| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
3. උජ්‌ඣාපනකසික්‌ඛාපදං
3. Ujjhāpanakasikkhāpadaṃ
103. තතියෙ භික්‌ඛූ උජ්‌ඣාපෙන්‌තීති එත්‌ථ ‘‘භික්‌ඛූ’’ති කාරිතකම්‌මත්‌තා කරණත්‌ථෙ උපයොගවචනන්‌ති ආහ ‘‘තෙහි භික්‌ඛූහී’’ති. ඔකාරවිපරීතො උකාරොති ච ඣෙසද්‌දො ඤාණත්‌ථොති ච දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘අවජානාපෙන්‌තී’’ති. ‘‘තං ආයස්‌මන්‌ත’’න්‌ති පදං ‘‘අවජානාපෙන්‌තී’’ති පදෙ ධාතුකම්‌මං. අනෙකත්‌ථත්‌තා ධාතූනං ඣෙසද්‌දො ඔලොකනත්‌ථො ච චින්‌තනත්‌ථො ච හොති, තෙනාහ ‘‘ඔලොකාපෙන්‌තී’’තිආදි. එත්‌ථාති ‘‘භික්‌ඛූ උජ්‌ඣාපෙන්‌තී’’ති පදෙ. ඡන්‌දායාති ඡන්‌දත්‌ථං. යෙසං සෙනාසනානි ච පඤ්‌ඤපෙති, භත්‌තානි ච උද්‌දිසති, තෙසං අත්‌තනි පෙමත්‌ථන්‌ති අත්‌ථො. අට්‌ඨකථායං පන ‘‘ඡන්‌දායාති ඡන්‌දෙනා’’ති වුත්‌තං. ඉමිනා ලිඞ්‌ගවිපල්‌ලාසනයො වුත්‌තො. පරෙසං අත්‌තනො පෙමෙනාති අත්‌ථො. පක්‌ඛපාතෙනාති අත්‌තනො පක්‌ඛෙ පාතාපනෙන.
103. Tatiye bhikkhū ujjhāpentīti ettha ‘‘bhikkhū’’ti kāritakammattā karaṇatthe upayogavacananti āha ‘‘tehi bhikkhūhī’’ti. Okāraviparīto ukāroti ca jhesaddo ñāṇatthoti ca dassento āha ‘‘avajānāpentī’’ti. ‘‘Taṃ āyasmanta’’nti padaṃ ‘‘avajānāpentī’’ti pade dhātukammaṃ. Anekatthattā dhātūnaṃ jhesaddo olokanattho ca cintanattho ca hoti, tenāha ‘‘olokāpentī’’tiādi. Etthāti ‘‘bhikkhū ujjhāpentī’’ti pade. Chandāyāti chandatthaṃ. Yesaṃ senāsanāni ca paññapeti, bhattāni ca uddisati, tesaṃ attani pematthanti attho. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘chandāyāti chandenā’’ti vuttaṃ. Iminā liṅgavipallāsanayo vutto. Paresaṃ attano pemenāti attho. Pakkhapātenāti attano pakkhe pātāpanena.
105. උජ්‌ඣාපෙන්‌ති අනෙනාති උජ්‌ඣාපනකං. ඛිය්‍යන්‌ති අනෙනාති ඛිය්‍යනකන්‌ති දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘යෙන වචනෙනා’’තිආදි.
105. Ujjhāpenti anenāti ujjhāpanakaṃ. Khiyyanti anenāti khiyyanakanti dassento āha ‘‘yena vacanenā’’tiādi.
106. උපසම්‌පන්‌නං සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතං මඞ්‌කුකත්‌තුකාමොති සම්‌බන්‌ධං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘උපසම්‌පන්‌නං සඞ්‌ඝෙන සම්‌මත’’න්‌තිආදි. සම්‌බජ්‌ඣනං සම්‌බන්‌ධො, කාතබ්‌බොති යොජනා. උපසම්‌පන්‌නස්‌ස සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතස්‌ස අවණ්‌ණං කත්‌තුකාමො අයසං කත්‌තුකාමොති විභත්‌තිවිපරිණාමෙන සම්‌බන්‌ධං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘විභත්‌තිවිපරිණාමො කාතබ්‌බො’’ති. ‘‘වසෙනා’’ති පදං විභත්‌තිවිපරිණාමො කාතබ්‌බො’’ති පදෙ විසෙසනං. යස්‌මා විසෙසො නත්‌ථි, තස්‌මා කතන්‌ති යොජනා. තන්‌ති ‘‘ඛිය්‍යනක’’න්‌ති පදං. සො ච භික්‌ඛූති උජ්‌ඣාපනකො ච ඛිය්‍යනකො ච සො ච භික්‌ඛු. අථාති තස්‌මා උජ්‌ඣාපනකඛිය්‍යනකකරත්‌තා. අස්‌සාති භික්‌ඛුනො. අස්‌සාති භවෙය්‍ය.
