| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
3. උජ්‌ඣාපනකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
3. Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā
103. තතියසික්‌ඛාපදෙ – දබ්‌බං මල්‌ලපුත්‌තං භික්‌ඛූ උජ්‌ඣාපෙන්‌තීති ‘‘ඡන්‌දාය දබ්‌බො මල්‌ලපුත්‌තො’’තිආදීනි වදන්‌තා තං ආයස්‌මන්‌තං තෙහි භික්‌ඛූහි අවජානාපෙන්‌ති, අවඤ්‌ඤාය ඔලොකාපෙන්‌ති, ලාමකතො වා චින්‌තාපෙන්‌තී’’ති අත්‌ථො. ලක්‌ඛණං පනෙත්‌ථ සද්‌දසත්‌ථානුසාරෙන වෙදිතබ්‌බං. ඔජ්‌ඣාපෙන්‌තීතිපි පාඨො. අයමෙවත්‌ථො . ඡන්‌දායාති ඡන්‌දෙන පක්‌ඛපාතෙන; අත්‌තනො අත්‌තනො සන්‌දිට්‌ඨසම්‌භත්‌තානං පණීතානි පඤ්‌ඤපෙතීති අධිප්‌පායො. ඛිය්‍යන්‌තීති ‘‘ඡන්‌දාය දබ්‌බො මල්‌ලපුත්‌තො’’තිආදීනි වදන්‌තා පකාසෙන්‌ති.
103. Tatiyasikkhāpade – dabbaṃ mallaputtaṃ bhikkhū ujjhāpentīti ‘‘chandāya dabbo mallaputto’’tiādīni vadantā taṃ āyasmantaṃ tehi bhikkhūhi avajānāpenti, avaññāya olokāpenti, lāmakato vā cintāpentī’’ti attho. Lakkhaṇaṃ panettha saddasatthānusārena veditabbaṃ. Ojjhāpentītipi pāṭho. Ayamevattho . Chandāyāti chandena pakkhapātena; attano attano sandiṭṭhasambhattānaṃ paṇītāni paññapetīti adhippāyo. Khiyyantīti ‘‘chandāya dabbo mallaputto’’tiādīni vadantā pakāsenti.
105. උජ්‌ඣාපනකෙ ඛිය්‍යනකෙ පාචිත්‌තියන්‌ති එත්‌ථ යෙන වචනෙන උජ්‌ඣාපෙන්‌ති, තං උජ්‌ඣාපනකං. යෙන ච ඛිය්‍යන්‌ති තං ඛිය්‍යනකං. තස්‌මිං උජ්‌ඣාපනකෙ ඛිය්‍යනකෙ. පාචිත්‌තියන්‌ති වත්‌ථුද්‌වයෙ පාචිත්‌තියද්‌වයං වුත්‌තං.
105.Ujjhāpanake khiyyanake pācittiyanti ettha yena vacanena ujjhāpenti, taṃ ujjhāpanakaṃ. Yena ca khiyyanti taṃ khiyyanakaṃ. Tasmiṃ ujjhāpanake khiyyanake. Pācittiyanti vatthudvaye pācittiyadvayaṃ vuttaṃ.
