Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / కఙ్ఖావితరణీ-అభినవ-టీకా • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
౨. ఊనపఞ్చబన్ధనసిక్ఖాపదవణ్ణనా
2. Ūnapañcabandhanasikkhāpadavaṇṇanā
అస్సాతి ఇమస్స పత్తస్స. తేన ఊనపఞ్చబన్ధనేనాతి తేన ఊనపఞ్చబన్ధనేన పత్తేన ఉపలక్ఖితో హుత్వాతి అత్థో. ఊనపఞ్చబన్ధనో హి పత్తో ఏత్థ లక్ఖణభావేన గహితో. తేనేవాహ ‘‘ఇత్థమ్భూతస్స లక్ఖణే కరణవచన’’న్తి. తత్థ ఇత్థమ్భూతస్సాతి కఞ్చి పకారం పత్తస్స. లక్ఖీయతే అనేనాతి లక్ఖణం, తస్మిం కరణవచనం, తతియావిభత్తీతి అత్థో. ‘‘పకారో’’తి చ సామఞ్ఞస్స భేదకో విసేసో వుచ్చతి. తథా హి ఊనపఞ్చబన్ధనేన పత్తేనాతి ఏత్థ భిక్ఖుభావసామఞ్ఞస్స ఊనపఞ్చబన్ధనపత్తభావో పకారో, తం భిక్ఖు ఆపన్నో, తస్స పత్తో లక్ఖణం. యది అపరిపుణ్ణపఞ్చబన్ధనో పత్తో ఊనపఞ్చబన్ధనో నామ హోతి, అథ కస్మా ఇమస్స పదభాజనియం అబన్ధనోపి వుత్తోతి ఆహ ‘‘తత్థా’’తిఆది. తత్థ తత్థాతి వాక్యోపఞ్ఞాసే. బన్ధనోకాసే సతి వా అసతి వా బన్ధనవిరహితో పత్తో అబన్ధనో, పఞ్చబన్ధనానం ఓకాసో అస్సాతి పఞ్చబన్ధనోకాసో. అపత్తోతి పత్తో నామ న హోతీతి అత్థో, పాకతికం కాతుం అసమత్థోతి వుత్తం హోతి. ఇదఞ్చ అఞ్ఞస్స విఞ్ఞాపనే కారణవచనం. తేనాహ ‘‘తస్మా అఞ్ఞం విఞ్ఞాపేతుం వట్టతీ’’తి.
Assāti imassa pattassa. Tena ūnapañcabandhanenāti tena ūnapañcabandhanena pattena upalakkhito hutvāti attho. Ūnapañcabandhano hi patto ettha lakkhaṇabhāvena gahito. Tenevāha ‘‘itthambhūtassa lakkhaṇe karaṇavacana’’nti. Tattha itthambhūtassāti kañci pakāraṃ pattassa. Lakkhīyate anenāti lakkhaṇaṃ, tasmiṃ karaṇavacanaṃ, tatiyāvibhattīti attho. ‘‘Pakāro’’ti ca sāmaññassa bhedako viseso vuccati. Tathā hi ūnapañcabandhanena pattenāti ettha bhikkhubhāvasāmaññassa ūnapañcabandhanapattabhāvo pakāro, taṃ bhikkhu āpanno, tassa patto lakkhaṇaṃ. Yadi aparipuṇṇapañcabandhano patto ūnapañcabandhano nāma hoti, atha kasmā imassa padabhājaniyaṃ abandhanopi vuttoti āha ‘‘tatthā’’tiādi. Tattha tatthāti vākyopaññāse. Bandhanokāse sati vā asati vā bandhanavirahito patto abandhano, pañcabandhanānaṃ okāso assāti pañcabandhanokāso. Apattoti patto nāma na hotīti attho, pākatikaṃ kātuṃ asamatthoti vuttaṃ hoti. Idañca aññassa viññāpane kāraṇavacanaṃ. Tenāha ‘‘tasmā aññaṃ viññāpetuṃ vaṭṭatī’’ti.
బన్ధనఞ్చ నామేతం యస్మా బన్ధనోకాసే సతి హోతి, అసతి న హోతి, తస్మా తస్స లక్ఖణం, బన్ధనవిధిఞ్చ దస్సేతుం ‘‘యస్మిం పనా’’తిఆది వుత్తం. ముఖవట్టిసమీపే పన పత్తవేధకేన విజ్ఝియమానే కపాలస్స బహలత్తా భిజ్జతి, తస్మా హేట్ఠా విజ్ఝితబ్బో. తేనాహ ‘‘హేట్ఠిమపరియన్తే’’తిఆది. సుఖుమం వా ఛిద్దం కత్వా బన్ధితబ్బోతి సుఖుమే ఛిద్దే తిపుపట్టాదీహి పయోజనం నత్థి, సుత్తం పక్ఖిపిత్వావ అధిట్ఠాతబ్బోతి అధిప్పాయో. న కేవలం తిపుసుత్తకాదినావ బన్ధితబ్బోతి ఆహ ‘‘ఫాణిత’’న్తిఆది. ఫాణితం ఝాపేత్వా పాసాణచుణ్ణేనాతి పాసాణచుణ్ణేన సద్ధిం ఫాణితం పచిత్వా తథాపక్కేన పాసాణచుణ్ణేనాతి అత్థో. నిస్సజ్జితబ్బోతి ‘‘అయం మే, భన్తే, పత్తో ఊనపఞ్చబన్ధనేన పత్తేన చేతాపితో నిస్సగ్గియో, ఇమాహం సఙ్ఘస్స నిస్సజ్జామీ’’తి (పారా॰ ౬౧౩) నిస్సజ్జితబ్బో. తేనాహ ‘‘నిస్సజ్జన్తేనా’’తిఆది. సమ్మతేనాతి –
Bandhanañca nāmetaṃ yasmā bandhanokāse sati hoti, asati na hoti, tasmā tassa lakkhaṇaṃ, bandhanavidhiñca dassetuṃ ‘‘yasmiṃ panā’’tiādi vuttaṃ. Mukhavaṭṭisamīpe pana pattavedhakena vijjhiyamāne kapālassa bahalattā bhijjati, tasmā heṭṭhā vijjhitabbo. Tenāha ‘‘heṭṭhimapariyante’’tiādi. Sukhumaṃ vā chiddaṃ katvā bandhitabboti sukhume chidde tipupaṭṭādīhi payojanaṃ natthi, suttaṃ pakkhipitvāva adhiṭṭhātabboti adhippāyo. Na kevalaṃ tipusuttakādināva bandhitabboti āha ‘‘phāṇita’’ntiādi. Phāṇitaṃ jhāpetvā pāsāṇacuṇṇenāti pāsāṇacuṇṇena saddhiṃ phāṇitaṃ pacitvā tathāpakkena pāsāṇacuṇṇenāti attho. Nissajjitabboti ‘‘ayaṃ me, bhante, patto ūnapañcabandhanena pattena cetāpito nissaggiyo, imāhaṃ saṅghassa nissajjāmī’’ti (pārā. 613) nissajjitabbo. Tenāha ‘‘nissajjantenā’’tiādi. Sammatenāti –
‘‘సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో, యది సఙ్ఘస్స పత్తకల్లం, సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం భిక్ఖుం పత్తగ్గాహాపకం సమ్మన్నేయ్య, ఏసా ఞత్తి . సుణాతు మే, భన్తే, సఙ్ఘో, సఙ్ఘో ఇత్థన్నామం భిక్ఖుం పత్తగ్గాహాపకం సమ్మన్నతి, యస్సాయస్మతో ఖమతి ఇత్థన్నామస్స భిక్ఖునో పత్తగ్గాహాపకస్స సమ్ముతి, సో తుణ్హస్స. యస్స నక్ఖమతి, సో భాసేయ్య. సమ్మతో సఙ్ఘేన ఇత్థన్నామో భిక్ఖు పత్తగ్గాహాపకో, ఖమతి సఙ్ఘస్స, తస్మా తుణ్హీ, ఏవమేతం ధారయామీ’’తి (పారా॰ ౬౧౪) –
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ pattaggāhāpakaṃ sammanneyya, esā ñatti . Suṇātu me, bhante, saṅgho, saṅgho itthannāmaṃ bhikkhuṃ pattaggāhāpakaṃ sammannati, yassāyasmato khamati itthannāmassa bhikkhuno pattaggāhāpakassa sammuti, so tuṇhassa. Yassa nakkhamati, so bhāseyya. Sammato saṅghena itthannāmo bhikkhu pattaggāhāpako, khamati saṅghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’’ti (pārā. 614) –