106. Upasampannaṃ saṅghena sammataṃ maṅkukattukāmoti sambandhaṃ dassento āha ‘‘upasampannaṃ saṅghena sammata’’ntiādi. Sambajjhanaṃ sambandho, kātabboti yojanā. Upasampannassa saṅghena sammatassa avaṇṇaṃ kattukāmo ayasaṃ kattukāmoti vibhattivipariṇāmena sambandhaṃ dassento āha ‘‘vibhattivipariṇāmo kātabbo’’ti. ‘‘Vasenā’’ti padaṃ vibhattivipariṇāmo kātabbo’’ti pade visesanaṃ. Yasmā viseso natthi, tasmā katanti yojanā. Tanti ‘‘khiyyanaka’’nti padaṃ. So ca bhikkhūti ujjhāpanako ca khiyyanako ca so ca bhikkhu. Athāti tasmā ujjhāpanakakhiyyanakakarattā. Assāti bhikkhuno. Assāti bhaveyya.
‘‘උපසම්‌පන්‌න’’න්‌ති පදං ‘‘උජ්‌ඣාපෙතී’’ති පදෙ ධාතුකම්‌මං ‘‘අනුපසම්‌පන්‌න’’න්‌ති පදං කාරිතකම්‌මං, ‘‘අනුපසම්‌පන්‌න’’න්‌ති පදං ‘‘උජ්‌ඣාපෙතී’’ති කාරිතකිරියං අපෙක්‌ඛිත්‌වා කම්‌මං හොති. ‘‘ඛිය්‍යතී’’ති සුද්‌ධකිරියාය අපෙක්‌ඛාය විභත්‌තිවිපල්‌ලාසො හොතීති ආහ ‘‘තස්‌ස වා’’තිආදි. තස්‌සාති අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස සන්‌තිකෙති සම්‌බන්‌ධො. තන්‌ති සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතං උපසම්‌පන්‌නං. ‘‘සඞ්‌ඝෙන අසම්‌මත’’න්‌ති එත්‌ථ න අපලොකනකම්‌මෙන අසම්‌මතං, කම්‌මවාචාය පන අසම්‌මතන්‌ති ආහ ‘‘කම්‌මවාචායා’’තිආදි. ද්‌වෙ තයො හුත්‌වා කම්‌මවාචාය සම්‌මනිතුමසක්‌කුණෙය්‍යත්‌තා අසම්‌මතන්‌ති ච දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘යත්‍රා’’තිආදි. යත්‍රාති යස්‌මිං විහාරෙ. ‘‘අනුපසම්‌පන්‌නං සඞ්‌ඝෙන සම්‌මත’’න්‌ති එත්‌ථ අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස සම්‌මුතියො දාතුමසක්‌කුණෙය්‍යත්‌තා පුබ්‌බවොහාරවසෙන සම්‌මතන්‌ති වුත්‌තන්‌ති දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘කිඤ්‌චාපී’’තිආදි. තන්‌ති අනුපසම්‌පන්‌නභාවෙ ඨිතං. බ්‍යත්‌තස්‌සාති වියත්‌තස්‌ස. සඞ්‌ඝෙන වා කතොති යොජනාති. තතියං.
‘‘Upasampanna’’nti padaṃ ‘‘ujjhāpetī’’ti pade dhātukammaṃ ‘‘anupasampanna’’nti padaṃ kāritakammaṃ, ‘‘anupasampanna’’nti padaṃ ‘‘ujjhāpetī’’ti kāritakiriyaṃ apekkhitvā kammaṃ hoti. ‘‘Khiyyatī’’ti suddhakiriyāya apekkhāya vibhattivipallāso hotīti āha ‘‘tassa vā’’tiādi. Tassāti anupasampannassa santiketi sambandho. Tanti saṅghena sammataṃ upasampannaṃ. ‘‘Saṅghena asammata’’nti ettha na apalokanakammena asammataṃ, kammavācāya pana asammatanti āha ‘‘kammavācāyā’’tiādi. Dve tayo hutvā kammavācāya sammanitumasakkuṇeyyattā asammatanti ca dassento āha ‘‘yatrā’’tiādi. Yatrāti yasmiṃ vihāre. ‘‘Anupasampannaṃ saṅghena sammata’’nti ettha anupasampannassa sammutiyo dātumasakkuṇeyyattā pubbavohāravasena sammatanti vuttanti dassento āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Tanti anupasampannabhāve ṭhitaṃ. Byattassāti viyattassa. Saṅghena vā katoti yojanāti. Tatiyaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 2. භූතගාමවග්‌ගො • 2. Bhūtagāmavaggo
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 3. උජ්‌ඣාපනකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 3. Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 3. උජ්‌ඣාපනකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 3. Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 3. උජ්‌ඣාපනකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 3. Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 3. උජ්‌ඣාපනකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 3. Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā
