Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातकपाळि • Jātakapāḷi

    ५२७. उम्मादन्तीजातकं (२)

    527. Ummādantījātakaṃ (2)

    ५७.

    57.

    ‘‘निवेसनं कस्स नुदं सुनन्द, पाकारेन पण्डुमयेन गुत्तं।

    ‘‘Nivesanaṃ kassa nudaṃ sunanda, pākārena paṇḍumayena guttaṃ;

    का दिस्सति अग्गिसिखाव दूरे, वेहायसं 1 पब्बतग्गेव अच्‍चि॥

    Kā dissati aggisikhāva dūre, vehāyasaṃ 2 pabbataggeva acci.

    ५८.

    58.

    ‘‘धीता न्वयं 3 कस्स सुनन्द होति, सुणिसा न्वयं 4 कस्स अथोपि भरिया।

    ‘‘Dhītā nvayaṃ 5 kassa sunanda hoti, suṇisā nvayaṃ 6 kassa athopi bhariyā;

    अक्खाहि मे खिप्पमिधेव पुट्ठो, अवावटा यदि वा अत्थि भत्ता’’॥

    Akkhāhi me khippamidheva puṭṭho, avāvaṭā yadi vā atthi bhattā’’.

    ५९.

    59.

    ‘‘अहञ्हि जानामि जनिन्द एतं, मत्या च पेत्या च अथोपि अस्सा।

    ‘‘Ahañhi jānāmi janinda etaṃ, matyā ca petyā ca athopi assā;

    तवेव सो पुरिसो भूमिपाल, रत्तिन्दिवं अप्पमत्तो तवत्थे॥

    Taveva so puriso bhūmipāla, rattindivaṃ appamatto tavatthe.

    ६०.

    60.

    ‘‘इद्धो च फीतो च सुवड्ढितो 7 च, अमच्‍चो च ते अञ्‍ञतरो जनिन्द।

    ‘‘Iddho ca phīto ca suvaḍḍhito 8 ca, amacco ca te aññataro janinda;

    तस्सेसा भरियाभिपारकस्स 9, उम्मादन्ती 10 नामधेय्येन राज’’॥

    Tassesā bhariyābhipārakassa 11, ummādantī 12 nāmadheyyena rāja’’.

    ६१.

    61.

    ‘‘अम्भो अम्भो नाममिदं इमिस्सा, मत्या च पेत्या च कतं सुसाधु।

    ‘‘Ambho ambho nāmamidaṃ imissā, matyā ca petyā ca kataṃ susādhu;

    तदा 13 हि मय्हं अवलोकयन्ती, उम्मत्तकं उम्मदन्ती अकासि’’॥

    Tadā 14 hi mayhaṃ avalokayantī, ummattakaṃ ummadantī akāsi’’.

    ६२.

    62.

    ‘‘या पुण्णमासे 15 मिगमन्दलोचना, उपाविसि पुण्डरीकत्तचङ्गी।

    ‘‘Yā puṇṇamāse 16 migamandalocanā, upāvisi puṇḍarīkattacaṅgī;

    द्वे पुण्णमायो तदहू अमञ्‍ञहं, दिस्वान पारावतरत्तवासिनिं॥

    Dve puṇṇamāyo tadahū amaññahaṃ, disvāna pārāvatarattavāsiniṃ.

    ६३.

    63.

    ‘‘अळारपम्हेहि सुभेहि वग्गुभि, पलोभयन्ती मं यदा उदिक्खति।

    ‘‘Aḷārapamhehi subhehi vaggubhi, palobhayantī maṃ yadā udikkhati;

    विजम्भमाना हरतेव मे मनो, जाता वने किम्पुरिसीव पब्बते॥

    Vijambhamānā harateva me mano, jātā vane kimpurisīva pabbate.

    ६४.

    64.

    ‘‘तदा हि ब्रहती सामा, आमुत्तमणिकुण्डला।

    ‘‘Tadā hi brahatī sāmā, āmuttamaṇikuṇḍalā;

    एकच्‍चवसना नारी, मिगी भन्तावुदिक्खति॥

    Ekaccavasanā nārī, migī bhantāvudikkhati.

    ६५.

    65.

    ‘‘कदास्सु मं तम्बनखा सुलोमा, बाहामुदू चन्दनसारलित्ता।

    ‘‘Kadāssu maṃ tambanakhā sulomā, bāhāmudū candanasāralittā;

    वट्टङ्गुली सन्‍नतधीरकुत्तिया, नारी उपञ्‍ञिस्सति सीसतो सुभा॥

    Vaṭṭaṅgulī sannatadhīrakuttiyā, nārī upaññissati sīsato subhā.

    ६६.

    66.

    ‘‘कदास्सु मं कञ्‍चनजालुरच्छदा, धीता तिरीटिस्स विलग्गमज्झा।

    ‘‘Kadāssu maṃ kañcanajāluracchadā, dhītā tirīṭissa vilaggamajjhā;

    मुदूहि बाहाहि पलिस्सजिस्सति, ब्रहावने जातदुमंव मालुवा॥

    Mudūhi bāhāhi palissajissati, brahāvane jātadumaṃva māluvā.

    ६७.

    67.

    ‘‘कदास्सु 17 लाखारसरत्तसुच्छवी, बिन्दुत्थनी पुण्डरीकत्तचङ्गी।

    ‘‘Kadāssu 18 lākhārasarattasucchavī, bindutthanī puṇḍarīkattacaṅgī;

    मुखं मुखेन उपनामयिस्सति, सोण्डोव सोण्डस्स सुराय थालं॥

    Mukhaṃ mukhena upanāmayissati, soṇḍova soṇḍassa surāya thālaṃ.

    ६८.

    68.

    ‘‘यदाद्दसं 19 तं तिट्ठन्तिं, सब्बभद्दं 20 मनोरमं।

    ‘‘Yadāddasaṃ 21 taṃ tiṭṭhantiṃ, sabbabhaddaṃ 22 manoramaṃ;

    ततो सकस्स चित्तस्स, नावबोधामि कञ्‍चिनं 23

    Tato sakassa cittassa, nāvabodhāmi kañcinaṃ 24.

    ६९.

    69.

    ‘‘उम्मादन्तिमहं दट्ठा 25, आमुत्तमणिकुण्डलं।

    ‘‘Ummādantimahaṃ daṭṭhā 26, āmuttamaṇikuṇḍalaṃ;

    न सुपामि दिवारत्तिं, सहस्संव पराजितो॥

    Na supāmi divārattiṃ, sahassaṃva parājito.

    ७०.

    70.

    ‘‘सक्‍को चे 27 मे वरं दज्‍जा, सो च लब्भेथ मे वरो।

    ‘‘Sakko ce 28 me varaṃ dajjā, so ca labbhetha me varo;

    एकरत्तं द्विरत्तं 29 वा, भवेय्यं अभिपारको।

    Ekarattaṃ dvirattaṃ 30 vā, bhaveyyaṃ abhipārako;

    उम्मादन्त्या रमित्वान, सिविराजा ततो सियं’’ 31

    Ummādantyā ramitvāna, sivirājā tato siyaṃ’’ 32.

    ७१.

    71.

    ‘‘भूतानि मे भूतपती नमस्सतो, आगम्म यक्खो इदमेतदब्रवि।

    ‘‘Bhūtāni me bhūtapatī namassato, āgamma yakkho idametadabravi;

    रञ्‍ञो मनो उम्मदन्त्या निविट्ठो, ददामि ते तं परिचारयस्सु’’॥

    Rañño mano ummadantyā niviṭṭho, dadāmi te taṃ paricārayassu’’.

    ७२.

    72.

    ‘‘पुञ्‍ञा विधंसे अमरो न चम्हि, जनो च मे पापमिदञ्‍च 33 जञ्‍ञा।

    ‘‘Puññā vidhaṃse amaro na camhi, jano ca me pāpamidañca 34 jaññā;

    भुसो च त्यस्स मनसो विघातो, दत्वा पियं उम्मदन्तिं अदट्ठा’’॥

    Bhuso ca tyassa manaso vighāto, datvā piyaṃ ummadantiṃ adaṭṭhā’’.

    ७३.

    73.

    ‘‘जनिन्द नाञ्‍ञत्र तया मया वा, सब्बापि कम्मस्स कतस्स जञ्‍ञा।

    ‘‘Janinda nāññatra tayā mayā vā, sabbāpi kammassa katassa jaññā;

    यं ते मया उम्मदन्ती पदिन्‍ना, भुसेहि राजा वनथं सजाहि’’॥

    Yaṃ te mayā ummadantī padinnā, bhusehi rājā vanathaṃ sajāhi’’.

