ధాసమ్పన్నానం సద్ధాసమ్పదం అనుసిక్ఖతి, యథారూపానం సీలసమ్పన్నానం సీలసమ్పదం అనుసిక్ఖతి, యథారూపానం చాగసమ్పన్నానం చాగసమ్పదం అనుసిక్ఖతి, యథారూపానం పఞ్ఞాసమ్పన్నానం పఞ్ఞాసమ్పదం అనుసిక్ఖతి. అయం వుచ్చతి, బ్రాహ్మణ, కల్యాణమిత్తతా.
‘‘Katamā ca, brāhmaṇa, kalyāṇamittatā? Idha, brāhmaṇa, kulaputto yasmiṃ gāme vā nigame vā paṭivasati tatra ye te honti – gahapatī vā gahapatiputtā vā daharā vā vuddhasīlino, vuddhā vā vuddhasīlino, saddhāsampannā, sīlasampannā, cāgasampannā, paññāsampannā – tehi saddhiṃ santiṭṭhati sallapati sākacchaṃ samāpajjati; yathārūpānaṃ saddhāsampannānaṃ saddhāsampadaṃ anusikkhati, yathārūpānaṃ sīlasampannānaṃ sīlasampadaṃ anusikkhati, yathārūpānaṃ cāgasampannānaṃ cāgasampadaṃ anusikkhati, yathārūpānaṃ paññāsampannānaṃ paññāsampadaṃ anusikkhati. Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, kalyāṇamittatā.
‘‘కతమా చ, బ్రాహ్మణ, సమజీవితా? ఇధ, బ్రాహ్మణ, కులపుత్తో ఆయఞ్చ భోగానం విదిత్వా వయఞ్చ భోగానం విదిత్వా సమం జీవికం కప్పేతి నాచ్చోగాళ్హం నాతిహీనం – ‘ఏవం మే ఆయో వయం పరియాదాయ ఠస్సతి, న చ మే వయో ఆయం పరియాదాయ ఠస్సతీ’తి. సేయ్యథాపి, బ్రాహ్మణ, తులాధారో వా తులాధారన్తేవాసీ వా తులం పగ్గహేత్వా జానాతి – ‘ఏత్తకేన వా ఓనతం, ఏత్తకేన వా ఉన్నత’న్తి; ఏవమేవం ఖో, బ్రాహ్మణ, కులపుత్తో ఆయఞ్చ భోగానం విదిత్వా వయఞ్చ భోగానం విదిత్వా సమం జీవికం కప్పేతి నాచ్చోగాళ్హం నాతిహీనం – ‘ఏవం మే ఆయో వయం పరియాదాయ ఠస్సతి, న చ మే వయో ఆయం పరియాదాయ ఠస్సతీ’తి. సచాయం, బ్రాహ్మణ, కులపుత్తో అప్పాయో సమానో ఉళారం జీవికం కప్పేతి, తస్స భవన్తి వత్తారో – ‘ఉదుమ్బరఖాదీవాయం కులపుత్తో భోగే ఖాదతీ’తి. సచే పనాయం, బ్రాహ్మణ, కులపుత్తో మహాయో సమానో కసిరం జీవికం కప్పేతి, తస్స భవన్తి వత్తారో – ‘అజేట్ఠమరణంవాయం కులపుత్తో మరిస్సతీ’తి. యతో చ ఖోయం, బ్రాహ్మణ, కులపుత్తో ఆయఞ్చ భోగానం విదిత్వా వయఞ్చ భోగానం విదిత్వా సమం జీవికం కప్పేతి నాచ్చోగాళ్హం నాతిహీనం – ‘ఏవం మే ఆయో వయం పరియాదాయ ఠస్సతి, న చ మే వయో ఆయం పరియాదాయ ఠస్సతీ’తి, అయం వుచ్చతి, బ్రాహ్మణ, సమజీవితా.
‘‘Katamā ca, brāhmaṇa, samajīvitā? Idha, brāhmaṇa, kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samaṃ jīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ – ‘evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatī’ti. Seyyathāpi, brāhmaṇa, tulādhāro vā tulādhārantevāsī vā tulaṃ paggahetvā jānāti – ‘ettakena vā onataṃ, ettakena vā unnata’nti; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samaṃ jīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ – ‘evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatī’ti. Sacāyaṃ, brāhmaṇa, kulaputto appāyo samāno uḷāraṃ jīvikaṃ kappeti, tassa bhavanti vattāro – ‘udumbarakhādīvāyaṃ kulaputto bhoge khādatī’ti. Sace panāyaṃ, brāhmaṇa, kulaputto mahāyo samāno kasiraṃ jīvikaṃ kappeti, tassa bhavanti vattāro – ‘ajeṭṭhamaraṇaṃvāyaṃ kulaputto marissatī’ti. Yato ca khoyaṃ, brāhmaṇa, kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samaṃ jīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ – ‘evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatī’ti, ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, samajīvitā.
