Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / విమానవత్థు-అట్ఠకథా • Vimānavatthu-aṭṭhakathā

    ౩. పారిచ్ఛత్తకవగ్గో

    3. Pāricchattakavaggo

    ౧. ఉళారవిమానవణ్ణనా

    1. Uḷāravimānavaṇṇanā

    పారిచ్ఛత్తకవగ్గే ఉళారో తే యసో వణ్ణోతి ఉళారవిమానం. తస్స కా ఉప్పత్తి? భగవా రాజగహే విహరతి వేళువనే కలన్దకనివాపే. తేన సమయేన రాజగహే ఆయస్మతో మహామోగ్గల్లానస్స ఉపట్ఠాకకులే ఏకా దారికా దానజ్ఝాసయా దానసంవిభాగరతా అహోసి. సా యం తస్మిం గేహే పురేభత్తం ఖాదనీయభోజనీయం ఉప్పజ్జతి, తత్థ అత్తనా లద్ధపటివీసతో ఉపడ్ఢం దేతి, ఉపడ్ఢం అత్తనా పరిభుఞ్జతి, అదత్వా పన న భుఞ్జతి, దక్ఖిణేయ్యే అపస్సన్తీపి ఠపేత్వా దిట్ఠకాలే దేతి, యాచకానమ్పి దేతియేవ. అథస్సా మాతా ‘‘మమ ధీతా దానజ్ఝాసయా దానసంవిభాగరతా’’తి హట్ఠతుట్ఠా తస్సా దిగుణం భాగం దేతి. దేన్తీ చ ఏకస్మిం భాగే తాయ సంవిభాగే కతే పున అపరం దేతి, సా తతోపి సంవిభాగం కరోతియేవ.

    Pāricchattakavagge uḷāro te yaso vaṇṇoti uḷāravimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena samayena rājagahe āyasmato mahāmoggallānassa upaṭṭhākakule ekā dārikā dānajjhāsayā dānasaṃvibhāgaratā ahosi. Sā yaṃ tasmiṃ gehe purebhattaṃ khādanīyabhojanīyaṃ uppajjati, tattha attanā laddhapaṭivīsato upaḍḍhaṃ deti, upaḍḍhaṃ attanā paribhuñjati, adatvā pana na bhuñjati, dakkhiṇeyye apassantīpi ṭhapetvā diṭṭhakāle deti, yācakānampi detiyeva. Athassā mātā ‘‘mama dhītā dānajjhāsayā dānasaṃvibhāgaratā’’ti haṭṭhatuṭṭhā tassā diguṇaṃ bhāgaṃ deti. Dentī ca ekasmiṃ bhāge tāya saṃvibhāge kate puna aparaṃ deti, sā tatopi saṃvibhāgaṃ karotiyeva.

    ఏవం గచ్ఛన్తే కాలే తం వయప్పత్తం మాతాపితరో తస్మింయేవ నగరే అఞ్ఞతరస్మిం కులే కుమారస్స అదంసు. తం పన కులం మిచ్ఛాదిట్ఠికం హోతి అస్సద్ధం అప్పసన్నం . అథాయస్మా మహామోగ్గల్లానో రాజగహే సపదానం పిణ్డాయ చరమానో తస్సా దారికాయ ససురస్స గేహద్వారే అట్ఠాసి. తం దిస్వా సా దారికా పసన్నచిత్తా ‘‘పవిసథ భన్తే’’తి పవేసేత్వా వన్దిత్వా సస్సుయా ఠపితం పూవం తం అపస్సన్తీ ‘‘తస్సా కథేత్వా అనుమోదాపేస్సామీ’’తి విస్సాసేన గహేత్వా థేరస్స అదాసి, థేరో అనుమోదనం కత్వా పక్కామి. దారికా ‘‘తుమ్హేహి ఠపితం పూవం మహామోగ్గల్లానత్థేరస్స అదాసి’’న్తి సస్సుయా కథేసి. సా తం సుత్వా ‘‘కిన్నామిదం పాగబ్భియం, అయం మమ సన్తకం అనాపుచ్ఛిత్వావ సమణస్స అదాసీ’’తి తం కటతటాయమానా కోధాభిభూతా యుత్తాయుత్తం అచిన్తేన్తీ పురతో ఠితం ముసలఖణ్డం గహేత్వా అంసకూటే పహరి. సా సుఖుమాలతాయ పరిక్ఖీణాయుకతాయ చ తేనేవ పహారేన బలవదుక్ఖాభిభూతా హుత్వా కతిపాహేనేవ కాలం కత్వా తావతింసేసు నిబ్బత్తి. తస్సా సతిపి అఞ్ఞస్మిం సుచరితకమ్మే థేరస్స కతదానమేవ సాతిసయం హుత్వా ఉపట్ఠాసి. తం ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ గన్త్వా –