106. උජ්‌ඣාපනකං නාම උපසම්‌පන්‌නං සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතං සෙනාසනපඤ්‌ඤාපකං වා…පෙ.… අප්‌පමත්‌තකවිස්‌සජ්‌ජනකං වාති එතෙසං පදානං ‘‘මඞ්‌කුකත්‌තුකාමො’’ති ඉමිනා සම්‌බන්‌ධො. අවණ්‌ණං කත්‌තුකාමො අයසං කත්‌තුකාමොති ඉමෙසං පන වසෙන උපසම්‌පන්‌නන්‌තිආදීසු ‘‘උපසම්‌පන්‌නස්‌සා’’ති එවං විභත්‌තිවිපරිණාමො කාතබ්‌බො. උජ්‌ඣාපෙති වා ඛිය්‍යති වා ආපත්‌ති පාචිත්‌තියස්‌සාති එත්‌ථ පන යස්‌මා ‘‘ඛිය්‍යනකං නාමා’’ති එවං මාතිකාපදං උද්‌ධරිත්‌වාපි ‘‘උජ්‌ඣාපනකං නාමා’’ති ඉමස්‌ස පදස්‌ස වුත්‌තවිභඞ්‌ගොයෙව වත්‌තබ්‌බො හොති, අඤ්‌ඤවාදකසික්‌ඛාපදෙ විය අඤ්‌ඤො විසෙසො නත්‌ථි, තස්‌මා තං විසුං අනුද්‌ධරිත්‌වා අවිභජිත්‌වා නිගමනමෙව එකතො කතන්‌ති වෙදිතබ්‌බං. ධම්‌මකම්‌මෙ ධම්‌මකම්‌මසඤ්‌ඤීතිආදීසු යං තස්‌ස උපසම්‌පන්‌නස්‌ස සම්‌මුතිකම්‌මං කතං තඤ්‌චෙ ධම්‌මකම්‌මං හොති, සො ච භික්‌ඛු තස්‌මිං ධම්‌මකම්‌මසඤ්‌ඤී උජ්‌ඣාපනකඤ්‌ච ඛිය්‍යනකඤ්‌ච කරොති, අථස්‌ස තස්‌මිං උජ්‌ඣාපනකෙ ච ඛිය්‍යනකෙ ච ආපත්‌ති පාචිත්‌තියස්‌සාති ඉමිනා නයෙන අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො.
106.Ujjhāpanakaṃ nāma upasampannaṃ saṅghena sammataṃ senāsanapaññāpakaṃ vā…pe… appamattakavissajjanakaṃ vāti etesaṃ padānaṃ ‘‘maṅkukattukāmo’’ti iminā sambandho. Avaṇṇaṃ kattukāmo ayasaṃ kattukāmoti imesaṃ pana vasena upasampannantiādīsu ‘‘upasampannassā’’ti evaṃ vibhattivipariṇāmo kātabbo. Ujjhāpeti vā khiyyati vā āpatti pācittiyassāti ettha pana yasmā ‘‘khiyyanakaṃ nāmā’’ti evaṃ mātikāpadaṃ uddharitvāpi ‘‘ujjhāpanakaṃ nāmā’’ti imassa padassa vuttavibhaṅgoyeva vattabbo hoti, aññavādakasikkhāpade viya añño viseso natthi, tasmā taṃ visuṃ anuddharitvā avibhajitvā nigamanameva ekato katanti veditabbaṃ. Dhammakamme dhammakammasaññītiādīsu yaṃ tassa upasampannassa sammutikammaṃ kataṃ tañce dhammakammaṃ hoti, so ca bhikkhu tasmiṃ dhammakammasaññī ujjhāpanakañca khiyyanakañca karoti, athassa tasmiṃ ujjhāpanake ca khiyyanake ca āpatti pācittiyassāti iminā nayena attho veditabbo.