‘‘ఏవం సముప్పన్నానం, బ్రాహ్మణ, భోగానం చత్తారి అపాయముఖాని హోన్తి – ఇత్థిధుత్తో, సురాధుత్తో, అక్ఖధుత్తో, పాపమిత్తో పాపసహాయో పాపసమ్పవఙ్కో. సేయ్యథాపి, బ్రాహ్మణ, మహతో తళాకస్స చత్తారి చేవ ఆయముఖాని, చత్తారి చ అపాయముఖాని. తస్స పురిసో యాని చేవ ఆయముఖాని తాని పిదహేయ్య, యాని చ అపాయముఖాని తాని వివరేయ్య; దేవో చ న సమ్మా ధారం అనుప్పవేచ్ఛేయ్య. ఏవఞ్హి తస్స బ్రాహ్మణ , మహతో తళాకస్స పరిహానియేవ పాటికఙ్ఖా, నో వుద్ధి ; ఏవమేవం ఖో, బ్రాహ్మణ, ఏవం సముప్పన్నానం భోగానం చత్తారి అపాయముఖాని హోన్తి – ఇత్థిధుత్తో, సురాధుత్తో, అక్ఖధుత్తో, పాపమిత్తో పాపసహాయో పాపసమ్పవఙ్కో.
‘‘Evaṃ samuppannānaṃ, brāhmaṇa, bhogānaṃ cattāri apāyamukhāni honti – itthidhutto, surādhutto, akkhadhutto, pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko. Seyyathāpi, brāhmaṇa, mahato taḷākassa cattāri ceva āyamukhāni, cattāri ca apāyamukhāni. Tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni pidaheyya, yāni ca apāyamukhāni tāni vivareyya; devo ca na sammā dhāraṃ anuppaveccheyya. Evañhi tassa brāhmaṇa , mahato taḷākassa parihāniyeva pāṭikaṅkhā, no vuddhi ; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, evaṃ samuppannānaṃ bhogānaṃ cattāri apāyamukhāni honti – itthidhutto, surādhutto, akkhadhutto, pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko.
‘‘ఏవం సముప్పన్నానం, బ్రాహ్మణ, భోగానం చత్తారి ఆయముఖాని హోన్తి – న ఇత్థిధుత్తో, న సురాధుత్తో, న అక్ఖధుత్తో, కల్యాణమిత్తో కల్యాణసహాయో కల్యాణసమ్పవఙ్కో. సేయ్యథాపి, బ్రాహ్మణ, మహతో తళాకస్స చత్తారి చేవ ఆయముఖాని చత్తారి చ అపాయముఖాని. తస్స పురిసో యాని చేవ ఆయముఖాని తాని వివరేయ్య, యాని చ అపాయముఖాని తాని పిదహేయ్య; దేవో చ సమ్మా ధారం అనుప్పవేచ్ఛేయ్య. ఏవఞ్హి తస్స, బ్రాహ్మణ, మహతో తళాకస్స వుద్ధియేవ పాటికఙ్ఖా, నో పరిహాని; ఏవమేవం ఖో, బ్రాహ్మణ, ఏవం సముప్పన్నానం భోగానం చత్తారి ఆయముఖాని హోన్తి – న ఇత్థిధుత్తో…పే॰… కల్యాణసమ్పవఙ్కో. ఇమే ఖో, బ్రాహ్మణ, చత్తారో ధమ్మా కులపుత్తస్స దిట్ఠధమ్మహితాయ సంవత్తన్తి దిట్ఠధమ్మసుఖాయ.
‘‘Evaṃ samuppannānaṃ, brāhmaṇa, bhogānaṃ cattāri āyamukhāni honti – na itthidhutto, na surādhutto, na akkhadhutto, kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko. Seyyathāpi, brāhmaṇa, mahato taḷākassa cattāri ceva āyamukhāni cattāri ca apāyamukhāni. Tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni vivareyya, yāni ca apāyamukhāni tāni pidaheyya; devo ca sammā dhāraṃ anuppaveccheyya. Evañhi tassa, brāhmaṇa, mahato taḷākassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, evaṃ samuppannānaṃ bhogānaṃ cattāri āyamukhāni honti – na itthidhutto…pe… kalyāṇasampavaṅko. Ime kho, brāhmaṇa, cattāro dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṃvattanti diṭṭhadhammasukhāya.
