| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
៣. ឧជ្ឈាបនកសិក្ខាបទវណ្ណនា
3. Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā
យេន វចនេនាតិ ‘‘ឆន្ទាយ ឥត្ថន្នាមោ ឥទំ នាម ករោតី’’តិអាទិកេន យេន វចនេន។ តេនាហ ‘‘ឆន្ទាយា’’តិអាទិ។ តត្ថ ឆន្ទាយាតិ ឆន្ទេន បក្ខបាតេន។ ‘‘អក្ខរាយ វាចេតី’’តិអាទីសុ (បាចិ. ៤៦) វិយ លិង្គវិបល្លាសោ ឯស។ ឥទំ នាម ករោតីតិ អត្តនោ សន្ទិដ្ឋសម្ភត្តានំ បណីតំ សេនាសនំ វា បញ្ញបេតិ, ភត្តាទិកំ វាតិ អធិប្បាយោ។ សេនាសនបញ្ញាបកាទិភេទន្តិ ឯត្ថ អាទិសទ្ទេន ភត្តុទ្ទេសកយាគុភាជកផលភាជកាទីនំ គហណំ។ អនេកត្ថត្តា ធាតូនំ ឈេ-សទ្ទោ ឱលោកនត្ថោបិ ហោតីតិ អាហ ‘‘អវញ្ញាយ ឱលោកាបេន្តី’’តិ។ ចិន្តនត្ថោយេវ វា គហេតព្ពោតិ អាហ ‘‘លាមកតោ វា ចិន្តាបេន្តី’’តិ។ តថេវ វទន្តាតិ ‘‘ឆន្ទាយ ឥត្ថន្នាមោ ឥទំ នាម ករោតី’’តិអាទីនិ វទន្តា។ វុត្តន្តិ បាឡិយំ វុត្តំ។ ‘‘ខិយ្យនកេ’’តិ (បាចិ. អដ្ឋ. ១០៥) អយមេត្ថ អនុបញ្ញត្តិ។
Yenavacanenāti ‘‘chandāya itthannāmo idaṃ nāma karotī’’tiādikena yena vacanena. Tenāha ‘‘chandāyā’’tiādi. Tattha chandāyāti chandena pakkhapātena. ‘‘Akkharāya vācetī’’tiādīsu (pāci. 46) viya liṅgavipallāso esa. Idaṃ nāma karotīti attano sandiṭṭhasambhattānaṃ paṇītaṃ senāsanaṃ vā paññapeti, bhattādikaṃ vāti adhippāyo. Senāsanapaññāpakādibhedanti ettha ādisaddena bhattuddesakayāgubhājakaphalabhājakādīnaṃ gahaṇaṃ. Anekatthattā dhātūnaṃ jhe-saddo olokanatthopi hotīti āha ‘‘avaññāya olokāpentī’’ti. Cintanatthoyeva vā gahetabboti āha ‘‘lāmakato vā cintāpentī’’ti. Tatheva vadantāti ‘‘chandāya itthannāmo idaṃ nāma karotī’’tiādīni vadantā. Vuttanti pāḷiyaṃ vuttaṃ. ‘‘Khiyyanake’’ti (pāci. aṭṭha. 105) ayamettha anupaññatti.
អសម្មតស្សាតិ សង្ឃេន កម្មវាចាយ អសម្មតស្ស។ កេវលំ ‘‘តវេសោ ភារោ’’តិ សង្ឃេន អារោបិតភារស្ស, ភិក្ខូនំ វា ផាសុវិហារត្ថាយ សយមេវ ភារំ វហន្តស្ស, យត្រ វា ទ្វេ តយោ ភិក្ខូ វិហរន្តិ, តត្រ តាទិសំ កម្មំ ករោន្តស្សាតិ អធិប្បាយោ។ យស្ស កស្សចីតិ ឧបសម្បន្នស្ស វា អនុបសម្បន្នស្ស វា យស្ស កស្សចិ។ អនុបសម្បន្នស្ស បន សម្មតស្ស វា អសម្មតស្ស វាតិ ឯត្ថ បន (បាចិ. អដ្ឋ. ១០៦) កិញ្ចាបិ អនុបសម្បន្នស្ស តេរស សម្មតិយោ ទាតុំ ន វដ្ដន្តិ, តថាបិ យោ ឧបសម្បន្នកាលេ លទ្ធសម្មុតិកោ បច្ឆា អនុបសម្បន្នភាវេ ឋិតោ, តំ សន្ធាយ ‘‘សម្មតស្ស វា’’តិ វុត្តំ។ យស្ស បន ព្យត្តស្ស សាមណេរស្ស កេវលំ សង្ឃេន វា សម្មតេន វា ភិក្ខុនា ‘‘ត្វំ ឥទំ កម្មំ ករោហី’’តិ ភារោ កតោ, តំ សន្ធាយ ‘‘អសម្មតស្ស វា’’តិ វុត្តំ។ យស្មា ឧជ្ឈាបនញ្ច ខិយ្យនញ្ច មុសាវាទវសេន បវត្តំ, តស្មា អាទិកម្មិកស្ស ឥមិនាវ អនាបត្តិ, មុសាវាទេន បន អាបត្តិយេវាតិ គហេតព្ពំ។
Asammatassāti saṅghena kammavācāya asammatassa. Kevalaṃ ‘‘taveso bhāro’’ti saṅghena āropitabhārassa, bhikkhūnaṃ vā phāsuvihāratthāya sayameva bhāraṃ vahantassa, yatra vā dve tayo bhikkhū viharanti, tatra tādisaṃ kammaṃ karontassāti adhippāyo. Yassa kassacīti upasampannassa vā anupasampannassa vā yassa kassaci. Anupasampannassa pana sammatassa vā asammatassavāti ettha pana (pāci. aṭṭha. 106) kiñcāpi anupasampannassa terasa sammatiyo dātuṃ na vaṭṭanti, tathāpi yo upasampannakāle laddhasammutiko pacchā anupasampannabhāve ṭhito, taṃ sandhāya ‘‘sammatassa vā’’ti vuttaṃ. Yassa pana byattassa sāmaṇerassa kevalaṃ saṅghena vā sammatena vā bhikkhunā ‘‘tvaṃ idaṃ kammaṃ karohī’’ti bhāro kato, taṃ sandhāya ‘‘asammatassa vā’’ti vuttaṃ. Yasmā ujjhāpanañca khiyyanañca musāvādavasena pavattaṃ, tasmā ādikammikassa imināva anāpatti, musāvādena pana āpattiyevāti gahetabbaṃ.
ឧជ្ឈាបនកសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