    Evaṃ gacchante kāle taṃ vayappattaṃ mātāpitaro tasmiṃyeva nagare aññatarasmiṃ kule kumārassa adaṃsu. Taṃ pana kulaṃ micchādiṭṭhikaṃ hoti assaddhaṃ appasannaṃ . Athāyasmā mahāmoggallāno rājagahe sapadānaṃ piṇḍāya caramāno tassā dārikāya sasurassa gehadvāre aṭṭhāsi. Taṃ disvā sā dārikā pasannacittā ‘‘pavisatha bhante’’ti pavesetvā vanditvā sassuyā ṭhapitaṃ pūvaṃ taṃ apassantī ‘‘tassā kathetvā anumodāpessāmī’’ti vissāsena gahetvā therassa adāsi, thero anumodanaṃ katvā pakkāmi. Dārikā ‘‘tumhehi ṭhapitaṃ pūvaṃ mahāmoggallānattherassa adāsi’’nti sassuyā kathesi. Sā taṃ sutvā ‘‘kinnāmidaṃ pāgabbhiyaṃ, ayaṃ mama santakaṃ anāpucchitvāva samaṇassa adāsī’’ti taṃ kaṭataṭāyamānā kodhābhibhūtā yuttāyuttaṃ acintentī purato ṭhitaṃ musalakhaṇḍaṃ gahetvā aṃsakūṭe pahari. Sā sukhumālatāya parikkhīṇāyukatāya ca teneva pahārena balavadukkhābhibhūtā hutvā katipāheneva kālaṃ katvā tāvatiṃsesu nibbatti. Tassā satipi aññasmiṃ sucaritakamme therassa katadānameva sātisayaṃ hutvā upaṭṭhāsi. Taṃ āyasmā mahāmoggallāno heṭṭhā vuttanayeneva gantvā –

    ౨౮౬.

    286.

    ‘‘ఉళారో తే యసో వణ్ణో, సబ్బా ఓభాసతే దిసా;

    ‘‘Uḷāro te yaso vaṇṇo, sabbā obhāsate disā;

    నారియో నచ్చన్తి గాయన్తి, దేవపుత్తా అలఙ్కతా.

    Nāriyo naccanti gāyanti, devaputtā alaṅkatā.

    ౨౮౭.

    287.

    ‘‘మోదేన్తి పరివారేన్తి, తవ పూజాయ దేవతే;

    ‘‘Modenti parivārenti, tava pūjāya devate;

    సోవణ్ణాని విమానాని, తవిమాని సుదస్సనే.

    Sovaṇṇāni vimānāni, tavimāni sudassane.

    ౨౮౮.

    288.

    ‘‘తువంసి ఇస్సరా తేసం, సబ్బకామసమిద్ధినీ;

    ‘‘Tuvaṃsi issarā tesaṃ, sabbakāmasamiddhinī;

    అభిజాతా మహన్తాసి, దేవకాయే పమోదసి;

    Abhijātā mahantāsi, devakāye pamodasi;

    దేవతే పుచ్ఛితాచిక్ఖ, కిస్స కమ్మస్సిదం ఫల’’న్తి. –

    Devate pucchitācikkha, kissa kammassidaṃ phala’’nti. –

    తీహి గాథాహి పుచ్ఛి.