    ७४.

    74.

    ‘‘यो पापकं कम्म करं मनुस्सो, सो मञ्‍ञति मायिद 35 मञ्‍ञिंसु अञ्‍ञे।

    ‘‘Yo pāpakaṃ kamma karaṃ manusso, so maññati māyida 36 maññiṃsu aññe;

    पस्सन्ति भूतानि करोन्तमेतं, युत्ता च ये होन्ति नरा पथब्या॥

    Passanti bhūtāni karontametaṃ, yuttā ca ye honti narā pathabyā.

    ७५.

    75.

    ‘‘अञ्‍ञो नु ते कोचि 37 नरो पथब्या, सद्धेय्य 38 लोकस्मि न मे पियाति।

    ‘‘Añño nu te koci 39 naro pathabyā, saddheyya 40 lokasmi na me piyāti;

    भुसो च त्यस्स मनसो विघातो, दत्वा पियं उम्मदन्तिं अदट्ठा’’॥

    Bhuso ca tyassa manaso vighāto, datvā piyaṃ ummadantiṃ adaṭṭhā’’.

    ७६.

    76.

    ‘‘अद्धा पिया मय्ह जनिन्द एसा, न सा ममं अप्पिया भूमिपाल।

    ‘‘Addhā piyā mayha janinda esā, na sā mamaṃ appiyā bhūmipāla;

    गच्छेव त्वं उम्मदन्तिं भदन्ते, सीहोव सेलस्स गुहं उपेति’’॥

    Gaccheva tvaṃ ummadantiṃ bhadante, sīhova selassa guhaṃ upeti’’.

    ७७.

    77.

    ‘‘न पीळिता अत्तदुखेन धीरा, सुखप्फलं कम्म परिच्‍चजन्ति।

    ‘‘Na pīḷitā attadukhena dhīrā, sukhapphalaṃ kamma pariccajanti;

    सम्मोहिता वापि सुखेन मत्ता, न पापकम्मञ्‍च 41 समाचरन्ति’’॥

    Sammohitā vāpi sukhena mattā, na pāpakammañca 42 samācaranti’’.

    ७८.

    78.

    ‘‘तुवञ्हि माता च पिता च मय्हं, भत्ता पती पोसको देवता च।

    ‘‘Tuvañhi mātā ca pitā ca mayhaṃ, bhattā patī posako devatā ca;

    दासो अहं तुय्ह सपुत्तदारो, यथासुखं सामि 43 करोहि कामं’’॥

    Dāso ahaṃ tuyha saputtadāro, yathāsukhaṃ sāmi 44 karohi kāmaṃ’’.

    ७९.

    79.

    ‘‘यो इस्सरोम्हीति करोति पापं, कत्वा च सो नुत्तसते 45 परेसं।

    ‘‘Yo issaromhīti karoti pāpaṃ, katvā ca so nuttasate 46 paresaṃ;

    न तेन सो जीवति दीघमायु 47, देवापि पापेन समेक्खरे नं॥

    Na tena so jīvati dīghamāyu 48, devāpi pāpena samekkhare naṃ.

    ८०.

    80.

    ‘‘अञ्‍ञातकं सामिकेही पदिन्‍नं, धम्मे ठिता ये पटिच्छन्ति दानं।

    ‘‘Aññātakaṃ sāmikehī padinnaṃ, dhamme ṭhitā ye paṭicchanti dānaṃ;

    पटिच्छका दायका चापि तत्थ, सुखप्फलञ्‍ञेव करोन्ति कम्मं’’॥

    Paṭicchakā dāyakā cāpi tattha, sukhapphalaññeva karonti kammaṃ’’.

    ८१.

    81.

    ‘‘अञ्‍ञो नु ते कोचि नरो पथब्या, सद्धेय्य लोकस्मि न मे पियाति।

    ‘‘Añño nu te koci naro pathabyā, saddheyya lokasmi na me piyāti;

    भुसो च त्यस्स मनसो विघातो, दत्वा पियं उम्मदन्तिं अदट्ठा’’॥

    Bhuso ca tyassa manaso vighāto, datvā piyaṃ ummadantiṃ adaṭṭhā’’.

    ८२.

    82.

