| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಅಭಿನವ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
೩. ಉಜ್ಝಾಪನಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
3. Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā
ಯೇನ ವಚನೇನಾತಿ ‘‘ಛನ್ದಾಯ ಇತ್ಥನ್ನಾಮೋ ಇದಂ ನಾಮ ಕರೋತೀ’’ತಿಆದಿಕೇನ ಯೇನ ವಚನೇನ। ತೇನಾಹ ‘‘ಛನ್ದಾಯಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಛನ್ದಾಯಾತಿ ಛನ್ದೇನ ಪಕ್ಖಪಾತೇನ। ‘‘ಅಕ್ಖರಾಯ ವಾಚೇತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಪಾಚಿ॰ ೪೬) ವಿಯ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಏಸ। ಇದಂ ನಾಮ ಕರೋತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ದಿಟ್ಠಸಮ್ಭತ್ತಾನಂ ಪಣೀತಂ ಸೇನಾಸನಂ ವಾ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಭತ್ತಾದಿಕಂ ವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸೇನಾಸನಪಞ್ಞಾಪಕಾದಿಭೇದನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಆದಿಸದ್ದೇನ ಭತ್ತುದ್ದೇಸಕಯಾಗುಭಾಜಕಫಲಭಾಜಕಾದೀನಂ ಗಹಣಂ। ಅನೇಕತ್ಥತ್ತಾ ಧಾತೂನಂ ಝೇ-ಸದ್ದೋ ಓಲೋಕನತ್ಥೋಪಿ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅವಞ್ಞಾಯ ಓಲೋಕಾಪೇನ್ತೀ’’ತಿ। ಚಿನ್ತನತ್ಥೋಯೇವ ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ ಆಹ ‘‘ಲಾಮಕತೋ ವಾ ಚಿನ್ತಾಪೇನ್ತೀ’’ತಿ। ತಥೇವ ವದನ್ತಾತಿ ‘‘ಛನ್ದಾಯ ಇತ್ಥನ್ನಾಮೋ ಇದಂ ನಾಮ ಕರೋತೀ’’ತಿಆದೀನಿ ವದನ್ತಾ। ವುತ್ತನ್ತಿ ಪಾಳಿಯಂ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಖಿಯ್ಯನಕೇ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೦೫) ಅಯಮೇತ್ಥ ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿ।
Yenavacanenāti ‘‘chandāya itthannāmo idaṃ nāma karotī’’tiādikena yena vacanena. Tenāha ‘‘chandāyā’’tiādi. Tattha chandāyāti chandena pakkhapātena. ‘‘Akkharāya vācetī’’tiādīsu (pāci. 46) viya liṅgavipallāso esa. Idaṃ nāma karotīti attano sandiṭṭhasambhattānaṃ paṇītaṃ senāsanaṃ vā paññapeti, bhattādikaṃ vāti adhippāyo. Senāsanapaññāpakādibhedanti ettha ādisaddena bhattuddesakayāgubhājakaphalabhājakādīnaṃ gahaṇaṃ. Anekatthattā dhātūnaṃ jhe-saddo olokanatthopi hotīti āha ‘‘avaññāya olokāpentī’’ti. Cintanatthoyeva vā gahetabboti āha ‘‘lāmakato vā cintāpentī’’ti. Tatheva vadantāti ‘‘chandāya itthannāmo idaṃ nāma karotī’’tiādīni vadantā. Vuttanti pāḷiyaṃ vuttaṃ. ‘‘Khiyyanake’’ti (pāci. aṭṭha. 105) ayamettha anupaññatti.
ಅಸಮ್ಮತಸ್ಸಾತಿ ಸಙ್ಘೇನ ಕಮ್ಮವಾಚಾಯ ಅಸಮ್ಮತಸ್ಸ। ಕೇವಲಂ ‘‘ತವೇಸೋ ಭಾರೋ’’ತಿ ಸಙ್ಘೇನ ಆರೋಪಿತಭಾರಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ವಾ ಫಾಸುವಿಹಾರತ್ಥಾಯ ಸಯಮೇವ ಭಾರಂ ವಹನ್ತಸ್ಸ, ಯತ್ರ ವಾ ದ್ವೇ ತಯೋ ಭಿಕ್ಖೂ ವಿಹರನ್ತಿ, ತತ್ರ ತಾದಿಸಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚೀತಿ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ। ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಪನ ಸಮ್ಮತಸ್ಸ ವಾ ಅಸಮ್ಮತಸ್ಸ ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಪನ (ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೦೬) ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ತೇರಸ ಸಮ್ಮತಿಯೋ ದಾತುಂ ನ ವಟ್ಟನ್ತಿ, ತಥಾಪಿ ಯೋ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಕಾಲೇ ಲದ್ಧಸಮ್ಮುತಿಕೋ ಪಚ್ಛಾ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಭಾವೇ ಠಿತೋ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಸಮ್ಮತಸ್ಸ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಬ್ಯತ್ತಸ್ಸ ಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ಕೇವಲಂ ಸಙ್ಘೇನ ವಾ ಸಮ್ಮತೇನ ವಾ ಭಿಕ್ಖುನಾ ‘‘ತ್ವಂ ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಭಾರೋ ಕತೋ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಅಸಮ್ಮತಸ್ಸ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ಉಜ್ಝಾಪನಞ್ಚ ಖಿಯ್ಯನಞ್ಚ ಮುಸಾವಾದವಸೇನ ಪವತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಸ್ಸ ಇಮಿನಾವ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಮುಸಾವಾದೇನ ಪನ ಆಪತ್ತಿಯೇವಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
Asammatassāti saṅghena kammavācāya asammatassa. Kevalaṃ ‘‘taveso bhāro’’ti saṅghena āropitabhārassa, bhikkhūnaṃ vā phāsuvihāratthāya sayameva bhāraṃ vahantassa, yatra vā dve tayo bhikkhū viharanti, tatra tādisaṃ kammaṃ karontassāti adhippāyo. Yassa kassacīti upasampannassa vā anupasampannassa vā yassa kassaci. Anupasampannassa pana sammatassa vā asammatassavāti ettha pana (pāci. aṭṭha. 106) kiñcāpi anupasampannassa terasa sammatiyo dātuṃ na vaṭṭanti, tathāpi yo upasampannakāle laddhasammutiko pacchā anupasampannabhāve ṭhito, taṃ sandhāya ‘‘sammatassa vā’’ti vuttaṃ. Yassa pana byattassa sāmaṇerassa kevalaṃ saṅghena vā sammatena vā bhikkhunā ‘‘tvaṃ idaṃ kammaṃ karohī’’ti bhāro kato, taṃ sandhāya ‘‘asammatassa vā’’ti vuttaṃ. Yasmā ujjhāpanañca khiyyanañca musāvādavasena pavattaṃ, tasmā ādikammikassa imināva anāpatti, musāvādena pana āpattiyevāti gahetabbaṃ.
ಉಜ್ಝಾಪನಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