    Tīhi gāthāhi pucchi.

    ౨౮౬. తత్థ యసోతి పరివారో. వణ్ణోతి వణ్ణనిభా సరీరోభాసో. ‘‘ఉళారో’’తి పన విసేసేత్వా వుత్తత్తా తస్సా దేవతాయ పరివారసమ్పత్తి చ వణ్ణసమ్పత్తి చ వుత్తా హోతి. తాసు ‘‘ఉళారో తే వణ్ణో’’తి సఙ్ఖేపతో వుత్తం వణ్ణసమ్పత్తిం విసయవసేన విత్థారతో దస్సేతుం ‘‘సబ్బా ఓభాసతే దిసా’’తి వత్వా ‘‘ఉళారో తే యసో’’తి వుత్తం పరివారసమ్పత్తిం వత్థువసేన విత్థారతో దస్సేతుం ‘‘నారియో నచ్చన్తీ’’తిఆది వుత్తం. తత్థ సబ్బా ఓభాసతే దిసాతి సబ్బాసు దిసాసు విజ్జోతతే, సబ్బా వా దిసా ఓభాసయతే, విజ్జోతయతీతి అత్థో. ‘‘ఓభాసతే’’తి పదస్స ‘‘ఓభాసన్తే’’తి కేచి వచనవిపల్లాసేన అత్థం వదన్తి, తేహి ‘‘వణ్ణేనా’’తి విభత్తి విపరిణామేతబ్బా. వణ్ణేనాతి చ హేతుమ్హి కరణవచనం, వణ్ణేన హేతుభూతేనాతి అత్థో. ‘‘సబ్బా దిసా’’తి చ జాతివసేన దిసాసామఞ్ఞే అపేక్ఖితే వచనవిపల్లాసేనపి పయోజనం నత్థి. నారియోతి ఏత్థాపి ‘‘అలఙ్కతా’’తి పదం ఆనేత్వా సమ్బన్ధితబ్బం. దేవపుత్తాతి ఏత్థ చ-సద్దో లుత్తనిద్దిట్ఠో. తేన నారియో దేవపుత్తా చాతి సముచ్చయో వేదితబ్బో.

    286. Tattha yasoti parivāro. Vaṇṇoti vaṇṇanibhā sarīrobhāso. ‘‘Uḷāro’’ti pana visesetvā vuttattā tassā devatāya parivārasampatti ca vaṇṇasampatti ca vuttā hoti. Tāsu ‘‘uḷāro te vaṇṇo’’ti saṅkhepato vuttaṃ vaṇṇasampattiṃ visayavasena vitthārato dassetuṃ ‘‘sabbā obhāsate disā’’ti vatvā ‘‘uḷāro te yaso’’ti vuttaṃ parivārasampattiṃ vatthuvasena vitthārato dassetuṃ ‘‘nāriyo naccantī’’tiādi vuttaṃ. Tattha sabbā obhāsate disāti sabbāsu disāsu vijjotate, sabbā vā disā obhāsayate, vijjotayatīti attho. ‘‘Obhāsate’’ti padassa ‘‘obhāsante’’ti keci vacanavipallāsena atthaṃ vadanti, tehi ‘‘vaṇṇenā’’ti vibhatti vipariṇāmetabbā. Vaṇṇenāti ca hetumhi karaṇavacanaṃ, vaṇṇena hetubhūtenāti attho. ‘‘Sabbā disā’’ti ca jātivasena disāsāmaññe apekkhite vacanavipallāsenapi payojanaṃ natthi. Nāriyoti etthāpi ‘‘alaṅkatā’’ti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Devaputtāti ettha ca-saddo luttaniddiṭṭho. Tena nāriyo devaputtā cāti samuccayo veditabbo.