‘‘చత్తారోమే, బ్రాహ్మణ, కులపుత్తస్స ధమ్మా సమ్పరాయహితాయ సంవత్తన్తి సమ్పరాయసుఖాయ. కతమే చత్తారో? సద్ధాసమ్పదా, సీలసమ్పదా, చాగసమ్పదా, పఞ్ఞాసమ్పదా. కతమా చ, బ్రాహ్మణ, సద్ధాసమ్పదా? ఇధ, బ్రాహ్మణ, కులపుత్తో సద్ధో హోతి, సద్దహతి తథాగతస్స బోధిం – ‘ఇతిపి సో భగవా…పే॰… సత్థా దేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా’తి. అయం వుచ్చతి, బ్రాహ్మణ, సద్ధాసమ్పదా.
‘‘Cattārome, brāhmaṇa, kulaputtassa dhammā samparāyahitāya saṃvattanti samparāyasukhāya. Katame cattāro? Saddhāsampadā, sīlasampadā, cāgasampadā, paññāsampadā. Katamā ca, brāhmaṇa, saddhāsampadā? Idha, brāhmaṇa, kulaputto saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṃ – ‘itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, saddhāsampadā.
‘‘కతమా చ, బ్రాహ్మణ, సీలసమ్పదా? ఇధ, బ్రాహ్మణ, కులపుత్తో పాణాతిపాతా పటివిరతో హోతి…పే॰… సురామేరయమజ్జపమాదట్ఠానా పటివిరతో హోతి. అయం వుచ్చతి, బ్రాహ్మణ, సీలసమ్పదా.
‘‘Katamā ca, brāhmaṇa, sīlasampadā? Idha, brāhmaṇa, kulaputto pāṇātipātā paṭivirato hoti…pe… surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti. Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, sīlasampadā.
‘‘కతమా చ, బ్రాహ్మణ, చాగసమ్పదా? ఇధ , బ్రాహ్మణ, కులపుత్తో విగతమలమచ్ఛేరేన చేతసా అగారం అజ్ఝావసతి ముత్తచాగో పయతపాణి వోస్సగ్గరతో యాచయోగో దానసంవిభాగరతో. అయం వుచ్చతి, బ్రాహ్మణ, చాగసమ్పదా.
‘‘Katamā ca, brāhmaṇa, cāgasampadā? Idha , brāhmaṇa, kulaputto vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato. Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, cāgasampadā.
‘‘కతమా చ, బ్రాహ్మణ, పఞ్ఞాసమ్పదా? ఇధ, బ్రాహ్మణ, కులపుత్తో పఞ్ఞవా హోతి…పే॰… సమ్మా దుక్ఖక్ఖయగామినియా. అయం వుచ్చతి, బ్రాహ్మణ, పఞ్ఞాసమ్పదా. ఇమే ఖో, బ్రాహ్మణ, చత్తారో ధమ్మా కులపుత్తస్స సమ్పరాయహితాయ సంవత్తన్తి సమ్పరాయసుఖాయా’’తి.
‘‘Katamā ca, brāhmaṇa, paññāsampadā? Idha, brāhmaṇa, kulaputto paññavā hoti…pe… sammā dukkhakkhayagāminiyā. Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, paññāsampadā. Ime kho, brāhmaṇa, cattāro dhammā kulaputtassa samparāyahitāya saṃvattanti samparāyasukhāyā’’ti.
‘‘ఉట్ఠాతా కమ్మధేయ్యేసు, అప్పమత్తో విధానవా;
‘‘Uṭṭhātā kammadheyyesu, appamatto vidhānavā;
సమం కప్పేతి జీవికం, సమ్భతం అనురక్ఖతి.
Samaṃ kappeti jīvikaṃ, sambhataṃ anurakkhati.
‘‘సద్ధో సీలేన సమ్పన్నో, వదఞ్ఞూ వీతమచ్ఛరో;
‘‘Saddho sīlena sampanno, vadaññū vītamaccharo;
నిచ్చం మగ్గం విసోధేతి, సోత్థానం సమ్పరాయికం.
Niccaṃ maggaṃ visodheti, sotthānaṃ samparāyikaṃ.
‘‘ఇచ్చేతే అట్ఠ ధమ్మా చ, సద్ధస్స ఘరమేసినో;
‘‘Iccete aṭṭha dhammā ca, saddhassa gharamesino;
అక్ఖాతా సచ్చనామేన, ఉభయత్థ సుఖావహా.
Akkhātā saccanāmena, ubhayattha sukhāvahā.
‘‘దిట్ఠధమ్మహితత్థాయ, సమ్పరాయసుఖాయ చ;
‘‘Diṭṭhadhammahitatthāya, samparāyasukhāya ca;
ఏవమేతం గహట్ఠానం, చాగో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతీ’’తి. పఞ్చమం;
Evametaṃ gahaṭṭhānaṃ, cāgo puññaṃ pavaḍḍhatī’’ti. pañcamaṃ;
Related texts:
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౪-౫. దీఘజాణుసుత్తాదివణ్ణనా • 4-5. Dīghajāṇusuttādivaṇṇanā