| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
२. ऊमिभयसुत्तवण्णना
2. Ūmibhayasuttavaṇṇanā
१२२. दुतिये कोधूपायासस्सेतं अधिवचनन्ति एत्थ कुज्झनट्ठेन कोधो, स्वेव चित्तस्स कायस्स च अतिप्पमद्दनमथनुप्पादनेहि दळ्हआयासट्ठेन उपायासो। अनेकवारं पवत्तित्वा अत्तना समवेतं सत्तं अज्झोत्थरित्वा सीसं उक्खिपितुं अदत्वा ऊमिसदिसता दट्ठब्बा। यथा हि बाहिरं उदकं ओतिण्णो ऊमीसु ओसीदित्वा मरति, एवं इमस्मिं सासने कोधूपायासे ओसीदित्वा विब्भमति, तस्मा कोधूपायासो ‘‘ऊमिभय’’न्ति वुत्तो। ओदरिकत्तस्सेतं अधिवचनन्ति यथा हि बाहिरं उदकं ओतिण्णो कुम्भीलेन खादितो मरति, एवं इमस्मिं सासने ओदरिकत्तेन ओदरिकभावेन आमिसगेधेन मिच्छाजीवेन जीविककप्पनेन नासितसीलादिगुणताय खादितधम्मसरीरो विब्भमति, तस्मा ओदरिकत्तं ‘‘कुम्भीलभय’’न्ति वुत्तं।
122. Dutiye kodhūpāyāsassetaṃ adhivacananti ettha kujjhanaṭṭhena kodho, sveva cittassa kāyassa ca atippamaddanamathanuppādanehi daḷhaāyāsaṭṭhena upāyāso. Anekavāraṃ pavattitvā attanā samavetaṃ sattaṃ ajjhottharitvā sīsaṃ ukkhipituṃ adatvā ūmisadisatā daṭṭhabbā. Yathā hi bāhiraṃ udakaṃ otiṇṇo ūmīsu osīditvā marati, evaṃ imasmiṃ sāsane kodhūpāyāse osīditvā vibbhamati, tasmā kodhūpāyāso ‘‘ūmibhaya’’nti vutto. Odarikattassetaṃ adhivacananti yathā hi bāhiraṃ udakaṃ otiṇṇo kumbhīlena khādito marati, evaṃ imasmiṃ sāsane odarikattena odarikabhāvena āmisagedhena micchājīvena jīvikakappanena nāsitasīlādiguṇatāya khāditadhammasarīro vibbhamati, tasmā odarikattaṃ ‘‘kumbhīlabhaya’’nti vuttaṃ.
अनुपट्ठिताय सतियाति कायगतं सतिं अनुट्ठापेत्वा। असंवुतेहीति अपिहितेहि। पञ्चन्नेतं कामगुणानं अधिवचनन्ति यथा हि बाहिरं उदकं ओतिण्णो आवट्टे निमुज्जित्वा मरति, एवं इमस्मिं सासने पब्बजितो पञ्चकामगुणावट्टे निमुज्जित्वा विब्भमति। कामरागाभिभूतो हि सत्तो इतो च एत्तो, एत्तो च इतोति एवं मनापियरूपादिविसयसङ्खाते आवट्टे अत्तानं संसारेत्वा यथा ततो बहिभूते नेक्खम्मे चित्तम्पि न उप्पादेति, एवं आवट्टेत्वा ब्यसनापादनेन कामगुणानं आवट्टसदिसता दट्ठब्बा।
Anupaṭṭhitāya satiyāti kāyagataṃ satiṃ anuṭṭhāpetvā. Asaṃvutehīti apihitehi. Pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacananti yathā hi bāhiraṃ udakaṃ otiṇṇo āvaṭṭe nimujjitvā marati, evaṃ imasmiṃ sāsane pabbajito pañcakāmaguṇāvaṭṭe nimujjitvā vibbhamati. Kāmarāgābhibhūto hi satto ito ca etto, etto ca itoti evaṃ manāpiyarūpādivisayasaṅkhāte āvaṭṭe attānaṃ saṃsāretvā yathā tato bahibhūte nekkhamme cittampi na uppādeti, evaṃ āvaṭṭetvā byasanāpādanena kāmaguṇānaṃ āvaṭṭasadisatā daṭṭhabbā.
