| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya |
6. උම්‌මග්‌ගසුත්‌තං
6. Ummaggasuttaṃ
186. අථ ඛො අඤ්‌ඤතරො භික්‌ඛු යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො සො භික්‌ඛු භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘කෙන නු ඛො, භන්‌තෙ, ලොකො නීයති, කෙන ලොකො පරිකස්‌සති, කස්‌ස ච උප්‌පන්‌නස්‌ස වසං ගච්‌ඡතී’’ති?
186. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kena nu kho, bhante, loko nīyati, kena loko parikassati, kassa ca uppannassa vasaṃ gacchatī’’ti?
‘‘සාධු සාධු, භික්‌ඛු! භද්‌දකො ඛො තෙ, භික්‌ඛු, උම්‌මග්‌ගො 1, භද්‌දකං පටිභානං, කල්‍යාණී 2 පරිපුච්‌ඡා. එවඤ්‌හි ත්‌වං, භික්‌ඛු, පුච්‌ඡසි – ‘කෙන නු ඛො, භන්‌තෙ, ලොකො නීයති, කෙන ලොකො පරිකස්‌සති, කස්‌ස ච උප්‌පන්‌නස්‌ස වසං ගච්‌ඡතී’’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’. ‘‘චිත්‌තෙන ඛො, භික්‌ඛු, ලොකො නීයති, චිත්‌තෙන පරිකස්‌සති, චිත්‌තස්‌ස උප්‌පන්‌නස්‌ස වසං ගච්‌ඡතී’’ති.
‘‘Sādhu sādhu, bhikkhu! Bhaddako kho te, bhikkhu, ummaggo 3, bhaddakaṃ paṭibhānaṃ, kalyāṇī 4 paripucchā. Evañhi tvaṃ, bhikkhu, pucchasi – ‘kena nu kho, bhante, loko nīyati, kena loko parikassati, kassa ca uppannassa vasaṃ gacchatī’’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Cittena kho, bhikkhu, loko nīyati, cittena parikassati, cittassa uppannassa vasaṃ gacchatī’’ti.
‘‘සාධු , භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දිත්‌වා අනුමොදිත්‌වා භගවන්‌තං උත්‌තරි පඤ්‌හං අපුච්‌ඡි – ‘‘‘බහුස්‌සුතො ධම්‌මධරො, බහුස්‌සුතො ධම්‌මධරො’ති, භන්‌තෙ, වුච්‌චති. කිත්‌තාවතා නු ඛො, භන්‌තෙ, බහුස්‌සුතො ධම්‌මධරො හොතී’’ති?
‘‘Sādhu , bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttari pañhaṃ apucchi – ‘‘‘bahussuto dhammadharo, bahussuto dhammadharo’ti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, bahussuto dhammadharo hotī’’ti?
‘‘සාධු සාධු, භික්‌ඛු! භද්‌දකො ඛො තෙ, භික්‌ඛු උම්‌මග්‌ගො, භද්‌දකං පටිභානං, කල්‍යාණී පරිපුච්‌ඡා. එවඤ්‌හි ත්‌වං, භික්‌ඛු, පුච්‌ඡසි – ‘බහුස්‌සුතො ධම්‌මධරො, බහුස්‌සුතො ධම්‌මධරොති, භන්‌තෙ, වුච්‌චති. කිත්‌තාවතා නු ඛො, භන්‌තෙ, බහුස්‌සුතො ධම්‌මධරො හොතී’’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’. ‘‘බහූ ඛො, භික්‌ඛු, මයා ධම්‌මා දෙසිතා 5 – සුත්‌තං, ගෙය්‍යං, වෙය්‍යාකරණං, ගාථා, උදානං, ඉතිවුත්‌තකං, ජාතකං, අබ්‌භුතධම්‌මං, වෙදල්‌ලං. චතුප්‌පදාය චෙපි, භික්‌ඛු, ගාථාය අත්‌ථමඤ්‌ඤාය ධම්‌මමඤ්‌ඤාය ධම්‌මානුධම්‌මප්‌පටිපන්‌නො හොති බහුස්‌සුතො ධම්‌මධරොති අලං වචනායා’’ති.
‘‘Sādhu sādhu, bhikkhu! Bhaddako kho te, bhikkhu ummaggo, bhaddakaṃ paṭibhānaṃ, kalyāṇī paripucchā. Evañhi tvaṃ, bhikkhu, pucchasi – ‘bahussuto dhammadharo, bahussuto dhammadharoti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, bahussuto dhammadharo hotī’’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Bahū kho, bhikkhu, mayā dhammā desitā 6 – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthā, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Catuppadāya cepi, bhikkhu, gāthāya atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammappaṭipanno hoti bahussuto dhammadharoti alaṃ vacanāyā’’ti.
‘‘සාධු, භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දිත්‌වා අනුමොදිත්‌වා භගවන්‌තං උත්‌තරි පඤ්‌හං අපුච්‌ඡි – ‘‘‘සුතවා නිබ්‌බෙධිකපඤ්‌ඤො, සුතවා නිබ්‌බෙධිකපඤ්‌ඤො’ති, භන්‌තෙ, වුච්‌චති. කිත්‌තාවතා නු ඛො, භන්‌තෙ, සුතවා නිබ්‌බෙධිකපඤ්‌ඤො හොතී’’ති?
‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttari pañhaṃ apucchi – ‘‘‘sutavā nibbedhikapañño, sutavā nibbedhikapañño’ti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, sutavā nibbedhikapañño hotī’’ti?