    ‘‘अद्धा पिया मय्ह जनिन्द एसा, न सा ममं अप्पिया भूमिपाल।

    ‘‘Addhā piyā mayha janinda esā, na sā mamaṃ appiyā bhūmipāla;

    यं ते मया उम्मदन्ती पदिन्‍ना, भुसेहि राजा वनथं सजाहि’’॥

    Yaṃ te mayā ummadantī padinnā, bhusehi rājā vanathaṃ sajāhi’’.

    ८३.

    83.

    ‘‘यो अत्तदुक्खेन परस्स दुक्खं, सुखेन वा अत्तसुखं दहाति।

    ‘‘Yo attadukkhena parassa dukkhaṃ, sukhena vā attasukhaṃ dahāti;

    यथेविदं मय्ह तथा परेसं, यो 49 एवं जानाति 50 स वेदि धम्मं॥

    Yathevidaṃ mayha tathā paresaṃ, yo 51 evaṃ jānāti 52 sa vedi dhammaṃ.

    ८४.

    84.

    ‘‘अञ्‍ञो नु ते कोचि नरो पथब्या, सद्धेय्य लोकस्मि न मे पियाति।

    ‘‘Añño nu te koci naro pathabyā, saddheyya lokasmi na me piyāti;

    भुसो च त्यस्स मनसो विघातो, दत्वा पियं उम्मदन्तिं अदट्ठा’’॥

    Bhuso ca tyassa manaso vighāto, datvā piyaṃ ummadantiṃ adaṭṭhā’’.

    ८५.

    85.

    ‘‘जनिन्द जानासि पिया ममेसा, न सा ममं अप्पिया भूमिपाल।

    ‘‘Janinda jānāsi piyā mamesā, na sā mamaṃ appiyā bhūmipāla;

    पियेन ते दम्मि पियं जनिन्द, पियदायिनो देव पियं लभन्ति’’॥

    Piyena te dammi piyaṃ janinda, piyadāyino deva piyaṃ labhanti’’.

    ८६.

    86.

    ‘‘सो नूनाहं वधिस्सामि, अत्तानं कामहेतुकं।

    ‘‘So nūnāhaṃ vadhissāmi, attānaṃ kāmahetukaṃ;

    न हि धम्मं अधम्मेन, अहं वधितुमुस्सहे’’॥

    Na hi dhammaṃ adhammena, ahaṃ vadhitumussahe’’.

    ८७.

    87.

    ‘‘सचे तुवं मय्ह सतिं 53 जनिन्द, न कामयासि नरवीर सेट्ठ।

    ‘‘Sace tuvaṃ mayha satiṃ 54 janinda, na kāmayāsi naravīra seṭṭha;

    चजामि नं सब्बजनस्स सिब्या 55, मया पमुत्तं ततो अव्हयेसि 56 नं’’॥

    Cajāmi naṃ sabbajanassa sibyā 57, mayā pamuttaṃ tato avhayesi 58 naṃ’’.

    ८८.

    88.

    ‘‘अदूसियं चे अभिपारक त्वं, चजासि कत्ते अहिताय त्यस्स।

    ‘‘Adūsiyaṃ ce abhipāraka tvaṃ, cajāsi katte ahitāya tyassa;

    महा च ते उपवादोपि अस्स, न चापि त्यस्स नगरम्हि पक्खो’’॥

    Mahā ca te upavādopi assa, na cāpi tyassa nagaramhi pakkho’’.

    ८९.

    89.

    ‘‘अहं सहिस्सं उपवादमेतं, निन्दं पसंसं गरहञ्‍च सब्बं।

    ‘‘Ahaṃ sahissaṃ upavādametaṃ, nindaṃ pasaṃsaṃ garahañca sabbaṃ;

    ममेतमागच्छतु भूमिपाल, यथासुखं सिवि 59 करोहि कामं’’॥

    Mametamāgacchatu bhūmipāla, yathāsukhaṃ sivi 60 karohi kāmaṃ’’.

    ९०.

    90.

    ‘‘यो नेव निन्दं न पनप्पसंसं, आदियति गरहं नोपि पूजं।

    ‘‘Yo neva nindaṃ na panappasaṃsaṃ, ādiyati garahaṃ nopi pūjaṃ;

    सिरी च लक्खी च अपेति तम्हा, आपो सुवुट्ठीव यथा थलम्हा’’॥

    Sirī ca lakkhī ca apeti tamhā, āpo suvuṭṭhīva yathā thalamhā’’.

