| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
अधिकरणभेदं
Adhikaraṇabhedaṃ
उक्कोटनभेदादिवण्णना
Ukkoṭanabhedādivaṇṇanā
३४०. अधिकरणभेदे एवमत्थो वेदितब्बोति योजना। दस्सेतुं आहाति सम्बन्धो। द्वे समथेति एत्थ द्विन्नं समथानं सरूपं दस्सेन्तो आह ‘‘सम्मुखाविनयञ्च येभुय्यसिकञ्चा’’ति। ‘‘पटिसेधेती’’ति इमिना उक्कोटेतीति एत्थ कुटधातुया छेदनत्थं अत्थतो दस्सेति। छेदनं नाम अत्थतो समथपटिसेधनन्ति अत्थो।
340. Adhikaraṇabhede evamattho veditabboti yojanā. Dassetuṃ āhāti sambandho. Dve samatheti ettha dvinnaṃ samathānaṃ sarūpaṃ dassento āha ‘‘sammukhāvinayañca yebhuyyasikañcā’’ti. ‘‘Paṭisedhetī’’ti iminā ukkoṭetīti ettha kuṭadhātuyā chedanatthaṃ atthato dasseti. Chedanaṃ nāma atthato samathapaṭisedhananti attho.
३४१. द्वादससु उक्कोटेसूति निद्धारणे भुम्मं। अकतं कम्मन्तिआदयोति एत्थ आदिसद्देन ‘‘दुक्कटं कम्मं, पुन कातब्बं कम्म’’न्ति द्वे उक्कोटा सङ्गहेतब्बा। अनिहतं कम्मन्तिआदयोति एत्थ आदिसद्देन ‘‘दुन्निहतं, पुन निहनितब्ब’’न्ति द्वे उक्कोटा सङ्गहेतब्बा। अविनिच्छितन्तिआदयोति एत्थ आदिसद्देन ‘‘दुविनिच्छितं, पुन विनिच्छितब्ब’’न्ति द्वे उक्कोटा सङ्गहेतब्बा। अवूपसन्तन्तिआदयोति एत्थ आदिसद्देन ‘‘दुवूपसन्तं, पुन वूपसमेतब्ब’’न्ति द्वे उक्कोटा सङ्गहेतब्बा। अपिचाति सामञ्ञतो पन।
341. Dvādasasu ukkoṭesūti niddhāraṇe bhummaṃ. Akataṃ kammantiādayoti ettha ādisaddena ‘‘dukkaṭaṃ kammaṃ, puna kātabbaṃ kamma’’nti dve ukkoṭā saṅgahetabbā. Anihataṃ kammantiādayoti ettha ādisaddena ‘‘dunnihataṃ, puna nihanitabba’’nti dve ukkoṭā saṅgahetabbā. Avinicchitantiādayoti ettha ādisaddena ‘‘duvinicchitaṃ, puna vinicchitabba’’nti dve ukkoṭā saṅgahetabbā. Avūpasantantiādayoti ettha ādisaddena ‘‘duvūpasantaṃ, puna vūpasametabba’’nti dve ukkoṭā saṅgahetabbā. Apicāti sāmaññato pana.
तत्थ जातकन्ति एत्थ तसद्दस्स विसयं दस्सेन्तो आह ‘‘यस्मिंविहारे’’ति। यस्मिंविहारे उप्पन्नं होतीति सम्बन्धो। अञ्ञमञ्ञस्स अत्तेसु, अत्तानं वा पटिपक्खं अत्थयन्ति इच्छन्तीति अत्तपच्चत्थिका। पाळिमुत्तकविनिच्छयेनेवाति पाळियं आगतेहि समथेहि मुत्तकेन धम्मदेसनामत्तविनिच्छयेनेव। इदन्ति अधिकरणं। येनापि विनिच्छयेनाति पाळिमुत्तकेन येनापि विनिच्छयेन।
Tattha jātakanti ettha tasaddassa visayaṃ dassento āha ‘‘yasmiṃvihāre’’ti. Yasmiṃvihāre uppannaṃ hotīti sambandho. Aññamaññassa attesu, attānaṃ vā paṭipakkhaṃ atthayanti icchantīti attapaccatthikā. Pāḷimuttakavinicchayenevāti pāḷiyaṃ āgatehi samathehi muttakena dhammadesanāmattavinicchayeneva. Idanti adhikaraṇaṃ. Yenāpi vinicchayenāti pāḷimuttakena yenāpi vinicchayena.
अञ्ञोति नेवासिकेहि अञ्ञो विनयधरो पुच्छतीति सम्बन्धो। तेहि चाति नेवासिकेहि च।
Aññoti nevāsikehi añño vinayadharo pucchatīti sambandho. Tehi cāti nevāsikehi ca.
एतस्साति विनयधरस्स। अयन्ति विनयधरो। तत्थाति तं गामं। अञ्ञमञ्ञं वा सञ्ञापेन्तीति अत्तपच्चत्थिका अञ्ञमञ्ञं वा सञ्ञापेन्ति। ते भिक्खूति ते अत्तपच्चत्थिका भिक्खू। निज्झापेन्तीति सञ्ञापेन्ति। उक्कोटेति योति यो उक्कोटेति। एतेति अत्तपच्चत्थिके भिक्खू, दिस्वाति सम्बन्धो। तत्थाति गामं। तत्थेवाति अन्तरामग्गे एव।
Etassāti vinayadharassa. Ayanti vinayadharo. Tatthāti taṃ gāmaṃ. Aññamaññaṃ vā saññāpentīti attapaccatthikā aññamaññaṃ vā saññāpenti. Te bhikkhūti te attapaccatthikā bhikkhū. Nijjhāpentīti saññāpenti. Ukkoṭeti yoti yo ukkoṭeti. Eteti attapaccatthike bhikkhū, disvāti sambandho. Tatthāti gāmaṃ. Tatthevāti antarāmagge eva.