    ౨౮౭. మోదేన్తీతి పమోదయన్తి. పూజాయాతి పూజనత్థం పూజానిమిత్తం వా, నచ్చన్తి గాయన్తీతి యోజనా. తవిమానీతి తవ ఇమాని.

    287.Modentīti pamodayanti. Pūjāyāti pūjanatthaṃ pūjānimittaṃ vā, naccanti gāyantīti yojanā. Tavimānīti tava imāni.

    ౨౮౮. సబ్బకామసమిద్ధినీతి సబ్బేహి పఞ్చహి కామగుణేహి, సబ్బేహి వా తయా కామితేహి ఇచ్ఛితేహి వత్థూహి సమిద్ధా. అభిజాతాతి సుజాతా. మహన్తాసీతి మహతీ మహానుభావా అసి. దేవకాయే పమోదసీతి ఇమస్మిం దేవనికాయే దిబ్బసమ్పత్తిహేతుకేన పరమేన పమోదనేన పమోదసి.

    288.Sabbakāmasamiddhinīti sabbehi pañcahi kāmaguṇehi, sabbehi vā tayā kāmitehi icchitehi vatthūhi samiddhā. Abhijātāti sujātā. Mahantāsīti mahatī mahānubhāvā asi. Devakāye pamodasīti imasmiṃ devanikāye dibbasampattihetukena paramena pamodanena pamodasi.

    ఏవం థేరేన పుచ్ఛితా సా దేవతా తమత్థం విస్సజ్జేసి –

    Evaṃ therena pucchitā sā devatā tamatthaṃ vissajjesi –

    ౨౮౯.

    289.

    ‘‘అహం మనుస్సేసు మనుస్సభూతా, పురిమాయ జాతియా మనుస్సలోకే;

    ‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūtā, purimāya jātiyā manussaloke;

    దుస్సీలకులే సుణిసా అహోసిం, అస్సద్ధేసు కదరియేసు అహం.

    Dussīlakule suṇisā ahosiṃ, assaddhesu kadariyesu ahaṃ.

    ౨౯౦.

    290.

    ‘‘సద్ధా సీలేన సమ్పన్నా, సంవిభాగరతా సదా;

    ‘‘Saddhā sīlena sampannā, saṃvibhāgaratā sadā;

    పిణ్డాయ చరమానస్స, అపూవం తే అదాసహం.

    Piṇḍāya caramānassa, apūvaṃ te adāsahaṃ.

    ౨౯౧.

    291.

    ‘‘తదాహం సస్సుయాచిక్ఖిం, ‘సమణో ఆగతో ఇధ;

    ‘‘Tadāhaṃ sassuyācikkhiṃ, ‘samaṇo āgato idha;

    తస్స అదాసహం పూవం, పసన్నా సేహి పాణిభి’.

    Tassa adāsahaṃ pūvaṃ, pasannā sehi pāṇibhi’.

    ౨౯౨.

    292.

    ‘‘ఇతిస్సా సస్సు పరిభాసి, అవినీతాసి త్వం వధు;

    ‘‘Itissā sassu paribhāsi, avinītāsi tvaṃ vadhu;

    న మం సమ్పుచ్ఛితుం ఇచ్ఛి, ‘సమణస్స దదామహం’.

    Na maṃ sampucchituṃ icchi, ‘samaṇassa dadāmahaṃ’.

    ౨౯౩.

    293.

    ‘‘తతో మే సస్సు కుపితా, పహాసి ముసలేన మం;

    ‘‘Tato me sassu kupitā, pahāsi musalena maṃ;

    కూటఙ్గచ్ఛి అవధి మం, నాసక్ఖిం జీవితుం చిరం.

    Kūṭaṅgacchi avadhi maṃ, nāsakkhiṃ jīvituṃ ciraṃ.

    ౨౯౪.

    294.