‘‘සාධු සාධු, භික්‌ඛු! භද්‌දකො ඛො තෙ, භික්‌ඛු, උම්‌මග්‌ගො, භද්‌දකං පටිභානං, කල්‍යාණී පරිපුච්‌ඡා. එවඤ්‌හි ත්‌වං, භික්‌ඛු, පුච්‌ඡසි – ‘සුතවා නිබ්‌බෙධිකපඤ්‌ඤො, සුතවා නිබ්‌බෙධිකපඤ්‌ඤොති, භන්‌තෙ, වුච්‌චති. කිත්‌තාවතා නු ඛො, භන්‌තෙ, සුතවා නිබ්‌බෙධිකපඤ්‌ඤො හොතී’’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’. ‘‘ඉධ, භික්‌ඛු, භික්‌ඛුනො ‘ඉදං දුක්‌ඛ’න්‌ති සුතං හොති, පඤ්‌ඤාය චස්‌ස අත්‌ථං අතිවිජ්‌ඣ පස්‌සති; ‘අයං දුක්‌ඛසමුදයො’ති සුතං හොති, පඤ්‌ඤාය චස්‌ස අත්‌ථං අතිවිජ්‌ඣ පස්‌සති; ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධො’ති සුතං හොති, පඤ්‌ඤාය චස්‌ස අත්‌ථං අතිවිජ්‌ඣ පස්‌සති; ‘අයං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’ති සුතං හොති, පඤ්‌ඤාය චස්‌ස අත්‌ථං අතිවිජ්‌ඣ පස්‌සති. එවං ඛො, භික්‌ඛු, සුතවා නිබ්‌බෙධිකපඤ්‌ඤො හොතී’’ති.
‘‘Sādhu sādhu, bhikkhu! Bhaddako kho te, bhikkhu, ummaggo, bhaddakaṃ paṭibhānaṃ, kalyāṇī paripucchā. Evañhi tvaṃ, bhikkhu, pucchasi – ‘sutavā nibbedhikapañño, sutavā nibbedhikapaññoti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, sutavā nibbedhikapañño hotī’’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Idha, bhikkhu, bhikkhuno ‘idaṃ dukkha’nti sutaṃ hoti, paññāya cassa atthaṃ ativijjha passati; ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti sutaṃ hoti, paññāya cassa atthaṃ ativijjha passati; ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti sutaṃ hoti, paññāya cassa atthaṃ ativijjha passati; ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti sutaṃ hoti, paññāya cassa atthaṃ ativijjha passati. Evaṃ kho, bhikkhu, sutavā nibbedhikapañño hotī’’ti.
‘‘සාධු, භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දිත්‌වා අනුමොදිත්‌වා භගවන්‌තං උත්‌තරි පඤ්‌හං අපුච්‌ඡි – ‘‘‘පණ්‌ඩිතො මහාපඤ්‌ඤො, පණ්‌ඩිතො මහාපඤ්‌ඤො’ති, භන්‌තෙ, වුච්‌චති. කිත්‌තාවතා නු ඛො, භන්‌තෙ, පණ්‌ඩිතො මහාපඤ්‌ඤො හොතී’’ති?
‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttari pañhaṃ apucchi – ‘‘‘paṇḍito mahāpañño, paṇḍito mahāpañño’ti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, paṇḍito mahāpañño hotī’’ti?
‘‘සාධු සාධු භික්‌ඛු! භද්‌දකො ඛො තෙ, භික්‌ඛු, උම්‌මග්‌ගො, භද්‌දකං පටිභානං, කල්‍යාණී පරිපුච්‌ඡා. එවඤ්‌හි ත්‌වං භික්‌ඛු පුච්‌ඡසි – ‘පණ්‌ඩිතො මහාපඤ්‌ඤො, පණ්‌ඩිතො මහාපඤ්‌ඤොති , භන්‌තෙ, වුච්‌චති. කිත්‌තාවතා නු ඛො, භන්‌තෙ, පණ්‌ඩිතො මහාපඤ්‌ඤො හොතී’’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’. ‘‘ඉධ, භික්‌ඛු, පණ්‌ඩිතො මහාපඤ්‌ඤො නෙවත්‌තබ්‍යාබාධාය චෙතෙති න පරබ්‍යාබාධාය චෙතෙති න උභයබ්‍යාබාධාය චෙතෙති අත්‌තහිතපරහිතඋභයහිතසබ්‌බලොකහිතමෙව චින්‌තයමානො චින්‌තෙති. එවං ඛො, භික්‌ඛු, පණ්‌ඩිතො මහාපඤ්‌ඤො හොතී’’ති. ඡට්‌ඨං.
‘‘Sādhu sādhu bhikkhu! Bhaddako kho te, bhikkhu, ummaggo, bhaddakaṃ paṭibhānaṃ, kalyāṇī paripucchā. Evañhi tvaṃ bhikkhu pucchasi – ‘paṇḍito mahāpañño, paṇḍito mahāpaññoti , bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, paṇḍito mahāpañño hotī’’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Idha, bhikkhu, paṇḍito mahāpañño nevattabyābādhāya ceteti na parabyābādhāya ceteti na ubhayabyābādhāya ceteti attahitaparahitaubhayahitasabbalokahitameva cintayamāno cinteti. Evaṃ kho, bhikkhu, paṇḍito mahāpañño hotī’’ti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 6. උම්‌මග්‌ගසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Ummaggasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 6. උම්‌මග්‌ගසුත්‌තවණ්‌ණනා • 6. Ummaggasuttavaṇṇanā