तत्थेवाति गाममेव। तत्थेवाति तस्मिंयेव ठाने। तत्थ गतन्ति तं गामं गतं।
Tatthevāti gāmameva. Tatthevāti tasmiṃyeva ṭhāne. Tattha gatanti taṃ gāmaṃ gataṃ.
‘‘एसेव नयो’’ति इमिना पाचित्तियमेव अतिदिसति।
‘‘Eseva nayo’’ti iminā pācittiyameva atidisati.
सङ्घेन…पे॰… अधिकरणे वदन्तोपीति सम्बन्धो। यं पनेतं आपत्तिवुट्ठानं नाम होतीति योजना। एतन्ति आपत्तिवुट्ठानं। वदन्तोपीति पिसद्दो न केवलं तिणवत्थारकं उक्कोटेन्तोयेव उक्कोटेति नाम, अथ खो वदन्तोपीति दस्सेति।
Saṅghena…pe… adhikaraṇe vadantopīti sambandho. Yaṃ panetaṃ āpattivuṭṭhānaṃ nāma hotīti yojanā. Etanti āpattivuṭṭhānaṃ. Vadantopīti pisaddo na kevalaṃ tiṇavatthārakaṃ ukkoṭentoyeva ukkoṭeti nāma, atha kho vadantopīti dasseti.
छन्दागतिं गच्छन्तोतिआदीसु अगतिगमनाकारं दस्सेन्तो आह ‘‘विनयधरो हुत्वा’’तिआदि। अत्थाय उक्कोटेन्तोति सम्बन्धो। तस्साति अनत्थं चरन्तस्स। मन्दो पन उक्कोटेति नामाति सम्बन्धो। एको बलवनिस्सितो च होतीति सम्बन्धो। गहनमिच्छादिट्ठिन्ति गहनसदिसं मिच्छादिट्ठिं पवनसदिसं मिच्छादिट्ठिन्ति अत्थो। बलवन्ते चाति एत्थ चसद्दो सब्बकम्मेसु योजेतब्बो। निस्सितत्ताति एकस्स निस्सितत्ता। बलवनिस्सितो चाति एत्थापि च सद्दो सब्बकत्तूसु योजेतब्बो। तस्साति विसमादिनिस्सितस्स।
Chandāgatiṃ gacchantotiādīsu agatigamanākāraṃ dassento āha ‘‘vinayadharo hutvā’’tiādi. Atthāya ukkoṭentoti sambandho. Tassāti anatthaṃ carantassa. Mando pana ukkoṭeti nāmāti sambandho. Eko balavanissito ca hotīti sambandho. Gahanamicchādiṭṭhinti gahanasadisaṃ micchādiṭṭhiṃ pavanasadisaṃ micchādiṭṭhinti attho. Balavante cāti ettha casaddo sabbakammesu yojetabbo. Nissitattāti ekassa nissitattā. Balavanissito cāti etthāpi ca saddo sabbakattūsu yojetabbo. Tassāti visamādinissitassa.
सोति सामणेरो। मङ्कुभूतात्थाति मङ्कू हुत्वा भूता, मङ्कुं वा पत्ता अत्थ भवथाति अत्थो। तेति पराजयभिक्खू। तस्साति सामणेरस्स। सोति सामणेरो। तेति पराजयभिक्खू। तन्ति सामणेरं। सोति दहरो। ततोति सन्निपातकारणा। हिय्योति अनन्तरातीताहे। इतीति एवं वदेति। सोति दहरो। इदं सिक्खापदं पञ्ञत्तन्ति योजना। गच्छाति गच्छाहि। इतीति एवं वत्तब्बोति योजना।
Soti sāmaṇero. Maṅkubhūtātthāti maṅkū hutvā bhūtā, maṅkuṃ vā pattā attha bhavathāti attho. Teti parājayabhikkhū. Tassāti sāmaṇerassa. Soti sāmaṇero. Teti parājayabhikkhū. Tanti sāmaṇeraṃ. Soti daharo. Tatoti sannipātakāraṇā. Hiyyoti anantarātītāhe. Itīti evaṃ vadeti. Soti daharo. Idaṃ sikkhāpadaṃ paññattanti yojanā. Gacchāti gacchāhi. Itīti evaṃ vattabboti yojanā.
सङ्घेन सद्धिं अधिकरणं विनिच्छिनित्वा परिवेणगतं एकं भिक्खुन्ति योजना। किस्साति केन कारणेन। एवं इमिनाकारेन विनिच्छितब्बं ननूति योजना। सोति विनिच्छयकारको भिक्खु। छन्ददायको सुविञ्ञेय्योयेव।
Saṅghena saddhiṃ adhikaraṇaṃ vinicchinitvā pariveṇagataṃ ekaṃ bhikkhunti yojanā. Kissāti kena kāraṇena. Evaṃ iminākārena vinicchitabbaṃ nanūti yojanā. Soti vinicchayakārako bhikkhu. Chandadāyako suviññeyyoyeva.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / १. उक्कोटनभेदादि • 1. Ukkoṭanabhedādi
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / उक्कोटनभेदादिवण्णना • Ukkoṭanabhedādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अधिकरणभेदवण्णना • Adhikaraṇabhedavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / उक्कोटनभेदादिवण्णना • Ukkoṭanabhedādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / उक्कोटनभेदादिकथावण्णना • Ukkoṭanabhedādikathāvaṇṇanā