    ९१.

    91.

    ‘‘यं किञ्‍चि दुक्खञ्‍च सुखञ्‍च एत्तो, धम्मातिसारञ्‍च मनोविघातं।

    ‘‘Yaṃ kiñci dukkhañca sukhañca etto, dhammātisārañca manovighātaṃ;

    उरसा अहं पच्‍चुत्तरिस्सामि 61 सब्बं, पथवी यथा थावरानं तसानं’’॥

    Urasā ahaṃ paccuttarissāmi 62 sabbaṃ, pathavī yathā thāvarānaṃ tasānaṃ’’.

    ९२.

    92.

    ‘‘धम्मातिसारञ्‍च मनोविघातं, दुक्खञ्‍च निच्छामि अहं परेसं।

    ‘‘Dhammātisārañca manovighātaṃ, dukkhañca nicchāmi ahaṃ paresaṃ;

    एकोविमं हारयिस्सामि भारं, धम्मे ठितो किञ्‍चि अहापयन्तो’’॥

    Ekovimaṃ hārayissāmi bhāraṃ, dhamme ṭhito kiñci ahāpayanto’’.

    ९३.

    93.

    ‘‘सग्गूपगं पुञ्‍ञकम्मं जनिन्द, मा मे तुवं अन्तरायं अकासि।

    ‘‘Saggūpagaṃ puññakammaṃ janinda, mā me tuvaṃ antarāyaṃ akāsi;

    ददामि ते उम्मदन्तिं पसन्‍नो, राजाव यञ्‍ञे धनं ब्राह्मणानं’’॥

    Dadāmi te ummadantiṃ pasanno, rājāva yaññe dhanaṃ brāhmaṇānaṃ’’.

    ९४.

    94.

    ‘‘अद्धा तुवं कत्ते हितेसि मय्हं, सखा ममं उम्मदन्ती तुवञ्‍च।

    ‘‘Addhā tuvaṃ katte hitesi mayhaṃ, sakhā mamaṃ ummadantī tuvañca;

    निन्देय्यु देवा पितरो च सब्बे, पापञ्‍च पस्सं अभिसम्परायं’’॥

    Nindeyyu devā pitaro ca sabbe, pāpañca passaṃ abhisamparāyaṃ’’.

    ९५.

    95.

    ‘‘न हेतधम्मं सिविराज वज्‍जुं, सनेगमा जानपदा च सब्बे।

    ‘‘Na hetadhammaṃ sivirāja vajjuṃ, sanegamā jānapadā ca sabbe;

    यं ते मया उम्मदन्ती पदिन्‍ना, भुसेहि राजा वनथं सजाहि’’॥

    Yaṃ te mayā ummadantī padinnā, bhusehi rājā vanathaṃ sajāhi’’.

    ९६.

    96.

    ‘‘अद्धा तुवं कत्ते हितेसि मय्हं, सखा ममं उम्मदन्ती तुवञ्‍च।

    ‘‘Addhā tuvaṃ katte hitesi mayhaṃ, sakhā mamaṃ ummadantī tuvañca;

    सतञ्‍च धम्मानि सुकित्तितानि, समुद्दवेलाव दुरच्‍चयानि’’॥

    Satañca dhammāni sukittitāni, samuddavelāva duraccayāni’’.

    ९७.

    97.

    ‘‘आहुनेय्यो मेसि हितानुकम्पी, धाता विधाता चसि कामपालो।

    ‘‘Āhuneyyo mesi hitānukampī, dhātā vidhātā casi kāmapālo;

    तयी हुता राज महप्फला हि 63, कामेन मे उम्मदन्तिं पटिच्छ’’॥

    Tayī hutā rāja mahapphalā hi 64, kāmena me ummadantiṃ paṭiccha’’.

    ९८.

    98.

    ‘‘अद्धा हि सब्बं अभिपारक त्वं, धम्मं अचारी मम कत्तुपुत्त।

    ‘‘Addhā hi sabbaṃ abhipāraka tvaṃ, dhammaṃ acārī mama kattuputta;

    अञ्‍ञो नु ते को इध सोत्थिकत्ता, द्विपदो नरो अरुणे जीवलोके’’॥

    Añño nu te ko idha sotthikattā, dvipado naro aruṇe jīvaloke’’.

    ९९.

    99.

    ‘‘तुवं नु सेट्ठो त्वमनुत्तरोसि, त्वं धम्मगू 65 धम्मविदू सुमेधो।

    ‘‘Tuvaṃ nu seṭṭho tvamanuttarosi, tvaṃ dhammagū 66 dhammavidū sumedho;

    सो धम्मगुत्तो चिरमेव जीव, धम्मञ्‍च मे देसय धम्मपाल’’॥

    So dhammagutto cirameva jīva, dhammañca me desaya dhammapāla’’.

    १००.

    100.

    ‘‘तदिङ्घ अभिपारक, सुणोहि वचनं मम।

    ‘‘Tadiṅgha abhipāraka, suṇohi vacanaṃ mama;

    धम्मं ते देसयिस्सामि, सतं आसेवितं अहं॥

    Dhammaṃ te desayissāmi, sataṃ āsevitaṃ ahaṃ.

    १०१.

    101.

    ‘‘साधु धम्मरुचि राजा, साधु पञ्‍ञाणवा नरो।

    ‘‘Sādhu dhammaruci rājā, sādhu paññāṇavā naro;

    साधु मित्तानमद्दुब्भो, पापस्साकरणं सुखं॥

    Sādhu mittānamaddubbho, pāpassākaraṇaṃ sukhaṃ.

    १०२.

    102.

    ‘‘अक्‍कोधनस्स विजिते, ठितधम्मस्स राजिनो।

    ‘‘Akkodhanassa vijite, ṭhitadhammassa rājino;

    सुखं मनुस्सा आसेथ, सीतच्छायाय सङ्घरे॥

    Sukhaṃ manussā āsetha, sītacchāyāya saṅghare.

    १०३.

    103.

    ‘‘न चाहमेतं अभिरोचयामि, कम्मं असमेक्खकतं असाधु।

    ‘‘Na cāhametaṃ abhirocayāmi, kammaṃ asamekkhakataṃ asādhu;

    ये वापि ञत्वान सयं करोन्ति, उपमा इमा मय्हं तुवं सुणोहि॥

    Ye vāpi ñatvāna sayaṃ karonti, upamā imā mayhaṃ tuvaṃ suṇohi.

    १०४.

    104.

    ‘‘गवं चे तरमानानं, जिम्हं गच्छति पुङ्गवो।

    ‘‘Gavaṃ ce taramānānaṃ, jimhaṃ gacchati puṅgavo;

    सब्बा ता जिम्हं गच्छन्ति, नेत्ते जिम्हं गते सति॥

    Sabbā tā jimhaṃ gacchanti, nette jimhaṃ gate sati.

    १०५.

    105.

    ‘‘एवमेव 67 मनुस्सेसु, यो होति सेट्ठसम्मतो।

    ‘‘Evameva 68 manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;

    सो चे अधम्मं चरति, पगेव इतरा पजा।

    So ce adhammaṃ carati, pageva itarā pajā;

    सब्बं रट्ठं दुखं सेति, राजा चे होति अधम्मिको॥

    Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukhaṃ seti, rājā ce hoti adhammiko.

    १०६.

    106.

    ‘‘गवं चे तरमानानं, उजुं गच्छति पुङ्गवो।

    ‘‘Gavaṃ ce taramānānaṃ, ujuṃ gacchati puṅgavo;

    सब्बा गावी उजुं यन्ति, नेत्ते उजुं गते सति॥

    Sabbā gāvī ujuṃ yanti, nette ujuṃ gate sati.

    १०७.

    107.

    ‘‘एवमेव मनुस्सेसु, यो होति सेट्ठसम्मतो।

    ‘‘Evameva manussesu, yo hoti seṭṭhasammato;

    सो सचे धम्मं चरति, पगेव इतरा पजा।

    So sace dhammaṃ carati, pageva itarā pajā;

    सब्बं रट्ठं सुखं सेति, राजा चे होति धम्मिको॥

    Sabbaṃ raṭṭhaṃ sukhaṃ seti, rājā ce hoti dhammiko.

    १०८.

    108.

    ‘‘न चापाहं अधम्मेन, अमरत्तमभिपत्थये।

    ‘‘Na cāpāhaṃ adhammena, amarattamabhipatthaye;

    इमं वा पथविं सब्बं, विजेतुं अभिपारक॥

    Imaṃ vā pathaviṃ sabbaṃ, vijetuṃ abhipāraka.

    १०९.

    109.

    ‘‘यञ्हि किञ्‍चि मनुस्सेसु, रतनं इध विज्‍जति।

    ‘‘Yañhi kiñci manussesu, ratanaṃ idha vijjati;

    गावो दासो हिरञ्‍ञञ्‍च, वत्थियं हरिचन्दनं॥

    Gāvo dāso hiraññañca, vatthiyaṃ haricandanaṃ.

    ११०.

    110.

    ‘‘अस्सित्थियो 69 रतनं मणिकञ्‍च, यञ्‍चापि मे चन्दसूरिया अभिपालयन्ति।

    ‘‘Assitthiyo 70 ratanaṃ maṇikañca, yañcāpi me candasūriyā abhipālayanti;

    न तस्स हेतु विसमं चरेय्यं, मज्झे सिवीनं उसभोम्हि जातो॥

    Na tassa hetu visamaṃ careyyaṃ, majjhe sivīnaṃ usabhomhi jāto.

    १११.

    111.

    ‘‘नेता हिता 71 उग्गतो रट्ठपालो, धम्मं सिवीनं अपचायमानो।

    ‘‘Netā hitā 72 uggato raṭṭhapālo, dhammaṃ sivīnaṃ apacāyamāno;

    सो धम्ममेवानुविचिन्तयन्तो, तस्मा सके चित्तवसे न वत्तो’’॥

    So dhammamevānuvicintayanto, tasmā sake cittavase na vatto’’.

    ११२.

    112.

    ‘‘अद्धा तुवं महाराज, निच्‍चं अब्यसनं सिवं।

    ‘‘Addhā tuvaṃ mahārāja, niccaṃ abyasanaṃ sivaṃ;

    करिस्ससि चिरं रज्‍जं, पञ्‍ञा हि तव तादिसी॥

    Karissasi ciraṃ rajjaṃ, paññā hi tava tādisī.

    ११३.

    113.

    ‘‘एतं ते अनुमोदाम, यं धम्मं नप्पमज्‍जसि।

    ‘‘Etaṃ te anumodāma, yaṃ dhammaṃ nappamajjasi;

    धम्मं पमज्‍ज खत्तियो, रट्ठा 73 चवति इस्सरो॥

    Dhammaṃ pamajja khattiyo, raṭṭhā 74 cavati issaro.

    ११४.

    114.

    ‘‘धम्मं चर महाराज, मातापितूसु खत्तिय।

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mātāpitūsu khattiya;

    इध धम्मं चरित्वान, राज सग्गं गमिस्ससि॥

    Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

    ११५.

    115.

    ‘‘धम्मं चर महाराज, पुत्तदारेसु खत्तिय…पे॰…॥

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, puttadāresu khattiya…pe….

    ११६.

    116.

    ‘‘धम्मं चर महाराज, मित्तामच्‍चेसु खत्तिय…पे॰…॥

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mittāmaccesu khattiya…pe….

    ११७.

    117.

    ‘‘धम्मं चर महाराज, वाहनेसु बलेसु च…पे॰…॥

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, vāhanesu balesu ca…pe….

    ११८.

    118.

    ‘‘धम्मं चर महाराज, गामेसु निगमेसु च…पे॰…॥

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, gāmesu nigamesu ca…pe….

    ११९.

    119.

    ‘‘धम्मं चर महाराज, रट्ठेसु जनपदेसु च…पे॰…॥

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, raṭṭhesu janapadesu ca…pe….

    १२०.

    120.

    ‘‘धम्मं चर महाराज, समणब्राह्मणेसु च…पे॰…॥

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, samaṇabrāhmaṇesu ca…pe….

    १२१.

    121.

    ‘‘धम्मं चर महाराज, मिगपक्खीसु खत्तिय…पे॰…॥

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, migapakkhīsu khattiya…pe….

    १२२.

    122.

    ‘‘धम्मं चर महाराज, धम्मो चिण्णो सुखावहो।

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, dhammo ciṇṇo sukhāvaho;

    इध धम्मं चरित्वान, राज सग्गं गमिस्ससि॥

    Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

    १२३.

    123.

    ‘‘धम्मं चर महाराज, सइन्दा देवा सब्रह्मका।

    ‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, saindā devā sabrahmakā;

    सुचिण्णेन दिवं पत्ता, मा धम्मं राज पामदो’’ति॥

    Suciṇṇena divaṃ pattā, mā dhammaṃ rāja pāmado’’ti.

    उम्मादन्तीजातकं दुतियं।

    Ummādantījātakaṃ dutiyaṃ.







    Footnotes:
    1. वेहासयं (सी॰ पी॰)
    2. vehāsayaṃ (sī. pī.)
    3. नयं (सी॰ पी॰), न्वायं (स्या॰)
    4. नयं (सी॰ पी॰), न्वायं (स्या॰)
    5. nayaṃ (sī. pī.), nvāyaṃ (syā.)
    6. nayaṃ (sī. pī.), nvāyaṃ (syā.)
    7. सुबाळ्हिको (पी॰)
    8. subāḷhiko (pī.)
    9. अहिपारकस्स (सी॰ पी॰), अभिपादकस्स (क॰)
    10. उम्मादन्तीति (क॰)
    11. ahipārakassa (sī. pī.), abhipādakassa (ka.)
    12. ummādantīti (ka.)
    13. तथा (सी॰ स्या॰ पी॰)
    14. tathā (sī. syā. pī.)
    15. पुण्णमाये (क॰)
    16. puṇṇamāye (ka.)
    17. कदास्सु मं (स्या॰ क॰)
    18. kadāssu maṃ (syā. ka.)
    19. यथाद्दसं (पी॰)
    20. सब्बगत्तं (सी॰ स्या॰ पी॰)
    21. yathāddasaṃ (pī.)
    22. sabbagattaṃ (sī. syā. pī.)
    23. किञ्‍चिनं (क॰), किञ्‍चनं (पी॰)
    24. kiñcinaṃ (ka.), kiñcanaṃ (pī.)
    25. दिट्ठा (सी॰ स्या॰ पी॰ क॰)
    26. diṭṭhā (sī. syā. pī. ka.)
    27. च (सी॰ पी॰)
    28. ca (sī. pī.)
    29. दिरत्तं (पी॰)
    30. dirattaṃ (pī.)
    31. सिया (स्या॰ पी॰)
    32. siyā (syā. pī.)
    33. पापमिदन्ति (सी॰ पी॰)
    34. pāpamidanti (sī. pī.)
    35. मायिध (क॰)
    36. māyidha (ka.)
    37. कोध (पी॰)
    38. सद्दहेय्य (सी॰)
    39. kodha (pī.)
    40. saddaheyya (sī.)
    41. पापकं कम्म (पी॰)
    42. pāpakaṃ kamma (pī.)
    43. सिब्ब (सी॰), सीवि (स्या॰)
    44. sibba (sī.), sīvi (syā.)
    45. नुत्तपते (पी॰)
    46. nuttapate (pī.)
    47. दीघमायुं (सी॰ स्या॰)
    48. dīghamāyuṃ (sī. syā.)
    49. सो (पी॰)
    50. पजानाति (क॰)
    51. so (pī.)
    52. pajānāti (ka.)
    53. सन्ति (क॰)
    54. santi (ka.)
    55. सिब्ब (सी॰ पी॰), मज्झे (स्या॰)
    56. अव्हयासि (क॰)
    57. sibba (sī. pī.), majjhe (syā.)
    58. avhayāsi (ka.)
    59. सिब्ब (सी॰ पी॰)
    60. sibba (sī. pī.)
    61. पटिच्छिस्सामि (सी॰ स्या॰), पच्‍चुपदिस्सामि (पी॰)
    62. paṭicchissāmi (sī. syā.), paccupadissāmi (pī.)
    63. महप्फला हि मे (पी॰)
    64. mahapphalā hi me (pī.)
    65. धम्मगुत्तो (सी॰)
    66. dhammagutto (sī.)
    67. एवमेवं (पी॰)
    68. evamevaṃ (pī.)
    69. अस्सित्थियो च (सी॰)
    70. assitthiyo ca (sī.)
    71. नेताभि ता (सी॰)
    72. netābhi tā (sī.)
    73. ठाना (सी॰)
    74. ṭhānā (sī.)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā / [५२७] २. उम्मादन्तीजातकवण्णना • [527] 2. Ummādantījātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact