| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
อธิกรณเภทํ
Adhikaraṇabhedaṃ
อุโกฺกฎนเภทาทิวณฺณนา
Ukkoṭanabhedādivaṇṇanā
๓๔๐. อธิกรณเภเท เอวมโตฺถ เวทิตโพฺพติ โยชนาฯ ทเสฺสตุํ อาหาติ สมฺพโนฺธฯ เทฺว สมเถติ เอตฺถ ทฺวินฺนํ สมถานํ สรูปํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘สมฺมุขาวินยญฺจ เยภุยฺยสิกญฺจา’’ติฯ ‘‘ปฎิเสเธตี’’ติ อิมินา อุโกฺกเฎตีติ เอตฺถ กุฎธาตุยา เฉทนตฺถํ อตฺถโต ทเสฺสติฯ เฉทนํ นาม อตฺถโต สมถปฎิเสธนนฺติ อโตฺถฯ
340. Adhikaraṇabhede evamattho veditabboti yojanā. Dassetuṃ āhāti sambandho. Dve samatheti ettha dvinnaṃ samathānaṃ sarūpaṃ dassento āha ‘‘sammukhāvinayañca yebhuyyasikañcā’’ti. ‘‘Paṭisedhetī’’ti iminā ukkoṭetīti ettha kuṭadhātuyā chedanatthaṃ atthato dasseti. Chedanaṃ nāma atthato samathapaṭisedhananti attho.
๓๔๑. ทฺวาทสสุ อุโกฺกเฎสูติ นิทฺธารเณ ภุมฺมํฯ อกตํ กมฺมนฺติอาทโยติ เอตฺถ อาทิสเทฺทน ‘‘ทุกฺกฎํ กมฺมํ, ปุน กาตพฺพํ กมฺม’’นฺติ เทฺว อุโกฺกฎา สงฺคเหตพฺพาฯ อนิหตํ กมฺมนฺติอาทโยติ เอตฺถ อาทิสเทฺทน ‘‘ทุนฺนิหตํ, ปุน นิหนิตพฺพ’’นฺติ เทฺว อุโกฺกฎา สงฺคเหตพฺพาฯ อวินิจฺฉิตนฺติอาทโยติ เอตฺถ อาทิสเทฺทน ‘‘ทุวินิจฺฉิตํ, ปุน วินิจฺฉิตพฺพ’’นฺติ เทฺว อุโกฺกฎา สงฺคเหตพฺพาฯ อวูปสนฺตนฺติอาทโยติ เอตฺถ อาทิสเทฺทน ‘‘ทุวูปสนฺตํ, ปุน วูปสเมตพฺพ’’นฺติ เทฺว อุโกฺกฎา สงฺคเหตพฺพาฯ อปิจาติ สามญฺญโต ปนฯ
341. Dvādasasu ukkoṭesūti niddhāraṇe bhummaṃ. Akataṃ kammantiādayoti ettha ādisaddena ‘‘dukkaṭaṃ kammaṃ, puna kātabbaṃ kamma’’nti dve ukkoṭā saṅgahetabbā. Anihataṃ kammantiādayoti ettha ādisaddena ‘‘dunnihataṃ, puna nihanitabba’’nti dve ukkoṭā saṅgahetabbā. Avinicchitantiādayoti ettha ādisaddena ‘‘duvinicchitaṃ, puna vinicchitabba’’nti dve ukkoṭā saṅgahetabbā. Avūpasantantiādayoti ettha ādisaddena ‘‘duvūpasantaṃ, puna vūpasametabba’’nti dve ukkoṭā saṅgahetabbā. Apicāti sāmaññato pana.
ตตฺถ ชาตกนฺติ เอตฺถ ตสทฺทสฺส วิสยํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ยสฺมิํวิหาเร’’ติฯ ยสฺมิํวิหาเร อุปฺปนฺนํ โหตีติ สมฺพโนฺธฯ อญฺญมญฺญสฺส อเตฺตสุ, อตฺตานํ วา ปฎิปกฺขํ อตฺถยนฺติ อิจฺฉนฺตีติ อตฺตปจฺจตฺถิกาฯ ปาฬิมุตฺตกวินิจฺฉเยเนวาติ ปาฬิยํ อาคเตหิ สมเถหิ มุตฺตเกน ธมฺมเทสนามตฺตวินิจฺฉเยเนวฯ อิทนฺติ อธิกรณํฯ เยนาปิ วินิจฺฉเยนาติ ปาฬิมุตฺตเกน เยนาปิ วินิจฺฉเยนฯ
Tattha jātakanti ettha tasaddassa visayaṃ dassento āha ‘‘yasmiṃvihāre’’ti. Yasmiṃvihāre uppannaṃ hotīti sambandho. Aññamaññassa attesu, attānaṃ vā paṭipakkhaṃ atthayanti icchantīti attapaccatthikā. Pāḷimuttakavinicchayenevāti pāḷiyaṃ āgatehi samathehi muttakena dhammadesanāmattavinicchayeneva. Idanti adhikaraṇaṃ. Yenāpi vinicchayenāti pāḷimuttakena yenāpi vinicchayena.
อโญฺญติ เนวาสิเกหิ อโญฺญ วินยธโร ปุจฺฉตีติ สมฺพโนฺธฯ เตหิ จาติ เนวาสิเกหิ จฯ
Aññoti nevāsikehi añño vinayadharo pucchatīti sambandho. Tehi cāti nevāsikehi ca.
เอตสฺสาติ วินยธรสฺสฯ อยนฺติ วินยธโรฯ ตตฺถาติ ตํ คามํฯ อญฺญมญฺญํ วา สญฺญาเปนฺตีติ อตฺตปจฺจตฺถิกา อญฺญมญฺญํ วา สญฺญาเปนฺติฯ เต ภิกฺขูติ เต อตฺตปจฺจตฺถิกา ภิกฺขูฯ นิชฺฌาเปนฺตีติ สญฺญาเปนฺติฯ อุโกฺกเฎติ โยติ โย อุโกฺกเฎติฯ เอเตติ อตฺตปจฺจตฺถิเก ภิกฺขู, ทิสฺวาติ สมฺพโนฺธฯ ตตฺถาติ คามํฯ ตเตฺถวาติ อนฺตรามเคฺค เอวฯ
Etassāti vinayadharassa. Ayanti vinayadharo. Tatthāti taṃ gāmaṃ. Aññamaññaṃ vā saññāpentīti attapaccatthikā aññamaññaṃ vā saññāpenti. Te bhikkhūti te attapaccatthikā bhikkhū. Nijjhāpentīti saññāpenti. Ukkoṭeti yoti yo ukkoṭeti. Eteti attapaccatthike bhikkhū, disvāti sambandho. Tatthāti gāmaṃ. Tatthevāti antarāmagge eva.
ตเตฺถวาติ คามเมวฯ ตเตฺถวาติ ตสฺมิํเยว ฐาเนฯ ตตฺถ คตนฺติ ตํ คามํ คตํฯ
Tatthevāti gāmameva. Tatthevāti tasmiṃyeva ṭhāne. Tattha gatanti taṃ gāmaṃ gataṃ.
‘‘เอเสว นโย’’ติ อิมินา ปาจิตฺติยเมว อติทิสติฯ
‘‘Eseva nayo’’ti iminā pācittiyameva atidisati.
สเงฺฆน…เป.… อธิกรเณ วทโนฺตปีติ สมฺพโนฺธฯ ยํ ปเนตํ อาปตฺติวุฎฺฐานํ นาม โหตีติ โยชนาฯ เอตนฺติ อาปตฺติวุฎฺฐานํฯ วทโนฺตปีติ ปิสโทฺท น เกวลํ ติณวตฺถารกํ อุโกฺกเฎโนฺตเยว อุโกฺกเฎติ นาม, อถ โข วทโนฺตปีติ ทเสฺสติฯ
Saṅghena…pe… adhikaraṇe vadantopīti sambandho. Yaṃ panetaṃ āpattivuṭṭhānaṃ nāma hotīti yojanā. Etanti āpattivuṭṭhānaṃ. Vadantopīti pisaddo na kevalaṃ tiṇavatthārakaṃ ukkoṭentoyeva ukkoṭeti nāma, atha kho vadantopīti dasseti.
ฉนฺทาคติํ คจฺฉโนฺตติอาทีสุ อคติคมนาการํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘วินยธโร หุตฺวา’’ติอาทิฯ อตฺถาย อุโกฺกเฎโนฺตติ สมฺพโนฺธฯ ตสฺสาติ อนตฺถํ จรนฺตสฺสฯ มโนฺท ปน อุโกฺกเฎติ นามาติ สมฺพโนฺธฯ เอโก พลวนิสฺสิโต จ โหตีติ สมฺพโนฺธฯ คหนมิจฺฉาทิฎฺฐินฺติ คหนสทิสํ มิจฺฉาทิฎฺฐิํ ปวนสทิสํ มิจฺฉาทิฎฺฐินฺติ อโตฺถฯ พลวเนฺต จาติ เอตฺถ จสโทฺท สพฺพกเมฺมสุ โยเชตโพฺพฯ นิสฺสิตตฺตาติ เอกสฺส นิสฺสิตตฺตาฯ พลวนิสฺสิโต จาติ เอตฺถาปิ จ สโทฺท สพฺพกตฺตูสุ โยเชตโพฺพฯ ตสฺสาติ วิสมาทินิสฺสิตสฺสฯ
Chandāgatiṃ gacchantotiādīsu agatigamanākāraṃ dassento āha ‘‘vinayadharo hutvā’’tiādi. Atthāya ukkoṭentoti sambandho. Tassāti anatthaṃ carantassa. Mando pana ukkoṭeti nāmāti sambandho. Eko balavanissito ca hotīti sambandho. Gahanamicchādiṭṭhinti gahanasadisaṃ micchādiṭṭhiṃ pavanasadisaṃ micchādiṭṭhinti attho. Balavante cāti ettha casaddo sabbakammesu yojetabbo. Nissitattāti ekassa nissitattā. Balavanissito cāti etthāpi ca saddo sabbakattūsu yojetabbo. Tassāti visamādinissitassa.
โสติ สามเณโรฯ มงฺกุภูตาตฺถาติ มงฺกู หุตฺวา ภูตา, มงฺกุํ วา ปตฺตา อตฺถ ภวถาติ อโตฺถฯ เตติ ปราชยภิกฺขูฯ ตสฺสาติ สามเณรสฺสฯ โสติ สามเณโรฯ เตติ ปราชยภิกฺขูฯ ตนฺติ สามเณรํฯ โสติ ทหโรฯ ตโตติ สนฺนิปาตการณาฯ หิโยฺยติ อนนฺตราตีตาเหฯ อิตีติ เอวํ วเทติฯ โสติ ทหโรฯ อิทํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตนฺติ โยชนาฯ คจฺฉาติ คจฺฉาหิฯ อิตีติ เอวํ วตฺตโพฺพติ โยชนาฯ
Soti sāmaṇero. Maṅkubhūtātthāti maṅkū hutvā bhūtā, maṅkuṃ vā pattā attha bhavathāti attho. Teti parājayabhikkhū. Tassāti sāmaṇerassa. Soti sāmaṇero. Teti parājayabhikkhū. Tanti sāmaṇeraṃ. Soti daharo. Tatoti sannipātakāraṇā. Hiyyoti anantarātītāhe. Itīti evaṃ vadeti. Soti daharo. Idaṃ sikkhāpadaṃ paññattanti yojanā. Gacchāti gacchāhi. Itīti evaṃ vattabboti yojanā.
สเงฺฆน สทฺธิํ อธิกรณํ วินิจฺฉินิตฺวา ปริเวณคตํ เอกํ ภิกฺขุนฺติ โยชนาฯ กิสฺสาติ เกน การเณนฯ เอวํ อิมินากาเรน วินิจฺฉิตพฺพํ นนูติ โยชนาฯ โสติ วินิจฺฉยการโก ภิกฺขุฯ ฉนฺททายโก สุวิเญฺญโยฺยเยวฯ
Saṅghena saddhiṃ adhikaraṇaṃ vinicchinitvā pariveṇagataṃ ekaṃ bhikkhunti yojanā. Kissāti kena kāraṇena. Evaṃ iminākārena vinicchitabbaṃ nanūti yojanā. Soti vinicchayakārako bhikkhu. Chandadāyako suviññeyyoyeva.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi / ๑. อุโกฺกฎนเภทาทิ • 1. Ukkoṭanabhedādi
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā / อุโกฺกฎนเภทาทิวณฺณนา • Ukkoṭanabhedādivaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อธิกรณเภทวณฺณนา • Adhikaraṇabhedavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อุโกฺกฎนเภทาทิวณฺณนา • Ukkoṭanabhedādivaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อุโกฺกฎนเภทาทิกถาวณฺณนา • Ukkoṭanabhedādikathāvaṇṇanā