අනුපසම්‌පන්‌නං උජ්‌ඣාපෙති වා ඛිය්‍යති වාති එත්‌ථ උපසම්‌පන්‌නං සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතං අඤ්‌ඤං අනුපසම්‌පන්‌නං උජ්‌ඣාපෙති අවජානාපෙති, තස්‌ස වා තං සන්‌තිකෙ ඛිය්‍යතීති අත්‌ථො. උපසම්‌පන්‌නං සඞ්‌ඝෙන අසම්‌මතන්‌ති කම්‌මවාචාය අසම්‌මතං කෙවලං ‘‘තවෙසො භාරො’’ති සඞ්‌ඝෙන ආරොපිතභාරං භික්‌ඛූනං වා ඵාසුවිහාරත්‌ථාය සයමෙව තං භාරං වහන්‌තං, යත්‍ර වා ද්‌වෙ තයො භික්‌ඛූ විහරන්‌ති, තත්‍ර වා තාදිසං කම්‌මං කරොන්‌තන්‌ති අධිප්‌පායො. අනුපසම්‌පන්‌නං සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතං වා අසම්‌මතං වාති එත්‌ථ පන කිඤ්‌චාපි අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස තෙරස සම්‌මුතියො දාතුං න වට්‌ටන්‌ති. අථ ඛො උපසම්‌පන්‌නකාලෙ ලද්‌ධසම්‌මුතිකො පච්‌ඡා අනුපසම්‌පන්‌නභාවෙ ඨිතො, තං සන්‌ධාය ‘‘සඞ්‌ඝෙන සම්‌මතං වා’’ති වුත්‌තං. යස්‌ස පන බ්‍යත්‌තස්‌ස සාමණෙරස්‌ස කෙවලං සඞ්‌ඝෙන වා සම්‌මතෙන වා භික්‌ඛුනා ‘‘ත්‌වං ඉදං කම්‌මං කරොහී’’ති භාරො කතො, තාදිසං සන්‌ධාය ‘‘අසම්‌මතං වා’’ති වුත්‌තං. සෙසමෙත්‌ථ උත්‌තානමෙවාති.
Anupasampannaṃujjhāpeti vā khiyyati vāti ettha upasampannaṃ saṅghena sammataṃ aññaṃ anupasampannaṃ ujjhāpeti avajānāpeti, tassa vā taṃ santike khiyyatīti attho. Upasampannaṃ saṅghena asammatanti kammavācāya asammataṃ kevalaṃ ‘‘taveso bhāro’’ti saṅghena āropitabhāraṃ bhikkhūnaṃ vā phāsuvihāratthāya sayameva taṃ bhāraṃ vahantaṃ, yatra vā dve tayo bhikkhū viharanti, tatra vā tādisaṃ kammaṃ karontanti adhippāyo. Anupasampannaṃ saṅghena sammataṃ vā asammataṃ vāti ettha pana kiñcāpi anupasampannassa terasa sammutiyo dātuṃ na vaṭṭanti. Atha kho upasampannakāle laddhasammutiko pacchā anupasampannabhāve ṭhito, taṃ sandhāya ‘‘saṅghena sammataṃ vā’’ti vuttaṃ. Yassa pana byattassa sāmaṇerassa kevalaṃ saṅghena vā sammatena vā bhikkhunā ‘‘tvaṃ idaṃ kammaṃ karohī’’ti bhāro kato, tādisaṃ sandhāya ‘‘asammataṃ vā’’ti vuttaṃ. Sesamettha uttānamevāti.
තිසමුට්‌ඨානං – කායචිත්‌තතො වාචාචිත්‌තතො කායවාචාචිත්‌තතො ච සමුට්‌ඨාති, කිරියං, සඤ්‌ඤාවිමොක්‌ඛං, සචිත්‌තකං, ලොකවජ්‌ජං, කායකම්‌මං, වචීකම්‌මං, අකුසලචිත්‌තං, දුක්‌ඛවෙදනන්‌ති.
Tisamuṭṭhānaṃ – kāyacittato vācācittato kāyavācācittato ca samuṭṭhāti, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti.
උජ්‌ඣාපනකසික්‌ඛාපදං තතියං.
Ujjhāpanakasikkhāpadaṃ tatiyaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 2. භූතගාමවග්‌ගො • 2. Bhūtagāmavaggo
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 3. උජ්‌ඣාපනකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 3. Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 3. උජ්‌ඣාපනකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 3. Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 3. උජ්‌ඣාපනකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 3. Ujjhāpanakasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 3. උජ්‌ඣාපනකසික්‌ඛාපදං • 3. Ujjhāpanakasikkhāpadaṃ