अनुद्धंसेतीति किलमेति विलोलति। रागानुद्धंसितेनाति रागेन अनुद्धंसितेन। मातुगामस्सेतं अधिवचनन्ति। यथा हि बाहिरं उदकं ओतिण्णो चण्डमच्छं आगम्म लद्धप्पहारो मरति, एवं इमस्मिं सासने मातुगामं आरब्भ उप्पन्नकामरागो विब्भमति, तस्मा मातुगामो ‘‘सुसुकाभय’’न्ति वुत्तो। मातुगामो हि योनिसोमनसिकाररहितं अधीरपुरिसं इत्थिकुत्तभूतेहि अत्तनो हासभावविलासेहि अभिभुय्य गहेत्वा धीरजातिकम्पि अत्तनो रूपादीहि सम्पलोभनवसेन अनवसेसं अत्तनो उपकारधम्मे सीलादिके सम्पादेतुं असमत्थं करोन्तो अनयब्यसनं पापेति।
Anuddhaṃsetīti kilameti vilolati. Rāgānuddhaṃsitenāti rāgena anuddhaṃsitena. Mātugāmassetaṃ adhivacananti. Yathā hi bāhiraṃ udakaṃ otiṇṇo caṇḍamacchaṃ āgamma laddhappahāro marati, evaṃ imasmiṃ sāsane mātugāmaṃ ārabbha uppannakāmarāgo vibbhamati, tasmā mātugāmo ‘‘susukābhaya’’nti vutto. Mātugāmo hi yonisomanasikārarahitaṃ adhīrapurisaṃ itthikuttabhūtehi attano hāsabhāvavilāsehi abhibhuyya gahetvā dhīrajātikampi attano rūpādīhi sampalobhanavasena anavasesaṃ attano upakāradhamme sīlādike sampādetuṃ asamatthaṃ karonto anayabyasanaṃ pāpeti.
इमानि पन चत्तारि भयानि भायित्वा यथा उदकं अनोरोहन्तस्स उदकं निस्साय उदकपिपासाविनयनं सरीरसुद्धिपरिळाहूपसमो कायउतुग्गाहापनन्ति, एवमादि आनिसंसो नत्थि, एवमेवं इमानि चत्तारि भयानि भायित्वा सासने अपब्बजन्तस्सपि इमं सासनं निस्साय सङ्खेपतो वट्टदुक्खूपसमो, वित्थारतो पन सीलानिसंसादिवसेन अनेकविधो आनिसंसो नत्थि। यथा पन इमानि चत्तारि भयानि अभायित्वा उदकं ओरोहन्तस्स वुत्तप्पकारो आनिसंसो होति, एवं इमानि अभायित्वा सासने पब्बजन्तस्सपि वुत्तप्पकारो आनिसंसो होति। महाधम्मरक्खितत्थेरो पनाह ‘‘चत्तारि भयानि भायित्वा उदकं अनोतरन्तो सोतं छिन्दित्वा परतीरं पापुणितुं न सक्कोति, अभायित्वा ओतरन्तो सक्कोति, एवमेवं भायित्वा सासने अपब्बजन्तोपि तण्हासोतं छिन्दित्वा निब्बानपारं दट्ठुं न सक्कोति, अभायित्वा पब्बजन्तो सक्कोती’’ति।
Imāni pana cattāri bhayāni bhāyitvā yathā udakaṃ anorohantassa udakaṃ nissāya udakapipāsāvinayanaṃ sarīrasuddhipariḷāhūpasamo kāyautuggāhāpananti, evamādi ānisaṃso natthi, evamevaṃ imāni cattāri bhayāni bhāyitvā sāsane apabbajantassapi imaṃ sāsanaṃ nissāya saṅkhepato vaṭṭadukkhūpasamo, vitthārato pana sīlānisaṃsādivasena anekavidho ānisaṃso natthi. Yathā pana imāni cattāri bhayāni abhāyitvā udakaṃ orohantassa vuttappakāro ānisaṃso hoti, evaṃ imāni abhāyitvā sāsane pabbajantassapi vuttappakāro ānisaṃso hoti. Mahādhammarakkhitatthero panāha ‘‘cattāri bhayāni bhāyitvā udakaṃ anotaranto sotaṃ chinditvā paratīraṃ pāpuṇituṃ na sakkoti, abhāyitvā otaranto sakkoti, evamevaṃ bhāyitvā sāsane apabbajantopi taṇhāsotaṃ chinditvā nibbānapāraṃ daṭṭhuṃ na sakkoti, abhāyitvā pabbajanto sakkotī’’ti.
ऊमिभयसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Ūmibhayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / २. ऊमिभयसुत्तं • 2. Ūmibhayasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / २. ऊमिभयसुत्तवण्णना • 2. Ūmibhayasuttavaṇṇanā
