Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
५. उज्झानसञ्ञिसुत्तं
5. Ujjhānasaññisuttaṃ
३५. एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। अथ खो सम्बहुला उज्झानसञ्ञिका देवतायो अभिक्कन्ताय रत्तिया अभिक्कन्तवण्णा केवलकप्पं जेतवनं ओभासेत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा वेहासं अट्ठंसु। वेहासं ठिता खो एका देवता भगवतो सन्तिके इमं गाथं अभासि –
35. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho sambahulā ujjhānasaññikā devatāyo abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā vehāsaṃ aṭṭhaṃsu. Vehāsaṃ ṭhitā kho ekā devatā bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘अञ्ञथा सन्तमत्तानं, अञ्ञथा यो पवेदये।
‘‘Aññathā santamattānaṃ, aññathā yo pavedaye;
निकच्च कितवस्सेव, भुत्तं थेय्येन तस्स तं॥
Nikacca kitavasseva, bhuttaṃ theyyena tassa taṃ.
‘‘यञ्हि कयिरा तञ्हि वदे, यं न कयिरा न तं वदे।
‘‘Yañhi kayirā tañhi vade, yaṃ na kayirā na taṃ vade;
अकरोन्तं भासमानानं, परिजानन्ति पण्डिता’’ति॥
Akarontaṃ bhāsamānānaṃ, parijānanti paṇḍitā’’ti.
‘‘न यिदं भासितमत्तेन, एकन्तसवनेन वा।
‘‘Na yidaṃ bhāsitamattena, ekantasavanena vā;
अनुक्कमितवे सक्का, यायं पटिपदा दळ्हा।
Anukkamitave sakkā, yāyaṃ paṭipadā daḷhā;
याय धीरा पमुच्चन्ति, झायिनो मारबन्धना॥
Yāya dhīrā pamuccanti, jhāyino mārabandhanā.
‘‘न वे धीरा पकुब्बन्ति, विदित्वा लोकपरियायं।
‘‘Na ve dhīrā pakubbanti, viditvā lokapariyāyaṃ;
अञ्ञाय निब्बुता धीरा, तिण्णा लोके विसत्तिक’’न्ति॥
Aññāya nibbutā dhīrā, tiṇṇā loke visattika’’nti.
अथ खो ता देवतायो पथवियं पतिट्ठहित्वा भगवतो पादेसु सिरसा निपतित्वा भगवन्तं एतदवोचुं – ‘‘अच्चयो नो, भन्ते, अच्चगमा यथाबालं यथामूळ्हं यथाअकुसलं 1, या मयं भगवन्तं आसादेतब्बं अमञ्ञिम्हा। तासं नो, भन्ते, भगवा अच्चयं अच्चयतो पटिग्गण्हातु आयतिं संवराया’’ति। अथ खो भगवा सितं पात्वाकासि। अथ खो ता देवतायो भिय्योसोमत्ताय उज्झायन्तियो वेहासं अब्भुग्गञ्छुं। एका देवता भगवतो सन्तिके इमं गाथं अभासि –
Atha kho tā devatāyo pathaviyaṃ patiṭṭhahitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘accayo no, bhante, accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ 2, yā mayaṃ bhagavantaṃ āsādetabbaṃ amaññimhā. Tāsaṃ no, bhante, bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyā’’ti. Atha kho bhagavā sitaṃ pātvākāsi. Atha kho tā devatāyo bhiyyosomattāya ujjhāyantiyo vehāsaṃ abbhuggañchuṃ. Ekā devatā bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘अच्चयं देसयन्तीनं, यो चे न पटिगण्हति।
‘‘Accayaṃ desayantīnaṃ, yo ce na paṭigaṇhati;
कोपन्तरो दोसगरु, स वेरं पटिमुञ्चती’’ति॥
Kopantaro dosagaru, sa veraṃ paṭimuñcatī’’ti.
‘‘कस्सच्चया न विज्जन्ति, कस्स नत्थि अपागतं।
‘‘Kassaccayā na vijjanti, kassa natthi apāgataṃ;
‘‘तथागतस्स बुद्धस्स, सब्बभूतानुकम्पिनो।
‘‘Tathāgatassa buddhassa, sabbabhūtānukampino;
तस्सच्चया न विज्जन्ति, तस्स नत्थि अपागतं।
Tassaccayā na vijjanti, tassa natthi apāgataṃ;
‘‘अच्चयं देसयन्तीनं, यो चे न पटिगण्हति।
‘‘Accayaṃ desayantīnaṃ, yo ce na paṭigaṇhati;
कोपन्तरो दोसगरु, स वेरं पटिमुञ्चति।
Kopantaro dosagaru, sa veraṃ paṭimuñcati;
तं वेरं नाभिनन्दामि, पटिग्गण्हामि वोच्चय’’न्ति॥
Taṃ veraṃ nābhinandāmi, paṭiggaṇhāmi voccaya’’nti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ५. उज्झानसञ्ञिसुत्तवण्णना • 5. Ujjhānasaññisuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ५. उज्झानसञ्ञिसुत्तवण्णना • 5. Ujjhānasaññisuttavaṇṇanā