ఏవం పదభాజనే వుత్తాయ ఞత్తిదుతియకమ్మవాచాయ సమ్మతేన. పత్తస్స విజ్జమానగుణం వత్వాతి ‘‘అయం, భన్తే, పత్తో పమాణయుత్తో సున్దరో థేరానురూపో’’తిఆదినా (పారా॰ అట్ఠ॰ ౨.౬౧౫) విజ్జమానానిసంసం వత్వా. పత్తపరియన్తోతి పరియన్తే ఠితపత్తో. అదేసేతి మఞ్చపీఠచ్ఛత్తనాగదన్తకాదికే అదేసే. పత్తస్స హి నిక్ఖిపనదేసో ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఆధారక’’న్తిఆదినా నయేన ఖన్ధకే వుత్తోయేవ. అపరిభోగేనాతి యాగురన్ధనరజనపచనాదినా అయుత్తపరిభోగేన. అన్తరామగ్గే పన బ్యాధిమ్హి ఉప్పన్నే అఞ్ఞస్మిం భాజనే అసతి మత్తికాయ లిమ్పిత్వా యాగుం పచితుం, ఉదకం వా తాపేతుం వట్టతి. విస్సజ్జేతీతి అఞ్ఞస్స దేతి. సచే పన సద్ధివిహారికో వా అన్తేవాసికో వా అఞ్ఞం వరపత్తం ఠపేత్వా ‘‘అయం మయ్హం సారుప్పో, అయం థేరస్సా’’తి గణ్హాతి, వట్టతి. అఞ్ఞో వా తం గహేత్వా అత్తనో పత్తం దేతి, వట్టతి. ‘‘మయ్హమేవ పత్తం ఆహరా’’తి వత్తబ్బకిచ్చం నత్థి.
Evaṃ padabhājane vuttāya ñattidutiyakammavācāya sammatena. Pattassa vijjamānaguṇaṃ vatvāti ‘‘ayaṃ, bhante, patto pamāṇayutto sundaro therānurūpo’’tiādinā (pārā. aṭṭha. 2.615) vijjamānānisaṃsaṃ vatvā. Pattapariyantoti pariyante ṭhitapatto. Adeseti mañcapīṭhacchattanāgadantakādike adese. Pattassa hi nikkhipanadeso ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ādhāraka’’ntiādinā nayena khandhake vuttoyeva. Aparibhogenāti yāgurandhanarajanapacanādinā ayuttaparibhogena. Antarāmagge pana byādhimhi uppanne aññasmiṃ bhājane asati mattikāya limpitvā yāguṃ pacituṃ, udakaṃ vā tāpetuṃ vaṭṭati. Vissajjetīti aññassa deti. Sace pana saddhivihāriko vā antevāsiko vā aññaṃ varapattaṃ ṭhapetvā ‘‘ayaṃ mayhaṃ sāruppo, ayaṃ therassā’’ti gaṇhāti, vaṭṭati. Añño vā taṃ gahetvā attano pattaṃ deti, vaṭṭati. ‘‘Mayhameva pattaṃ āharā’’ti vattabbakiccaṃ natthi.
ఞాతకప్పవారితేతి ఏత్థ సఙ్ఘవసేన పవారితట్ఠానే పఞ్చబన్ధనేనేవ వట్టతి, పుగ్గలవసేన పన పవారితట్ఠానే ఊనపఞ్చబన్ధనేనాపి. అకతవిఞ్ఞత్తి నామ ‘‘వద, భన్తే, పచ్చయేనా’’తి ఏవం అకతట్ఠానే విఞ్ఞత్తి.
Ñātakappavāriteti ettha saṅghavasena pavāritaṭṭhāne pañcabandhaneneva vaṭṭati, puggalavasena pana pavāritaṭṭhāne ūnapañcabandhanenāpi. Akataviññatti nāma ‘‘vada, bhante, paccayenā’’ti evaṃ akataṭṭhāne viññatti.
ఊనపఞ్చబన్ధనసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Ūnapañcabandhanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.