    ‘‘అహం కాయస్స భేదా, విప్పముత్తా తతో చుతా;

    ‘‘Ahaṃ kāyassa bhedā, vippamuttā tato cutā;

    దేవానం తావతింసానం, ఉపపన్నా సహబ్యతం.

    Devānaṃ tāvatiṃsānaṃ, upapannā sahabyataṃ.

    ౨౯౫.

    295.

    ‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే॰…

    ‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…

    వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

    Vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.

    ౨౮౯. తత్థ అస్సద్ధేసూతి రతనత్తయసద్ధాయ కమ్మఫలసద్ధాయ చ అభావేన అస్సద్ధేసు, థద్ధమచ్ఛరియతాయ కదరియేసు సస్సుఆదీసు అహం సద్ధా సీలేన సమ్పన్నా అహోసిన్తి యోజనా.

    289. Tattha assaddhesūti ratanattayasaddhāya kammaphalasaddhāya ca abhāvena assaddhesu, thaddhamacchariyatāya kadariyesu sassuādīsu ahaṃ saddhā sīlena sampannā ahosinti yojanā.

    ౨౯౦-౧. అపూవన్తి కపల్లపూవం. తేతి నిపాతమత్తం. సస్సుయా ఆచిక్ఖిం గహితభావఞాపనత్థఞ్చ అనుమోదనత్థఞ్చాతి అధిప్పాయో.

    290-1.Apūvanti kapallapūvaṃ. Teti nipātamattaṃ. Sassuyā ācikkhiṃ gahitabhāvañāpanatthañca anumodanatthañcāti adhippāyo.

    ౨౯౨. ఇతిస్సాతి ఏత్థ అస్సాతి నిపాతమత్తం. సమణస్స దదామహన్తి అహం సమణస్స అపూవం దదామీతి. యస్మా న మం సమ్పుచ్ఛితుం ఇచ్ఛి, తస్మా త్వం వధు అవినీతాసీతి సస్సు పరిభాసీతి యోజనా.

    292.Itissāti ettha assāti nipātamattaṃ. Samaṇassa dadāmahanti ahaṃ samaṇassa apūvaṃ dadāmīti. Yasmā na maṃ sampucchituṃ icchi, tasmā tvaṃ vadhu avinītāsīti sassu paribhāsīti yojanā.

    ౨౯౩. పహాసీతి పహరి. కూటఙ్గచ్ఛి అవధి మన్తి ఏత్థ కూటన్తి అంసకూటం వుత్తం పురిమపదలోపేన, కూటమేవ అఙ్గన్తి కూటఙ్గం, తం ఛిన్దతీతి కూటఙ్గచ్ఛి. ఏవం కోధాభిభూతా హుత్వా మం అవధి, మమ అంసకూటం ఛిన్ది, తేనేవ ఉపక్కమేన మతత్తా మం మారేసీతి అత్థో. తేనాహ ‘‘నాసక్ఖిం జీవితుం చిర’’న్తి.

    293.Pahāsīti pahari. Kūṭaṅgacchi avadhi manti ettha kūṭanti aṃsakūṭaṃ vuttaṃ purimapadalopena, kūṭameva aṅganti kūṭaṅgaṃ, taṃ chindatīti kūṭaṅgacchi. Evaṃ kodhābhibhūtā hutvā maṃ avadhi, mama aṃsakūṭaṃ chindi, teneva upakkamena matattā maṃ māresīti attho. Tenāha ‘‘nāsakkhiṃ jīvituṃ cira’’nti.

    ౨౯౪. విప్పముత్తాతి తతో దుక్ఖతో సుట్ఠు ముత్తా. సేసం వుత్తనయమేవ.

    294.Vippamuttāti tato dukkhato suṭṭhu muttā. Sesaṃ vuttanayameva.

    ఉళారవిమానవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Uḷāravimānavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / విమానవత్థుపాళి • Vimānavatthupāḷi / ౧. ఉళారవిమానవత్థు • 1. Uḷāravimānavatthu


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact